Vísir - 01.02.1957, Blaðsíða 9

Fostudaginn 1. febrúar 1957
VÍSIR
L/eiHn
Frah. af 4. síðu:
þessu efni. Annars höfðu flestar
upplýsingar, sem Wood var með
að þessu sinni mist gildi sitt,
þar sem atburðarásin var svo ör
þessa dagana.
Daginn eftir reyndi Wood að
fá þýzka sendihei’ran, Koecher,
til að afhenda sendiráðið í hend-
ur vesturveldunum. Þessar til-
raunir báru þó engan árangur
og átti Wood eftir að súpa seiðið
af’þessu síðasta tiltæki sínu.
Með fáíli þýzklands var störf-
ttm Woods lokið. Hann fór til
Ztirich til þess að ganga frá
skilnaðinum við konu sína úr
seinna h.iónabandi og beið svo
þess að fá ferðaleyfi til Berlínar
aftur. Þetta leyfi veittu Rúss-
arnir honum ekki fyrr en i júní.
1 þetta sinn fékk hann far með
ameriskri flugvél til Berlínar.
Hann hitti Gerdu heila á liúfi,
en önnum kafna við að stunda
taugaveikissjúklinga og að þrot-
um komna af erfiði og harðræði.
En nú virtist hamingjustjarna
hans hafa hraþað. Amerískur
jeppabíll, sem Wood var ekið í
til skrifstofu OSS í Berlín, rakst
á mikilli ferð á stóran vöruflutn-
ingabil og Wood kastaðist fimm-
táh metra út í loftið. Hann
•kjálkabrof di, fékk hauskúpu-
br.ot, brat' ’ í sér þrjú rif og fót-
brotnaði. Honum var bjargaö frá
dauða með uppskurði, en i fimm
vikur lá hann á sjúkrahúsinu án
þe'ss að méga hreyfa legg né lið.
Þegar skilnaður frá svissnezku
konunni fékkst loks staðfestur,
mörgum mánuðum seinna, gift-
ist hann Gerdu.
Þann tíma vann hann ýmis
störf fyrir ameríkönsku stofnun-
ina I Berlin, en þar sem hann
átti það sífellt á hættu, að falla
í hendur Rússa, tók hann þá
ákvörðun, að flytja til Frank-
furt. Að vísu fékk hann enga
vinnu þar, en Gerda fékk að
minnsta kosti sama stað i húsi
vinkonu sinnar, sem ég var nú
staddur í.
,,Við megum þakka guði fyrir
að hafa þó fengið þetta húsa-
skjól“, sagði Wood. „Þar sem við
vorum írá Berlin, hefðum við
orðið að láta skrásetja okkur hjá
bqrgarstjóranum hér og þá hefði
nú skriffimiskan fyrst byrjað
fjtrir alvörn. Þannig erum við
reyndar réttlaús hér og þess-
vegna læt ég ekki stíla bréfin
rnín hingað og viil vinna það til,
að sækja þau inn til Frankfrut.
Já — ef maður heíði nú bara
verið nazisti!"
Sjónhverfingunum lökið.
Hann benti yfir að íljótinu á
fagurt landsetur, sem blasti við
okkur og svipurinn var þung-
lyndislegur, en þó brá fyrir
glampa í augunum, og sagði:
„Eigandinn var nazisti — í
flokknum. Um tíma tók her-
stjómin verksmiðjurnar hans
eignarnámi, en núna — nú er
hann hafður á oddinum aftur,
græðir mikla peninga og er
mikill áhrifamaður.“
„Getið þér þá ekki snúið yður
til stjórnarinnal’ i Bonn og garf-
að eitthvað í yðar málum?,
spurði ég. „Þér ættuð þó ekki að
vera atvinulaus og svo gott sem
á götunni."
! Framh.
Múrarafélag Reykjavíkur
40 ára á ntorgun.
í félaginu eru nú 162 meðlimir, auk
félaga á aukaskrá.
kvæðisvinnuverðskrá í sam- j A aðalfundi 1943 var stofn-
ræmi við það, en þegar tré-1 aður húsbyggingarsjóéur með
smiðir sömdu um 75 aura kaup framlagi úr félagssjóði. Þegar
á klst., varð félagið að lækka Húsfélag iðnaðarmanna var
1 stofnað, 25. apríl 1946, gerðíst
Ef líður á 20. öldina verða
mildar breytingar í byggingar-
málum Reykvíkinga. Timbrið
bafði ’þá verið aðalbyggingar-
efnið, en þróunin verður sú, að
stcinstcypan tekur við.
Fyrsta st^insteypta húsið er
byggt hér í bæ laust fyrir
aldamótin, og næsta áratuginn
tvö stór hús. Árið 1912 eru íull-
gerð 3 hús úr steinsteypu og
nokkru síðar þrílyft íbúðarhús
með steyptum loftum; stigum
og þaki og var það nýung i
húsagerð hér á landi.
Pósthúsið, sem var fullb.yggt
1915, var þó lengi eina opin-
þera byggingin úr steinsteypu.
Múrarafélag stofnað.
Bruninn mikli 15. apríl 1915,
þegar lO.timburhús í miðbænum
brunnu til grunna, varð til þess
að bæjarstjórn takmarkaði hús-
byggingar úr timbri. Fjölgar þá
steinhúsum og verkefni múr-
ara verða meiri og fjölþættari.
Fyrsta húsið, sem reist var á
rústum timburhúsanna, var
hús Nathans & Olsen við Póst-
hússtræti. Er það fyrsta stór-
hýsið, sem hér er byggt úr
ijárnbentri steinsteypu og mark-
ar því nýjan áfanga í bygging-
ariðnaði bæjarins. — En þetta
stóra hús, sem er nær jafnaldri
Múrarafélags Reykjavíkur,
^skapaði lía nýjan kapítula í
sögu stéttarsamtaka iðnverka-
! rnanna, því múrararnir, sem við
húsið unnu, höfðu forustuna
jum stofnun Múrarafélagsins og
jvar félagsstofnunin að mestu
, undirbúin á þeim vinnustað,
jenda þótt stofnfundurinn væii
haldinn í Bárunni 2. febrúar
1917.
Með þeirri félagsstofnun voru
endurvakin fyrstu stéttarsam-
*tök íslenzkra múrara, sem hóf-
ust með stofnun Múr- og stein-
smiðafélags Reykjavíkur 23.
febrúar 1901 .— En það félag
starfaði aðeins í rúm 7 ár, þótt
því væri ekki löglega slitið fyrr
en 8. ágúst 1912.
Stofnendur Múrarafélagsins
voru 56 starfandi múrarar hér
í bæ og höfðu 19 þeirra verið í
Múr- og steinsmiðafélaginu. Af
stofnendunum eru 20 á lífi og
8 þeirra eru enn meðlimir fé-
lagsins.
Fyrsta stjórnin.
Einar Finnsson varð fyrsti
formaður félagsins. Var hann
það í samfelld 10 ár og átti góð-
an þátt í því að mótá störf fé-
lagsins fyrstu árin. Ólafur Jóns-
son var ritari og Guðni Egils-
son gjaldkeri, en hann var
mjög áhugasamur um öll félags-
mál og tók virkan þátt í félags-
starfinu í 32 ár, þá farinn að
heilsu, enda kominn um áttrætt.
í 16 ár var Múrarafélagið
sameiginlegt fyrir sveina og
meistara, en með stofnun Múr-
arameistarafélags Reykjavíkur
16. marz 1933 varð það sveina-
félag. Sigurður Pétursson, nú-
verandi byggingafulltrúi, tók
þá við formannsstörfum sam-
kvæmt einróma ósk félags-
manna. Kom í hans hlut, að
greiða á farsællegan hátt úr
öllum ágreiningi vegna skipt-
ingu stéttarinnar, én auk þess
beitti hann sér fyrir meiri
vinnuvöndun í iðninni, og vildi
kenna múrurum þann stéttar-
metnað, að vanda verk sín.
Fyrsti samningurinn við
Meistarafélagið var uridirritað-
ur 22. apríl 1933, hélzt hann
með nokkrum breytingum til
15. júlí 1939, veröa félögin þá
samningslaus til 8. október
1943, en eru samningsaðilar
síðan.
Ymis félagsmál.
Á öðrum fundi Múrarafélags-
ins, 4. febrúar 1917, var sam-
þykktur kauptaxti 85 aurar um
kl.st. og ákveðið að semja á-
um 10 aura, án þess þó að gera
um það bindandi samninga.
Ákvæðisvinna hefur frá
fyrstu tíð átt rík ítök hjá stétt-
ini og samdi félagið fljótt verð-
skrá eftir sambærilegum verð-
skrám frá Norðurlöndum og
félagið aðili þess, sem félag í
Sveinasambandinu, í þeirri von
að fá húsnæði í vætanlegu
„Iðnaðarmannahúsi“, sú von
hefur nú brugðist, a. m. k. að
sinni. Hefur félagið því í sam-
hinni gömlu verðskrá Múr- og vinnu við annað iðnaðarmanna-
steinsmiðafélagsins frá 4. félag tryggt sér húsnæði fyrir
félagsheimili og er nú mesta á-
hugamálið að fullgera það.
marz 1902, sem er ein hin allra
elzta hér á landi. Vinna múr-
arar nú eingöngu eftir verðskrá
í öllum þeim verkum, þar sem Múrarafélagið hefur tekið
þvi verður við komið. virkan þátt í því að vernda
Styrktarsjóður var stofnaður réttindi iðnsveina í byggingar-
árið 1923 og atvinnuleysissjóð- j iðnaðinum og'var meðal stofn-
ur 11 árum síðar. Höfðu at- félaga Iðnsambands byggingar-
vinnumálin þá oft verið rædd á nianna og Sveinasambands
félagsfundum í sambandi við hyggingarmanna. Það gekk í
það árstíðarbundna atvinnu- ‘ Alþýðusamband íslands 1943 og
leysi, sem mjög var ríkjandi hjá hefur verið styrktarfélag’
stéttindi. Hafðí það líka eiíinig Kabbameinsfélagsins síðan;
haft sín áhrif á gerð fyrstu fé- 1950.
lagslaganna, því félagsgjöldin
voru miðuð við 40 vikna
greiðslur á ári, þar sem reikna
mátti með a. m k. 2—3 mánaða
atvinnuleysi hvern vetur.
Atvinnuleysisjóðnum var síð-
ar breytt í sjúkrastyrktarsjóð,
Meðlimir félagsins eru nú1
162 og nokkrir á aukaskrá.
Núverandi stjórn skipa þeir:
Eggert Þ. Þorsteinsson formað-
ur Jón G. S. Jónsson varafor-
maður, Ásmundur J. Jóhanns-
son ritari, Einar Jónsson gjald-
því almannatryggingarlögin keri félagssjóðs og Hreinn Þor-
gjaldkeri styrktar-
valdsson
sjóðs.
: Félagið minnist afmælisins
með hófi í Sjalfstæðishúsinu 8.
gáfu fyi’irhéit um atvinnuleys-
istryggingar, þótt sá kafli lag-
anná hafi enn ekki komið til
framkvóemda, :en hinsvegar
framkvæmd með sérstökum þessa mánaðar.
íögum s.l. ár. Atvinnuskilyrðin [
j hafa líka batnað síðustu árin ’ Arangursríkt starf.
j og má í því sambandi geta þess, j Mörg eru þau áhugamál stétt-
. að ummál nýbygginga hér í bæ arinnar, sem félagið hefir beitt
vex úr 24.000 rúmmetrum 1940 sér fyrir á liðnum 40 árum.
í 364.000 rúmmetra árið 1947, Hefir félagsstai’fið oft orðið
sem er mesta byggingaár eftir- árangursríkt og stéttin getað
stríðsáranna. Það ár eru starf- fagnað sigri, sem fyrst og
andi meðlimir félagsins þó ekki fremst hefir skapast af félags-
nema 109.
Byggingarfélag. —
Félagsheimili.
Árið 1937 var stofnað bygg-
ingarfélag innan félagsins, sam-
kvæmt lögum um verkamanna-
legu samstarfi hinna einstöku
félagsmanna og vegna fórn-
fúsrar baráttu þeirrar forustu,
sem á hverjum tíma hóf meki
félagsins til sóknar.
Félagsmenn hafa líka veriðl
sú stétt iðnaðarmanna sem
bústaði, en vegna breyttrar lög- hefir tekið einna ríkastan þátt
gjafar gat félagið aldrei starfað í því að byggja upp borgina
og var því á 30 ára afmæli fé- ,okkar. Með verkum sínum hafa
lagsins 1947 stofnað Bygging- þeir mótað svip hennar, og þau.
arsamvinnufélag múrara. Hafa.verk vara um langa framtíð,
jnú 7 félagsmenn byggt á veg- því steinninn og steinlímið
lum þess, og 12 eru að undirbúa tengja kynslóðirnar saman.
byggingar. I (Frú Múrarafélaginu).
Ævintvr H. C. Andersen ♦
Ferðafélagarnir.
Nr. 1
Vesalings Jóhannes var
hryggur vegna þess að
faðir hans var svo veikur
aS hann var að því kominn
að deyja. ,,Þú hefur verið
mér góður sonur, Jóhann-
es,“ sagði hinn sjúki faðir
hans. „Guð mun hjálpa
þér að komast áfram í
heiminum.“ Svo tók hann
andköf og dó. Jóhannes
grét. Nú var hann einstæð-
ingur, sem átti hvorki föð-
ur né móður, systur eða
sneri sér enn einu sinm við
til að virða fyrir sér gömlu
kirkjuna. Þá sá hann hvar
jólasveinninn með rauðu
húfuna á höfðinu stóð hátt
uppi í gatinu í turninum.
'Jóhannes kinkaði kolli til
hans og jólasveinninn veif-(
aði rauðu húfunni og sendi
honum mörgum sinnum
koss á fingri til að sýna
Jóhannesi hve vænt hon-
um þótti um hann og að
hann óskaði honum góðrar
ferðar.
bróður. ,,Eg ætla ávailt að
vera góður,“ sagði Jóhann-
es, því þá kemst eg upp í
himininn til föður míns, og
það verður vissulega gleði-
legt þegar við hittumst þar
aftur.“ Snemma næsta
morgun tók Jóhannes dót-
ið sitt, setti það í vöndul og
stakk í belti sitt, því sem
hann hafði erft eftir föður
sinn, en það voru 50 ríkis-
dalir og tveir silfurskild-
ingar og svo hélt hann af
stáð út í heiminn. Jóhannes