Tíminn - 20.01.1963, Blaðsíða 7

f
é
ÆSssf& <&
Otgefandi: FRAMSÓKNARFLOKK0RINN
Framkvæmdastjóri: Tómas Arnason Ritstjórar: Þórarinn
Þó-rarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, .Jón Helgason og Indriði
G Þorsteinsson Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson Auglýs-
mgastjóri: Sigurjón Davíðsson Ritstjórnarskrifstofur t Eddu
húsinu Afgreiðsla, auglýsingar og aðrar skrifstofur i Banka-
stræti 7 Símar- 18300—18305 - Auglýsingasími: 19523 Af.
greiðslusimi 12323 - Askriftargjald kr 65.00 á mánuði innan-
lands í lausasölu kr. 4.00 eint — Prentsmiðjan Edda h.f. —
Vantrú stjómarliðsins
í hinni ágætu grein Helga Bergs, ritara Framsóknar-
flokksins, er birtist hér í blaðinu í gær, er vikið að því,
að „þegar st.iórnarliðar ræða um atvinnuframkvæmdir,
virðist að hjá mörgum þeirra komist ekkert að nema hug-
myndin um stóriðnað útlendinga, sem nýti vátnsorku
landsins.“
Um þetta segir Helgi enn fremur:
„Þessi hugmynd er auðvitað vel þess virði að um hana sé
rætt og hugsað. En önnur verkefni kalla meira að. Fyrst
þarf að tryggja betur grundvöll okkar eigin framleiðslu
og byggja upp fjölbreyttari og traustari iðnað byggðan
á afurðum lands og sjávar. Meðan okkar eigin atvinnu-
rekstur stendur ótraustum fótum getur stóratvinnurekst-
ur útlendinga beinlínis verið okkur hættulegur.
Hugmyndin um útlendan stórrekstur á íslandi er ekki
ný en hún hefur fengið nýjan byr á seglin m.eð hug-
myndinni um að ísland gangi í ríkjasamsteypu iðnaðar-
stórveldanna í V-Evrópu.
Báðar þessar hugmyndir byggjast á þeirri vantrú, sem
nú gerir æ meir vart við sig hjá íhaldsöflunum í landinu
á því að við íslendingar getum sjálfir byggt upp okkar
cigið atvinnulíf. Þessi vantrú er kannske það sem þjóð-
inni stafar mest hætta af 1 dag.“
Helgi Bergs víkur nánara að þessari hættu, er hann
ræðir um aðild íslands að EBE. Hann segir:
„Að baki hugmyndarinnar um þátttöku íslands í ríkja-
samsteypum með erlendum þjóðum liggur vantrúin á
það, að íslendingar geti tryggt sér farsæla framtíð einir
í sínu eigin landi. Þeim sem þannig hugsa yfirsézt þá
sú staðreynd, að sjálfstæði þjóðarinnar er einmitt sú orku-
lind, sem hún hefur sótt í þrótt og stórhug til þeirra
afreka, sem þegar hafa verið unnin í uppbyggingu þessa
lands. Framsóknarflokkurinn á rætur sinar í þeim félags-
málahreyfingum, sem í upphafi þessarar aldar blésu
þjóðinni í brjóst trú á land sitt og á sjálfa sig og gáfu
henni sjálfstraust til þeirrar sóknar sem síðar hefur orð-
ið í atvinnumálum og sem-Framsóknarflokkurinn hefur
átt drýgstan þátt í að móta.
Aðeins sigur hans í Alþingiskosningunum' á komandi
sumri getur tryggt það, að snúið verði inn á þjóðlegar
brautir í atvinnumálum okkar og samskiptum okkar við
aðrar þjóðir. Að næsta kjörtímabili liðnu kann það að
vera of seint.“
Ánnað hljóð en áður
Þajð er mjög ánægjulegt að lesa það nú nær daglega í
stjórnarblöðunum, að íslendingum beri að bíða átekta
og óska ekki eftir samningum við EBE að sinni, Það
hefur nefnilega verið annað hljóð í strokknum hjá
þessum málgögnum, þegar lengra hefur verið til kosn
inga. Sumarið 1961 birti t. d. Mbl. dag eftir dag greina:
þess efnis, að ekki mætti draga að sækja um fulla aðilö
að EBE. Fyrir tæpu ári síðan hafði Al.þ.bl. það eftir
Gylfa Þ. Gíslasyni að ekki mætti lengi draga að sækja
um aukaaðild. Um líkt leyti lýsti flokksstjórn Alþýðu-
fiokksins sig eindregið fylgjandi aukaaðild.
Framsóknarflokkurinn einn hefut jafnan verið þvi
fylgjandi að bíða bærj átekta og ekki ætti að æskja
samninga fyrr en síðar. þótt hann hali hins vegar talið
að íslendingar ættu nú þegar að gera sér grein fyrir
hvers bæri að æskja. þegar að samningum kæmi.
Fyrri skrif stjómarblaðanna benda þvi miður til þess
að ekki sé líklegt. að stjórnarflokkunum endist lengi
biðlund, ef þei." halda meirih’uianum eftir kosningarnar.
prntmní mmTmnm
fyrsti forseti alls vestursins
Washington hefur fengið nýjan svip undir stjórn Kennedys.
HOFUNDUR þessarar grein
ar er þekktur enskur blaða
maður, sem skriíar a® stað
aldri pólitískar yfirlits-
greinar í enska blaðið
„Sunday Telegraph“. Hann
dvaldist alllengi í Banda-
ríkiunum á síðastliðnu
hausti. Eftirfarandi grein
hans, sem er nokkuð stytt
í þýðingunni, birtist í „Sun
day Telegraph" síðastlið'inn
sunnudag.
EFTIR tveggja mánaða dvöl
í Washington, fór ég að
hugsa um Kennedy sem
fyrsta forseta alls vestursins,
en ekki' sem þritugasta og
fimmta forseta Bandaríkj-
anna. Ég fann til miklu víð-
feðmari og sterkari póltískra
tengsla við hann og stjórn
hans en brezka forsætisráð-
herrann og hans stjórn.
Fyrir gamaldags íhalds-
mann eins og mig var þetta
óvænt reynsla og breytti allri
afstöðu minni til pólitískra
tengsla.
Ég á ekki við, að mér hafi
farið að finnast ég amerísk-
ari en áður, eða minna brezk
ur. Svo blátt áfram var það
ekki. Aðdráttarafl Washing-
ton, borgar Kennedys, er i
því fólgið, að hún er sérlega
alþjóðleg, og stjórnarviðhorf-
ið og afstaðan til heimsins er
jafn ó-amerisk og ó-ensk. —
Þetta er jafn örvandi, trufl-
andi, nýtt, framandi og eggj
andi fyrir innfæddan Amerík
ána frá Chicago til dæmis
eins og Englending frá Lond
on.
STJÓRNIN er einfaldlega
sú fyrsta í sögunni, sem er
önnum kafin við byltandi ögr-
un kjarnorkuvaldsins, — að
ekki sé sagt gagntekin af
henni.
Stjórnmálaframferði Krust
joffs mótast enn af kommún-
ístískum hugsjónum, de
Gaulle hershöfðingi hrærist
fyrst og fremst í frægðar-
ljóma Frakklands og Macmill-
an er niðursokkinn í leitina
að nýjum félagsskap Englandi
til handa. Mao Tse-tung stend
ur andspænis hungri og eyði
leggingu, og Nehru, Adenau-
er og allir hinir lúta liðinni
reynslu og yfirstandandi á-
hyggjum stjórnmálanna í það
ríkum mæli, að staðreyndir
kjarnorkualdar eru þeim
fjær. Kennedy forseti er sá
eini, sem fær er um og fús
til að líta fyrst á það, sem
mestu varðar.
Vegna þessa er Washington
eina höfuðborgin í heiminum.
— Moskva ekki undanskilin
— þar sem vandamál kjarn-
orkunnar sitja i dag í fyrir-
rúmi fyrir öllu öðru. Öldunga
deildarþingmennirnir vilja
reyna að knýja á með sér-
mál ríkja sinna og er þreyt-
andi fyrir þá, að höfuð stjórn
arinnar skuli sífellt vera uppi
í skýjum þessa nýjabrums
ekki síður en fyrir Ieiðtoga
bandaþjóða Bandaríkjanna
sem e.ru að reyna að fá Banda
ríkin til fylgis við einkahags
muni ríkja sinna. En gagn
tekin af þessu höfuðviðfangs
efni aldarinnar. gæðir Was
hington einmitt þeim upphaf
lega, byltingarkennda helgun
arljóma, sem hún hefur í dag

KENNEDY OG GRECO
í augum framandi fréttarit-
ara, sem er í heimsókn og hef
ur engra sérstakra hagsmuna
að gæta.
ÞETTA gat ekki orðið meira
áberandi en það varð vikurn
ar eftir aðalátökin út af
Kúbu. Þegar rætt var'við að-
stoðarmenn forsetans, eins og
til dæmis þá McGeorge
Bundy og Walt Rostov, —
en þeir höfðu báðir tekið þátt
í ákvörðunum um atriði, sem
hefðu getað gjörbreytt heim
inum, varð ekki hjá því kom
izt að veita því athygli, að
þessi reynsla hafði gætt póli
tíska hugsun þeirra nýrri
dýpt, sem tæplega verður
vart hjá starfsbræðrum
þeirra hér í Englandi.
Það er varla hægt að gera
sér í hugarlund þá raun, sem
menn þessir höfðu gengið í
gegnum hvað þá forsetinn
sjálfur. Hið örlagarika kvöld,
— áður en Krustjoff deplaði
augunum, — hafði forsetinn
jafnvel gefið fyrirskipanir
um undirbúning flutnings
síns og starfsliðs sins til neð
anjarðar-höfuðstöðvanna í
Virginia, en þaðan hefði svo
kjarnorkustríði verið stjórn-
að allt til hinna ógnþrungnu
loka.
Það er vissulega ekki að
undra þó að mönnum, sem
erfiðast áttu þessa viku og er
ljóst, að þeir — og aðeins
þeir — verða að ganga í gegn
um þetta allt aftur, ef sam-
bærileg vandamál steðja að,
gangi illa að skilja, hvers
vegna bandamenn þeirra vilja
endilega vera að flækja mál-
in fyrir þeim. í ljósi þess virð
ast -þeim kröfur um brezkan
kjai’norkuvígbúnað jafn óvið
eigandi og hinar furðulegu
umræður, sem áttu sér stað
við frönsku hirðina fyrir bylt
inguna, um það, hvaða her-
toga ætti að leyfa að bera
^niskó konungs.
BREZK VIÐBRÖGÐ við
óþolinmæði Bandaríkjanna
gagnvart kröfum Breta fara
mjög eftir aldri, eins og svo
margt annað. Síðan ég kom
aftur heim til Bretlands frá
Bandaríkjunum, hefi ég ekki
hitt nokkurn mann undir þrí-
tugu, sem ekki er reiðubúinn
að hlíta forustu Bandaríkj-
anna í varnarmálum. Hitt er
þó enn athyglisverðara, að
fleira og fleira ungt fólk veitir
Kennedy miklu meiri athygli
en forsætisráðherra heima-
landsins. Það hlýðir á ræður
hans, horfir á hann, þegar
hann kemur fram í sjónvarpi,
talar um fjölskyldu hans og
svo framvegis, eins og því
finnist hann mikilvægari,
pólitískt séð, en þeir leiðtog-
ar, sem það hefur sjálft kos-
ið.
ÉG HELD ekki að þetta
sé aðeins tilviljun. Ein þeirra
stórbreytinga, sem Kennedy
hefur framkvæmt við stjórn
Bandaríkjanna, er alvarleg
tilraun til að tryggja sér
stuöning evrópsks almenn-
ings, jafnvel þó að það kosti
að hneyksla og fjarlægja
Bandaríkjamenn sjálfa. Á
ýmsan hátt er verið að gera
Washington að því, sem
Versalir voru á 17. öld, þ.e.
ekki aðeins að aösetri stjórn
ar ríkisins, heldur hirð, sem
varpar ljóma sínum yfir all-
an hinn menntaða heim. Og
hvers konar listamenn, heim-
spekingar og aðrir leiðtogar
í slíkum málum, fremur þó
frá Evrópu en Ameríku, —
þyrpast að Hvíta húsinu á
þapn hátt, sem fyrri íbúum
þess hefði þótt hneykslanleg
ur.
Meðan Truman og Eisen-
hover voru við völd, reyndu
Bandaríkin að stjórna heim-
inum úr bjálkakofa svo að
segja. Kennedy hefur ger-
breytt þessu af ásettu ráði
og valið leið, sem fremur
heyrir til gamla heiminum
en þeim nýja og hefur lík
lega mun meira aðdráttarafl
gagnvart Evrópu en Ameríku
Framhald á 13 síðu.
V
T í M I N N, sunnudagur 20. janúar 1963. —
4