Vísir - 22.03.1949, Blaðsíða 4

4
V I S I R
Endurminningar Churchilis.
Framh. af 3. síðu.
fjall- og skóglendi, eins og Yosgesa-fjöllum. Hinn lcostur-
inn, sem Frakkar áttu, var að gefast upp. Því skyldi eng-
inn skopast að hugmyndinni um brúarsporð á Bretagne-
skaga. Bandamannalierir, undir stjórn Eisenhowvers, sem
þá var óþekktur ameriskur ofursti, náðu lionum aftur
dýru verði.
*
Er Érooke hershöfðingi hafði liaft lal af hinum frönsku
hershöfðingjum og dæmt sjálfur úr bækistöð sinni um
aðstöðu, cr gerðist tvísýnni með hverri klukkustund, gaf
liann hermálaráðuneytinu skýrslu, talaði við Eden í síma
og sagði aðstöðuna vonlausa. Hann lagði til, að enginn
frekari liðsauki yrði sendur og leifar hrezka liersins á
Frakklandi, um 150 þúsund menn, skyldu fluttir á skips-
fjöl þegar í stað. Þar eð talið var, að eg myndi vera þrár í
þessu máli, hringdi hann til mín aðfaranótt liins 14. júní
og mælti fastlega með skoðun sinni. Hann notaði símalínu,
senx af tilviljun var opin. Eg lieyrði sæmilega til lians og
eftir 10 mínútur sannfærðist eg um, að hann liefði á rétlu
að standa og að við yrðunx að fara frá Frakklandi.
Fyrirskipanir voru því látnar úi ganga, ér hnigu í þessa
átt. Brooke var leystur undan frönsku lierstjórninni. Og
nú var tekið til við að flytja aftur á skipsfjöl nxikið nxagn
af vistunx, útbxúxaði og alla Iiermennina. Framsveitir
kanadíska herfylkisins, ei' hafði gengið á land, fóru aftur
xun borð og 52. herfylkið, að frátekinni 157. hersveitinm,
sem liafði ekki enn tekið þátt i bardögum, liélt undan til
Brest. Engar brezkar hei'sveilii', er börðust með 10. franska
hernum, voru látnar halda undan; en allar hinar voru
fluttar á skipsfjöl í Brest, Cherbourg, St. Malo og St.
Nazaire. Ilinn 15. jiiní voru lxersveitir okkar leystar undan
stjórn 10. hersins franska og daginn eftir héldu þær und-
an x suðurátt, áleiðis til Cherbourg. Þá tókst að losa 157.
hei'sveitina, effir harða bardaga, og hún hélt undan í bif-
reiðum sínunx og var tekin á skipsfjöl aðfaranótt 18. júní.
Hinn 17. júni var tilkynnt, að Pétain liefði beðið um vopna-
hlé og öllum frönskunx hermönnum verið skipað að hælta
skothríðinni, án þess að hafa svo mikið við að lilkynna
jxetta hei-sveitum okkar, scnx börðust nxeð þeim. Brooke
hershöfðingi fékk skipun unx, að komast á brott xxxeð eins
marga hermenn og unnt væri og allan þann útbúnað, er
mögulegt væii að bjarga.
Dunkirkfluíningarnir endurieknir.
Nú var endurtekinn brottflutningui’inn frá Dunkirk,
]xótt í snxærri stil væri, en með stæi'i'i skipum. 12 þxisund
pólskir hermenn, senx neituðu að gefast upp, brutust til
sjávar og voru fluttir til Bretlands á skipum okkar. Þjóð-
verjar eltu hérsveitir okkar, Iivar senx því varð við komið.
Á Cherbourg-skaga átlu þeir í lxöggi við haksveitir oklcar
10 km. suður af höfninni að morgni hins 18. júni. Síðasta
skipið lét úr höfn kl. 4 síðdegis og þá voru Þjóðverjar tæpa
5 km. frá lxöfninni. Mjög fáir fangar voru teknir.
Samtals voru fluttir frá öllunx frönskum höfnunx 130
])úsund brezkir hermenn og 310 fallhyssur. að Pólverjum
meðtöklum 178 þúsund hermenn. Hafði Brooke og for-
ingjar hans unnið nxilcið og gott starf við útskipunina, en
Iiægri hönd hans, de Fonblanque, brezkur maður, lézt af
ofþreytii á heimleiðinni. ,
Fjöhnargir voru fluttir á bx'ott. Hryllilegt atvik kom
fyrir hinn 17. i St. Nazaire. Sprengjur féllu á og kveiktu i
20 þúsund smálesta hafskipinu „Lancastria“, með um 5000
hermenn innan borðs, er það var að leggja úr höfn. Log-
andi olíubi'ákin breiddist xit frá skipinu og unx 3000 menn
fórust þai'na. Hinum var bjargað með mikilli hugprýði
af snxærrj skipum, ]>rátt fvrir stöðugar loftárásir.
Er mér barst þessi frétt í kvrrð ráðuneytishei’bergisins
uni eftirmiðdaginn lagði eg hann við því, að hún yrði birt
og sagði: „Blöðin haía fengið nóg af helfregnum og vá-
legunx tiðindum, í dag að nxinnsta kosti.“ Það var ætlun
mín að birta fregnina nokkrum dögum siðar, en rás við-
burðanna varð svo ör og raunaleg, að eg gleymdi að af-
nema bannið við birtingunni, svo að nokkur ár liðu, þar
til þéssi hryllilegu tíðindi urðu almenixinm kunn.
Íslensha frísnerh§ahók £n
fæst hjá flestiun bóksölum. —- Verð kr. 15,00.
Þriðjudaginn 22. marz 1949
TH. SMITH:
Stelkt lúða til hádegis, þar sem
Björnson og Ibsen vorii
heiðursfélagar.
Nekkrar svipmysidir frá
Osló, 17. marz.
Eg keypti mér „Politiken“
í gærmoi'gun cg þi'em tím-
imx síðar „Dagbladet“ í Oslo
og var með ný, eða svo til ný
ísienzk blöð í vasíinum.
Maður er hættur að rcikna
nxeð því, að hlutirnir taki
vissan tínxa. — Reykjavík,
Prestwick, Kaxipmamialiöfn,
Oslo, })etta gei’ist allt á sanxa
sólarliringnxxm og þykir eng-
an veginn nxerkilegt.
„Berlinske Tidende“ segir
um seinni bók Churchills
(sem nú birtist í Vísi): „Han
el. Það var elckert upp á að skriver som en Engel“. Jæja.
klaga, snyrtilegt og hreint, | Betra „kompliment“ gat
eiris og vera ber. Á náttborð-! Churchill vai'la fengið, enda
inu lá Biblían (gistihxis þetta | ]>ótt það hefði vei'ið á margra
mim að einhverju leyti i'ekið j vitoxjði, að hann kynni góð
á trúboðsgrundvelli). Eg var skil á ritmennsku.
ekki lengi að lxátta mig, las
sjö síður í Biblíunni og svaf
síðan svefni hinna réttlátu,
þar til bai'ið var að dyrum , „ , .. . .
, . , ; í Danmorku og Noregi emna
hja mer moi'gumnn eftxr kl. I ...
Atlaútshafs-
bandalagið.
Amxai's ræða blöðin, bæði.
6, því að nú skyldi haldið út
1 Dagmai'lnis, þar sem flug-
Nú hefi eg að vísu véitt I lelögin hafa hækistöð sína.
þessu eftirtekt áður, en eigin- j Aimars kom
lega hefir mér aldrei vcrið mikið við sögu
það ljóst fyrr en nú, að við
Islendingar erunx í þami veg-
inn að verða stórvéldi, ef svo
Dagmarshus
á hernáms-
árununi, mun hafa verið
bækistöð þýzkra Gestapo-
manna. Nú sér þess að sjálf
mætii segja, á sviði flugmál-i sögðu engin nierki. Prúðbún-
anna. Við erunx teknir alvar- ir Danir, lausir við allan
lega í þessu efni, og þegar i fautaskap, ganga þar nú um
„Gullfaxi“ reiindi sér létti- gólf og veita nxaiini hina
lega niður á Kastrupflugvöll beztu fyi'irgx'eiðslu. Það er
í fyrradag var alls ekki ónýtt ágætt að ferðast í Danmörku.
að vera Islendingur. Annars | Dti á vellinnm í Kastrnp
er búið að skrifa svo xnikið var sægur flugvéla, ýmist
imx flugfei’ðir ixxilli Islands ’ eign SAS, sem er flugvéla-
og útlanda, að það væri að sanisteypa Dana, Norðmanna
bera í bakkafullan lækinn, ef og Svía og fagur vottur xun
eg færi að auka eitthvað við raunhæfa, norræna sanx-
það. Látum það duga, að eg vinnu, eða annara flugfélaga,
ííiarg-
segi, að a.ðbúnaður og fram- ( auk þess múgur
Itoma ■áhafnar á okkar milli- menni, sem annað lxvort var
landaflugvélnm er ixxeð þeim að kveðja einhvern eða taka
ágætunx, að útlendingar hafa á móti einhverjum.
nxest uiii væntanlega Atlants-
hafssáttmála (A-pakten, cins
og Norðnxcnn kalla hann og
virðast flest á einu máli unx
nauðsyn slíks örvggishanda-
lags. Ræðir „Politiken“ mcð-
al-annars um utanför lxinna
islenzku ráðheri'a til Wash-
ington og samstöðu Islend-
inga við Norðmenn og Dani
í þessum efnunx.
Lífið gengur sýnilega sinn
vana gang í Oslo, hvað svo
;sem líður yfirvofandi lxeinxs-
styrjöld eða slíku. Noi'ðmenn
vita að liyerju þeir gaxxga,
virðast lxafa gert sér ljóst,
hvérjar afleiðingar stefna
þeirra í utanríkismálunx kann
að hafa. Þeir eru óhræddir
og vongóðir, sammála um
stefnuna, þegar fámennur
hópur kommúnista er frá
talinn.
það við orð og segjast ekki
á betra gcta kosið.
Það var kafaldsmugga á
Reykjavílcurflugvelli, er við
áttum að hefjast til flugs á
þriðjudag. Það var nú verri
sagan. En ekki er við neinn
að sakast nema náttúruöl'lin
sjálí’. Við urðuni því að,
fresta brottförimxi til kl. 1 !
c.li. í stað 8. En kl. 1 vorum :
við „í loftinu“, eins og það
er orðað meðal flugmála-
manna, fórimi í hendings-
kasti lil Préstwick (sem er
óveriju leiðinlegt pláss, eg
veit ekki hvers vegna) og
síðan til kóngsins Kaupin-
lxafnar, og þangað er alltaf
gaman að koma, jafnvel ])ó
])að sé eldci ncnxa nokkura
klukkutíma.
Allir útlendingar, senx til
Oíslóar koma, hljóta a'ð konia
Stígið urn horð j ■> Karis Jóhannsgötu. Þessi
í „Víking“. gata cr miðdepill og hjarta
í miðjxinx afgreiðs 111skálan- Oslóar, Austurstræti, Aðal-
um á Kastrupvelli er hring si,-æti 0g Laugavegur, sam-
myndað afgreiosluborð, þar einaðar í einni götu. —
sem menn geta fengið sér öl- ]nni í þröngu sundi við
iglas eða smiirt loi'áuð. Það Carl Jolian, eins og Norð-
bi'ást ekki, að þar voni'menn kalla götuna, er veit-
nokki’ir Islendiiigar, á heim- j inghús, senx nefnist „Blom,
leið með „Gullfaxa“. Hins-
vegar var eg að fara í aðra
átt, til Oslóar, en elclci fyiT
en við lxöfðum skipzt á frétt-
unx. Svo fór hver til sín, þeir
sem heini vóru að í'ara, upp
í „Gullfaxa“, en eg upp í
danslca SAS-flugvél, eí' ncfnd-
ist „Ulf Viking“. Rétt áður
lxafði eg lcsið um það í blöð
Kunstncrnes Café“, eins og
stendur á skilti í'yrir utan.
Blom er annað og meira en
venjulegt veitingalxús. Þar
rikir gömul „stemning“ og
alliir bragur er þar með
öðrxmx liætti cn venja er til
i veitingaluisum borgarinn-
ar. Er þetta alviöurkemit. Eg
slæddist þar inn um hádegis-
ununx, að fundízt hefði líkin bilið og fékk íxxér bita,
í „Torlak Viking“, er fói'st steikta lúðu, ágæ,tis fisk, auk
sújxu og ísbúðings, að ó-
gleymdum hálfpotti af „Ex-
port Beer“, afhragðsöli, sem
bruggað cr fyi'ir páskana, að
mér skilst. á veggnum and-
á Eyrarsundi ekki alls fyí'ir
löngu og „Vísir“ birti fregn-
1 trúboðs- ú' af. En ástæðulaust var að
gistiliúsi. óttast. „Ulf \ ikiixg“ hagaði
Annars var það grínlaust scr prýðilega á leiöinni og
að þessu sinni. Að koma um beini var allur mcð ágætum. spænis mér voru skráð
xxiiðnæturs skeið til Kaup-|Um hádegishilið eða laust nöfn nokkuri'a heiðui’sfélaga
mannaliafnar nú, án þess að; þar fyrii’ skoppaði flugvélin | Blom. Efg hi’ipaði niður hjá
hafa ti'yggt sér hólelherbergi, léttilega eftir Eornebu-flug- mér þessi nöfn: Björnstjerne
örþreyttur og litt sofimx (reif. velli, 7 knx. frá Oslo. Eg var
nxig upp lcl, 0,30) cr vafa- kominn á leiðareiida, í liili
samur leikur. En eg var svo að nxinnsta kosti.
heppinn að fá húsaskjól í
hóteli er nefndist Baltic llot-
En á leiðinni las eg dönsk
blöð. Meðal annars sá eg, að
Björnsson 1873, Hcnrik Ibsen
1892, Eiward Gi'ieg 1900,
Johan Svendsen, Christiiux
Krohg, Erik Werenskiolti,
Framh. á 10. síðu.