Morgunblaðið - 24.12.1943, Blaðsíða 2

2
í'Östudagur 24. des. 1943,
MORGUNBLAÐIÐ
Jólaminningar úr Reykjavík
SÍRA BJARNI JÓNSSON er
vafalaust einn þekktasti maður
þessa bæjar, sem í sjálfu sjer
er ekkert merkilegt. Hann hefir
verið prestur við dómkirkjuna
í 33 ár og er fæddur hjer í bæ.
Síra Bjarni hefir búið hjer í
bænum að fám árum undan-
teknum, á námsárum sínum í
Höfn og árunum 1907—’IO, en
þá var hann skólastjóri á Isa-
firði. En árið 1910 var síra
Bjarni vígður til prests.
Tíðindamaður blaðsins hitti
síra Bjarna að máli í gær og
bað hann að segja sjer endur-
minningar frá jólunum í Reykja
vík.
„Jeg man eftir jólunum hjer í
Reykjavík fyrir 55 árum og
mjög greinilega fyrir 50 árum
■og þá var íbúatala Reykjavík-
■ur um 4000 og í þá daga var
heldur tilbreytingarlítið, en því
meiri hátíð var, er jólin voru
haldin, tilhlökkunin mikil, þó
ekki væru jólagjafirnar jafn
dýrar og nú. Man jeg aðfanga-
dagskvöld, er jeg var 8 ára gam
all og fjekk í jólagjöf Biblíu-
sögur og lítinn trjehest, sem
kostaði 50 aura. Einnig minnir
mig, að nokkrum kertum hafi
verið skift á milli okkar syst-
kinanna og líklega eitt epli á
mann.
Tilbreytingin var stórkostleg,
þegar hátíðin var að koma. Það
var bókstaflega hægt að finna
það, að jólin nálguðust. Alt var
sópað og prýtt, Ijósadýrðin mik
il, og sem þó mundi nú víst
vera kallað rökkur, en aldrei
mun jeg gleyma jólabirtunni í
Mýrarholti, er nýr postulíns-
kúpull var settur á lampann;
kostaði kúpullinn 5 krónur og
þótti í mikið ráðist. Sátum við
í hátíðaskapi í bjarmanum frá
lampanum. Þá lagði ilminn af
súkkulaðinu og jólakakan var
borin á borðið, en slíkt skeði
•ekki oft á ári. Ljós var látið
loga alla nóttina og er óhætt
að segja að þá ríkti heilög
kyrrð. í hvert sinn, sem jóla-
sálmurinn er sunginn eða þessi
orð hans „Á himni næturljósin
ljóma svo ljúft og stillt og rótt,
-og unaðsraddir engla hljóma,
þar uppi um helga nótt,“ sje jeg
fyrir mjer jólin á bernskudög-
um mínum hjer í bæ.
Minnistæðastir eru mjer dag-
arnir fyrir jólin. Jeg sje fyrir
mjer gömlu mennina úr Vest-
urbænum, er þeir korríu neðan
úr bænum og eitthvað óvenju-
legt hlaut að hafa komið fyrir,
þvi þeir voru með vindil í munn
vikinu, vax»það „Jólavindillinn“
gjöf frá kaupmanninum og auk
þess höfðu þeir þrjá til fjóra
vindla meðferðis og voru þeir
geymdir yfir hátíðina, á klukku
hyllunni við þilið, var einn
vindill reyktur á jóladagskvöld,
annar á gamlárskvöld og þriðji
á þrettándanum og lagði þá ilm
inn um herbergin.
Þá voru engar bifreiðir, engir
sendisveinar, svo að börnin
voru í sífeldum sendiferðum og
þætti það ekki heilsusamlegt nú
að vera í íslenskum sauðskinns
skóm og þeim bættum. Þetta
oiga þeir erfitt með að skilja,
sem nú eru á stígvjelum og skó
hlííum. Þá voru þeir meira að
segja öfundsverðir, sem áttu
klossa. Hvernig ætti jeg að
Samtal við síra Bjarna
Jónsson
Sjera Bjarni Jónsson
gleyma því, þegar jeg um fimm
leytið var sendur niður í bæinn
í fimmta eða sjötta sinn, með
25 aura, til þess að kaupa eitt
pund af „Kúrenum“. Fór jeg
búð úr búð og bað allstaðar um
eitt pund af „Kardimommum“.
Búðarmennirnir hlógu að mjer
og sögðu að pundið af „Kardi-
mommum“, kostaði 6 krónur.
Fór jeg heim dapur í bragði.
Var mjer þá sagt að jeg hefði
átt að kaupa „Kúrenur” og yrði
jeg því að fara af stað og ná
niður í búð áður en lokað yrði.
Hljóp jeg nú alt hvað af tók,
skeytti því engu þó að jeg misti
skóbótina, en með „Kúren-
urnar“ komst jeg heim, um leið
og byrjað var að hringja jóla-
klukkunum. —• Hafði jeg
fataskifti í snatri, fór í kirkju,
sem var troðfull af fólki, og
aðra eins ljósadýrð hafði jeg
aldrei sjeð, og birtuna sem þá
lagði af kertaljósunum. Það
voru engin rafmagnsljós í Rvík
og enginn kvartaði yfir því, að
Ijósin væru dauf, en dáðust að
kertaljósunum og horfðu hug-
fangnir á götuljóskerin stein-
olíulampana). Hátíðin fyllti
kirkjuhúsið og ávalt er mjer
íminnier sungin voru þessi orð:
„Hvert fátækt hreysi höll nú
er, því Guð er sjálfur gestur
hjer”. Þá fanst mjer jeg vera
ríkur og indælt hlyti að vera
að koma heim og njóta jóla-
gleðinnar í höllinni og heppin
vorum við foreldrar og börn í
mörgum býlum hjer í bænum,
ef ekki var rigning um jólin,
því þá þurfti lekinn ekki að
eyðileggja hátíðablæinn. — Á
stöku stöðum voru jólatrje, trje
spítur vafðar mislitum gljá-
pappír og á spýturnar fest fáein
kerti. Mikil var dýrðin. Man
jeg það að snemma var vaknað
á jóladagsmorgun, líklega um
kl. 6 f. h. Var þá lesinn hús-
lestur, en afsakanlegt þó að
hugsað væri um leið til jólakök
unar, sem átti að vera með kaff
inu er lestrinum væri lokið. —
Mjer fanst allir dagarnir fram
að þrettánda var óslitin hátíð.
Engar framfarlr geta dregið
fyrir birtu þeirra minninga.
Minnistæð eru mjer aldamót
in, gamlársdagur árið 1900.Var
þá rosaveður og óhátíðlegt um
að lítast í torfbæjunum, en um
kvöldið varð kyrrt veður,
stjörnubjart. Ógleymanleg var
hátíðarstundin er mannfjöldinn
nam staðar við Austurvöll.
Klukkan sló 12 á miðnætti, nýa
öldin var komin, kirkjuklukk-
unum hringt í næturkyrðinni.
Þórhallur Bjarnarson helt ræðu
á svölum Alþingishússins. Þetta
var heilög stund í sögu Reykja
víkur.
Nú hefi jeg verið prestur
Dómkirkjunnar í 33 og hálft
ár og undrast þær breytingar,
sem orðið hafa á liðnum árum,
en altaf er þráður milli
bernskuminninganna og jóla-
starfsins nú. Nú þjóta bifreið-
arnar um götuna, hitaveitan
er komin, síminn þagnar
aldrei, flestir eiga skóhlífar og
jólagjafirnar orðnar dýrari. —
En hin eina heilbrigða gleði á
heima á sama staðnum, og enn
gleðjast börn í birtunni, og við
finnum til með þeim, sem sitja
í skugganum og eiga í barátt-
unni, og því er á jólum sagt,
einnig í dag: „Gleðjist. En
um leið hvíslað að mönn-
unum: „Gleðjið“. Ennþá eru
sungnir sömu sálmarnir,
gömlu sálmarnir, sem altaf eru
nýir og ennþá er hlustað eftir
gamla jólaguðspjallinu, sem alt
af er nýtt.
Þegar jeg var drengur, var
það mjer mikil hátíð að koma
í kirkju á jólunum og hlusta á
prestinn prjedika, en nú hefi
jeg prjedikað í mörg ár. Jeg er
vottur að því, að á hverjum
jólum, að tár glitra í augum og
eru í fylgd með borsinu, bæði í
kirkju og á mörgum heimilum.
Á uppvaxtarárum mínum fór
jeg í kirkju og þaðan heim. Nú
fer jeg í kirkju og er sjaldan
heima hjá mjer. I stað þess er
jeg gestur hjá fjölda mörgum,
er jeg fer hús úr húsi og skíri
börn. Jeg held hátíð með mörg
um, er sálmarnir hljóma og
kveikt er á jólatrjánum. Á jeg,
er jeg lít yfir hin mörgu ár,
dýran fjársjóð hinna helgustu
minninga og eru þær tengdar
við ógleymanlegar stundir.
Jeg man eftir mörgum börn-
um, sem jeg hefi skírt, og eru
þau nú komin yfir þrítugt. Jeg
skírði þá og þær á jólunum. Nú
á jeg að skíra börn þeirra á
jólunum.
Minningarnar eru, eftir
margra ára starf, tengdar við
bros barnanna, gleði foreldr-
anna. En margar minningar
geymast hjá mjer um skamm-
degisbaráttu sorgbitinna vina.
En aldrei skal það gleymast, að
jólaljósin eru logandi í
skammdeginu og ávalt fær
presturinn tækifæri til þess,
bæði á hátiðum og virkum dög-
um, að fagna með fagnendum
og gráta með grátendum.
Aldrei skal ávarpið fyrnast:
Gleðileg jól!
S.
Churchill líður nú vcl.
LONDON í gærkveldi: —
Tilkynnt var frá bústað Chur-
chills í dag, að honum líði vel,
og hjeldi batinn áfram. Ekki er
hann kominn heim enn. Reuter.
Þingsályktun um
jarðræktarmál
Miðar að bættum
ræktunarháttum
SAMÞYKT var í efri deild
þingsályktun um jarðræktarmál
frá meiri ~h!uta landbúnaðar-
nefndar, þeim Eiríki Einars-
syni, Haraldi Guðmundssyni
og Kristni Andrjessyni.
Ályktunin er svohljóðandi:
„Efri deild Alþingis ályktar
að skora á ríkisstjórnina, að
hún feli Búnaðarfjelagi íslands
framkvæmd rannsókna, leið-
beiningastörf, nauðsynlega
skipulagningu og undirbúning
lagasetningar, er lýtur að þeim
málefnum landbúnaðarins, sem
hjer verða talin:
1. Víðtækum jarðvegsrann-
sóknum í helstu jarðræktar-
hjeruðum landsins, og skal
jafnframt aflað yfirlits um
stærri og smærri mýrlendi,
er vel þykja henta til fram-
ræslu, með tilliti til aðstöðu
til verksins sjálfs, til lands-
gæðanna og annars, er máli
skiftir. Skulu rannsóknir
þessar jöfnum höndum gerð
ar á þeim stöðum, er Bún-
aðarfjelag íslands velur til
athugunar, og þar, sem
hreppabúnaðarfjelög og aðr
ir hlutaðeigendur æskja
rannsóknanna.
2. Athugunum og leiðbeining-
um fyrir einstaka bændur,
búnaðarfjelög og fjelags-
ræktunarstjórnir um það,
hve stórvirkar skurðgröfur
og önnur vinslutæki henti
best á hverjum stað til að-
gerða samkv. 1. lið og skal
jafnframt íeitað álits hlut-
aðeigenda um, hver aðferð
þeim þyki hagkvæmust, er
kemur til öflunar og um-
ráða tækjanna, t. d. eignar-
umráð samkv. IV. kafla jarð
ræktarlaganna eða leigunot
samkv. V. kafla sömu laga.
3. Búnaðarfjelag íslands skal
leita álits búnaðgrsam-
banda, hreppsbúnaðarfje-
laga og annara, er hlut eiga
að máli eftir tillögum þess-
um, um skoðanir þeirra á
nauðsynlegum breytingum
jarðræktarlaganna vegna
þeirra aðgerða, er tillagan
fjallar um, svo sem aukn-
ingu styrks til vjelakaupa
við framræslu eða breyttum
hlutföllum á styrk til hinna
ýmsu jarðabóta.
4. Niðurstöður framanskráðra
rannsókna leggi ríkisstjórn-
in síðan fyrir Alþingi.
Öllum þeim aðgerðum, sem
getið er í 1.—4. lið tillögunnar,
skal flýtt svo sem föng eru á,
jafnframt þeim rannsóknarverk
efnum, sem Búnaðarfjelagi ís-
lands eru falin með þingsálykt-
un um ráðstafanir til eflingar
íslenskum landbúnaði, sam-
þyktri á Alþingi 9. febrúar ’43,
og með ályktun búnaðarþings
1943 um framleiðslumál land-
búnaðarins. Útvegun á stór-
virkum skurðgröfum sje og
hraðað, eftir því sem rannsókn-
ir gefa tilefni til”,
Þingsályktunartillögunni
fylgdi svohljóðandi greinar-
gerð:
„Á fyrri hluta þessa árs, var
tillaga samþykt á Alþingi, og
önnur á búnaðarþingi, er báð-
ar lúta að bættu skipulagi og
öðrum umbótum á sviði jarð-
ræktar og landbúnaðar. Sýna
tillögur þessar ásamt frumvörp
um þeim, er nú hafa verið lögð
fyrir Alþingi um breyting á
jarðræktarlögunum, að eigi þyk
ir kyrstaðan henta, ef sveita-
búskapurinn á ekki að dragast
aftur úr í hinni bróðurlegu sam
kepni við sjávarútveginn. Án
þess að leggja nokkurn dóm á
rjettmæti þessara nýmæla
hvérs um sig eða það, hve lík-
leg þau eru til úrbóta í land-
búnaðarmálum, þykir rjett að
bera hjer fram tillögu til við-
bótar, er lýtur að athugun og
rannsóknum jarðræktarmála,
sem að mestu er gengið á snið
við í fyrnefndum tillögum, en
teljast verða mikilsverð undir-
stöðuatriði framtíðarstarfsins,
en það er mýraframræslan og
tæki, er henni henta. i
Má ekki seinna vera, að tek-
ið sje föstum tökum á fram-
ræslumálunum, bæði af því,
hve miklu þau skifta í sjálfu
sjer og einnig.af því, að í þeim
efnum er viðhorfið enn sem
komið er annað og skemra á
leið komið en ætti að vera. Er
því farið fram á það í tillögu
þessari, að Búnaðarfjelag ís-
lands og bændur sjálfir leiti
samstarfa um undirbúning
framræslunnar, rannsóknir
gerðar um hentustu framræslu
svæðin, skurðgröfur og önnur
nauðsynleg tæki ákveðin og út-
veguð og svo jafnframt leitað
hentugustu aðferða um rekstur
og umráð vjelanna.
Að öðru leyti teljum vjer ó-
þarft að gera frekar grein fyr-
ir tillögunni".
Bridgekepnin
FIMTA umferð í 1. flokkí
pridgefjelagsins var spiluð í
fyrrakvöld.
Fóru leikar sem hjer segir.
3veit Sveins Gunngeirssonft
vann sveit Guðm. Ó. Guð-
jnundssonar, sveit Eggerta
Gilfers vann sveit Jóns Guðnaj
sonar og sveit Gunnars Möll-
ers vann sveit Guðmundan
Sigurðssonar. Sveit Brand^
jBrynjólfssonar sat hjá.
Leikar standa því þannig,
að sveitir Gunngeirs Pjeturs-
sonar og Eggerts Gilfers erit
hæstar með 8 stig hvor.
6. umferð verður spiluðj
þriðjudagskvöldið 4. jan. n. k*
Tvö herskip löskuð.
LONDON í gærkveldi: •—-
Þýska frjettastofan segir frá
því í dag, að þýskar steypiflug-
vjelar hafi ráðist á tvö nerskip
bandamanna á Adriahafi og
komið sprengjum á þau bæði.