Tíminn - 05.08.1964, Blaðsíða 9

ykkur. er ég boðinn og búinn
að koma til allra og við hvaða
aðstæður sem er.
— Má ég þá leggja fyrir þig
eina mjög nærgöngula spurn-
ingu?
— Gjörðu svo vel.
— Hvernig er það með
presta, hafa þeir ráð við hverju
sem er?
— Ef þú átt við mig, svara
ég svona: Ég hef engin ráð,
en Drottinn hefur öll ráð. Þar
sem mannshjarta slær, er oft
kvöl, sorg og neyð og stundum
gleði, en þar er fyrst og fremst
þörf fyrir Guð. Þess vegna
bendi ég á og boða hans ráð
í sérhverju tilviki og ekkert
annað.
— Þú talaðir áðan um að
koma til allra. Hefur þú komið
til allra sóknarbarna þinna eða
haft samband við þau?
— Já. Prestar tala oft eins
og aðrir um lélega kirkjusókn.
En ég segi sem svo: Hvers
vegna á fólkið að koma til
prestanna, ef þeir koma aldrei
til fólksins, á vinnustaðina og
á samkomur þess og fólkið kem
ur í kirkjurnar til mín og heim
til mín, enda finnst mér í þess
um efnum, að undan engu sé
að kvarta.
— Þá er eitt í sambandi við
presta, sem ég held að menn
séu ekki sammála um. Hvernig
er það, ef t.d. þú hættir að
vera prestur hér og ferð í allt
annað starf, ertu þá prestur
áfram?
— Þetta er ágæt spurning.
Eg er þá ekki þjónandi sóknar-
prestur, en ég er að sjálfsögðu
prestur áfram. Sá, sem einu
sinni hefur hlotið prestsvígslu
og hefur meðtekið hana í hinni
sönnu og auðmjúku kristnu trú
er og Verður alltaf prestur.
Ekki aðeins hér á jörð, heldur
að eilífu.
— Eg hefi stundum heyrt, að
sumir prestar líti á þau lík,
sem þeir jarðsetja og að aðrir
prestar geri það ekki. Er ein-
hver ákveðin regla um þetta
og hvað gerir þú?
— Það er engin ákveðin
regla um þetta. Eg lít á hvert
einasta lík áður en ég jarð-
syng það, hafi það ekki verið
kistulagt áður og annars staðar
en í mínu prestakalli.
— Það hafa verið skrifaðar
margar bækur um dauðann
Hvar fá menn bezta huggun
gagnvart dauðanum?
— Tvímælalaust í hinni
kristnu trú. Þegar skuggar dauð
ans og sorgin setjast að, þurfa
menn vitanlega að minnast
þess, að huggunin og gleðin
blasa þrátt fyrir allt við, þegar
dáin manneskja (eins og það
er venjulega kallað) á eilífa
lífið og fer heim til Guðs. Allt
líf okkar hverfur aftur til upp
hafs sins, af því að Skaparinn
hefur það og lögmálin, sem
hann skóp, í hendi sinni.
— Þú tókst. upp þann sið við
fermingar, að láta fólk ekki
vera að standa upp í kirkjunum
í sambandi við hvert fermingar
barn. Hvers vegna gerðirðu
þessa breytingu?
— Meðal annars vegna þess.
að það er ekkert kirkjulegt við
þennan sið, að fólk sé að
standa upp og setjast allan tím
ann á meðan fermingin fe)
fram Þessi siður með tilheyr-
andi þruski kom líka í veg fyr
ir að alger kyrrð ríkti við ferm
inguna. Og hugsum okkur t. d
þær algengu aðstæður í sveit
að verið sé að ferma tvö börn
Annað þeirra er kannski munað
arlaust. en hitt á foreldra, sem
standa upp o.s.frv Mér finnst
ekkert vit í því. að kirkjan sé
að setja slíkt á svið. Fyrra
barnið gæti orðið fyrir sárs-
auka og leiða, sem haft gæti
alvarlegar afleiðingar fyrir það.
Því var líka mjög vel tekið, þeg
ar ég óskaði eftir þessari breyt
ingu og ég tel, að öll sýning
á fjölskylduaðstæðum eigi skil-
yrðislaust að hverfa úr kirkjun
um.
— Fermingarbörn þín fengu
fallega bók í vor, sem þú hefur
sjálfur samið. Hvað geturðu
sagt mér um þessa bók?
— í fyrra samdi ég þetta
kver og vélritaði það þá í nægi
lega mörgum eintökum. En nú
er það komið út aukið, endur
bætt og fjölritað í hinum full-
komnu vélum „Fjölnis“ á Akra
nesi.
— Það hafa víst ekki margir
prestar á fyrsta starfsári skrif-
að fermingarbók fyrir unglinga.
Maður hefur líka heyrt, að fólk
sé þér mjög þakklátt fyrir þessa
fallegu bók og hún hefur áreið-
anlega verið lesin spjaldanna
milli á mörgum heimilum í
prestakallinu af ungum sem
gömlum og fólkið talar um hvað
þetta sé einfalt og skýrt hjá
þér og mikinn óvæntan fróð-
leik að finna í bókinni.
— Nú, já. Það hafa reyndar
ýmis heimili, prestar og sóknar
menn þakkað mér fyrir bókina,
en ég vil taka það skýrt fram.
að hún er aðeins sem handrit
og engan veginn fullunnin af
minni hálfu ennþá.
— Af því að þú ert prestur.
sem vel er talað um, langar
mig einmitt að heyra hvað þú
segir um það fyrirbæri á ís-
landi, þegar illa er talað um
menn eða þeir verða beinlínis
fyrir lygum og rógi?
— Slíkt hafa ýmsir fengið,
en þetta er bæði stór synd og
Ijótur löstur. Eg var t.d. að
lesa bó'kina Huglækningar eftir
Ólaf Tryggvason, en í þeirri
bók gefur höfundurinn það í
skyn, að hann hafi orðið fyrir
þessum myrku öflum. Hér áður
fyrr var mikið um svona lagað á
fslandi. Það tilheyrði einangr-
uninni og fáfræðinni. Nú er
þessi löstur sem óðast að hverfa
með stórauknum samskiptum
þjóðar okkar við umheiminn og
gagnkvæmri vinsemd þjóða á
milli. Sjálfsagt eru þó ei'nhverj
ir til, sem búa til og sloka enn
í sig lygasögur eins og rjóma
En slík manngerð er sem betur
fer orðin fágæt og' einangrast
strax. Áður fyrr skipaði slíkt
fólk sér undir merki Gróu á
Leiti, en á 20. öldinni nefnist
það gjarnan fasistar og ég held
nú reyndar, að fáir vilji bera
þann ofstækistitil til lengdar
— Ert þv ekkert hræddur
við svona fyrirbæri?
— Hvers venga spyrðu?
— Menn hafa verið öfundað
ir á íslandi fyrir minna en kosn
ingasigurinn. sem þú vannst í
vor. /
— Góði maður. Það rotnasta
og rætnasta á engan hljóm-
grunn hjá andlega heilu fólki
Eg þekki engan ísíending nú
á tímum, sem þarf að óttast
þessa hluti. Mestur hiuti þjóð
arinnar er svo feginn að vera
kominn yfir í nútímann, frá fá
fræði og kukli liðinna alda. a?
menn fara ekki að steypa sér
niður i andlega vesöld á ný
Þessi öfi eru tii e.mþá eins og
ég sagði áðan. en þau eru á
hröðu undanhaldi Það má
nefnilega heita orðið öllum
ijóst, að allir þurfa að geta
lifað og starfað saman, hver svc>
sem einkaáhugamálin eru Einu
sinni heyrði ég upplogna sögu
Framhalo » '3 «»*•<
MINNING
Þorsteinn Þorsteinsson
frá Ásmundarstöðum
Það er einkennilegt, hvað sum
ir menn eru lengi ungir, jafnt
þótt ellin setji sín spor á líkam-
legt þrek og kraftar þverri. Þor-
steinn Þorsteinsson var einn
þeírra manna, sem var síungur,
þótt ellin skæri umsvifum hans
þröngan stakk hin síðari ár. Þeg-
ar ég kynntist Þorsteini fyrst að
ráði, var hann kominn um sjötugt
en ég nær fimmtán ára. Svo ungur
var Þorsteinn og kvikur í anda,
að viðkynning okkar var sem
bræðra eða jafnaldra þrátt fyrir
þennan aldursmun.
Þorsteinn var sveitamaður í
orðsins fyllstu og beztu merkinu.
Hann unni sveit sinni mjög, og
búskapur var hans líf. Eftir að
hann, eins og margir aðrir, gerð
ist flóttamaður í Rvík, er þverr-
andi kraftar girtu fyrir frekari bú-
skap, var hugurinn alltaf hálfur
í heimahéruðum. Hann var ást-
vinur þúfna, hóla og fjallahrings
í Holtum austur. Eftir að hann
fluttist suður, leitaði hann þang-
að, hvenær sem færi gafst, á
fund lands síns, vina, ættingja
og kunningja. — Þrátt fyrír van-
heilsu, sem þvingaði hann til
þess að hætta búskap um sinn
á manndómsárum, hvarf hann aft
ur til búskaparins, jafnvel áður en
kraftar leyfðu. Slíkir menn eru
bændur.
Þorsteinn hafði lífandi áhuga á
framkvæmdum og stjórnmálum
innan héraðs sem utan. Hann
hafði fastmótaðar skoðanir. Þeg
ar honum þótti þess þurfa, lét
hann þær í ljós feimnislaust, skýrt
og skorinort, vel rökstuddar og
svo ofstopalaust, sem frekast má
verða. Þorsteinn naut enda trausts
hvarvetna og gegndi trúnaðarstöð-
um í sveit sinni í mörg ár.
Ætti ég að lýsa Þorsteini í
einu orði, finnst mér, að ég
mundi helzt segja: göfugur. Það
var eiphv^er-...gQfifg. tign yfir
||iani)^gflí.THreinn unaður var að
sækja þau .þjónin Þorstein og Sig
ríði Ólafsdóttur heim. Andrúms-
loft heimilisins var slíkt, að mér
fannst ég hverju sinni kveðja þau
sem betri maður, þegar ég gekk
þaðan, en er ég kom. Sá gæzku-
ljómi stafaði af heimilinu. Þau
hjónin voru sérstaklega samhent
og Sigríður var Þorsteini ómetan
legur styrkur og stoð, þegar hann
átti í strangri baráttu við van-
heilsu.
Þorsteinn var sannur viðræðu-
snillingur. Ekki þannig, að hann
væri að trana fram sínum sjónar-
miðum, eða láta á sér bera á nok'k-
urn hátt. En hann hafði á hrað-
bergi sögur, vísur og tilvitnanir úr
fortíð og nútíð, sem oft gátu sagt
meira en iangar i’æður. Aldrei
heyrði ég Þorstein brýna raust-
ina. Allar hans viðræður voru
svo eðlilegar og óþvingaðar, að
þess þurfti ekki Það var hlust-
að á hann, án þess til siíks kæmi.
Ekki naut Þorsteinn annarrar
skólamenntunar en smávegis til-
sagnar í lestri, skrift og reikningi.
Þó skrifaði hann fagra hönd og
svo lipran, rammíslenzkan, en til-
gerðarlausan stíl, að langskóla-
gengnir mundu stoltir af. Slíkir
menn eru sannir menntamenn.
Mér fannst stundum eins og stíll
hans væri stiginn út úr ævintýr-
um. Stíllinn lýsti manninum vel.
Svo einlægur og lítillátur í tign
sinni, sem stíll hans. var Þor-
steinn sjálfur.
Lúínn gamall maður hefur feng-
ið hvíld. Ungur, síkvikur og göf-
ugur andi er okkur horfinn Ég
votta konu hans og fóstursyni og
fjölskyldu haþs mína dýpstu sam-
úð.
Kjartan Jóhannsson.
Jón Guðmundsson
endurskoðandi
Til eru sögur, margar sögur,
um fjölskyldulíf á íslandi á fyrri
tímum, um uppeldi og uppvaxtar
ár ungmenna, handleiðslu foreldra
vináttu og skilning einstakra full-
orðinna, sem alltaf áttu tíma til
að hlúa að og styðja við nýgræð-
inginn — horfin mynd hins gamla
fjölskylduþjóðfélags.
Og þó er hún ekki horfin með
öllu þessi gamla mynd, að vísu er
rétt að stórfelldar breytingar hafa
á orðið, sérstaklega á fjölskyldu-
lifinu, en einn, og sennilega þýð-
ingarmesti dráttur myndarinnar
lifir enn, eða öllu fremur, er í
endurnýjum við vaxandi skilning
á þýðingu hans — umhyggjunni
um andlega velferð einstaklingsins
skal sýndur nýr sómi.
Hver var sálgæzlumaður hins
fyrri tíma, ef ekki hinn lífsreyndi
mannþekkjari, sem gaf sér stund
til að heyra ótalaða hjálparbeiðni
óreynds unglings og ausa honum
af nægtabrunni lífsreynslu sinnar.
Skildi hann ekki þó það, sem
okkur er að skiljast nú, að hvað
vel sem opinberir aðilar og önnur
samtök manna mæla á stikum og
í tölum þarfir þjóðfélagsþegnanna
verður alltaf evða í lífshamingju
einstaklinggins ef sál hans nær
ekki að vermast pegar að henni
setur kul, þó ekki verði til þess
ætlazt að hvergi beri skugga á eða
vanda að höndum
Þegar metin verður sem skyldii
þýðing þess, að ætíð verði fyrir
hendi nægur fjöldi sálgæzlumanna,
til þjónustu við einstaklingana, og
þá sérstaklega börn og unglinga,
skýrist ef til vill betur en orðið
er, hvert starf hefur verið innt af
höndum á þessu sviði, fyrir tíma
hinna sérmenntuðu, af þeim sem
hæfileikann áttu og gáfu sér tíma
til að beita honum
Flestir kunna að vísu dæmi þess
að alltof margir hafa farið og fara
enn á mis við aðstoð, en þeim mun
ljúfari, er þeim, sem reynt hafa,
minningin um kynni af þessum
gæzlumönnum mannlífsakursins.
Slíkar verða minningar við út-
för Jóns Guðmundssonar endur-
skoðanda í Nýjabæ á Seltjarnar-
nesi og eru fleiri. en sá, er hér
ritar, ungir og uppvaxnir. sem þá
sögu þekkja
Jón Guðmundsson var tæddur
að Hvoli í Mýrdal l4 marz árið
1899, sonur hjónanna Raþnhildar
Jónsdóttur og Guðmundaí Þor-
bjarnarsonar, sem síðar bjuggu að
Hofi á Rangárvölluin
Arið 1928 kvæntist Jón eftirlif-
andi konu sinrt Bryndísi Guð-
mundsdóttir frá Nýjabæ a Sel-
tjarnarnesi og biuggu þau allan
sinn búskap að Nýjabæ Þeim
varð fimm dætra auðið en ein
þeirra lézt í bernsku Jón iézt á
Landspítalanum í Reykjavík hinn
27. júlí s.l.
Þessum iínum er ekki ætlað að
rekja ævisögu Jóns enda aðrir sem
hana þekkja betur en seint mun
fyrnast minningin um þá hæversku
hlýju, sem ungum manni var sýnd
þegar hann þurfti hennar hvað
mest með — hlýju og forsjá sem
ekki krafðist viljaafsals en hélt þó
sínum reglum — og þökkuð skal
vinátta Jóns og vinsamlegar áminn
ingar, sem svo gjarna var fylgt af
léttu brosi
Eiginkonu Jóns og óðrum ást-
vinum votta ég samúð mína
E. Birnir
a^áteí ^auiu’i
©
0JnHno,TTm i >;uT| t>B6f|O0P| ' G IPIr*l (ImBHmin ^ i irá ~i ■■■w)
V
r
Hríngbraut Simi 15918
T ► M 1 N N, miðvikudaginn 5. ágúst 1964 —
9