Alþýðublaðið - 28.03.1958, Síða 5

Föstudagur 28. marz 1958.
HfrýS«fcIati«
5
Jónas Jónsson frá Hriflu:
Fimma grein
ÖRLÆTI ríkissjóðs og fram
ganga þriggja kunnra íslend-
iinga valda því, að þið stundið
nú menntaskólanám á Laugar
vatni í allgóðum, en ekki full
gerðum húsakynnum, en að
öllu samtöldu við góð skilyrði.
Ríkissjóður veitir í ár nálega
eina milljón króna til að borga
lcennslu ykkar og nauðsynleg
ótgjöld við menntaskólaheim-
Slið á Laugarvatni. Auk þess
er á fjárlögum 1958 tæplega
liálf milljón króna í bvgginga
styrk til húsgerðar á Laugar-
vatni í þágu menntaskólans.
Þetta er töluvert myndarlegt
framlag svo að varla er ástæða
fyrir nemendur í Laugarvatns
skóla eða aðra velvildarmenn
jbeirrar stofnunar að áfellast
þjóðfélagið fyrir stjúpmóður-
leg viðhorf í ykkar garð. Rétt
er að geta þess, til frekari skýr
ingar, að alþingi veitir í ár
Mlfu minni. styrk til að full-
gera heimavistarhús mennta-
skólans á Akureyri, heldur en
iil Laugarvatns. Þessi munur
á fjárgreiðslu kemur af því, að
þingið lítur svo á að þó að
,'heimavistarhús menntaskól-
ans á Akureyri sé hvergi
nærri fullgert, þá sé það þó
svo langt á leið komið, að við
þenna stuðning megi una. En
beir þrír menn, sem hafa, hver
:með sínu móti, skapað ykkár
forlög á Laugarvatnsskólá eins
<og hann er nú, eru Guðjón
Samúelsson húsameistari,
Bjarni Bjarnason skólastjóri
og Gísli Halldórsson húsa-
rneistari. Guðjón hefur upp-
(götvað staðinn, eins og fyrr er
sagt, lagt á sig þrotlaust erfiði
sem hugsjónamál árum saman
við að auka og fegra húsakost
skólans. Við fráfall hans var
inús ykkar hálfgert. Ef hans
ihefði notið lengur við, myndi
ekki á honum hafa staðið,
bvorki um teikningar eða aðr-
ar fyrirgreiðslur við þá bygg-
:ingu, sem hann hafði byrjað á
að reisa með miklum stórhug
og listrænum framkvæmdum.
Sögu Bjarna Bjarnasonar varð
andi þróun Laugarvatns hafið
pið séð rakta í þessari grein.
Hann tók við hálfgerðu húsi á
vegum héraðsskólans og hefiir
síðan staðið fyrir allri hinni
maiklu húsger á Laugarvatni,
Siema íbúð skólameistara og
skólastjórahúsi iþróttaskólans.
Atorka og snilli þessara tveggja
gnanna, Guðjóns og Bjarna,
*valda því, að nú eru 100
snenntaskólanemendur á Laug
srvatni með kennaraliði all
íjölmennu. En af þriðja mann-
finum, sem áhrif hefur haft a
ykkar aðstöðu á Laugarvatni
er nokkuð aðra sögu að segja.
Cvísli Halldórsson er Reykvík-
angur fremur ungur húsameist
ari, nýkosinn í bæjarstjórn
Heykjavíkur á lista Mbl,-
snanna. Ilann virðist vera feng
sæll gróðamaður í sinni
tmennt. 'Hann stendur fvrir
leikvallagerð Reykjavíkur í
iLaugardalnum og hefur gegn
íurðulegum fjárgreiðslum eft-
sirlit með mörgum húsum, sem
ibærinn hefur í smíðum. Auk
þess starfar Gísli á vegum í-
Jbróttasjóðs að ýnisum félags-
Sieimilum víðs vegar um land-
2ð. Húsameistarar, sem starfa
á gróðagrundvelli fá því meira
í tekjur af hverri byggingu,
serai hún er dýrari. Það má gera
ráð fyrir eftir kaupsamning-
um þess háttar manna, að
Gísli geti varla h-afa fengið
minna en 100 þúsund krónur
fyrir að teikna og hafa umsjón
með húsgerð fyrir íþróttaskóla
stjórn á Laugarvatni. Annars
er hann aðallega kunnur fyrir
tvær aðrar byggingar. Hann
hefur byggt sér hús við.Ægis-
síðu í Reykjavík, sem er reist
á staurum. Enn fremur leik-
fimihús háskólans, með her-
búðaþaki, frernur glánalega
byggingu. Hefur því húsi fylgt
mikið lánleysi. Nemendur há-
skólans eru tregir að koma
þangað til íþróttaæfinga, svo
ao eitt sinn lá við borð, að guð
fræðingar mundu heldur
ganga frá prófi og þjónustu í
þágu kirkjunnar, heldur en að
sækja þangað íþróttaæfingar
að staðaldri. Samanburður á
listrænum hæfleikum Gísla
Halldórssonar og Guðjóns
Samúelssonar við húsgerð er
fremur auðveldur á háskólalóð-
inni með því að athuga gaum-
gæfilega háskólabygginguna,
sem kostaði 1 milljón kr. og
leikfimihúsið, sem kostaði 2
mlljónir, að vísu á lítið eitt
dýrari ta'mum. Hagsjmi og list-
ræni Guðjóns Samúelssonar
kemur hins vegar glögglega
fram í því, að leikfimihúsið á
Laugarvatni, sem er byggt á
sama tíma og íþróttaúhs há-
skólans er hálfu ódýrara. Þeg-
ar Bjarni Bjarnason hætti að
standa fyrir menntaskólabygg
ingunni á Laugarvatni og ríkið
tók við skólanum, mun Gísli
Halldórsson hafa talið sér álit-
lega atvinnubót að taka við
forstöðu menntaskólahússins
og ljúka því. Frá almennu
sjónarmiði gat það talizt
venjuleg gróðaöflun, ef ekki
hefðu legið meinbugir á þeirri
atvinnuleit, Húsameistarar
halda fast við þá kröfu, að þeir
eigi rétt á að Ijúka hverju
því húsi, sem þeir hafa byrjað
á og í öðru lagi er það viður-
kennt sæmdarmál góðra
drengja í þeirri stétt að leitast
aldrei við að ná verki frá stétt-
arbróður og .allra sízt að
breyta anda og formi áður
byrjaðra bvgginga. Það er tal-
ið óhæfuverk. Gísli Halldórs-
son hefur ekki virt hin ó-
skráðu lög stéttarinnar. I stað
þess hefur hann lagt mikla
gtund á að umturna hálfsrníð-
uðu húsi látins stéttarbróður.
Þegar þessu framferði hans
var mótmælt opinberlega,
kom hik á málið. Alþingi hef-
ur árlega veitt nálega hálfa
milljón króna til þessarar hús
gerðar síðan ríkið veitti skóla
meistaraembættið á Laugar-
vatni. Líf og sæmd skólans lá
við að fullgera heimavistar-
bygginguna, steina húsið að
utan og fullgera eldhús og
| borðsal í kjallaranum eftir
| teikningu húsameistarans, sem
hafði mótað þetta verk. En
þetta var ekki gert. Gísli Hall
dórsson hefur ekki haft áhuga
fyrjr því að fullgera húsið,
jafnvel ekki að fjarlægja mold
ar- og malarhrúður nærri
menntaskólabyggingunni. Það
eru rústir af peningshúsum
skólans, sem nú eru flutt á
annan og heppilegri stað.
Vegna ásóknar Gísla Halldórs
sonar að fá í sínar hendur
framkvæmd nýbvgginga á
Laugarvatni hafa safnast fyr-
ir árlega gildir h.jóðir, sem al-
þingi hefur veitt' til mennta-
sk.ólahússins, en liggja ónotað-
ir. Ef nemendur menntaskól-
ans á Laugarvatni hefðu þekkt
sögu þessa máls, mundu þeir
hafa sent alþingi bakkar-
kveðju fyrir að hafa veitt ár-
lega fjárveitingu til að fuilgera
skólahús þeirra, þó að mistök
hafi orðið við framkvæmd
þessa verks fyrir óeðlilega at-
vinnusókn Gísla Halldórsson-
ar á Laugarvatni.
En inn í ■ byggingarmál
menntaskóla Laugarvatns kom
nýr Gíslaþáttur í sambandi
við íþróttaskólann. Svo sem.
fyrr er frá sagt, hafði Björn
Jakobsson horfið frá föstu
embætti við menntaskólann í
jReykjavík með góðum launa-
kjörum austur að Laugarvatni
til að stofna þar sjálfstæðan í-
þróttaskóla. Var sú frarn-
kvæmd gamalt og nýtt hug-
sjónamál Björns Jakobssonar.
Áður en ahnn hvarf austur
í rnessýslu hafði honum kom-
ið til hugar að láta íþrótta-
skóla sinn fæðast og dafna í
skjóli við héraðsskólann í hans
eigin sveit, Revkjadal. Hann
leitaði fyrir sér norður á Laug
um, en mætti þar ónógri sam-
úð og skilningi. Hvarf hann þá
suður á bóginn. Bjarni Biarna
son tók vel við þessum hug-
.sjónamanni. —- íþróttaskóli
Björns Jakobssonar dafnaði í
skjóli héraðsskólans á Laugar
vatni. Björn Jakobsson kenndi
framan af árum við héraðsskól
ann og Bjarni Bjarnason við í-
þróttaskólann auk þess sem
hann lagði um langt árabil til
allan húsakost, sem íþrótta-
skólinn þurfti með. Árið 1943
höfðu íþróttavinir á alþingi
fengið samþykkta löggjöf um
íþróttaskóla á Laugarvatni,
sem vera skyldi miðstöð í-
þróttalífs á íslandi. Alþin.gi
veitti þá heimild til að byggja
á Laugarvatni hið mikla og
góða íþróttahús, og er það eign
íþróttaskólans. Björn Jakobs-
scn breytti ekki starfsháttum
sínum verulega, þó að löggjöf
in heimilaði meira kennaralið
ið stofnun hans. Leið svo að
það kom að því, að Björn hlaut
að falla fyrir aldurshámark-
inu. Síðasta árið sem Björn
var skólastjóri, byggði Gísli
Halldórsson á Laugarvatni í- j
búð fvrir forstöðumann í-
þróttaskólans. Virðist Gísli
hafa ráðið stíl og svipmóti
þessarar byggingar. Þrír menn
eru að vísu í stjórn skólans, en
málið og framkvæmd þess var ;
ekki borið undir tvo af nefnd- j
armönnunúm, eins og þeir vott
uðu síðar í fundarbók., þegar
lokið var smíði hússins. Er
skemmst af því að seg.ja, að
Gísli byggði þetta hús eftir
svipuðum fyrirmyndum eins
og stríðsgróðamenn höfuðborg-
arinnar fylgja við heimilis-
gerð sína á Gullhæðinni og
Gullströndinni, þar sem mest er
í borið eftir fyrirmynd frá bað
ströndum við Miðjarðarhafið
eða Kaliforníu. í ?essu húsi er
mikill kjallari steinsteyptur
með furðulegum gluggum. Það
eru langar rifur, en þó með
þeirri breidd að ungir menn
geta sennilega skriðið út og
inn úr kjallaranum, ef hentug |
lega væri búið um rúðurnar. j
Hins vegar fullnægja þessir
gluggar ekki kröfum heilbrigð
isstjórnarinnar. Er kjallarinn
nú þess vegna ónothæfur, nema
til geymslu. Á aðalhæð hússins
er ein stór stofa, eld'hús og eitt
eða tvö smáherbergi. Á loft-
hæð tvö súðarherbergi. Þegar
Gísli Halldórsson hafði lokið
þessari húsgerð kom í ljós að
byggingin kostaði ellefu hundr-
uð þúsund krónur. Svipuð hús,
sem kennarar á Laugarvatni
hafa byggt sér fyrir eina fjöl
skyldu ,hafa kostað 300 þúsund
og eru þó sum mun rúmmeiri
heldur en þetta Gullstrandar-
hús. Eftirmaður Björns Jak-
obssonar, hinn nýi skólastjóri,
býr nú í þessu húsi með konu
sinni. Ekki er fleira manna í
heimilinu. Vegna verðleika
Björns og frábærrar óeigin-
girni hans við stofnun og starf
rækslu íþróttaskólans, þótti
öllum sjálfsagt og honum líka
að hann fengi elliskjól í hinu
nýja skólástjórahúsi, en það var
ekki hægt. Skólastjórahjónin
báru hina mestu virðingu fyrir
Birni Jakobssyni og vilda
sæmd hans í öllu, en þeim báb
um, Bimi og öllum, sem litu .4
húsið, var ljóst, að þar var að-
eins takmarkað húsrými fyrir
eina fjölskyldu. Niðurstaða
málsins var sú, að Björn Jafc
obsson fékk sér leiguherbergi i
húsi garðvrkjumannsins á Laug
arvatni. Það hafði kostað 300
þús. kr., Fjölskyldan, sem býr
þar, er allstór. Þar gat stofn-
andi íþróttaskólans fengið tvö
herbergi til sinna þarfa, þó a5
þess væri enginn kostur í
sjálfu skólastjórahúsinu. Sáa
þó allir að þung siðferðisskylda
hvíldi á forráðamönnnum í-r
þróttaskólanS; í ellimálaskipt-
um við Bjöm Jakobsson.
Þingmönnum mun hafa boi-
izt nokkur vitneskja um þessa
framkvæmd Gísla Halldórsson-
ar á Laugarvatni, því að á fjár-
lögum yfirstandandi árs ei-
felld niður sú fjárveiting, sem
um var beðið og með þurfti til
byggingar á heimavistarhúsi
handa nemendum íþróttaskól-
ans. Hefur viðvaningsbragur og
vfireyðsla Gísla Halldórssonar
í þessu efni, orðið - til
þess, að í hinu dýra skólahúsi
var ekki völ á herbergi fyrir
gamla skólastjórann og auk
þess, er alveg ósýnt, hvenær
Alþingi vili aftur líta í náð til
þess skóla, sem hefur mikla
verðleika, nema í sambandi vio
áðurnefnda húsgerð. Bjarni
Benediktsson var menntamála-
ráðherra. þegar Gísli Halldórs-
son bvggði fyrir íþróttaskólann.
Honum mun hafa farið, eina
og fleiri ráðherrum, að fylgjast
lítið með undirbúningi og frara
kvæmda við húsagerð, fyrr
en hann sá reiknisskilin. Mun
honum þá hafa ofboðið óhófs-
eyðsla Císla og fellt þungan
dórn yfir framkvæmdinni við
þann eina mann lir stjórn skól-
ans, sem Gísli hafði hvaít. tíl
ráðuneytis í byggingarmáliim
Hefur alþingi nú, þótt sið-
asta lagi væri, framkvæmt þao .
ðhald, sem þurfti að beita vi5
Gullstrandarhúsgerðina á Laui;
arvatni. Hefur fjár.veitinga-
nefnd nú í vetur fetað í fóí-
spor ráðherrans og sýnt kulda
í málinu, Var það bein afleið-
ing af óviðunandi framkvæmd
Gísla við skólastjórahúsið. An.a
ars sýndi Bjarni Benediktsson.
mikið1 ljúflyndi í skiptum viS
Björn Jakobsson. Hann lél;
koma til starfsmannaskipta vío
íþróttaskólann fáum dögum
áður en hann stefndi úr stjórn-
arráðinu inn í höll Morguri-
blaðsins, og þegar kom til að
velja nýjan skólastjóra tófc
hann um valið mikið tillit t:l
meðmæla Björns Jakobssonam
Má gera ráð fyrir, að bæði
Björn skólastjóri og Bjarni ráö
herra hafi í framtíðinni sæmd
af ráðningu Árna Guðmunds-
sonar, en bó mun honum þvii
Framhald á 4. síðii.
msumar
L
fíenfug fyrir vorvinnu.
Aðalstræti 8 — Laugavegi 20 — Laugavegi 38
Snorrabraut 38 — Garðastræti 6 , fí;
H'tj íin:'j h i u i «Vrr’i •?» fffíiffiíÍtTritiÍftUÍilttiÍiiiíffíuiiii i fWrif ff? nfm’f