Vísir - 22.12.1944, Blaðsíða 19

JÖLABLAÐ VISIS
19
JOLIN 1888
usjon
utrunnLhig,, &
Líklega er það svo með flesta,
að þeir muni eftir einhverjum
bernskuminningum frá jólunum
þótt fenni yfir mörg önnur spor-
in í lífinu, — muni eftir ein-
hverjum hugljúfum endurminn-
ingum, sem bundnar eru við
blessuð jólin. Og þótt yngri
kynslóðinni þættu jólin okkar
eldra fólksins efalaust dauf og
lítils virði, er efamál hvort við
vorum ekki eins sæl og ánægð
með þau eins og l'ólk er nú.
Eg ætla að gtjmni minu að
renna huganum til baka, til
fyrstu jólanna, sem eg man dá-
lítið greinilega eftir fyrir 5(!
árum.
Það er kominn Þorláksmessu-
dagur. Við Sveinbjörn stjúp-
bróðir minn, síðar bóndi á
Snorrastöðum, höfðum verið
látin sitja yfir lömbum liér uppi
á fjallinu alla jólaföstuna, því
liagar voru þar fremur góðir,
lömbin hýst á nóttu en beitt á
daginn. Eg varð 11 ára á jóla-
daginn, en hann var tæpra 9
ára. Til skemmtunar í yfirset-
unni liöfðum við spil og spiluð-
um „síðasta stikk“. Ekki voru
aurar til að spila upp á, en
myndarlegra þótti okkur samt
að hafa það ejtthvað. Var þvi
gróði og tap mælt í grautar-
spónum, sem mátti svo breyta
í fjórðapart úr köku, ef sam-
komulag náðist um það. Þetta
þótti okkur ágætur gjaldmiðill,
enda sá eini, sem til var. Þegar
annar átti orðið 10 grautar-
sjjæni hjá hinum, mátti leysa
þá út með x/í hluta úr köku.
Oft hafði það nú komið fyrir,
að við gæfum hvor öðrum eftir
af skuldinni, ef hún var mjög
há, svo sem 20 grautarspæni
teða hálfa köku, þvi þá gat al-
eigan farið, að minnsta kosti
þar sem kakan var, en það þoldi
hvorugur að taka allt af hinum.
En nú var dálítið öðru máli að
gegna í dag, þótt við spiluðum
djarft, því á jóladaginn áttum
við von á hnausþykkum grjóna-
graut, og gríðarstórri köku, á
stærð við meðal potthlemm.
Svo fór líka, að þegar við hætt-
um að spila, skuldaði eg 30
grautarspæni og hálfa köku. —
Svona hafði eg aldrei sokkið
djúpt. Nú, en af nógu var að
taka um jólin!
Þessi jól, sem oftar í bernsku
minni, var lrér margt fólk. Það
vorúm við yngstu systkinin, 4
af alls 9 og 7 stjúpsystkini mín,
faðir minn og stjúpa mín, 3
vinnukonur og 1 vinnumaður,
og auk þess gamall vinnumað-
ur föður mins, sem var nú kom-
inn í kynnisför um jólin, að
vanda. Elzti bróðir minn, Jón
var við sjó, og var verið að von-
ast eftir honum á hverri stundu,
því haustvertíð hér á Suður-
landi lauk fyrir jól.
Þegar við Sveinbjörn vorurn
búnir að láta inn lömbin, hlökk-
uðum við mikið til að koma
heim og sjá hvað fullorðna
fólkið hefðist að. Piltarnir voru
nú svo sem ekkert sérlegt að
gera, sem benti á þau blessuðu
jól, sem við hlökkuðum svo
mikið til, aðeins vanaleg
skepnuhirðing, en Jón gamli,
gesturinn, var bara i mestu ró-
legheitum að flétta reiptagl.
Þetta þótti okkur nú ekki sér-
lega hátíðlegt. En öði’u máli var
að gegna með stúlkurnar. —
Stjúpa mín, Ragnheiður, stóð
við strokkinn og var að steypa
kerti; voru það 18 lykkjur og
tvö þi’íformuð „kóngakerti“.
Gudda Eyjólfs var að baka
lummur á ytri lilóðunum, en
Gunna Magnús stóð yfir fleyti-
fúllum hangiketspotti á innri
hlóðunum. Inga Eyjólfs var úti
i smiðju að baka „vöflur“ og
blés Stjáni vinnumaður undir
hjá henni. Sigga Gísla var að
búa sig undir að fara í fjósið,
— þvi þá þóttu það sjálfsögð
kvenmannsverk, þar senx ekki
voru sérstakir „fjósakarlar“.
Faðir, minn var að láta í laupa
uppi i heygarði, með Billa bróð-
ir. Hann leysti alltáf hverja
txxggu sjálfur, og brá ekki vana
sínum nú.
Þið getið nærri hvort okkxir
Simba hafi ekki litizt vel á að
koma i eldhúsið og smiðjuna,
finna angandi hangiketslyktina,
já, og lummuanganina. Það
var óneitanlega freistandi að
halda sig þar, heldur en
„snarla“ eitthvað annað, og
þótt okkur væri sagt, að við
fengjum ekkert af öllu þessu
góðgæti, og nxættum ekki fá,
fyrr en jólin væru komin, þá
fór sanxt svo, að við vorum ekki
verr kynntir en svo lxjá bless-
uðum vinnukonunum, að þær
stungu upp í okkur óásjáleg-
ustu lummu-„bleðlunum“,
„slettunum“ af hellunni. Jafn-
vel ofurlitlum munnbita af
hangiketi urðum við aðnjót-
andi. Svona urðu allir góðir,
þegar jóliix fóru í liönd. Við
vorum þakklátir af hjarta. Jólixx
voru að byi’ja. En ósköp fannst
okkur nú langur tími líða, þang-
að til blessxxð jólin koixxxi fyrir
alvöru. Heill dagur, og svo ann-
ar dagur til afmælisins xxxíns,
jólakvöldsins klukkan 10. Þá
hafði íxióðir mín alltaf hitað
sérstakt kaffi, sem afmæliskaffi
nxitt, og þá mátti eg borða svo
mikið af lunxnxiuix senx eg vildi,
en það var mesta sælgæti,
sem maður þekkti hér á jarð-
ríki. —
Jólin byrjuð.
Aðfangadagurinn leið í hin-
um mestu rólegheitum, við-
burðalítiH hvað piltana snerti,
exx stúlkurnar voru ýxnist að
hreinsa allt rusl, sópa og þvo
allan bæinn, eða að þær sátu við
að gera jólaskóna á alla, unga
sem gamla. Sumir skórnir voru
úr blásteinslituðu sauðskinni,
en aði’ir úr sorlulyngslituðu, og
þóttu þcir öllu fallegri, en allir
liöfðu þeir það sameiginlegt, að
vera bryddaðir íxxeð sxxjóhvitxx
eltiskinni og trafhvítunx þvengj-
um. Þótti okkur krökkunum
þetta frámunalega fallegt, og
hlökkuðum mikið til að fá að
setja skóna á fæturna.
Kl. 6 byrjuðu jólin. Sinxbi
horfði á klukkuna þegar hún
byi’jaði að slá, og sagði: „Nú
eru blessuð jólin koixxiix. Svona,
nú eru þau komin“, og þá sló
klukkan siðasta höggið af sex.
Gegningum hafði verið lirað-
að og voru piltarnir búnir að
raka sig og þvo sér, og allir,
ungir og gamlir, konxnir í sírx
beztu föt. Ríkti nú liátíðarblær
og friður yfir öllu heimilinu.
Faðir minn seildist upp á hill-
una og náði í húslestrarbók P.
Péturssonar og sálmabækui*,
því þá þótti sjálfsagt að byrja
jólin með lesti’i og söng. „Dýrð
sé guði í upphæðunx,. friður á
jörðu og velþóknun yfir mönn-
ununx.“ Hvað nxér fundust þessi
orð falleg þá, og finnst í’eyndar
enn, og svo sálmarnir, senx all-
ir sungu, hvort seixx þeir gátu
eða eltki. „Nú eru byrjuð bless-
uð jól“, „1 Betlehem er barn
oss fætt“ o. fl. Það var engin
tilraxxn gerð til þess að skýra
þctta. Við börnin hrifumst með
í efalausri fxillvissu xim sann-
leik þessara oi’ða, og gátunx þá
á okkar barnslega mælikvarða