Tíminn - 20.01.1963, Blaðsíða 2

Ljós. heimsins
Enn er dimmt mikinn hluta
sólarhringsins. Samt lengja
geislarnir leið sína, boða komu
vorsins, skapa vor. Sólin, birt-
an, varminn, vonirnar sigra
með hverjum degi, sem líður.
„Hvað er fegra en sólar sýn
sveimar hún yfir stjörnurann:
Hún vermir, hún skín,
hýr gleður mann.“
Þannig er viðhorf kristins
manns til jarðneskrar tilveru.
Ljósið er komið í heiminn. Það
liefur nú þegar dagað. Svart-
asta skammdegið er liðið hjá,
Ljós heimsins mun sigra.
Ljós heimsins tákn hins sigr-
andi sannleika, hins vermandi
kærleika, hins skínandi fagn-
aðar er komið, og á hækkandi
göngu sinni mun þetta ljós
ekki einungis veita méiri birtu
með vísindalegum uppgötvun-
um og þægindum á vegi vísind-
anna við sólskin sannleikans,
heldur mun það einnig þíða
kuldann og klakann úr sá].
kveikja þar elskunnar logandi
bál.
En morgunninn á líka sínar
breytingar og byltingar, vor-
leysingar mætti nefna það. Það
vakna æ fleiri meðan dögun og
vor færast yfir jörðina. Og í
svefnrofum vita sumir ekki sitt
rjúkandi ráð. Ljós frelsis, frið-
ar og nýrra vona, vaknandi
sjálfstrausts og trúar, verkar
oft sem hækkandi sól, sem
skapar asahláku, jafnvel spilli-
blota. En samt skýrast rökin,
festast tökin, sem „Ijósið Guðs
skínandi bjart“, nær á sálum
og samfélagi manna fyrir komu
Drottins Jesú Krists.
í veröldinni er dimmt, hat-
ur og hefndarþorsti eflt við
seið tyeggja heimsstyrjalda,
myrkvar sól kærleikans mörg-
um.
Enn þá tilbiðja tugmilljónir
stokka og steina, 240 millj.
Hindúa og 450 millj. Buddha-
trúarmanna, halda enn við ó-
læsi og stéttaskiptingu, og
leggja um leið grunninn að
hjátrú, heimsku og hungur-
dauða. Og að sumu leyti má
segja hið sama um fylgjendur
Múhameds. Allt þetta fólk
hefur ekki enn skynjað þekk-
ingarleit og frjálsa hugsun og
gildi þess fyrir menningu sína
og daglegt líf.
En frelsið er frumatriði
kristins dóms, með frelsarann
i broddi fylkingar. Frelsið og
sannleikurinn kom fyrir Jesúm
Kri'St. Frelsi frá kúgun og neyð
jafn andlega sem efnislega.
En raunalegast er þó, hve
margir þeirra, sem hafa form-
lega gengið Kristi á hönd við
skírn og fermingu, virðast gera
sér litla grein fyrir ábyrgð og
krafti kristindóms, jafnvel í
frumatriðum eins og kröfunni
um bræðralag, fyrirgefningu
o-g frjálsa hugsun.
Um þetta myrkur vitna bezt
upptök og afleiðingar heims-
styrjaldanna beggja á þessari
öld, kalda stríðið og vopna-
skakið, sem er verst og hættu-
legast meðal nafnkristinna
þjóða, sem hafa tileinkað sér
forréttindi kristinnar trúar en
afneitað hennar krafti.
Og afleiðingar slíkrar nafn-
kristni verða svo öll þau myrk-
ur, sem birtast í efnishyggju,
nýheiðni og nautnasýki, yfjr-
gangi og þröngsýni kirkju-
deilda og trúmálastefna, sem
dulbúa sig undir nöfnum ein-
hverra hugsjóna, sérstaklega i
stjórnmálum.
Kristinn dómur eins og hann
birtist í Fjallræðunni og guð-
spjöllunum, er hið sanna ljós,
sem upplýsir hvern mann.
Aliar umbúðir, sem kirkja og
kirkjuþing liðinna alda hafa
dúðað hann i, villa um fyrir
mörgum, jafnvel þótt einhvern
tíma hafi það verið skraut-
klæði, þá skyggja þær nú oft
á Ijósið, byrgja geisladýrð þess
og draga úr hlýju og áhrifum
til að skapa mannkyninu vor
og sanna farsæld á auðugri
jörð, sem Guð hefur gefið því.
Mennirnir hafa göfgað og dýrk
að hið skapaða í stað skapar-
ans, og drukkið af því beizkan
bika-r böls og þjáninga í myrkr-
inu.
En smám saman birtir. Jafn-
vel smáþjóðir inni { frumskóg-
um Afríku finna yl og birtu
frelsisandans frá vorblæ krist-
ins dóms fara um sig. Hið
forna Kínaveldi er að vakna.
Indland finur ylstrauma frá
heiðríkju frjálsraf hugsunar
gefa von um varnir gegn hung
ursneyð. Kannske vita þær
kynslóðir, sem nú byggja þessi
lönd ekki, hvaðan þessi heiti
blær kemur, en hann er kom-
inn að hugga. Og hann mun
sigra myrkrið jafnörugglega og
morgunn rís af mildum roða
fyrstu dagsbrúnar.
í því felst vonin, dýpsti fögn-
uður kristinnar sálar. Og
Jesús, barn jólanna, stjarna
vitringanna er Ijós heimsins.
Leita þess ljóss, fylgdu því
Ijósi, láttu það ljós dreifast um
alla jörð. í því — þeirri fylgd,
þeirri viðleitni, felst gæfa gjör-
vallra þjóða jarðar.
Árelíus Níelsson.
Friðrik Ölafsson skrifar um
í RÚSSLANDI fer árlega fram
borgarkeppni í skák milli Moskva
og Leningrad. Þykir þetta að jafn
aði mikill viðburður, því að flest-
ir beztu skákimenn Sovétríkjanna
eru búsettir í þessum tveimur
borgum og taka því þátt í keppn-
inni. Yfirleitt hefur viðureign
þessi verið svo jöfn og hörð, að
furðu sætir, og minnist ég vart,
að vinningsmunur hafi verið meiri
en 1—2 vinningar á annan hvorn
bóginn. Þessi síjafna útkoma bend
ir til þess, að skákstyrkleiki sé á-
kaflega svipaður í borgunum, en
það þarf engan að undra þótt
Leningrad standi þannig jafnfæt-
is miklu fjölmennari borg, þvi að
skákáhugi hefur alla tíð verið gíf-
urlegur i Leningrad og margir
beztu skákmenn Rússa, bæði fyrr
o.g síðar, eru fæddir þar og upp-
aldir. Má í því sambandi nefna
nöfn, eins og Tchigorin, Alekhine,
Botvinnik, Korchnoj, Spassky.
Taimanov o. fl. — Viðureignin í
ár (þ. e. a. s. 1962) varð engin
undantekning frá reglunni. því að
henni lyktaði með naumum yfir-
burðum Moskvubúa, 40V2 vinning
ur gegn 39V2- Úrslitin "'á þremur
fyrstu borðunum urðu þessi:
Smyslov Vz, % — Spassky
1/2, y2, Bronstein 1 % Korchnoj
0, 1/2, Averbach 1, 1 — Taimanov
0, 0. — Af þessu má sjá, að Mosk-
vubúar hafa haft betur á efstu
borðunum, en Reningradbúar hafa
rétt nokkuð híut sinn á neðri
borðunum. Annars virðist mér
það orðin föst venja, að sömu
menn leiði saman hesta sína ár
eftir ár a. ni. k. er ég þess full-
viss, hvað snertir þá, er hér eru
taldir að framan. Yfirleitt hafa
skákir þeirra Smyslov og Spassky
endað í jafnteffi eftir langa og
harða viðureign og sömu sögu er
að segja um þá Bronstein bg Kor-
chnoj. Nú hefur hins vegar orðið
sú breyting á, að Bronstein tókst
að vinna aðra skákina af andstæð
ingi sínum og þar sem skákin er
bæði skemmtileg og fróðleg tel
ég hana tvímælalaust eiga erindi
í þennan þátt:
Hvítt: Bronstein.
Svart: Korchnoj.
SPÁNSKUR LEIKUR.
1. e4, c5. 2. Rf3, Rc6. 3. Bb5, a6.
4. Ba4, Rf6. 5. 0-0, Rxe4. (Þetta
er hið svokallaða „Opna afbrigði"
Spánska leiksins. Leiðir það yf-
irleitt til opnari og skemmtilegri
stöðu en hið venjulega áframhald:
5 — Be7. 6. Hel, b5 0. s. frv.).
6. d4, b5. 7. Bb3, d5. 8. dxe5. —
(Gegn Pachman lék Bronstein eitt
sinn 8. Rxe5, Rxe5. 9. dxe5. Pach
man, sem aldrei hafði þessa stöðu
augum litið, komst nú í vanda og
lék miðlungsgóðum leik 9. — c6.
Skást er væntanlega 9. — Bb7).
8 — Be6. 9. c3. (Á árunum um
og eftir 1950 tíðkaðist mjög upp-
byggingin 9. De2, ásamt 10. Hdl
og 11. c4. Þessi uppbygging hefur
nú aftur orðið að víkja fyrir hin-
um gamla og trausta leik. 9. c3). 9.
-r- Be7. 10. Bc2, 0-0. 11. De2. —
(Öllu venjulegra áframhald er 11.
Rbd2). 11. — f5. (Þessi leikur fel
ur í sér peðsfórn, sem algeng er
í þessu afbrigði spánska leiksins.
Korehnoj hefði að sjálfsögðu get-
að leikið hér 11 — Rc5, en hon-
um hefur efalaust ekki geðjazt að
þeirri stöðu). 12. cxf5 frhjhl.,
Bxf6. 13. Rbd2. (Peðið hleypur
ekki á brott). 13. — Bf5. 14. Rxe4,
Bxe4. 15. Bxe4, dxe4. 16. Dxe4,
Dd7. (Þessa stöðu mun Korchnoj
hafa haft í hugá, er hann fóm-
aði peðinu. Hann telur góða stað
setningu manna sinna og opnar lín
ur vera peðsins virði). 17. Bf4!
(En Bronstein skilur vel eðli stöð-
unnar og sýnir nú fram á með
nákvæmri taflmennsku, að peðið
vegur meira en góð staðsetning
svörtu mannanna). 17. — Hae8.
18. Dc2. (Hér kemur ráðkænska
Bronstein vel í ljós. Svartur gæti
reynt hér að vinna peðið aftur
með 18. — Bxc3, en hvítur á þá
svarið 19. Rg5 og eftir — g6. 20.
Db3t er svartur glataður. Skárra
væri 19. — Df5, en hvítur mundi
þá vinna peð sitt aftur eftir 20.
Dxc3 og fá betri stöðu).
18. — Bh4. (Meg því að skipta
upp á léttu mönnunum hefur svart
ur meiri möguleika til jafnteflis
en ella). 19. Bg3. (Rangt væri 19.
Be3 vegna Hxf3, ásamt 20. — Re5
og kóngsstaða hvíts er í molum)
19 — BxB. 20. hxg3, Re5. 21. Rxe5,
Hxe5. (Svartur hefur nú fengið
vilja sínum framgengt og sú staða,
sem nú er komin upp býður upp
á ýmsa tæknilega örðuglcika fyr-
ir hvít). 22. Hfel, Hd5. 23. Hadl,
c5. 24. a4, Hd8. 25. Hxd5, Dxd5.
26. axb5, axb5. (Þetta endatafl er
að sjálfsögðu mjög erfitt að vinna,
en Bronstein teflir nákvæmt og
tekst að mynda sér færi). 27. De2,
b4. 28. cxb4, cxb4. 29. Dg4, b3.
(Drottningarkaup hér og í fram-
haldinu mundu einungis leiða til
jafnteflis fyrir hvít). 30. Kh2,
Df7. 31. Dg5, Hd7. 32. f3, I16. 33.
De3, Hd8. 34. g4, Kh8. 35. Db6,
Hd2. 36. Db8f Kh7. 37. He8, Dxf3.
(Báðir teflendur voru hér í miklu
tímaihraki og áhorfendur héldu,
að Bronstein hefði leikið af sér
peðinu fyrir hreina yfirsjón. En
hann hafði séð lengra). 38. Hh8t
Kg6. (Hér á hvítur aðeins einn
leik til að vinna skákina og ég
ætla að eftirláta ykkur það, lesend
ur góðir, að finna hann. Eftir þann
leik gaf svartur skákina.
Hér birtist nú lausnin á skák-
dæminu í síðasta þætti:
Hv: Kh2, He6, Bc4, Rf5, peð á
g3 og h4.
Sv.: Kh5, Dal, Rf8, peð á e4,
f3 og g7.
Hvítur á leik og mátar: 1. Hh6t
gxh6. (Eða 1. — Kg4. 2. Re3t
mát). 2. Bf7t Rg6. (Eða 2. —
Kg4. 3. Re3t mát). 3. Rg7t Dxg7.
(Eða 3. — Kg4. 4. Be6t mát). 4.
Kh3, og nú er svartur óverjandi
mát í næsta leik.
VÍÐAVANGUR
Ólafur Thors og spari-
fjáreign á landnámsöld
Ólafur Thors gumaði mjög
því í áramótaræðu sinni, að
sparifjárinneign í bönkum og
sparisjóðum hefði nær tvöfald-
azt síðan „viðreisnin“ kom til
sögunnar. Sagði Ólafur, að á
tímum viðreisnarinnair hefðu
íslendingar „aukið sparifé sitt
um nær því jafnháa uppliæð
eins og þeir áður höfðu nurlað
saman frá landsnámstíð og fram
á þennan dag.“ Ekki skil-
greindi Ólafur þetta þó nánar.
Gat t. d. ekki um það, hver
upphæðin hefði numið í lok
landsnámsaldar og minntist
heldur ekki á það, hver spari-
fjáraukningin liefði verig á
Sturlungaöld. Ýmsum hefði ef-
laust leikið forvitni á að vita,
hvort Ólafur taldi með spari-
fé Egils á Borg, er týndist i
Mosfellssveitinni forðum daga
— og Mbl. minntist þó rækilega
á í byrjun aprílmánaðar í fyrra.
Hvarf í gjár og gjótur
En það er einmitt með spari-
fjáraukninguna cins og silfur
Egils. Þegar til á að taka,
finnst hún hvergi. Er horfin í
gjár og gjótur dýrtfðarhítar við
reisnarinnar. Viðreisnarkrón-
an er nefnilega um það bil
helmingi verðminni en krónan
var áður. f febrúar 1960 var
dollarinn ag viðbættum öllum
yfirfærslugjöldum kr. 21,22—
25,30, en nú er dollarinn kr.
43,06. Ef notagildi sparifjár-
inneignarinnar er miðað við
kaup á erlendum gjaldeyri eða
framleiðslutækjum eins og
skipum, vélum og byggingar-
efni, kemur í Ijós að afl þess
fjár, sem landsmenn hafa Iagt
á vexti, hefur ekki aukizt neitt
á þessu tímabili.
Ömurlegt
Það hlýtur að teljast eitt-
hvert ömurlegasta dæmig um
ranga efnahagsstefnu, að raun-
verulegt verðmæti sparifjár
skuli ekki aukast neitt á tímum
hins mcsta góðæris og uppgripa
afla, sem þjóðin hefur búið við
— já allt frá landnámstíð, svo
spannað sé sama tímabil og for
sætisráðherrann okkar vill hafa
til vi'ðmiðunar. En enn skugga-
c legri verður þessi mynd, þeg-
ar þess er gætt, að nauðsynleg
uppbygging, svo sem eðlileg
j endurnýjun framleiðslutækja
| og íbúðahúsabyggingar, sem
* ekki verður komizt hjá að ráð-
ast í á næstunni, hefur dregizt
stórlega saman og staffiniað,
hvað þá að haldið væri í horf-
inu.
SilfriS Egils á Borg
hrezka láníS
En þar sem Ólafi Thors verð
ur svo tíðum hugsað til land
námsaldar, sækja kannski
sömu hvatir ag honum með vor
inu og Agli á Borg forðum.
Hann hyggst ef til vill sveipa
sig litklæðum, hafa með sér
pyngju af gullj fengnu frá Bret
landi, og ríða til þings. Á Þing
velli hyggst hann síðan kasta
gullinu yfir lýðinn. En ekki
hefur bann sömu ástæðu og
EgiU til að ætla að milcill
handagangur verði í öskjunni,
því svo miklu verðminni er við-
reisnarkrónan hans Ólafs ein
um silfurpeningi Egils Skalla
grímssot'ar Gaman væri samt
að biðja Ólaf sem virðist
manna 'róðastur urn verðgildi
peninga nú og á landnámsöld
að reikn? nt. hverju munar i
verðmæfi á Þórólfsbótum og
brezka láninu Þetta cr elcki svo
Framhaló á 13 slðu
Hlutavelta
í Listamannaskálanum
í dag kl. 2 er hlutavelta í Listamannaskálanum.
Enginn núll — Ekkert happdrætti
Enginn aðgangseyrir.
KnattspyrnufélagiS Fram
Sendisveinn óskast
Vinnutími frá-1—6,
RITSTJÓRN TlMANS
Sími 18300.
T í M I N N, sunnudagur 20. janúar 1963, -