Vísir - 22.12.1944, Blaðsíða 23

JÓLABLAÐ VlSIS
23
daginn við heimamenn, að lík-
ast væri því, sem Stefán bróð-
ir sinn hefði þungan hug til sín.
Leiti er nokkurt í Fagradal
ytri, skammt upp frá bænum.
Það var sögn manna, að þar
hefði einhvern tima verið bor-
ið út barn, og þóttust smala-
menn og aðrir, er þar áttu leið
um, heyra stundum ámátlegt
vein eða gól fyrir ofan leitið,
og kölluðu útburðarvæl. Hefir
sú trú verið algeng hér á landi
til slcamms tíma, sem kunnugt
er. Heimamenn í Fagradal töl-
uðu um að illa léti i útburðin-
um venju fremur um þessi jól.
En nýlunda þótti' þeim það, að
nú kom hljóðið úr gagnstæðri
átt, því sem áður var, og upp
úr sjónum, sögðu þeir. En slík
tilbrigði komu gömlvim mönn-
um eigi á óvart; því eigi halda
forynjur ávallt kyrru fyrir á
sama stað, og sízt á hátíðum,
slíkum sem jólum og gamlárs-
kvöldi.
Messað var í Búðardal á
þriðja í jólum, er mun hafa
borið upp á sunnudag; þá heita
brandajól. Þar var margt fólk
við kirkju, því veður var fag-
urt. Þá bjó þar Friðrik prestur
Eggerz, og var aðstoðarprestur
föður sins, er þá hélt Skarðs-
þing (46 ár alls). Áður en geng-
ið var i kirkju, barst í tal um
lætin í Fagradal, og mun sum-
um liafa þótt svo, sem vera
mundu fyrir tíðindum. Prestur
heyrir hjal þetta undir væng
og ámælir sóknarbörnum sín-
um fyrir heimsku þessa og lijá-
trú. Kom honum þegar í hug
hver efni mundu í vera: að þar
mundu menn staddir í lífsháska.
og hafa hóað til að gera vart
við sig. Hann hraðaði messunni
sem mest hann mátti; lét syngja
eitt vers fyrir hvern sálm, en
sagði svo fyrir áður, að hafa
skyldi til hest sinn söðlaðan i
messulok; ríður síðan á stað
inn að Fagradal þegar eftir em-
bætti.
Nú er að segja frá því, að
þegar fólk er farið til kirkju
og lnislestri lokið í Innri-Fagra-
dal, gengur Helga Sigmunds-
dóttir til fatakistu sinnar og
ætlar nú að viðra föt sín. Hún
átti kíkir, sem hún geymdi í
kistunni og lá ofan á fötunum.
Henni kemur í hug að móða
muni hafa safnazt á glerin,
skrúfar kíkirinn sundur, og fer
að þurrka upp glerin. Að því
búnu vill hún reyna kíkirinn,
og gengur með hann út á hlað,
bregður honum fyrir augu sér
og miðar honum fram á fjörð.
Hún ber kíkirinn fyrir eftir
firðinum, út og inn, og lend-
ir Fagurey í sjóndeildarhringn-
um. Hún sér einhvern dökkna
lireyfast á eynuni, verður bilt
við, gengurinn og spyr Ólaf
bónda, hvort nokkrar skepnur
eigi að vera i Fagurey. Hann
kvað nei við; kindur þær, er
þar hefðu verið til haustgöngu,
væru heim fluttar fyrir löngu.
Helga kvað þar þó vera eitt-
hvað kvikt á ferð. Ólafur bóndi
tekur kíkirinn og gengur út, og
sér brátt að menn eru í eynni.
Hann bregður við þegar og tek-
ur menn með sér, hrindir fram
bát og ræðst til jarðar, en lét
áður mjólka kú og hafði með
sér mjólkina spenvolga á .væn-
um brúsa. Isbrydding var með
landi fram og veitti örðugt að
komast þar fram úr.
Nú víkur sögunni til þeirra
félaga í Fagurey. Stefán Björns-
son lá fyrir í kofanum, en nafni
hans var á rjátli. Hann kemur
þegar auga á bátinn, er verið
var að brjótast fram með hann
úr ísbryddingunni fyrir fraamn
lendinguna í Innri-Fagradal.
Hann beið úti þar til báturinn
er kominn fram á miðstæði. Þá
gengur hann inn í kofann til fé-
laga síns og mælti: „Nú er eg
vonbetri um að úr greiðist fyrir
okkur áður en langt líður.“
Hinn spyr hvað hann hafi til
marks um það. Hann kvaðst
séð hafa mannaferð við naustin
í Fagradal. Heldur lifnaði nafni
hans í bragði við þessa sögu, og
innti frekar eftir. Segir Stefán
þá sem var, að tekizt hefði að
koma bát á flot og væri liann
langt á leið kominn fram að
eynni. En fyrir því hagaði Stef-
án Eggertsson sögu sinni svo,
og fór að öltu sem spaklegast,
að hann óttaðist að nafna sínum
yrði of mikið um, ef feginsaga
]>essi hærist honum snögglega
að eyrum, svo mjög sem af hon-
um var dregið. Minntist hann og
þess, hve illa þeim félögum báð-
um liefði brugðið um nóttina
áður, en þcim heyrðist fótatak
úti fyrir kofanum, en það
reyndist hugarburður einn.
Þótti honum eigi uggvænt, að
viðlíka vonbrigði mundu ríða
nafna sínum að fullu, og var-
aðist því að láta hann vita af
ferð bátsins, fyrr en komið var
svo langt á leið, að ekkert gæti
tálmað ferð hans.
Bar nú bátinn að eynni von
bráðar. Varð þar fagnaðar-
fundur.
Ekki voru þeir nafnar látnir
nærast á brúsanum öðru vísi en
i smásopum, og þó dræmt.
Vel gekk ferðin til lands, og
var þá Friðrik prestur þar kom-
inn í sama mund, er þeir lentu.
Stefán Eggertsson gat gengið ó-
studdur heim að bænum, en
nafna hans leiddu tveir menn
eða báru þó heldur að miklu
leyti. Þeir hresstust von bráð-
ar og komust fram til Akureyja,
er færi gafst. Vissu konur þeirra
eigi annað, en að þeir hefðu ver-
ið á landi allan tímann, í bezta
yfirlæti, og brá mjög í brún,
er þær heyrðu hrakning manna
sinna og lifsháska þann, er þeir
höfðu komizt í.
Stefán Eggertsson fékk Frið-
riki presti bróður sínum áður
þeir skildu göngustaf sinn, er á
var skráð bréf til hans um
hrakningssögu þeirra nafna.
Var stafurinn geymdur í Búðar-
dal lengi og þótti, sem var, all-
mikil gersemi. Var letrið dável
gert og bundið sem bezt má
verða. En svo bar til einhverju
sinni, er Friðrik prestur var að
heíman, að stafurinn var léð-
ur manni, er mikið lá á, og
brotnaði hann í þeirri ferð. —
Brotin voru geymd, en eigi tókst
betur til en svo, að þeim var
glahað í ógáti, svo eigandi vissi
eigi af. Hundinn Svip gaf Stef-
án og bróður sínum til menja,
og varð hann ellidauður í Búð-
ardal.
Helga Sigmundsdóttir, er har
gæfu til að verða sjónarvottur
að útivist þeirra nafna í Fagur-
ey, giftist að ólafi látnum Þor-
leifi kaupmanni á Bíldudal, liin-
um auðga, Jónssyni, föðurbróð-
ur Sigurðar sýslumanns Jóns-
sonar í Stykkishólmi, og þótti
jafnan merkiskona. Voru þeirra
börn Jón bóndi á Suðureyri við
Tálknafjörð, er kvæntur var
frændkonu sinni, Þórdísi Jóns-
dóttur, systur Sigurðar sýslu-
manns; Valgerður, er átti Stef-
án trésmiður Benediktsson,
prests Þórðarsonar í Selárdal,
og Guðrún, kona Péturs á Ball-
ará, Stefánssonar, þess er hér
segir frá, Eggertssonar.
Stefán Eggertsson fluttist úr
Akureyjum skömmu síðar og
að Ballará, þar serti búið hafði
faðir hans, Eggert prestur Jóns-
son. Bjó Stefán þar langa ævi
síðan og andaðist í Akureyjum
fyrir þremur árum (1891), á
vist hjá bróðursyni sínum, Pétri
kaupmanni Friðrikssyni Egg-
erz, kominn í níræðisaldur.
Hann var góður bóndi, tryggur
í lund og vinfastur mjög, djarf-
ur og hreinlyndur, gestrisinn og
góðgjarn við fátæka.
Það var oft, er hann tók að
reskjast og sat að jólafagnaði
með náfrændum sínum og vin-
um, að hann minntist jóla
þeirra nafna í Fagurey og mælti
á þá leið, að tvennar væru tíð-
irnar.
Stefán Björnsson fluttist og
búferlum úr Akureyjum í sama
mund sem nafni hans, hjó eftir
það lengst í Gautdal í Geiradal
og andaðist fyrir 20 árum, eða
því sem næst (þ. e. 1870). Hann
var smiður góður ó tré, hafði
siglt og orðið fullnuma í iðn-
inni í Kaupmannahöfn. Hann
var ljúfmenni, maður veglynd-
ur og þrautgóður, þótt hann
ætti erfitt nokkuð og mæðu-
samt um langt skeið æfinnar.
(Isaf. 1891.)
Kona nokkur, sem hvorki var
ung né fríð, en mjög skörp og
skynsöm, var svo óheppin að
missa í samkvæmi eina af tönn-
um þeim, sem hún hafði látið
tannlæknir setja í sig. Konan
leyndi þessu alls ekkert. Það
var leitað vandlega i öllu her-
berginu að tönninni, en hún
fannst ekki. Daginn eftir fékk
konan ofurlítinn böggul, ásamt
skrautlegum bréfmiða, frá
manninum, sem hafði boðið
lienni daginn áður, og lét hann
i ljósi gleði sína yfir því, að
hann hefði fundið hina týndu
tönn. Konan opnaði nú bögg-
ulinn og var þá aðeins í lion-
um ein asnatönn.
Konan tók sér þá penna í
hönd og ritaði hinum glens-
milda bréfritara þannig:
„Eg hefi ætíð verið sannfærð
um vináttu yðar við mig; en
aldrei hefði eg trúað því, að ó-
reyndu, að þér vilduð leggja
svo mikið í sölurnar fyrir mig
sem það, að láta draga úr yður
einar af tönnum yðar, til þess að
bæta mér missi minn. Eg þakka
yður hjartanlega fyrir þessa
hugulsemi yðar.“
★
Sjálfsagt hundrað sinnum.
Drengir hafa mikið yndi af
að heyra farmenn segja af ferð-
um sínum, einkum liafi eitthvað
fáheyrt eða hroðalegt drifið á
daga fyrir þeim. Sex vetra pilt-
ur spurði eitt sinn aldraðan
skipstjóra á þessa leið: „Kap-
teinn! Kom aldrei hákarl og beit
af þér fótinn?“ „Jú, eg held
nú það svo sem, sjálfsagt
hundrað sinnum,' svaraði gamli
fannaðurinn.“