Tíminn - 06.01.1963, Qupperneq 2

Tíminn - 06.01.1963, Qupperneq 2
A FÖRNUM VEGI Á BAK J Hátíð er tll heilla bezt, segir gamalt og gott orðtækl. Mikil há- tíð' er um garS gengin, og nú er tími til a® líta yflr þær helllir, sem af henni hafa stafaS. Veður- guðlr voru okkur elnstaklega mlld ir og eftirlátir, svo aS dagarnir liðu í kyrrlátrl blí?u af þeirra hendi. En í mannfólklnu var nokk ur órói eins og venjulega, og enn kom í Ijós, að þessi skepna á tveim fótum kann ckkl vlð sig í helgikápunní dögum lengur. Það er gömul saga og alþjóSleg. Suður á Spáni halda þeir mikla helgiviku í svörtu um páskaleytl, gráta og gnísta tönnum, iðlrast synda, biðja og heita guði sínum bót og betrun í líferni, bera jafn- vel Maríu og Jesú á gullstóli um stræti. En fljótlega eftir iðrunarvikuna hefst la feria — sæluvikan — þar sem skartað cr hvítu og rau®u og íncnn slcppa fram af sér beisllnu og keppast við að syndga í dansi, DROTTNINGARFÓRNIN, sem dynur yfir svart í eftirfanandi skák, hefur áreiðanlega komið yf- ir hann, eins og þruma úr heið- skíru lofti, því að hún á sér stað í velþekktu afbrigði í Sikileyjar- vörninni. Svartur hefur talið sig óhultan, meðan hann þræddi hinn hefðbundna farveg „teóríunnar" en fórnin slær hann gjörsamlega út af laginu. í framhaldinu tekst honum ekki að finna neina viðun- andi vörn gegn vaxandi áleitni hvíts og rneð þróttmikilli tafl- mennsku gerir hvítur út um skák- ina. Að sjálfsögðu hefur stjórn- andi hvitu mannanna lagt drögin að fórninni í heimaathugunum sín um, en það breytir engu um þá staðreynd, að fórnin er mjög skemmtileg og frumleg. Umrædd skák er tefld í Rússlandi á því herrans ári 1962 og teflendur eru tveir vel þekktir rússneskir skák- menn. Hvítt: Njemetdinov. Svart: Schemikov. Siklleyjarvörn: 1. e4 c5. 2. Rf3 Rc6. 3. d4, cxd4. Rxd4, g6. 5. Rc3 Bg7. 6. Bc3 Rf6. 7. Bc4. (Þannig teflir Fischer æv- inlega, með góðum árangri). 7. — o-o. 8. Bb3 Rg4. (Á þennan hátt léttir svartur á stöðu sinni með uppskiptum. Rétt er að geta þess, að 8. — Ra5 mundi stranda á 9. e5, Re8. 10. Bxf7f Kxf7. 11. Re6! eins og Reshevsky fékk eft- irminnilega að kenna á í skák 2 drykkju og lauslæti — væntanlega tíl þess að hafa eltthvað' frambæri legt til iðrunar fyrir drottni sín- um á svörtu vikunni. Sumlr kalla þetta kaþólsk lífs- viðhorf. En eru ekki jól og ára- mót hér norður á íslandi með svip uðum hætti? Menn setja upp helgi svipinn á jólanóttina og eru jafn- vel að myndast vlð iðrun og guð- rækilegt hugarfar S’umir hvcrjir, en svo fara menn á la feria um áramótin og sleppa fram af sér beislinu. Við þessu er raunar ckk ert að' segja. Það verður hver að láta sem hann hefur lund tll, og það er ekki víst að unglingurinn, sem sprengir kínverja glannalega sé sekarl eða syndugri en karl- fauskurinn eða kerlingln, sem lineykslast á því. Menn verða víst að þjóna bæði góðu og lllu, og það er jafnvel ekki ætíð, scm menn skipta um ham í þcssum efn um eða stundir til þess. Tíðara mun, að hin tvöfalda þjónusta fari sinni við Fischer forðum daga). 9. Dxg4 Rxd4. 10. Dh4. (HingaS til hefur 10. Ddl verið talinn eini leikurinn, sem gerir hvíti kleift að viðhalda frumkvæðinu og bend- ir þetta eindregiS til þess, að hvít- ur hafi þegar haft drottningarfórn ina í huga, er hann lék 10. Dh4). 10. — Da5. 11. o-o Bf6. (Nú gagn ar ekki 12. Dh6 vegna — Bg7 og svartur gerir sig ánægðan með aS þráleika, ef hvítur er sama sinnis. Eftir 12. Dg3 næði svartur hagstæðum uppskiptum með — Dxc3. 13. bxc3 Re2f o. s. frv. — í þessari stöðu reyndi Matanovic eitt sinn 12. Dg4, en svartur fékk þá ágæta stöðu eftir — d6. 13. Ddl Rc6. 14. Bd2 Dc5. Hinn ó- vænti leikur Njemetdinov er hugs aður sem endurbót, en örðugt er að dæma. um, hvort hann fær fylli lega staðizt við rétta vörn af hálfu svarts). 12. Dxf6!?! (Það hefði óneitanlega verið gaman að sjá framan í Sch- ernikov, er hann fékk þennan leik á sig). 12.— Re2f! (Hann hefur þó rænu á að leika bezta leiknum þrátt fyrir allt. Eftir 12. — exf6? 13. Bxd4 hefur hvítur grætt tvo leiki miðað við skákina). 13. Rxe2 exf6. 14. Rc3 HeS. (Svartur ákveð- ur að verjast með klóm og kjafti og láta ekki neitt af hendi rakna fyrr en í fulla hnefana. Gaman hefði verið að sjá, hvort stöðuyf- irburðir hvíts hefðu nægt, ef svart- ur hefði valið þá leiðina hér að fórna tveimur peðum til að koma fram á sömu stund og í sömu persónu, og að í hverri athöfn eigi menn samlelð með prestlnum, sem klæddur var kápu Krists að ofan en skollabuxum að neðan. Það var mikiö' um messur á jól- unum eins og vera bar, og kirkju- sóknin í betra lagi, því að góð- borgararnir töldu hagkvæmast að stunda síestuna sæmilega til þess að geta sinnt feríunnl betur á eft- ir. Það er líka gömul og gild ís- lezk lífshagræðing að ljúkaleið- Indaverkunum fyrst til þess að geta notið skemmtananna bctur á eftlr. Flesta aðta daga ársins eru svo kirkjurnuar oftast tómar — að minnsta kosti kvarta prest arnir undan því. Auðvltað er sök fólksins í því efnl mikll — ekkl skal undan því vikizt — en oft á jöfnu verður völ. Prestarnir vinna drjúgt að því að sópa fólk- inu úr kirkjunum, og óneitanlega móta þeir mest samkomuhaldið þar. Skyldu þelr annars ekkl vita, mönnum sínum betur í leikinn. 14. — d5. 15. Rxd5 Hd8. 16. Rxf6f Kg7. 17. Rd5 Be6. 18. Bd4f Kf8). 15. Rd5 He6. 16. Bd4 Kg7. 17. Hadl. (Markmið þessa leiks skýr- ir skákin bezt sjálf). 17. — d6. (Eftir 17. — b6, ætti hvítur um tvær leiðir að velja, 18. Rc7 eða 18. f4, ásamt 19. f5). 18. Hd3 Bd7. 19. Hf3 Bb5. 29. Bc3. (Nauðsyn- legur millileikur). 20. — Dd8. 21. Rxf6 Be2. (21. — Bxfl mundi leiða til taps strax vegna 22. Rg4f Kg8. 23. Rh6f. Fráskákin með riddaranum á g4 missir hins vegar marks eftir 21. — Bn% því að svartur á þá vörnina 22. — Kf8. 23. Bxe6 Bxf3). 22. Rxh7t Kg8. (Ekki 22. — Kxh7 vegna 23. Hh3f ásamt máti á h8). 23. Hli3 He5. (23. — Bxfl gæti hvítur svarað á tvennan hátt: 24. Rg5 eða 24. Bxe6 fxe6. 25. Rf6f og vinnur). 24. f4 Bxfl. 25. Kxfl. (Hér var einnig 25. fxe5 mögulegt, en hvít- ur er ekkert að flýta sér. Svartur sér nú, að hann fær ekki varizt liðstapi og reynir því að blíðka goðin með mannfórnum). 25. — Hc8. 26. Bd4. (Hvítur vill ekki láta hinn „góða“ biskup sinn á c3 í skiptum fyrir einn lítilsigldan hrók). 26. — b5.' (Svartur er nú algjörlega varnarlaus og virðist gilda einu hverju hann ieikur). 27. Rg5 Hc7. ?8. Bxf7f Hxf7. 29. Hh8t (skemmtileg lok). 29. __ Kxh8. 30. Rxf7t Kh7. 31. Rxd8 Hxe4. 32. Rc6 Hxf4t 33. Ke2 og svartur gafst upp. — Óneitanlega frumleg skák. að fólk er dálítlð nýungagjarnt, og það er eiginleiki, sem vert er að bera fullkomna virðlngu fyrir, því hann er forsenda þess, sem við köllum framfarir í mannlicimi. Skyldi þeim aldrei detta í hug, að þeim bæri að koma ofurlítið til móts við þessa löngun fólks. Þeir finna upp á ýmsu nýju t. d. á skcmmtistöðum — því skyldi kirkja og prestar ekki reyna það líka. Hverjar voru t.d. nýungarn- ar í messulialdinu um þessi jól? Hvar var reyndur nýr og breyttur messubragur, nýr ræðutexti, nýir ræðumenn látnir stíga í stól, nýir sálmar og ný sálmalög? Átti sér engin nýsköpun stað — breyting, sem er æ'ðsta lögmál lífsins? Eða lýtur kirkjan ekki því lögmáli? Var það kannske svo, að messað væri alls sctaðar eftir sömu .gömlu forskriftunum, sömu textamir valdir, sömu sálmalögin og sálm- arnir kvæðu við? Nú hafa menn oft unað af því sem giamalt er og kunnugt — en því aðeins að þeim sé þjónáð nógu vel i nýsköpun- inni. íslenzkum prestum er bezt að gera sér það ljóst, að þeir eru flestir hverjir úreltir biblíuþræl- ar sem hefur brugðizt sú bogalist að gera kirkju sína að lifandi tákni í nútímanum. Til eru þó prestar scm gera sér þetta ljóst, en þeir eru fáir. Hvers vegna þurfa prestar ætíð að taka ræðu- texta sinn úr biblíunni? Þ.ví geta þelr ekki tekið hann úr Iiugsun nútímans — nýrri bók, ræðu, at- viki, orðum, sem fallið hafa á förnum vegi? Hvað gerði Krlstur? Sótti hann texta dæmisagna sinna í fornar skræ»ur? Hans textl var sáðmaðurinn, fiskimaðurinn, toll- heimtumaðurinn og atvik líðandi stundar. Þess vegna varð hann lifandi samvizka síns tíma? Gætu prestar ekki reynt að fara að dæmi hans? f þessu kemur fram munurlnn á biblíuþrældómi og lifandi trú scm cr samvizka lifandi manna. Því skyldu prestar ekki auglýsa umræðuefni messunnar og taka þau úr daglegu félagslífi? Biblían á að vera stafur, sem menn styðj- ast við, en ekki staur, sem menn eru bundnir við. Og því þurfa prestarnir allt af að fara í ræðustólinn við messu? Því fá þelr ekki góða og gegna borgara til þess að tala en þjóna aðeins sjálfir fyrir altarl? Og því eru ekki umræður í messunni um dagskrárefni hennar? Því er mynd list og liljómlist ekki boð'ið inn í klrkjurnar í ríkari mæli? Því eru ekki orktir nýir sálmar og ný sálmalög? Því eru kirkjurnar ekki byggðar þannig, að ti'l hliðar við aðalskip þeirm sé fullkomin barna leikstofa og dyr inn í hana tll hlið ar við dyr inn í aðalkirkjurnar. Foreldrar og börn koma saman til kirkju en skilja í anddyri og fara hvorir inn til sinnar guðsþjó.nustu. Vita ekki íslenzkir kirkjumenn, að þetta er orðið áhrifaríkasta aug- lýsingabragð úti í löndum til þess að magna kirkjusókn? Leikstofan er fullkomnari en nokkurt barna- lieimili og leiktækin hellt tívoli. Bömln hlakka svo mikið til að koma í þessa leikstofu, að þau reka foreldra sína í kirkju á sunnudagsmopgnum. Hér virðist engum detta í hug að byggja svo- lelðis klrkju. Svona mætti lengl lialda áfram að spyrja. Krisfcur varð samvizka síns tíma, af þvi að hann fann kjarna boðskapar síns í lífi líð- andi stundar. Kirkjan staðnaði í gömlum formum og fornum text- um og hindurvitnum og hættl að vera samvizka tímans. Loks reis ® Lúter upp og rcyndi að hrista af ■. lienni rykið og gera kirkjuna að nýju samvizku líðandi dags. Hon- um tókst það að nokkru. En það ‘ dugar hvorki kirkju né heimi að * standa aldir í sporum hans. Skyldi ekkl vcra orðin þörf á nýjum Liiter? — Ilárbarður. í ÁRAMÓTAGREIN sinnl fór- ust Eysteini Jónssyni m. a. svo orð um útfærslu landhclginnar 1958: Útfærsla land- helginnar „Aukin framleiðsla nú, þrátt fyrlr stjórnarstefnuna, á ræt- ur sínar í útfærslu landhelg- innar og þeirri stórfelldu upp- byggingu í iðnaði, Iandbúnaði og sjávarútvegi, sem búið var að koma í framkvæmd áður en brotið var blað og nýja stefn- an innleidd. Þetta veit hvert mannsbarn í landinu, sem kom ið er tll vits og ára“. Mátti ekki tæpara standa Enn fremur sagði Eysteinn: „Allt þetta sýnir svo betur en orð fá lýst, hvflík gæfa það var, að landhclgin var færð út einmltt 1958. Var þar sannar- lega róið meðan lag var, cig mátti ekki tæpara standa. Fáum dettur í hug, að land- heligin hefði orðið færð út eft- ir að núverandi stjórnarflokk- ar höfðu náð meiri hluta á Al- þingi. Til þess muna menn of vel, hvernig núverandi formað- ur Sjálfstæðisflokksins skrifaði í Mbl. sumarið 1958, þegar Bret um var sagt, að útfærslan væri málefni kommúnista. Enn frem ur muna menn, að það var þessi meiri hluti, sem hleypti Bretum Inn í landhelgina aft- ur, enda þótt íslendingar væru búnir að sigra í landhelgismál- jll'U. Hvernig væri ástatt nú? Og hvernlg halda menn, að jarðvegurinn hefði verið fyrir útfærslu landhelginnar núna, þegar þjóðir Vestur-Evrópu bú ast til að opna hver fyrir ann- arri landhelgi sína, og allt löðr- ar f ráðagerðum um að hleypa útlendingum inn í sjávarútveg íslendinga og Iandhelgina þar með beint og óbelnt. Er þeim treystandí? Núverandi stjórn og þing- meirihluta er ekki einu sinnl treystandi ti'l að láta Breta og aðra útlendinga hætta að fiska < landlielgtnni, þegar undam- þágusamningurinn vlð þá renn- ur út, hvað þá meir. Ekkert værl líkara þeim en að fram- lcngja þann samnlng cftir kosn ingar, ef þeir mættu ráða, og kemur það ofan á aðrai hætt- ur, sem framundan eru í sam- handl við aukna ásókn útleud- inga nú í sjávarútveg íslend- Inga, og þá um leið landhelg- ina með beinu eð> óbeinu móti“. Guggnuðu Eins og kunnugt er var rík- isstjórnin um tíma að þreifa fyrlr sér um að hleypa íslenzku togurunum í auknum mæli inn í landhelgina. Um þelta sagði Eysteinn: „Ríkisstjórnin hættl við að hleypa íslenzkum togurum inn á bátamiðin i landhelginni, vegna samelginlegrar baráttu stjómarandstöðunnar og út- vegsmanna samtakanna og margra fundarsamþykkta víðs vegar af landinu". T f M I N N, sunnudagurinn 6. janúar 1963. Friðrik Ólafsson skrifar um ÚVÆNT DROrmiNGARFÖRN

x

Tíminn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.