Forvitin rauð - 01.05.1974, Page 12

FÉLAGSBÝLI KRAFA NÚTÍMANS
Fjölskyldan hefur farið óðum minnkandi undanfarna
áratugi og stendur nú ekki annað eftir af henni
en kjarninn. Karl og kona eru að hokra þetta
saman ein, því að afi og amma eru fyrir löngu
komin á elliheimilið, og einstæðingsfrændfólk
búið að kaupa sér íbúð annars staðar, hundar og
kettir brottrækir úr snyrtilegum, teppalögðum
vistarverunum og börnin í þann veginn að fara
sömu leií$, við lifum nefnilega á tímum nákvæmra
fjölskylduáætlana.
Það er augljóst, að svo lítil eining er harla
fátæklegur félagsskapur og innan hennar fara
fram alltof fábrotin skoðana-og tilfinninga-
skipti til að einstaklingurinn nái þeim félags-
þroska, sem hann er fær um og lífið getur veitt
honum með öllum sínum fjölbreytileik.
En smáfjölskyldan okkar kýs að einangra sig.
Sjáiði bara. Lítið gagnrýnum augum á 30 íbúða
fjölbýlishús nútímans. í slíku húsi eru 30
eldhús með öllu tilheyrandi, 30 sjónvarpstæki,
30 útvarpstæki og 30 þvottavélar. Á hverjum
morgni óhreinkast 30 hafragrautarpottar hjá
þessu góða fólki (og þá þarf að þvo) 30 sinnum
er farið í mjólkurbúð, 30 sinnum velt vöngum
yfir, hvað hafa skuli til kvöldverðar- og eftir
30 smámáltíðir er þeyst af stað í tugum smábíia
til að sækja jafnmargar barnapíur til þess að
gæta barna hússins.
Látum kannski liggja milli hluta, hversu mikið
fé þessi smábúskapur kostar, en gerum okkur grein
fyrir þeirri sorglegu staðreynd, að við allt þetta
dútl,—þvott, burstun og sápusull í kringum örfáar
manneskjur-, eru 30 manneskjur í hálfu, heilu,
já eða bara í tómstundastarfi. Við þessa Sisifosar-
vinnu (Sisifos var sá, sem dæmdist til að bera
grjóthnullungana upp fjallshlíð, en þeir hröpuðu
jafnóðum niður hinum megin) standa félagsverur,
sem oft á tíðum hafa jafnmikla menntun til annarra
starfa og hitt fólkið oftast karlmenn og jafn-
miklar félagslegar þarfir og langanir til sam-
skipta við annað fólk en ómálga börn og jón Gunn-
laugsson.
En smábúskapurinn bitnar ekki einungis á konum.
Aldrað fólk, sem ekki getur lengur unnið sín
fyrri störf, er óþarft í kjarnafjölskyldunni og
þess vegna er því komið fyrir á elliheimilum
innan um sína líka. Þeir, sem hafa verið á
heimilum með eldra fóiki, minnast þess oft,
hversu mikilli hlýju og ró það miðlar öðrum,
auk fróðleiks frá fyrri tímum. Auk þess getur
gamalt fólk sýslað ýmislegt á heimili, gert
gagn og fundist það vera til einhvers nýtt.
Það er ómannúðlegt í meira lagi að meina því
samskipti við umheiminn á þennan hátt, einmitt
á því lífsskeiði, þegar mönnum er hvað hættast
við einangrun hvort eð er.
Og svo eru það bleesuð börnin. A hverjum morgni
árið út og inn spretta smáfjölskyldurnar út úr
skápunum sínum, troða börnunum inn í smábílana
sína og þeysa af stað með þau til að koma þeim
fyrir—hjá ættingjum, vinum eða vandalausum,
eftir því hvernig á stendur. Það getur ekki verið
gott fyrirkomulag að flakka með börn á þennan hátt.
En smáfjölskyldan okkar er lítil og ónóg sjálfri
sér, hún getur ekki gætt barna og gamalmenna, vegna
smæðar sinnar og hjálparleysis.
En hvað er til bóta? Hvernig má gera líf þeirra
ánægjulegra, sem nefndir hafa verið og núverandi
lífsvenjur virðast þjaka á ýmsan hátt? Hér dugir
ekkert minna en uppbygging nýrra fólagseininga,
stórfjölskyldna eða hópa af smáfjölskyldum og
einstaklingum, sem eru sjálfum sór nógar félags-
lega og að því er viðkemur vinnu innan heimilis-
ins. Hér þarf sem sagt að slá tvær flugur í einu
höggi, gera fólkið ánægðara og beita um leið hag-
ræðingu við skiptingu vinnunnar.
Félagseiningar þessar mætti sjálfsagt skipuleggja
á óteljandi vegu og skal ekki reynt að gera slíkt
hér, en gaman væri að bregða upp nýrri mynd af
gömlu góðu fjölskyldunum okkar þrjátíu, eftir að
þær hafa ruglað saman reitum sínum og boðið eldra
fólki og einhleypingum með í hópinn.
HÍbýli þessa fólks eru nú skipulögð
með nýtt lífsform í huga og arkitektar
teikna nú ekki lengur kassa með
ferköntuðum hólfum, heldur spreyta
sig á að hanna vistarverur fyrir
félagsverur á öllum aldri,
sem búa félagsbúi ásamtf
mörgum öðrum.
í stað eldhúsanna
mörgu og fallegu er
nú komin ein
elda- og matstofa,
sem gera mætti að
konunglegum
íverustað fyrir sáma
fé og eldhúsin
kostuðu áður.