Vísir - 24.12.1932, Síða 7

✓
Heim, er haustar.
Smásaga, eítir Axei Thorsteinson.
Haustið er kannske fegursti árstíminn í augum
flestra í öllum norðlægum löndum. En hvað seni
nni það er, þá verður þvi eigi neitað, að í Vestur-
■álfu norðanverðri ber sú árstíðin af öllum öðrum.
Hún er sú árstíðin, er lmgir manna hvilast best.
Og hvers skyldi hugir nianna i landi efnishyggj-
unnar þarfnast, ef ekki að hvilast, i hinu látlausa
strili og stríði fyrir tilverunni, seni er liáð á þann
hátt, með þeim óþarfa hraða, að títt er, að mfenn
slíti sér úi líkamlega og andlega fyrir aldur fram.
Haustið er sú árstiðin, er kemur í kjölfar bitanna
miklu. Það verður liæfilega- hlýtt í veðri og nátt-
úran ldæðist i sitt fegursta skart. Skógurinn fer i
rauðu skikkjuna sina. „Sumar Indíánanna'1 geng-
ur í garð. ()g sú „sumar“-fegurð er slik, að menn
verða að staldra við, verða að hrifast með, af lit-
skrúði skóganna, ef ekki öðru; menn komast ekki
lijá að verða snortnir lotningu þessa bvildardaga
liugans, þangað til vetur snjóa og liörkufrosta
gengur i garð.
Það cr ofurlítil smásaga, er gerist að mestu í
Cleveland, „borg skóganna", eins og hún er einnig
kölluð, sem nú skal segja, „borg skóganna“, sem
stendur við Erie-vatnið mikla og bjarta lengst lil
suðurs.
Það var i fyrstu snjóum. Mann kom óvanalega
snenuna að þessu sinni með norðvestan stórhrið
og fannkomu, sem stóð í fimm daga samfleytl.
Rauðgræn laufin þyrluðust af trjánum, sköflunum
hlóð upp, og í borgunum te]itist öil umferð um
hríð. Erievatnið lagði hvarvetna með slröndum
'fram, og skipagöngur á því stöðvuðust.
Margir' eru þannig gerðir, að þeir gleðjast í
„fyrstu snjóum“, mönnum finst mikið til um að
sjá all Iiulið hreinni, hvílri skikkju. En þegar hann
kemur með fönnina af þeim ot'sa, er nú var, og
menn konxast ekki til vinnu sinnar i tæka tíð og
heimför seinkar að dagsverki loknu, þá lirýtur
mörgum reiðiyrði af 'vörum, þó að annars sé glað-
lyndir.
En einn t'lokk manna i amerískum stórborgum
sér enginn nema i góð'u skapi. Og þó eru vana-
lega i þeim í'lokki að eins olnbogabörn þjóðfélags-
ins, Snjómokstursm'ennirnir gæti í rau:i og veru
verið öðrum IiI fyrirmvndar í þessu efni, nvörgum
þeirn, sém liafa yfir litlu að lcvarta, en liafa vanist
af að taka því, sem að liöndum ber, með jafnaðar-
geði. Það má vafalaust um það deila, hvernig
skýra beri jafnlyndi og glaðlvndi snjómoksturs-
mannanna, en cf tii vill er það svo, að þessir menn,
þó að olnbogabörn sé, gleðiist í rauninni yfir að
fá verk í hendur, og það er belst við þetta verk,
sem borgarbúarnir fá tækifæri til að sjá þá marga
sanian. En olnbogabörn þjóðfélagsins eiga líka sín-
ar heimspekilegu lii'sskoðanir, og ein þeirra t'elst i
orðunum „er á meðan er“ - og hví þá að sýta á
meðan nóg er til að moka aí' blessuðum snjónum?
Snjómokstursstundirnar eru stundir starf's og gíeði.
En snjómokstursmennirnir eiga líka aðrar stundir!
Það atvikaðisl þannig, að i fyrstu snjóum i
„borg skóganna“ þetta liausl var íslendingur nokk-
ur í hópi sujómokstursmanna. Hann iiét Bjarni
Jónsson. Og nú skuluni við kynnast bonum dálít-
ið nánara,
Bjárni var ættaður af Vestfjörðum og var af fá-
tækum kominn. Hann ólst upp á einu útkjálka-
kotinu við erfið kjör. Móður sina liafði liann mist
ungur, en faðir Iians fór i sjóinh, þegar Bjarni
var firntán ára og var ‘orðinh sjómaður sjálfur.
Hann var glaðlyndur piltur, þrátt íyrir erfið kjör
í iippvextinum, sem áttu sinn mikla þátt í þvi, að
hann varð aldrei eins hraustur og liann hefði get-
að orðið, ef hann liefði átt við betri kjör að búa
á bernskuárum og ekki orðið að vinna fyrir sér
of snemma. Honum þótti altaf vænt um heima-
stöðvar sinar. Hugur hans geymdi mikið safn
ljúfra og sárra minninga frá æskudögunum. Feg-
ursta minning lians var sú, er móðir lians lifði, og
hann gekk með henni til strandar, er faðir Iian's kom
að. En er þau voru bæði gengiu, dró hafið ha.nn
úl, í sjóferðir út um lieim. En bvert sem hann fór.
var tíðast vakandi með honum minningin um
bersnskustövarnar, kotbæinn lilla á útkjálkanum,
undir brattri fjallshlíð og nakinni, þar sem úthafs-
niðurinn oftast gnauðaði án afláts i eyrum, ýmist
ógnandi eða seiðandi, útliafið, sem gaf þeím alla
björg - og að lokum tók alt, sem hann álti eftir.
Þegar Bjarni var kominn undir tvitugt hafði
liann farið víða um löud og komið í margar liafn-
arborgir Evrópu. llann var orðinn sjómaður i húð
og hár, glaður, reifur, álmgasamur, altaf i flokki
Y I S l R
þeirra, sem teituðu gleði og lilbreylingar á land-
leyfisdögum. En lumn fann það vel sjálfur, að í
raun og veru var liaian ekld :nógu hraustur lil þess
að þola erfiðleika þá og vosbúð, sem sjómannslíf-
inn fylgja, .og vissi hann þó ekki, að skorturinn
•og erfiðleikarnir í æsku höfðu veikt svo mótstöðu-
afl hans, að hætt var við að meinið, sein hann gekk
með án þe.ss að viia það, mundi magnast smám
saman og loks ríða honiun að fullu, fyrr eða síð«r-
Þannig atvikaðisi, þegar Bjarni stóð á tviíugu,.
að bann réðst á kaupskip. sem var í förum til Vest-
iirálf'u. Honum þóifi meira til New York börgar
konia en nokkurrar borgar annarar, er bann bafði
í komið. Slórliýsin. hraðimi. sem á öllu var, iðandi
umferðin, Iiávært, glaðlynt fólkið, alt átti þetta við
glaða sjómannslund bans. Það var eins og (ill þessi
nýju, annarlegu ábrif heimsborgarinnar miklu: dá-
leiddu hann. Og þegar skipið var búið til brott-
ferðar, var Bjarni livergi nálægur. Það hafði dott-
ið i hann þegar fyrsta daginn i Xew York, að verða
eftir. Og Iiann varð eftir. Hann var ekkerl um það
að lmgsa, að þetta væri brot á lögum. Hann hafði
engar áhyggjur aí' því. Nú liafði það dottið í hann
að hætta sjómenskunni, og þarna i þessari miklu
borg Iilutu að vera ótal tækifæri til þess að kom-
•ast áfrám. Þetta var á heimsstyrjaldarárunum, ,og
Iiann varð þess fljótt var, að nóga vinnu var að.•
fá. Vafalaust mundi hann fá eitthvað að gera, áð-
nr en Iiann væri búinn með þeningana sína.'.Kn
þeir gengu fyrr til þurðar en hann lvafði búist við.
Hann kunni líít skii á enskri timgu, og lionum lán-
aðist ekki að fá ncitt að gera fyrst i stað. Vika
var liðin og aleigan var fimm dollarar. Þótt liánn
fengi vinnu samdægurs myndu þeir eldci brökkva
til, uns liann fengi fyrstu viimulau sín greidd.
Bjarni lét það engin áhrif bafa á skaj) sitt, þ’ött
fé hans væri á þrotum. Þetta var á laugardegi
snemma sumars. Hann tók nú það ráð, að Ieita
ujipi sænskan verkamann, sem liann vissi að.ieinn
félagi lians, er oft hafði ko’mið til New Yórk, þekti
mæta vel. Bjarni ságði honum sögu sina. Svíinn
tók honum vel, og fóru þeir þá um kveldið út á
Conev lsland, skemtistaðinn fræga, ásamt tveim-
ur kunningjastúlkuin. Sviaiís. Og þar fóru seinustu
dollararnir. En það var alt i lagi. Sviinn skaut
skjólsbúsi yfir liann og úlvegaði bonum vinnu í
málningarverksmiðjunni, sem hann vann i sjálfur,
en greiðslufresl þ faýði fékk hann lika, fyrir' tilslilli
Svians til næsta launagreiðsludags. Horfurnar voru
síður en svo slæmar, og Bjarni undi sér hið besta.
Honum féll vel við félagana i verksmiðjunni,.sem
kölluðu hann Barny, og lét hann það gott lieita.
Nú leið nokkur tími, og hefði mátt .ætla, að alt
liefði gengið bonum í .vil.Haim var að breytast mjög
liratt, upp á vesturlieimska vísu. Brátt var Bjarni
Jónsson að hætta að vera til, bann var að verða
endurminning, en i lians stað var kominn Barny
Jones, Vesturálfumaður i mótun, er þegar var bú-
inn að taka á sig ýms liin ytri einkeimi. þeirra
manna, er liann nú var samvistuin með. Og þegar
nokkurir mánuðir voru liðnir, var Barny .lones
orðinn gerólikur Bjíirna Jónssyni. Bar einkiun
þrent til, utanaðkomandi álirit’ voru öflug,. hann
varð auðveldlega fyrir álirifúm Sjálfur, og hamv
var enn únglingur.
Barnv Jones var liár pillur og grannur, gráevgur
og meðallagi dökkur á hár, hvatlegur jafnan og
glaðlegur.
Suniarið var nú sem óðast að líða, og undir
hauslið varð mikil brevting á i líii lians og viðhorfi
öllu til lifsins. Tildrögin til þessarar breytingar
voru þau, að liann kyntist .stúlku nokkurri, eití
siuu, er hann var á gangi í Prospect skemtigarð-
iiuun í Brooklvn, Þetta var þá, er þess fer að verða,
vart, að breytinga er að vænta í náttúrunni, þegar
trjálaufið fer að byrja að roðna, þegar náttúran.
boðar, að síðara sunvar ársins, „sumar Indíánanna'V
fari í liönd, liaustið yndislega.
Barny Jones var að bíða eftir félaga sínum þarna
í garðiiuim. Þá urðu tvær stúlkur á vegi lians, og
var önnur þeirra kunnug honum, en Iiina hafði
hann aldrei séð, cn bonum fansi þegar að liann
bcfði þekt hana alt sitt lif, og það hlaut að boða
eittlivað. Yítánlega það, að þetta var st'úlkan, sem
forlögin liöfðu ætlað honum.
Stúlkan var meðallagi liá vexti, dökk á brún og
hrá, með nvódökk, tindrandi augu, sakleysisleg og
alvarleg á svipinn, í úlliti eins ólik Barny og
liugsast gat. En livað sem um það var, þá hneigð-
ust hugir þeirra þcgar saman. Ef um Bjarna Jóns-
son hefði verið að ræða, liefði hann vafalaust farið
sér hægara, en Barnv Jones fór að öllvi upp á ame-
ríska vísu, og að tæpum hálfum mánviði liðnum
vorvi þavi lijón, Barny og Marie, dökka stúlkan al-
varlega, sem var ættuð frá' Quebec í Canada, eu
bafði farið í alvimmleil til Nýja EngJands og Jvað-
an að nokkurum tíma liðmnn til New York sömu
erinda.
Þav'v loigðu "sér mú smáibúð, og t þeim faiist ong-
iníi sTuggi á ne.inu fyrstu vikvirn Nú er ekki svo
að vlkilja, að ást þeirra hafi dc Snaö og hamingjan
•horffið frú þeim. Það var öðr> t wær, En lítið lagði
fyrir þ»u alvarleg vnnhugsi anarefni von bráðara.
Bárnv Jþoldi ekki vinnuna /( múlningarverksmiðj-
vinni, t-r til lengdar lét, og ^,;1U ^sáu fram á, að eitt-
l'tivað yrði til bragðs að (t::ka.
Þa® var að mestu tilvi fy:ttu sem réði því, að þau
fóru til „borgar skógair j., • ]>>arny hafði lieyrt get-
ið itm, að þar væri jafn tun vinnu, en gott og
hefin æmt loftslag við Erievatnáð. Aform þeirra var
að 1 feigja sér smáhú' s .\úð vatnið, þar sém Barnv
g??ti verið úti við ö' & jfcrtílíl. .sen stvmdað einhvefja
div inmi við hans 1 Æsriiu «vn5 i bænurn á dagmn.
(Jg þau tóku sig upp og fóru -vestur, undir velur-
in>a. Þau vildu ck íii ibvtga að brinda þessu áformi
si mi i framkvær ad. J> au vild'ri komast vestur að
F aricvatni ’á mpð aji !kv eldln n.'oa’ii enn hlý og skúg-
• i jrinn rauður og;-fagu:r. N
I ----- ‘ X.
Þeim gekk að áWki iin, að því levíi, að, þau gátu
JtmiiÍSraíð vœi sig a s máliúsj við vatnið, i einu út-
/jaði’ahverfirfi.i, fyjsr komu vétrarins. En Jvað reynd-
;ist erflðara um álvii linuaa en. þau liöfðu ællað, enda
borgÍB' störr og I'áamjy ókinmugur öllu þar. En þau
voru loæði íjlöð tíns og IvÖEsi.og vonuðu hið besta,
•þ’oft Iþau væri farijv að sjá. að þau liefði stofnað
íil hjúskapar sins af belsli miklu fyrirhyggjulcysi.
En 'þau hugguðii ság við þnð, að margir .liefði áður
staðið 'i söíúui sporum og þau nú og úr ræst. Og
'cins og á stoð, .var ekkl ósíkynsamlegast, að líta
jjehji augum .á.
Þjtð vivr vim jKtta leyti, sem ibríðin skall á. Barnv
var orðlnn svo hress, að Iiann þóltist fær í hvað
sem var. Honmii ..fanst, að' aðalatriðið væri að fara
að M'nna, og við .snjómpkstuY, ef aðra vinmi væri
eliki aðlfá. Hann \ ar léttur i lund, er liann kvaddi
konti sína J'yrstu vinnudaginn. L'ann hlakkaði til
útiv.eriuuiar og útivinnumiar. AJt, gekk að óskum
fyrsi.li slundirnar. llann var þarna ínnan um allra
þj'óða meim, ólivka bið ytra sem bið innra fyrir, en
þeir álíu það sameiginlegt, að þeir voru kátir og
félagsiegir, og Barny Jones kunni því vel, að vera
með þeim ög vinna með þeim. En bami fór að
.þr.evtasit .mikið er á lcið daginn og haiTú svitnaði
óeðiilega imkið. liann ræddi ekki um, er Ueim
kom, og kona bans Jvugði þreytu einni mn að kenna,
að bann var fámálli og þungbúnari en að venju.
Þriðj.i daginn fann hann, að hann mvndi ekki
þola yinnuna lengur. Hann Jiafði luví'i dálítinn bita
um morguninn og eins daginn áður, og það var
skjálíti í honum. Hann var svo alvarlegur og ves-
aldarlegur, er heim koiiv að kveldi þriðja dagsins,
að Marie varð óitaslegin. Barny rétti henui °pen-
ingana, scm hann hafði fengið, og mælti: „Eg
þraukaði eins og gat, Marie. En eg þoli ekki erfið-
ið. Eg held, að það sé brjóstið" Læknirinn, sem
iSiarie náði i, sagði áð um brjósthinmubólgu væri
að ræða, en gat ekki um brjóstveikisgrun sinn að
sinni. Og hann gai Barny vonir um, að liann kæm-
ist á fætur ef'tir nokkurn tíma, ef liann i'æri var-
lega með sig.
Barny reyndi m’i hver kjörgripur kona hans var,
því að nvi kom tii hennar kasta að sjá fvrir heiinil-
inu. Hún fékk sér vinnu í verksmiðju vif) sæmi-
leg lauii. Og hún annaðist vel um Barny, færði hon-
um all, sem hann þuri'íi, enda bækur úr bókasaí'n-
inu, en liann varð að vísu að verá mikið einn, þvi
að þau þektu engan. Á daginn kom enginn til hans.
nema umíerðarhjúkrunarkoira einu sinni á dag, og
lækiiirinn endrum og eins. Og svo leið hver dagur-
ii’.n íram undir jol. Það var hörkúfrost og hrein-
viðri á hverjum degi, og marraði i snjönum svo að
hevrðist langar lciðir. Og á kyeldin heið Barny og
hlustaði eilir fótataki Marie, en luin kom seinna
.og seiíma heim.'Það var nóg aukavinna fyrir jól-
iu, Og sannarlega veitti þcim ekki af peningununi,
sem hún vaim sér inn. Þrátt fvrir alla vinnuna,
lókst henni að liafa alt hröint og þokkalegt heima,
en Barnv sá, að hún var að verða æ þreytulegri á
s\ i.p og hún virtist verða stöðugt alvarlegri, þótt
hún brosti til hans og revndi að gleðja Iiann með
öllu móti. „Ilún þolir þetta ekki lil lengdar,“ luigs-
aði líarny. Iiann liélt, að vinnuþreytan ein væri
völd að breytingunni, sem hann sá á henni. En
svo var ekki.
l)ag nokkurn sköinmu fvvir jól, er komið var
tindii kveld og Barnv alti von á ðlarie heim, hevrði
lumn að Tnarraði í snjónum álengdar og að gengið
var að útidyrum hússins og harið að dvrum. líon-
um varð þegar Ijóst, að það var ekki Marie, sem
komin var. hótatakið var þuuglamalegra og hæg-
ara. Aftur var harið, og Baruy kallaði, þar sem
hann lá i rúmi sínu: „Kom inn!“ En enginn kom
inn. Nokkur andartök liðú. Því næst var barið
þriðja sin.ni og gengið inn. Barny kallaði aftur.
Ilann lá i stofu, sem var innar af setustofu, en i
liana var gengið beinl úr anddvri. Yissu setustofu-
3