Tíminn - 20.01.1963, Blaðsíða 9

Stúdentar við Peklng-»háskóla
ákafa en málefnalegri gagna-
skoðun. En hvaðan á það við-
horf að koma nema frá skól-
unum. Þar varð breytingin að
byrja.
Hrifningaraðferðin hafði
leitt af sér óheyrilega lélegan
námsárangur. Vorið 1961 gengu
deildarforsetar Pokingháskólr
ans fyrir kennarana, og spurðu
hvort þeir teldu ekki, að póli-
tísk áhrif væru orðin of mikil
í kennslunni, hvort líkamlega
vinnan eyddi ekki um of tím-
anum fyrir námsmönnum, og
livort réttmætt væri að gagn-
rýna stúdenta, sem hefðu lít-
inn stjórnmálaáhuga, fyrir það
að vilja heldur stunda nám en
fara á fundi, eða hvort unnt
mundi að læra erlend mál með
því að lesa kínversk áróðursrit
í þýðingum. Þeir voru fáir
kennararnir, sem þorðu að
svara þessum spurningum. En
allir fögnuðu ræðu Chen Yi í
ágúst 1961 eins og lausn.
Þegar námstímabilið hófst.
rikti glöð og létt bjartsýni-
stemmning meðal kennara og
nemenda. Þeir bjuggust við
lausn frá líkamlegu erfiði og
stjórnmálavafstri og vonuðu að
fá meiri tíma til náms og rann-
sókna og geta notið fr.iálsa^i
umræðna.
Hlýrri vindar
Stúdentar léttu sjálfir þessi
umskipr með því að hnitmiða
kröfur únar svo, að þeim yrði
ekki vísað á bug. Skólastjórnin
hafði ákveðið að leggja niður
ýmis námskeið. En nú töldu
stúdentarnir sig svikna
um þessi námskeið, og í anda
hinnar nýju stefnu var varla
unnt að ámæla þeim fyrir svo
hrósverðan þekkingaráhuga.
æfa „skugga“-ihneflaleik.
En í þessum kvörtunum
fólust líka andmæli gegn ástæð-
unum til aflýsingar þessara
námske.ða og gegn allri hinni
miklu stjórnmálastarfsemi
fyrri ára.
Þegar hér var komið, kom
kennslumálaráðuneytið til skjal
anna. Hinar stóru, svörtu bif-
reiðar þess urðu tíðir gestir há-
skólans. Haldnir voru margir
„setu-skrafs-fundir“ með stú-
dentum og fulltrúum ráðuneyt-
isins. Áiangur þeirra varfj ýms
ar lagfæringar. Gert var við
brotnar rúður, og menn fengu
yl í hús kvölds og morgna. Við-
horf flokksfulltrúa til þeirra
stúdenta, sem lentu í pólitísk-
um „vandræðum" varð skiln-
ingsríkara. Viðurkennt var, að
allmargir stúdentar hefðu of-
boðið heilsu sinni með líkams-
erfiði, og skólinn sá um að
þeir hlytu nauðsynlega hvíld
og betra viðurværi en þó er
enn krafizt líkamlegrar vinnu
með meiri gætni en áður.
Stúdentar og kennarar, sem
ekki hafa sézt við skólann síð-
an í aðförinni gegn „hægrisinn-
um“ 1958 eru nú komnir aftur
og vitna til þeirra orða í ræðu
Chen Yi. að þeir skuli nú aft-
ur teljast góðir félagar. Nú eru
haldnir fundir, þar sem menn
endurreisa þá menn, sem gagn-
rýndir voru og hirtir fyrir fjór
um árum nemendur eru hvatt-
ir til að virða þekkingu hinna
gömlu kennara, án tillit?
til pólitiskrar fortíðar þeirra
Prófessorar, sem áður var vik-
ið frá kennslu, fá nú að hald?
námskeið fyrir yngri kennara
Vorið 1962 fengu viðurkenndir
kennarai\leyfi til þess að kaupa
all^ að 2 kg. af kjöti, 1,5 kg.
af eggjum og 1 kg. af fiski á
mánuði bakdyramegin í ákveðn
um vörubúðum í næsta hverfi
Leyft hefur verið að fella nið-
ur í kennslu og rannsóknum
ýmsar maíxistiskar kenningar
en hverfa á ný að fyrri skiln-
ingi á efninu. Flokksfélagar
fara þó í kerfisbundnar heim-
sóknir til þeirra, sem hafa að-
stöðu til skoðanaáhrifa. Gagn-
rýnendur fá frjálsan aðgang að
mörkum marxismans, og þeim,
sem orðið hafa fyrir barðinu á
kerfinu, er heitið bót og betr-
un.
Því er ekki að neita, að mörg
um skólum og námsstofnunum
hefur orðið að loka vegna fjár-
hagsvandræða ríkisins. Annars
staðar hefur nemendum verið
stórlega fækkað. Margir kenn-
arar hafa verið færðir á lægra
kennslustig í þeirri viðleitni að
flytja fólkið til sveitahér-
aðanna. Aðeins fáir nemendur
koma úr sveitahéruðpnum í há-
skóla stórborganna. Af þeim
170 þús. stúdentum, sem lokið
hafa háskólanámi í vor. hefur
ekki reynzt unnt að útvega
tuttugu þúsundum atvinnu
Þeir hafa verið settir á biðlaun.
meðan þeir bíða eftir atvinnu
En annars fær maður að
eins góðar fréttir að öðrum
sviðum menningarlífsins. Ýmis
rannsóknarsvið, sem áður hafa
verið forboðin, svo sem sál-
greining og krabbameinsrann
sóknir, hafa verið opnuð visinda
mönnum aftur. Þrátt fyrir efna
hagsvandræðin mega þeir
æskja fjárstyrks, sem þeir telja
nauðsynlegan til vísindastarf
anna. Það eru aftur farnar a?
koma út bækur um humanist
isk efni. og tímaritin koma nr
út hundruðum saman á ný. »■
beim fækkaði mjög 1960.
Það er eftirtektarvert, að i
miðju annríki þingstarfann •
í vor gáfu þeir Chen Yi o:
Chou Enlai sér tóm til þess af
ávarpa samkomu leikhúsgagn
rýnenda og leikritahöfunda i
Kanton. Það er sagt, að þeir
hafi spurt rithöfundana, hvers
vegna sigild, kínversk leikrit
geti laðað til sín áhorfendur
jafnt og þétt í þrjár aldir, en
nýtízku leikrit verði að taka af
sviði eftir þrjá daga, ef ekki
séu gerðar ráðstafanir til sam-
eiginlegra kaupa á aðgöngumið-
um. Þeir hvöttu höfundana til
þess að velja sér ekki pólitísk
viðfangsefni ein og hlíta ekki
forskriftum heldur skrifa leik-
rit eftir sfnu eigin höfði. Þeir
áttu að semja leikrit, sem fólk
vildi sjá, sögðu þeir.
Rithöfundarnir
og þjóðin
Chen Yi og Chou Enlai eru
þar með gengnir fram fyrir
skjöldu sem talsmenn hinnar
nýju, kínversku menningar-
stefnu, en Liu Shaochj hverf-
ur meira og meira í skuggann
Maður verður einkum var við
sterk áhrif Chen Yi í þessari
lausnarviðleitni. S.l. haust ók
hann fram og aftur um Kína
í þrjá mánuði og hélt ræður
um gildi þekkingarinnar og ein
staklingsfrumkvæðis. Þetta var
nauðsynlegt, því að þótt kenn-
arar og stúdentar bjóði hina
nýju stefnu velkomna, eru
flokksfulltrúar skólanna ekki
eins hrifnir. Þessa menn skort
ir oft gáfur og hæfni, og staða'
þeirra og viðhorf er mótað a!
nólitískri þröngsýni.
Eg hitti kínverskan tauga
ækni, sem sagðj mér, að hann
^efði hin síðustu ár fjaliað urr
mirga háttsetta leiðtoga, sem
þjáðust af taugaveiklun. En
aðrir eru fastari fyrir og kunna
að verjast, þegar þeir finna
jörðina brenna undir fótum sér
Eg hef dvalizt í mörgum kín
verskum horgum og rætt við
stúdenta i skjóli myrkursins.
Ástandið er misjafnt. í sumum
skólum virðast flokksburgeis-
arnir hafa látið undan síga og
gefið kennurum og nemendum
frjálsari hendur. Annars stað-
ar halda þeir fast við hinn
fyrri hátt og láta sem ekkert
hafi breytzt.
Að háskólanum í Peking er
kominn nýr vararektor, sem
heitir Huang, og hann virðist
ekkert vera smeykur við að
ganga í berhögg við flokksfull-
trúana. Margir prófessorar hafa
orðið að víkja fyrir hæfari
mönnum, er settir hafa verið yf-
irháskóladeildirnar. Kennararn
ir eru meira að segja famir að
ræða á lægrj nótunum um for-
boðnar bækur eins og „Hinir
nýju menn“ og „Sérfræðingarn
ir og samfélagið" eftir C. P.
Snow. Þeir segja, að meinið
sé það, að stjórnmálamennimir
vilji ekki hlusta á vísindamenn
ina. Verkefni stjórnarinnar
þurfi að fela sérfræðingum,
eða verði að minnsta kosti ekki
leyst sæmilega af hendi, nema
stjórnmálamennirnir hlíti ráð-
um sérfræðinga.
Slíkar villuhugsanir breiðast
æ meira út. En vafalaust fá
þær ekki að magnast í svipaða
flóðbylgju gagnrýni og flæddi
yfir á „hundrað blóma skeið-
inu“ 1957.
Eins og svo oft áður i sögu
síðustu áratuga í Kína, hefur
Peking-háskólinn verið í brenni
punkti þróunarinnar. Enn í dag
má sjá á veggjum uppi undir
lofti í matsölum og svefnskál-
um tætlur af þeim uppreisnar-
spjöldum. sem þá voru á hverj-
um vegg, hverju tré og jafn-
vel á götunum við háskólann.
Þessi upphlaup drógu heldur
en ekki dilk á eftir sér. Þau
ollu fjöldaréttarhöldum, fang-
elsunum. ú'Iegðardómum og
Framhald á 15 sfðu
T í M í N N, sunnudagiu- 20. janúar 1968. (—i