Tíminn - 28.06.1963, Síða 7
Útgefc ndi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Tómas Árnason. — Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. rer^i-einsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Frétta-
stjóri: Jirivas Kristjánsson. Auglýsingastj.: Sigurjón Daví'ðsson.
Ritstjórnarskrifstofur í Eddu húsinu, símar 18300—18305. Skrif
stofur Bankastr. 7. Afgr.sími 12323. Augl„ sími 19523. Aðrar
skrifstofur, sími 18300. Áskriftargjald kr. 65.00 á mán. innan-
lands. í lausasölu kr. 4.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f —
Bændur og afurðalánin
Það háir nú landbúnaðinum í vaxandi mæli, að ekki
fást sömu rekstrarlán út á afurðir hans og sjáv-
arafurðir, þótt hér sé um hliðstæðar aðstæður að ræða.
Fyrir nokkrum árum hafði verið komið á jafnrétti í þess-
um efnum, en síðan hefur orðið á breytmg, sem er land-
búnaðinum mjög í óhag. Sést á því, eins og mörgu öðru,
að hann er í vaxandi mæli olnbogabarn stjórnarvaldanna.
Þetta mál var ýtarlega rætt á aðaifundi Sambands ísl.
samvinnufélaga, sem haldinn var í Bifröst í síðastliðinni
viku. Fundurinn gerði eftirfarandi álvktun um þetta mál:
„Nútíma búskaparhættir eru mjög fjárfrekir. Aukin
notkun véla, áburðar og fóðurbætis bindur í landbún-
aðinum f járhæðir, sem fara vax.andi ár frá ári. Einkum
í sauðf járbúskapnum binzt þetta fé til mjög langs tíma,
rneira en tvö ár líða frá því að borið er á til heyöflunar
og þar til sauðfjárafurðir eru að fullu seldar. Þetta
langa bil hefur m. a. verið brúað með fyrirframrekstr-
arlánum og lánum út á birgðir frá Seðlabankanum.
Árið 1960 voru gerðar breytingar á lánareglum, sem
leitt hafa til mjög verulegrar hlutfallslegrar lækkun-
ar á lánum þessum. Samvinnufélögin hafa eigi að síður
haldið óbreyttum reglum sínum um útborganir til
bænda fyrir afurðirnar og um reikningslán til þeirra
vegna kaupa á rekstrarvörum, en til þess hafa orðið
að koma til sívaxandi fjárhæðir umfram afurðalánin.
Nú er svo komið, að fjáröflun t>! þess er orðin óvið
ráðanlegt vandamál og verður annað hvort að ske, að
uppígreiðslur og rekstrarvörulán samvinnufélaganna
til bænda lækki stórlega, eða veruieg lagfæring fáist á
lánafyrirkomulaginu.
Þess vegna skorar 61. aðalfundur SÍS, haldinn i
Bifröst, á rikisstjórnina og Seðlabankann að beita sér
fyrir því, að bankakerfið í landinu levsi þetta vanda
mál með því:
1. Að nægileg afurðalán verði tryggð til þess að sam-
vinnufélögin geti borgað nændum 90% verðsins
strax við móttöku afurðanna, og
2. Að fyrirframlánin verði hækkuð á ný upp í 67%
af áætluðu útborgunarverði ti! bænda.
Jafnframt lýsa SÍS og Sambandsfélögin sig reiðu
búin til að taka sanngjarnan þátt i heildarlausn þessa
vandamáls."
Eins og færð eru rök að hcr í ályktunmni, er bændum
það mikil nauðsyn, engu síður en útgerðarmönnum, að
þeir geti fengið sem mest borgað af afurðaverðinu strax.
Landbúnaðurinn hefur við næga eriiðleika að etja, þóti
hlutur hans sé ekki þrengdur á oennan hátt til viðbótar
óðru. Þess vegna 'ærður að treysta þvi, að stjórnarvöldin
taki þetta mál til endurskoðunar og 'eysi það á þann veg
að bændur megi vel við una.
Fréttamennska Mbl.
Það gerðist á framboðsfundinum a Hólmavík i vor, að
einn af frambjóðendum Sjálfstæðisf'okksins, sem jafn
framt er ritstjóri Mbl. lézt ekk> vita neitt um það. að
Bretar hefðu fengið undanþágui til mgveiða innan fisk
veiðimarkanna á Húnaflóa.
Sjómenn minntu hann þá eftirnViimiega a þetta bai
sem undanþágurnar hefðu vaidio v -i ulegu aflaieysi.
Mbl lætur sér samt ekki segias1 heldur kaliar það
nvlega fréttafölsun hjá Tímanum n- gai bann segir fr
aflabrestinum í Húnaflóa af völduni undanþáganna
Svo hælir Mbl. sér af því að vera heiðarlegt fréttablað!
Erling Bjöl: -------------------
Hvernig reynist Páll Vl.sem páfi?
Hann er stjórnvitur, en ef til vill varfærinn um of.
KJÖR Giovanni Battista
Montini kardinála sem páfa
virðist eindregið benda til, að
stefnu Jóhannesar XXIII.
verði fram haldið. Hinn nýi
páfi játti sig opinherlega fylgj-
andi þeirri stefnu í ræðu, sem
hann flutti skömmu eftir lát
fyrirrennara sins, og vakti
mikla athygli í Rómaborg.
„Gætum við nokkurn tíma
vikið af þeirri framtíðarbraut,
sem hann hefur svo skörulega
markað? Slíkt væri óhugsandi“,
sagði Moníini.
En maðurinn er allt annar,
þó að stefnan kunni að verða
hin sama. Jóhannes páfi var
hvatur, ötull og mannlega hlýr,
en viðtakandinn er kaldur,
grundandi og svo varfærinn að
hann 'hefur verið nefndur Ham
let meðal kardínálanna. Jó-
hannes páfi er sagður upp-
hafsmaður þessarar nafngiftar.
Hann stóð í nánu sambandi
við Montini um mörg ár, en
skömmu fyrir dauða sinn á
hann að hafa spurt gest sinn
frá Milanó:
„Hvað hefst svo hinn ham-
letiski kardináli ykkar að?“
Þess er því beðið með nokk-
urri eftirvæntingu ,hvort hinn
óráðni Montini reynist eins
konar Hamlet á páfastóli.
HIÐ háa embætti breytir
hverjum þeim, sem þvi gegnir.
Verður Páll VI sá endurbóta-
páfi, sem vinstrisinnar meðal
kaþólskra vænta, og heldur
hann áfram því starfi, sem Jó-
hannes XXIII hóf? Eða reynist
hann, þegar til kastanna kem-
ur, sami niálamiðlarinn og
hann reyndist á kirkjuþinginu?
IÞá virtist það vera hans eina
hugsjón, að sælta hin stríðandi
öfl innan kaþólsku kirkjunnar
Montini hefir tekið margar
og ólíkar afstöður um dagana
Hvaða afstöður hafa verið á-
kvarðaðar af kænsku og hver
er hans eigin, innri afstaða?
Ef til vill er þó enn veiga-
meira, hvort hvarfl hans og
hik hefir eingöngu verið af
kænsku sprottið, eða stafar
frá rótgróinni óákveðni hins
hviklynda.
Telja má fullvíst, að Páll VI
haldi áfram starfi Jóhannesar
XXIII, en hann gerir það ekki
með þeim hætti, að innri ein-
ingu kaþólsku kirkjunnar verði
Istefnt í voða. Jóhannes XXIII
var kominn á fremsta hlunn
með það,
Páll VI var alinn upp meðal
iesúítanna í Brescia og er
Norður-ítali eins og Jóhannes
XXIII: Og hann var páfaefni
jesúíta, þegar gengið var til
páfakjörs, að undantekinni
hinni uppreisnargjörnu frönsku
grein þeirrar voldugu reglu.
Hinn nýi páfi ber öll ein
kenni jesúítanna.Hann er skarp
ur vitmaður og svo frábærlega
kænn, að stundum virðist hann
vera tækifærissinni. Hann er
meinlætamaður og strangar sið
ferðiskröfur hans komu oftar
Ien einu sinni óþægilega við
háa preláta, sem höfðu saman
við hann að sælda þegar hann
var ríkisntari Píusar XII.
| MONTINI hefir sjálfur nefm
| sig „erkibiskup verkamanna
I °g sýnt nvkmn áhuga á félags
| málum Kirkjan á að hans áliu
afTvera kirkja hinna fátæku,
ekki síður en hún var í augum
Jóhannesar XXIII.
En Montini er þó ekki að
neinu leyti alþýðlegur. Samt
sem áður hefir hann hvað eftir
annað tekið afstöðu með hin-
um vinstra armi innan ka-
þólsku kirkjunnar. Hann varð
fyrstur til þess af hinum
háu prelátum við Vatikanið að
styðja verkamannaprestahreyf-
inguna í Frakklandi. Hann
studdi hinn byltingarsinnaða
borgarstjóra í Firenze, la Pira,
en snóri síðar við honum bak-
inu.
í útliti minnir Montini á
Píus XII, sem gerði hann að
ríkisritara árið 1953. En vinstri
stefna Montini leiddi til þess.
að páfinn losaði sig við hann í
nóvember 1954 með því að
gera hann að erkibiskupi í
Mílanó, án þess að gera hann
að kardínála. Það var talið
sýna. að páfinn hefði andúð á
honum, en opinberlega var lát-
ið í veðri vaka, að Montini
hefði ekki óskað eftir að verða
kardínáli.
Hvað, sem satt kann að vera
í því efni, þá stóð nafn hans
•efst á skránnj yfir þá, sem Jó-
hannes XXIII útnefndi sem
kardínála í desember 1958. Frá
þeirir stundu hafa menn þótzt
sjá ýmis merki, að páfi lUi á
hann sem væntaniegan eftir
mann sinn. Meðan á kirkju-
þinginu stóð í haust sem leið
bauð páfi erkibiskupinum *
Mílanó að búa á heimili sínu.
en þann heiður sýndi hann eng
um gesti öðrurn. Sumir halda
því fram, að Montiní hafi farið
að vilja páfa í því að standa
utan við umræðurnar á kirkju
þinginu, til þess að geta komi?
fram sem málamiðlari — og
trftaki
HVAÐ sem um þetta er, þá
tefir kjör Montini staðfes'
iil.ar reglur. sem ítalskur al
menningur trúir að gildi um
páfakjör, nema eina. Hana
hefir kjör hahs brotið. Það er
reglan um, að sá, sem gangi
inn til kjörs sem páfi, komi
út aftur sem kardínáli
Hafi nokkur gengið inn til
páfakjörs sem páfi, þá var það
Montini. Hann var lang líkleg-
astur, ef til viil helzt til lík-
legur. Ferill hans um mörg
ár virðist hafa stefnt á páfa-
stólinn. Við lát Píusar XII ár-
ið 1958 var hann þegar til-
nefn-dur sem páfaefni.
Stefna Montini í félags og 1
stjórnmálum tryggði honum 1
fylgi umbótakardínálanna frá 1
Frakklandi, Þýzkalandi, Hol- I
landi. Póllandi, Austurríki, 1
Ítalíu, Kanada og Bandaríkj- E
unum. En hneigð hans til að
halda sig í miðju og falla við
og við frá fylgi sínu við
vinstristefnu leikmannahreyf-
ingar kaþólsku kirkjunnar,
olli því, að hægri kardínál-
arnir við Vatíkanið gátu sætt
sig við hann
MONTINI verður tæplega
fáanlegur til að veita biskup-
um eða kirkjum einstakra
landa frjálsari hendur um
stefnu sína heiina fyrir, eins
og Jóhannes XXIII hneigðist
að Líkur eru á. að Rómaborg
heTði aftur tök sín á taumun-
um. en stefnan. sem mótuð
verður í Róm. veröur vafalaust
nær stefnu Jóhannesar XXIII
en stefnu Píusar XII
í stjórnmálum ^r Montini
kunnur að andsiöðv við stjórn
Francos á Spám. Rétt er þó
pyrir endurbótasinna innan
kaþólsku kirkjunnar að athuga.
áður en þeir fagna um of.
hverju Monlini kann að hafa
"•ðið að iofa fyrir Dáfakiöijð
?ða meðan á því stóð Ráða j|á
nokkuð af þyi. hvern hann til-
nefnir sem ríkisritara os hver
ifstaða hans verður á síðar’ r
Framhalö * 13
T í M I N N, föstudagurinn 28. júní 1963. —
/
o