Vísir - 22.03.1949, Blaðsíða 3

Þriðjudaginn 22. marz 1949
V I S IR
.1
WINSTDN S. CHURCHILL 15. GREIN.
Æáliiiiin var wriasí á
Bretogiie, eit
F'mkhar tiIkngBimtM MMretum
ekki9 þegar þeÍB* hœttu að
herjjíBst.
Bæði Churchill og Reynaud iöldu mjög mikils virði
að fá orðsendingu þá, er hinum síðarnefnda liafði bor-
izt frá Roosevelt forseta hinn 13. júní 19h0, en þar voru
Frakkar hvattir til þess að halda baráttunni áfram.
Churchill hafði beðið forsetann um að leyfa, að orð-
sendingin yrði birt þegar í slað. Churchill sagði m. a.:
„Ég er viss um, að hún yrði til þess, að Frakkar myndu
neita Hitler um einhvern hráfatildursfrið“.
Daginn eftir kom skeyti frá Roosevelt forseta, þar sem
skýrt er frá þvi, að hann geti ekki fallizt á, að orðsending
hans til Reynauds verði hirt. Að þvi er Keiinedy sagði,
hefði hann lielzt viljað gera það, en utanríkisráðuneytið,
er liafoi fyllstu samúð með lionum og skilning, taldi það
liafa hinar mestu hættur í för með sér. Forsetinn þakkaði
mér fyrir frásögn mina af fundinum i Tours og óskaði
brezku og frönsku stjörninni ti! Iiamingju með vasklega
framgöngu herja þeirra. Hann fullvissaði okkur enn um,
að sendar skyldu vörur og liergögn eftir því sem unnt
væri; en liann sagði, að hann hefði beðið Kénnedy sendi-
Iierrá að tjá mér, að orðsendingin frá 14. júni ætli alls
ekki að skuldbinda og hefði ekki skuldbundið Banda-
ríkjastjóm lil styrjaldarþátttöku.
Samkyæmt stjórnarskrá Bandaríkjanna eru engin þau
stjórnarvöld til í landinu, nema þingið, er getur undir-
gengizt slíkar skuldbindingar. Hugur hans beindist eink-
um að franska flotanum. Samkvæmt ósk hans liefði þing-
io veitt 50 milljónir dollara til matvæla- og fatakaupa
handa frönslcu flóttafólki. Að lokum fullvissaði hann mig
um, fið liann kynni að meta þýðingu og alvöruþunga þess,
er eg liafði lagt í orðsendingu mina.
Þetla skeyti olli vonhrigðum. Við, scm sátum þarna
umhverfis borðið, skildum mæta vel, hve hættulegt það
var fyrir forsetann, ef Iiann yrði sakaður um að hafa far-
ið út fyrir valdsvið það, er stjórnarskráin heimilar hon-
um, en það gæti orðið til þess, að hann biði ósigur við í
liönd farandi kosningar, en örlög okkar og miklu meira
voru undir þeim komin. Eg var sannfærður um, að liann
hefði fórnað lífi sínu, að eg tali ekki um embætti sínu, fyrir
málefni frelsisins í heiminum, er nú var i slíkum háska
statt. En tii hvers hefði slikt verið?
*
í svari minu reyndi eg að vopna forsetann nokkrum
rökum, er hann gæti beiít við aðra um þá hættu, er ógn-
aði Bandaríkjunum, ef Evrópa félli og Bretland brygðist.
Þetta var ekki tilfinninganiál lieldur var liér um líf eða
dauða að tefla.
„Frá fyrrverandi sjóliða til Rooseveíts forseía.
11—15.6.40.
Eg er vður þakklátur fyrir skeytið og liefi kynnt Rcý-
naud efni }>ess í aðalatriðum, en þó meö nokkuó meiri
bjartsýni. Honum mun vafalaust þykja leitt að la ekki að
birta það. Eg skil alla erfiðleika yðar við almenningsálitið
í Bandaríkjunum og þingið, en nú gerast svo skjótir og
válegir atburðir, að ahnenningsáliíið, er það lokstóér, hvað
er i húfi, fær ekki að gert.
Ilafið þér íhugað, livaða tilboo Hitler, kann að gera
Frökkum? Verið getur, að hann segi: „Gefið upp flotann
óskemmdan og þér munuð fá Elsass-Lothringen,“ eða „Ef
eg fæ ekki slvip yðar, mun eg eyðileggja borgir yðar.“
Sjálfur er eg viss um, að Bándaríkin muni stíga lokasporið
þegar þar að kemur, en riú er örlagastund Frákklands.
Yfirlýsingiii, er segði, að Bandarikin muni, ef nauðsynlegt
er, fara í stríðið, gæti bjargað Fralcklanrii. Ef ekki, kann
svo að fara, að innan fárra daga verði mótspvrna Frakka
brotin á bak aftur og yið stöndum einir eftir.
Enda ]>ótt eg og núverandi stjórn myndum senda flot-
ann yfir Atlantshaf, ef mótspyrnan yrði brotin á bak aftur
hér, gæti til þess komið i baráttunni, að núverandi ráð-
herrar yrðu valdaiausir og BreUand gæti komizt að mjög
góðum sanmingum með þvi að gcrast lénsríki í hcimsveldi
Hitlers. Vafalaust yrði stjórn, vinsamleg Þýzkalandi, sett
á laggirnar, til þess að semja frið og hún gæti þá lagt fyrir
sundraða og sveltandi þjóð nær ómótstæðilegar röksemd-
ir fýrir þvi að játast undir drottnun nazista.
Örlög brezka flotans myndu, eins og eg hefi þegar
minnzt á við vður, hafa úi*slitaþýðingu um framtíð Banda-
ríkjanna, vegna þess, að ef hann yrði sameinaður flotum
Japans, Frakklands og ítaliu með hinn geysimikla iðnað
Þýzkalands að bakhjarli, myndi Hitier hafa ægivald á höf-
unum, Auðvitað gæti hugsazt, að hann notaði það af
miskunnsamri liófsemi. Á hinn bóginn gæli hugsazt, að
liann gerði það ekki. Þessi gerbreyting á styrjaldaraf-
stöðunni á sjó gæti orðið mjög snögglega og áreiðanlega
löngu áður en Bandaríkin væru fær um að búa sig undir
liana. Ef við líðum undir lok, gæti svo farið, að upp rísi
Bandaríki Evrópu, er stjórnað væri af nazistum, er væru
miklit fjölmennari, iangtum -sterkari, og langtam betur
vopnum búin er nýi heimurinn.
Eg veit vel, lierra forseíi, að þér hafið þegar hugsað þessi
mál, en eg tel mig hafa rétt iil þess að skrásetja, á live
lifslíættulegan háít bandarískir hagsnmnir eru í veði í
baráttu okkar og Frakklands. ,
Eg sendi vður, fyrir milligöngu Kennedvs sendiherra,
skýrslu um tundursnillastyrk okkar til upplýsingar fyrir
yður. Ef við verðum að lialda meginhluta tundurspillanna
við strendur Austur-Englands vegna inmásarhættunnar,
eins og.við munum gera, hvernig eigum við þá að taka á
móti þýzk-ítölskum árásum á siglingaleiðir okkar og
verzlun, en á þeim byggist tilvera okkar? Ef við fáum
hina 35 tundurspilla, er eg þegar hefi lýst, mun það brúa
gjána, þar til nýsmiðum okkar er lokið í árslok. Hér er
um að i*æða ákveðið spor og' ef til vill úrsíitaspor, sem
unnt er að stíga strax, og eg hvet alvarlcga til þess, að
þér íhug'ið orð 11011.“
Það átfJ að báasi til vantar á Breiagne,
Hin gífurlega en ruglingslega orusía var -brátt á enda
kljáð á allri víglínunni í Frakklandi. Hér er einungis eftir
að segja frá hinum smávægilega þætti Breta i henni. Broo-
kehersliöfðingi hafði getiðsérgóðan orðstír i undanhalainu
til Dunkirk. Þess vegna höfðu við kiörið hann iil þess að
stjórna þeim liersveitum, seni enn voru eftir i Frakklandi
og öllum liðsauka, ]>ar lil herinn yrði nægilega stór til
þess, að -Gort iávarður tæki við honum sem stjórnandi
lierjasamsteypu. Brooke var kominn til Frakklands og
hinn 14. júni liitti liann liershöfðingjana Weygand og
Georges. Weygand lýsti yfir ]iví, oð frönsku hersveitirnar
gætu ekki lengur veitt skipulega mótspyrnu né framkvæmt
samræmdar hernaðaraðgerðir. Franski heiinn var klofinn
i fjóra hópa og var 10. lierinn vestast.
Weygand tjáði honum einnig. að þaö hefði orðið að
samkomulagi með stjómum bandamanna, að mvnda'brú-
arsporð á Bretagneskaga, er yrði haklið sameidnlega af
Bretum og Frökkum, eftir línu, er lægi nokkurn vegirin i
norðursuður um Rennes. Brooke bentí á. að hessi lina
v æri úm 150 km. löng og til varnar henni þvrfti nð minnsla
lcosti 15 herfyíki. Ilonum var sagt. að þau fyrirmæli, er
hann lief'ði fengið, hæri að skoða’s^m skipun.
Það er satt, að liinn 11. júní höfðum við Revnaud, i
Briare, komið okkur saman um að reyna að mvrida eins
konar „Torres Vedras-linu**1) þvc’** vfir Brotf>"r*eokaea. t
En ]>ii var allt í upplausn og ráðagerð þessi kom því aklrei
til framkvæmda. í sjálfu sér var buemvndin skynsamleg,
en staðreyndir sýndu, að liún var óframkvæmanleg.
Þegar meginhluti franska hersins hefði verið hrakinn á
flótta eða eyðilagður, hefði ekki verið unnt að halda þess-
um brúarsporði lengi gean hnitmiðuðum árásum Þjóð-
verja, enda þótt hann væri okkur svo dvnnætur. En jafn-
vel fárra vikna mótspvrna Jiér hefði þó gert það að verk-
um. að samband hefði Iialdist ri.ð Bretland O'f-eei't mö»n-
legt að flytja rnikið lið íil Afríku frá liinni ge.ysihrei'ðu
víclinu, sem nú var í tætlum, Ef halda átti áfram onistum
i Frakklandi var það aðeins hægt á Bretanneskníín og i
Frh. ð 4. siííu.
1) Vígstöð í Portúgal, þar sem Wellington vann mik-
inn sigur á einum af marskálkum Napoleons. — Þýð.
>»
geíur ySur kost á að lesa
margt, sem ekki er að
liuna í öðrum blöðum.
VISIR
er eina blaðið, sem birt-
ir greinar og heiSar síður
um heilbrigðismál.
VISIR
er eina blaðlð, sem birtir
greinar og Iteilar siður
um tæknileg efni og
framfarir á \m sviði.
VISIR
eina blaoið, sem birtir
hinar stórmerku endur-
minningar Churchills.
VÍSIR
er eina blaðið, sem íeit-
ast við að birta fræðandi
og skemmtilegar grein-
ar, iaínírami greinum
uxn dægurmál og stjórn-
máS, heima og erlendis.