Tíminn - 20.12.1962, Blaðsíða 5

Stefán Jasonarson, Vorsabæ
TÍU DAGA FJALLFERÐ
Fjallmenn t Norðurleit 1961
Sunnudagur 17. september. Norð
urleitin smöluð. Nú verða þátta-
skil í fjallferðinni „Lönguleit"
liggur vig ána Kisu. Hinir sjö
ferðafélagar sem fóru úr byggð,
þriðjudaginn 12. sept. og hafa
síðustu dagana leitað að kindum
á hinu víðlenda svæði, miili Þjórs-
ár og Kerlingarfjalla, innan frá
Arnarfelli og niður að Kisu, eru
ekki lengur einráðir á öræfaleið-
um. Áður en sól er á lofti eru ell-
efu byggðarmenn komnir í
„hlað“ hjá okkur Kjálkaversbú-
um. Þeir höfðu haft næturgist-
ingu við Dalsá og eru komnir laus
ríðandi neðan að. Síðari þáttur
fjailferðarinnar er að hefjast. í
dag skyldi smala Norðurleitina.
Það varð fagnaðarfundur er „ný
liðamir“ stigu af baki. Trúlega
hafa þó fáir fagnað gestakomunni
betur en Sigurður á Blesastöðum.
Þeir sem neðan að komu höfðu
fundið hrossin laus niðri í Hóla-
skógi. Voru þau nú hingað kom
in, heil á húfi og vel útlítandi.
Nú var fjallkóngstign Sigur-
geirs í Skáldabúðum lokið, að
þessu sinni, en við tók hinn gamal-
kunni ferðagarpur og fjallkóngur
þeirra Gnúpverja, Jóhann Kol-
beinsson, bóndi á Hamarsheiði.
Nítján fjallmenn voru nú mættir
í Kjálkaverinu, honum til fullting
is, hið fríðasta lið, harðsnúið og
til þess albúið að hefja atlögu við
fjallafálumar, jafnskjótt og skip-
un væri gefin. Hinir nýkomnu
fjallmenn vom: ívar Jasonarson,
Vorsabæjarhól, Kristján Þorgeirs-
son, Skógsnesi; Haukur Gíslason,
St.-Reykjum; Kristinn Ólafsson,
Hjálmholti; Eiríkur Eiríksson,
Gafli; Ágúst Bjamason, Flögu og
Ingvar Þórðarson, Reykjum. Allir
Fjallleitir þeirra Sunn-
lendinga — Hreppamanna,
Skeiðamanna og Flóamanna
— eru langar og frásögn af
allri fer'ðinni, sem tekur tíu
daga, er líka löng. Þetta era
lengstu leitir á landinu. —
Stefán Jasonarson í Vorsa-
bæ hóf frásögn sína af fjall-
förinni 1961 í fyrrahaust og
lauk henni í vetur. Svo hef-
ur hún legið hjá blaðinu M
nokkra mánuði, og hér kem-
ur niðurlagið. f
úr Suðursveitunum. Úr Gnúpverja
hreppi voru þessir: Kristján Guð-
mundsson, Steinholti; Steinþór
Guðmundsson frá Hofi; Þrándur
Ingvarsson, Þrándarholti og Sig-
urður Björnson, Hlíð.
Við gestakomuna óx ys og þys
í Kjálkaverinu. Útan við kofann
voru hestar í tugatali, hneggjandi,
frísandi, margir óánægðir á svip
inn og leituðu að æti, án árang-
urs. Grastopparnir voru farnir að
fækka á þessum slóðum og hey-
pokar allir tómir eða vandlega
geymdir. Hundarnir litu hvern
annan illum augum. Ekki urðu
þó „stórorustur“ hjá þeim að
þessu sinni, en urr og agg, þeirra
á milli gaf til kynna, að „kalda
stríðið“ gæti breyst í árásarstyrj-
öld vig minnsta tilefni. Inn í kof-
anum var þröngt á þingi þar sem
Sveinn í Steinsholti var yfirkaffi-
meistari morgunsins.
Norðurleiðin nær austan frá
Þjórsá vestur að Kerlingafjöllum,
innan frá Kisu niður að Dalsá.
Ekki er hún svipmikil yfir að líta.
En útsýni þaðan er bæði vítt og
fagurt til nærliggjandi fjalla og
jökla. Þar er víða graslendi, eink-
um austan til. Er vestar dregur
minnkar gróðurinn, þar eru víða
gróðursnauðir melar og sandfák-
ar. Tvö fell era vestarlega í Norð
urleitinni. Þau heita Lambafell
og Rjúpnafell. Vestur fyrir þessi
fell smala þeir fjallmenn, sem
vestast smala í Norðurleitinni.
Þurfa þeir að fara af stað úr nátt-
stað, nokkru á undan aðalhópn-
um sem fjallkóngurinn skipar 1
leitir innst í Norðurleitinni, eftir
því sem bezt hentar.
„Eg ætla að biðja ykkur Svein
í Steinsholti að vera með trúss-
arana í dag,“ sagði Jóhann fjall-
kóngur, við mig, þegar ég var bú-
inn að koma böggunum upp á
Stjarna og teymdi hann í flokk
meg öðrum „kollegum" hans.
„Gott,“ sagði ég, og minntist
þess, að niður að náttstaðnum við
Dalsá er aðeins tveggja tíma lesta
ferð. Þag leit því út fyrir rólegan
dag hjá hrossunum okkar Sveins
að þessu sinni. Enda þótt Jóhann
fjallkóngur ahfi talið þau vel að
þeim rólegheitum komin, eftir
hina löngu dagleið í Kisubotna
daginn áður.
Aðalsteinn á Hæli var enn Ias-
ir.n. Hann fór því með okkur
Sveini niður að Dalsá. Þangað kom
um við eftir tveggja tíma ferð úr
Kjálkaveri. Göturnar era greið-
færar og torfærar fáar á leiðinni.
Við Dalsá er leitarmannakofi.
Stendur hann á norðurbakka árinn
ar. Allgott var er yfir ána hjá kof
anum, þar stóðu nokkur tjöld,
sem fjallmenn höfðu gist í um nótt
ina. Það tók all-langan tíma að
taka farangur af hestunum og
hefta þá austur í Loðnaveri, sem
er um 3—4 km. austur með Dalsá.
Þar eru góðir hestahagar, en
betra er þó að hafa gát á hestun-
um sem þar eru í haga.
í Loðnaveri skilur leiðir okkar
Sveins. Hann fór niður að Þjórsá
á móti smölunum sem innan að
koma, austast í Norðurleitinni. Eg
hélt vestur að tjöldunum til fund
ar við Steina á Hæli, sem hafði
hreiðrað um sig í svefnpoka í einu
tjaldinu og naut hvildar og næðis.
Ég hitaði kakó handa okkur til
hátíðabrigða, af því að nú var
sunnudagur. Síðan hélt ég vestur
að hlaupum í Dalsá og beið þar
eftir fénu, sem áður en langt liði,
hlaut að mynda rennsli niður með
ánni og gat jafnvel lagt i ána
ofan við Hlaupið. ef ekki væri
að gætt í tíma.
Veðrið var svo gott, sem bezt
verður kosið í septembermánuði.
Stafalogn og heiður himinn, hvergi
ský á lofti, sannkallað sunnudags
veður. Fjallasýn var dásamleg til
allra átta. Öræfakyrrðin naut sín
fullkomlega. Hinn rólegi fossnið-
ur í Dalsá gerði töfra og tign,
líðandi stundar aðlaðandi og eftir
minnilega.
Hlaupið í Dalsá er sérkennilegt.
Áin fellur í mjög þröngum stokk
(2—3 m. breiðum). Dýpi er hins
vegar geysimikið á þessum stað
og glyttir í hvíta steina niður á
áirbotninum, lengst niðri í blá-
tæru hyldýpinu.
Smám saman fór féð að sjást
koma innan úr Norðurleitinni og
smalarnir hver af öðrum komu í
ljós, á eftir fénu, blístruðu og
hóuðu og gáfu gæðingunum laus-
an tauminn öðru hvoru. Það glans
aði á sveitta gæðingana í sólskin-
inu og hundarnir þutu upp og nið
ur brekkurnar með lafandi tung-
una og blésu af mæði.
Um nónbil er safnið komig að
vaðinu og fjallmennirnir slá hring
um hópinn. Féð er athugað og
talið um leið og það leggur í ána,
sem er straumþung á þessum stað,
en óvenju vetnslítil að þessu sinni.
Þegar „lið“ fjallmanna hefur ver-
ið „kannað" kemur í Ijós að tveir
fjallmenn eru ókomnir; þar eru
þeir Eiríkur á Gafli og Steindór
frá Hofi. Síðar um kvöldið, er
birtu var tekið að bregða, komu
þeir í náttstað. Báðir komu þeir
með kindur, sem ekki vildu hlíta
„setlum reglum" og hlupu beint
af augum. En þeir félagar höfðu
fyrr í ferðum verið á þessum slóð
um og hrósuðu fullum sigri yfir
„fjallafálunum" að lokum.
Leið svo kvöldið í hijóðlátri
glaðværð, grasatínslu og kunn-
ingjaheimsóknum milli tjaldanna.
Ég fékk „íbúð“ í tjaldi hjá sveit-
ungum mínum, Kristjáni í Skógs-
nesi og Ivari í Vorsabæjarhóli, en
félagar mínir úr „Lönguleit"
héldu hópinn í kofanum vig Dalsá
um nóttina.
Mi^vikudagur 13.
Frá Dalsá niíur ?
SkeitSamannafii.
Eins og áður er gsuu
arnir stundum órólegir i Loðna
veri. Svo varð einnig að þessu
sinni. Klukkan eitt eftir miðnætti
gáfu hundarnir til kynna að eitt-
hvað óvenjulegt væri í aðsigi. —
Urr-ýlfur og áhyggjusamir tilburð
ir af þeirra hálfu, komu fjallmönn-
um til að losa svefninn. En þegar
hundarnir þutu geltandi austur
árbakkann, var ekki um að vill-
ast hvað var á seyði. Þutu menn
upp sem snarast og stóð það heima,
þegar fóthvötustu fjallmennirnir
komu niður að vaðinu, voru fyrstu
hestarnir um það bil að leggja í
ána.
Stundum hefur tekist verr til á
þessum stað, en að þessu sinni.
Nú voru hestarnir beizlaðir og
bundnir jafn óðum og þeir komu
að vaðinu. En eigi ósjaldan hafa
þeir sloppið yfir ána og hefur þá
verið óþægilegt að stöðva för
þeirra í náttmyrkrinu, þegar heim
þráin knýr þá áfram í átt til
heimahaganna.
Klukkan 8 um morguninn voru
öll tjöldin fallin, farangur kom-
inn á hestana og við Suðursveita-
menn kveðjum félaga okkar úr
Gnúpverjahreppi. Nú skilur leiðir.
Gnúpverjar smala áfram frá Dalsá
og gista í Gljúfurleit næstu nótt,
en Flóa- og Skeiðamenn halda vest
ur með Dalsá og suður yfir Öræf-
in til fundar við þá fjallmenn sem
neðan að komu.
Veðurútlit var þungbúið um
morguninn og rigningar að vænta
á hverri stundu. Enda höfðum við
skammt farið, er fyrstu regndrop
arnir fóra að falla. Fyst einn og
einn, en eftir skamma stund var
komin hellirigning. Regnfötin voru
tekin í notkun í fyrsta skipti í
ferðinni. Síðan var ferðinni hald-
ið áfram eins og ekkert hefði í
skorizt, enda voru regnföt nútím-
ans góðar flíkur og skila vel sínu
hlutverki.
Þegar við komum móts vw
Rjúpnafell, skildi leiðir. Haukur,
Kristinn, Eiríkur, Ágúst og Gunn-
ar Sigurjónsson, héldu áfram ferð
inni vestur að Laxá og niður með
henni, niður á Sultafit, til fundar
við félaga sína og sveitunga í Vest
urleit. En við Kristján, ívar og
Ingvar fórum beint suður yfir
Öræfin, spottakorn vestan við
Öræfahnjúk, áleiðis niður á Skeiða
mannafit. Sigurður á Blesastöðum
varð eftir við Dalsá. Hann átti að
smala áfram með Gnúpverja-
hreppsmönnum niður í Hólaskóg
og relca með þeim í Skaftholts-
réttir.
Við svipuðumst eftir lcindum, en
fundum engar á þessum slóðum.
Enda er þarna lítil kindavon, því
gróður sést varla, utan eins og
eins geldingahnapps hér og þar
upp úr kolsvartri auðninni. Þarna
er eitt ömurlegasta landslag sem
til er á afréttinum. Urðarósir og
sandlægðir á milli, sem víða eru
undir vatni í vætutíð. Þegar kom
nokkuð suður Öræfin kom þoka
á móti okkur. Jók það enn á ömur
leik umhverfisins. En áfram mið
aði og eftir nokkurra klukkustunra
ferð í ausandi rigningu, án þess
að sjá kind eða merki um kinda-
ferðir 4 þessu gróðurvana lands-
svæði, erum við komnir á vatna-
skil; og lækjasitrur sem stefndu
í suðurátt bentu okkur á að þrátt
fyrir þokuna, værum við á réttri
leið. Litlu seinna sáum við Lamba
fellið í gegnum þokuna, sem nú
var að greiðast í sundur. Þaðan
er skammt að fara á Skeiðamanna
fit. Þangað komum við að áliðn-
um degi. Þar var þá mættur Einar
Gíslason í Vorsabæ á Skeiðum,
fajllkóngur í Austurleit, með fríðu
föraneyti. Voru menn hans að
Gamli Kátur klórar sér bak viS eyraS, meSan Litli Kátur segir fréttir
úr fjallferðinni.
5