Tíminn - 30.08.1962, Qupperneq 8

Guðbrandur Magnússon;
VEGURINN VAR
Þá3 var eins og að ná sólarhæð!
Og mun haía verið 1909, í minni
íyrstu för austur yfir HellisheiSi,
að ég veitti athygli steini við veg-
inn nokkru ofan Lækjarbotna, með
vandvirknislega áklöppuðu ártal-
inu 1887!
Kannski vakti þessi áletrun for-
vitni mína fremur fyrir það, að
talan var fæðingarártalið mitt.
Þar kom, að mér var sagt, a'ð
steinninn og ártalið merktu:
Vegurinn var kominn hingað þá!
Svo fyrsti byggði þjóðvegurinn
frá höfuðstaðnum, var þá á aldur
við mig!
Stöddum á íslendingasamkomu
vestur á Kyrrahafsströnd fimmtíu
árum síðar, varð þessi vitneskja,
þessi endurminning til bjargar,
þegar mér, óvörum, hafði verið
lyft í ræðustól. Hóf ég mál mitt
með því að greina frá þessum
steini, og hvað honum væri ætl-
að að minna á!
En síðan átti ég auðvelt með að
stikla á fyrirsögnum framfaramál
anna, sem komið hefði verið í
framkvæmd á íslandi, síðan Ame-
ríkuferðir þaðan hófust.
Vegakerfið, brýrnar, vitana,
hafnirnar, símann, millilandaskip-
in, skólakerfið með okkar unga,
en virðulega háskóla eins og blóm
krónu, áveitur og verksmiðjuiðn-
aðinn, sem hafinn væri með mátt
vatnsins að bakhjarli, sem þá jafn
framt hefði leyst koluna og olíu-
lampana af hólmi. Hingað til hefð
um við lifað á landbúnaði, fisk-
veiðum og heimilisiðnaði, en nú
byggðist trú okkar á framtíðina á
því, „að við getum gert það sem
aðrir geta gert, höfum verklagni
og verksvit, og jafnvel listhneigð
eins og gengur og gerist í menn
ingarlöndum.
Hinu bætti ég við, að þetta sjálfs j
álit hefði þá einnig styrkzt og |
aukizt, þegar við tókum að hafa
afspurn af.fólkinu, sem við höfð-
um séð á bak «g flutzí hafði vest-
ur vjn haf, og fór okkur nú að
skiljast, að þarna hefðum við með
vissum hætti, eins og stigið á vog!
íslenzkur rithöfundur lauk bók
um för Friðþjófs Nansens þvert
yfir Grænlandsjökul með þeim orð
mn, að þegar heiminum barst
fregnin um þessa frægðarför hefði
heil þjóð orðið beinni í baki.
En fregnirnar af ykkur urðu
okkur eins og byr í segl og vissu
lega hvöttuð þið en löttuð okkur
ekki á hlaðspretti frelsisbaráttunn
ar! Má þar m.a. minnast hluttök-
unnar að vestan við stofnun Eim-
skipafélags fslands, en vissulega
var það einn hlekkurinn í sjálf-
stæðisbaráttunni, og ekki sá
minnst um verði.
Komist ég öðru sinni í áþekka
aðstöðu vestanhafs á íslendinga-
samkomu, mundi ég segja frá síð-
ustu undrun minni í íslenzkum
vegamálum:
Þegar mér, í almenningsvagni,
var ekið á einu dægri, frá Reykja
vík fyrir Hvalfjörð, Hafnarfjall,
yfir Hvítá á hinni föigru brú upp
Mýrasýslu., ti'l Bröttubrekku, norð-
ur Dali, fyrir Gilsfj., um Reykhóla
sveit og allar götur vestur yfir
Þingmannaheiði, en hún cr kunn
fyrir sinn eftirminnilega berang-
ur, og ísnúin hrjóstrin — en elur
þess í stað eina hina mestu gróður
sæld og gróðurfegurð í skjóli sinu,
þegar komið er vestur af, í Vatns-
fjörð á Barðaströnd!
En þarna hefur þá íslenzkur
manndómur tekið til hendi. í
Vatnsfirði er eitt hið ágætasta
fjallahótel fast undir heiðinni vest
anverðri, og við sem eigum eftir
af dagleiðinni að komast allar göt-
ur til ísafjarðar, verðum nú enn
ferðafær fyrir þann beina sem við
hér njótum!
fangastað, ók nú úr Vatnsfirði
þvert úr hinni gömlu þjóðleið upp
Penningsdal austan Tröllaháls og
síðan Vestfjarðahásléttuna fram
hjá Hornatám, sem eru stórbrotn-
ir „Dímonar" þama til vinstri
handar, þegar ekin er þessi há-
lendisleið úr Vatnsfirði niður í
Dynjandisvog, fyrir Meðalnesfjall
um Mjólkárhlíð, en þá er. komið í
Borgarfjörð, sem er nyrztur þeirra
fjarða er skerast inn úr Arnarfirði.
En í þessum Borgarfirði er vatns
aflsstöð sú, sem vinnur raforku
handa Vestfirðingum. En ekki dug
ir að doka, og áfram án viðstöðu
er haldið og nú vestur sjálfa norð
urströnd hins mikla Arnarfjarðar,
og von bráðar ekið um land Hrafns
eyrar, einnar frægustu jarðar á
íslandi. Akbrautin liggur undir
eigi allháum bakka við fjöruborð
svo vart sést heim til bæjar. Hér
þyrfti um að bæta!
En nú er brátt snúið við til f jalls
upp Hrafnseyrardal, sem er æði
Fyrir 33 árum hafði ég ferðazt1 mikil hvilft i fjallgarðinum milli
ríðandi um allar byggðir Barða- Arnarmúla, en svo heitir fjallið
strandarsýslu að undanskildum SeL yfir Rafnseyri. og Kúluhyrnu að
árdal og Gilsfirði. [ vestan, en undir henni standa tvö
Hið athyglisverðasta sem ég í kunn höfuðból, Mýrar og Auðkúla.
hafði að segja frá af óunnum I Maður freistar að gefa her sem
mannaverkum á þessu mikla, sögu | flestu gaum, a þessum sogufrægu
fræga héraði, var, að utan sjávar-! siöðum. Eftir dalnum rennu
þorpanna, væri enginn byggður Rafnscyrai'a, en efst i þessar
vegur og engin brú. mikhl hvilft hmtm Geldingadalur
..... .. , til vesturs en Hauksdalur til aust-
Nu er oldin onnur! urg undir Grænuhlíð og Fossa-
í Vatnsfirði skipti samferða-1 brekku Mannskaðagil nær upp
fólkið sér í tvo bíla, annan sem undir fjallse Meðan bifreiðin
hélt vestur Barðastrond um Foss- ; , .
heiði til Bíldudals og Patreksfjarð ! „slagar" eins og seglskip forö-
ar .Hinn sem hafði ísafjörð að á- um í mótvindi, upp þessa miklu
hvilft vestan í hinum mikla fjall-
garði sem skilur Arnarfjörð og
Dýrafjörð, og lýkur þarna leið
sinni á láréttum vegi efst við
fjallsegg, og maður finnur farar-
tækið eins og kasta mæðinni, þá
verður manni eins og forðum að
snerta „makkann" á þessum mikla
gæðingi, sem svo er margmennt,
yfir öll þessi fjöll og firnindi!
já _ hann, Ford og allir þeir
miklu hugvitsmenn sem betrum-
bættu draumana okkar um járn-
brautir á sinni tíð, og fundu upp
þessa vélgengu gó'ðhesta. sem að
vísu þarf að mylja undir!
En brátt kom önnur tilfinning,
hvort „gæðagammurinn" réði sér,
svo að við hann yrði haldið, nið-
ur hlíðarnar hinum megin!
Kannske varð þetta ekki hvað
minnsti spenningurinn, á allri þess
ari miklu og forvitnilegu vegreisu!
Jú, mikil ósköp.
Og var nú komið í Dýrafjörð, að
Þingeyri, sem er fallegt og vel-
hýst kauptún við mikinn fjörð og
kunnan, og nú síðast m. a. fyrir
mikinn sagnaþul Sighvat Gríms-
son Borgfirðing og skólamennina
góðkunnu séra Kristin Guðlaugs-
son og Björn á Núpi og fleiri. Síð-
an var maður sá lánsmaður að eiga
Dýrfirðinginn Jóhannes bónda í
Hjarðardal að samferðamanni og
sessunaut allar götur frá Reykja-
vik.
Skömm viðdvöl var á Þing-
eyri, sem af sumum var notuð til
þess að fá sér hressingu, en aðrir
slógust í för með ungum mönnum,
sem veiddu silung á stöng við haf-

STEINNINN MEÐ ÁRTALINU.
skipabryggju byggðarlagsins.
Gegnt Þingeyri, norðan fjarðar,
blasir við skarð mikið í fjallgarð-
inn, sem skilur Dýrafjörð og Ön-
undarfjörð, og auðveldar stórlega
mannabyggð og athafnalíf í þess-
um byggðum, að maður ekki tali
um almenningsaksturinn á fólki
frá Reykjavík til ísafjarðar á einu
dægri. Heitir skarð þetta Gemlu-
fallsdalur, sem hækkar upp í 283
metra og heitir þá Gemlufalls-
heiði, en sjálfur fjallgarðurinn,
sem leið þessi liggur um, rís tjl
beggja handa upp í 750 metra!
Af Gemlufalisheiði kemur mað-
ur í Bjarnadal, en í þeim dal er
Kirkjuból það, sem þeir bræður
Halldór Kristjánsson og Guð-
mundur Ingi hafa gert frægt í
okkar samtíð. En úr dalnum blasir
einnig við hið fornfræga prestsetur
Holt í Önundarfirði, nokkru utar
en sjálft dal'smynnið.
Og enn er stigið á benzínið og
ekið fyrir botn Önundarfjarðar,
en það er blessunarlega miklu
skemmri leið en fyrir botn Dýra.
fjarðar, en Flateyri jafnar metin,
1 með því að vera ögn úr leið, áður
en ekið er til Breiðdalsheiðar, en
sú heiði er kurin fýrir hversu hátt
hún liggur yfir sjávarmáli, en
Breiðdalsheiði er þrígild, með því
að af henni miðri liggur einnig
vegur til Súgandafjarðar.
En nú kom þar, að ekki duldist
það samferðamönnum, að nú
mundi komið í víðfrægt skíðaland.
Menn töluðu fyrir eina tíð um að
fá sér „saligbunu" í bíl!
Hvergi hef ég á mínum ferðum
upplifað jafnlanga „saligbunu" í
þessu farartæki, en þarna ofan af
Breiðdalsheiði miðri og niður í
ísafjarðarkaupstað einlægan bein-
an þjóðveginn!
KLukkan var ellefu, og öll þessi
langa leið frá Reykjavík að baki á
15 klukkustundum, að meðtalinni
dvöl á viðkomustöðum!
Slíkar eru þær orðnar, samgöng-
urnar á fslandi, niðri á sjálfri
jörðinni á einni mannsævi!
Martinus hingað
í BYRJUN september kemur
danski líféðlisspekingurinn Mart-
inus hingað til lands í boði vina
sinna hér. Hann mun flytja fyrir-
lestra hér í Reykjavík og á Akur-
eyri.
Þetta er í fjórða sinn, sem fyr-
irlesarinn heimsækir ísland.
Efni þeirra fyrirlestra, sem Mart
inus flytur hér, gefur nokkra hug-
mynd um kenningar hans. Aðal-
efni fyrirlestranna verður: „Heims
myndin eilífa“, og þar verður m. a
tekið til meðferðar: Hin lifandi
vera, hið dularfulla jarðlíf efnis-
líkamans, alheimurinn er opinber-
un eilífs guðdóms, sem umlykur
allt, örlög eða orsök og afleiðing,
frumöfl, hringrásir og tilverusvið,
svið myrkurs og ljóss, hreinsunar-
eldur, daglegt líf handan dauðans.
Fyrirlestamir verða haldndir í
bíósal Austurbæjarskólans við
Vitastíg. Gefið verður stutt yfir-
lit á íslenzku yfir höfuðatriði fyrir
lestrana.
Bókaútgáfan Leiftur hefur gef-
ið út 20 fyrirlestra eftir Martinus,
nefnist bókin: „Leiðsögn til lífs-
hamingju“.
8
T í M I N N, fimmtudagurinn 30. áffúst 1982