Morgunblaðið - 17.11.1945, Blaðsíða 5

Laugardagur 17. nóv. 1945
MORGUNBLAÐIÐ
5
Myndalegar framkvæmdir
Stykkishólmsbúa
I STYKKISHOLMI hafa í
Sumar staðið yfir ýmsar myndar
legar framkvæmdir, bæði á veg
Um hreppsins og einstaklinga í
kauptúninu.
I eftirfarandi frásögn skýrir
Kristján Bjartmarz, sem í 14
ár hefir verið oddviti í Stykkis
hólmi, frá þessum framkvæmd-
um og framtíðar áhugamálum
þorpsbúa.
Dráttarbrautin.
í sumar var fulllokið við
byggingu dráttarbrautar hjer á
staðnum, segir Kristján Bjart-
marz. Bygging þessa nauðsyn-
lega fyrirtækis var hafin árið
1943. Getur dráttarbrautin tek-
ið upp báta alt að 180 tonn og
10 báta í einu.
Ætlast er til að hún verði fyr
ir útgerðina við allan Breiða-
f jörð. Hafnarsjóður Stykkis-
hólms á þetta mannvirki einn.
En í sambandi við dráttarbraut
ina er rekin skipasmíðastöð.
Eigandi hennar er hlutafjelag,
sem hreppurinn einnig er hlut-
hafi í. Yfirsmiður stöðvarinn-
ar er Sigurður Guðmundsson,
skipasmíðameistari.
Skipasmíðastöðin hefir haft
mjög mikið að gera en skortur
á iðnlærðum mönnum háir
Starfsemi hennar nokkuð. —
Kostnaður við dráttarbrautina
var yfir 300 þús. kr.
Nýtt íþróttahús.
Haustið 1944 var hafist hjer
handa um byggingu leikfimis-
húss. Ekkert slíkt hús var þá
til hjer og var leikfimi kennd
í samkomuhúsinu. Var það
mjög óhentugt og óþægilegt.
í sumar hefir svo verið unn
ið að byggingu hins nýja í-
þróttahúss og verður reynt að
ljúka því sem allra fyrst. —
Sennilega verður það fullgert
síðari hluta vetrar. Húsið er úr
steinsteypu. Stærð þess er 26x
9V2 m. í því er stór leikfimis-
salur 18x9 m.,_búningsherbergi
og böð. Yfir búningsherbergjun
um er salur, sem notaður verð
ur fyrir handavinnukennslu.
Mikil bót er að þessu húsi
fyrir æskuna, sem eins og áð-
ur var sagt, bjó við mjög ljeleg
skilyrði í þessum efnum.
Heildarkostnaður við bygg-
ingu hússins mun verða um
200 þús. kr.
íþróttakennari er nú Bjarni
Andrjesson.
Kafstöðin.
Þá er hjer í smíðum ný raf-
stöð. Var bygging hennar hafin
s. 1. vor og verður væntanlega
lokið fyrir n. k. áramót. Stærð
hússins er 22x10% m. í því er
vjelasalur, íbúð stöðvarstjóra
og geymsla fyrir slökkvitæki
kaupstaðarins. Vjelar eru í
pöntun. Eru þær tvær og er
önnur þeirra 180—200 hestöfl,
en hin 65—70 hestöfl,.
Við urðum að leggja í þess-
ar framkvæmdir nú, enda þótt
takmarkið sje að sjálfsögðu
vatnsaflsvirkjun. Ber því að
líta á þessa ráðstöfun sem al-
gera bráðabirgðaframkvæmd.
En hún nægir þó til ljósa og
iðnaðar í kauptúninu. Kostnað
ur við byggingu stöðvarinnar
~S>cunta( vd Sdriitján dSjavtmarz ocldúita
Kristján Bjartmarz.
verður um 150 þús. kr. Ráðgert
hafði verið að virkja Svelgsá
en orka hennar var talin of lít-
il til frambúðar, um 500 hest-
öfl. Var því horfið frá þeirri
hugmynd. FramtíðarQrkugjafar
byggðarlagsins verða Hraun-
fjarðarvatn og Baulárvallavatn.'
Þessi vötn eru á Kerlingar-
skarði vestanverðu. Vona jeg
að ekki líði á löngu áður en 1
virkjun þeirra verður ráðist.
Vatnsveita í undirbúningi.
Hver eru næstu framtíðar-
verkefnin hjá ykkur?
Tvímælalaust lagning vatns-
veitu um kauptúnið. Á undir-
búningi þeirrar framkvæmdar
er fyrir nokkru byrjað. Ástand
ið í þessum efnum er ekki gott
nú. Flestir þorpsbúar fá vatn
úr brunnum, sem leitt ér það-
an inn í sum húsanna.
Við höfum þegar pantað píp
ur til vatnsleiðslunnar. Verður
vatnið tekið úr Drápuhlíðar-
fjalli og leitt í 10% km. löng-
um pípum til kauptúnsins.
Gert er ráð fyrir að heildar-
kostnaður við vatnsveituna
verði um ein milj. kr. En hjer
er um lífsnauðsynjamál að
ræða sem ekki verður dregið á
langinn. I sambandi við vatns-
veituna er svo ráðgert að byggja
skolpveitu.
Togarakaup.
Annað mál, sem hreppurinn
hefir á prjónunum er kaup á
togara. Hefir hreppsnefndin
pantað einn þeirra 30 togara,
sem ríkisstjórnin hefir samið
um smíði á í Englandi. Ekki er
ráðið hvort bærinn rekur hann
sjálfur. Líklegast þykir mjer
að stofnaður verði um rekstur
hans einhver fjelagsskapur.
Hvað eru nú margir bátar
gerðir út frá Stykkishólmi?
Nú eru gerðir hjeðan út 4
vjelbátar 48—14 smálestir að
stærð auk fjögra smærri vjel-
báta. Veiða allir þessir bátar í
hraðfrystihúsin, sem eru 2 á
síaðnum. Er annað þeirra, hið
stærra, eign Sigurðar Ágústsson
ar kaupmanns en hitt Kaupfje-
lags Stykkishólms. Er að jafn-
aði mikil vinna við þau. í sum-
ar var þar þó lítil atvinna. —
Þótti flátfiskurinn of dýr til
flökunar.
Hvernig er ræktunarmálum
ykkar farið?
Við höfum altof litla mjólk.
I kauptúninu eru þó um 70 kýr
og töluverð mjólk er keypt af
bændum í Helgafellssveit. En
hún nægir samt ekki. Ræktunar
fjelag Stykkishólms hefir
ræktað 30—40 hektara lands
í landi kauptúnsins. Er þessu
landi skipt á milli einstaklinga,
sem nytja það sjálfir til hey-
skapar. En það þarf að auka
þessa ræktun að mun. Helga-
fellssveitin getur ekki eins og
er fullnægt mjólkurþörf þorps-
búa.
Formaður Ræktunarfjelags-
ins er Gunnar Jónatansson
frystihússtjóri.
Húsnæðismál.
Á þessu ári hafa verið byggð
10 íbúðarhús hjer í Stykkis-
hólmi. í þeim eru 16 íbúðir.
Allt eru þetta vönduð nýtisku
hús. Byggingarsamvinnufjelag
er starfandi og hefir það lánað
fje til byggingar flestra þeirra
húsa, sem nú er verið að
byggja.
Hjer hefir verið skortur á
húsnæði en nokkuð rætist úr í
þeim efnum við byggingarnar
í sumar.
Hvaða framtíðarmál eru önn
ur á döfinni hjá ykkur?
Við höfðum minnst á vatns-
veituna og togarakaupin. Þar
næst þurfum við að koma upp
Gagnfræðaskóla og Iðnskóla.
Hjer er nú unglingaskóli en
húsakynni hans eru orðin mjög
gömul og ljeleg. Við verðum að
koma hjer upp góðum gagn-
fræðaskóla. Bætt iðnmenntun
mundi einnig ljetta iðnaðinum,
sem hjer er í vexti, mjög starf-
semi sína.
Utgerðarmenn hjer hafa mik
inn áhuga fyrir byggingu beina
mjölsverksmiðju og lýsis-
bræðslu. Mundi verða mikil at-
vinnubót að slíkum fyrirtækj-
um.
Hvað eru margir íbúar í kaup
túninu?
Rúmir 700 nú, hefir þeim
fjölgað úr 568 1936.
Hvað er tíðinda úr pólitíkinni
hjá ykkur?
Þar er nú stórtíðindalaust.
' Jeg hygg að Sjálfstæðisflokk-
urinn njóti hjer öruggs fylgis.
I Þingmaður kjördæmisins, Gunn
ar Thoroddsen, nýtur hjer al-
mennra vinsælda og trausts
j fólks, hvar í flokki, sem það
( stendur. Hann hefir unnið mjög
ötullega að hagsmunamálum
hjeraðsins í heild og er það mál
manna að aldrei hafi Snæfell-
ingar sjeð málum sínum miða
svo vel áfram, sem á síðustu ár-
um, undir forystu hans.
★
Þetta sagði Kristján Bjart-
marz, hinn ötuli oddviti þeirra
í Stykkishólmi. Vafalaust eiga
vonir hans um lausn framtíð-
armála hreppsbúa hans eftir að
rætast. Stykkishólmsbúar hafa
sýnt mikinn dugnað bæði í at-
hafnalífi einstaklinganna og
framkvæmdum hreppsfjelags-
ins. Stykkishólmur er myndar-
legur og vaxandi staður.
S. Bj.
Nýbyggingarráð hrindir
óhróðri Tímans um
opinbera sendimenn
Frá^ Nýbyggíngarráði hefir
blaðinu borist eftirfarandi til
birtingar.
í blaðinu Tíminn 12. október
1945 stendur svohljóðandi:
„I fyrstu samninganefndina,
sem send var út, voru valdir
menn, er ekkert höfðu til
brunns að bera í þessum efnum.
Afleiðingin varð líka sú, að
nefndin þóttist geta útvegað tog
ara fyrir 1.7—1.9 milj. króna,
og á þeim grundvelli var gengið
til samninga. Nú virðist komið
í Ijós, að skipin kosti altaf 2V2
milj. kr. Munu þess víst ekki
dæmi, að nokkurri nefnd hafi
skjátlast meira, og mun það
draga slæman dilk á eftir sjer“.
Og í sama blaði stendur síð-
an 26. s. m. svohljóðandi:
„Þó er það vitað, að verð tog
aranna verður altaf 2.5 milj.
króna eða 600—800 þús. kr.
meira en upphaflega var til-
kynnt. Þessi mikla verðhækkun
virðist fyrst og fremst liggja í
því, hversu illa var gengið frá
bráðabirgðarsamningum, því að
fjölmörgu þurfti að breyta í
þeim, en slíkar breytingar
verða jafnan dýrari, þegar sam
ið er um þær eftir á“.
Þar sem sendimenn Nýbygg-
ingarráðs hafa orðið fyrir svo
þungu ámæli að óverðskulduðu
þá telur Nýbyggingarráð sjer
skylt að upplýsa eftirfarandi:
Nefnd sú, sem að er vikið í
nefndum greinum, er sendi-
nefnd, er fór utan í júlímánuði
á vegum Nýbyggingarráðs til að
útvega smíðaleyfi á nýtísku
togurum. Sakir stóðu þá þannig,
að íslensku ríkisstjórninni hafði
tekist að fá leyfi fyrir smíði að-
eins 6 togara í Bretlandi, og
þótti þá mjög óvænlega horfa
um frekari leyfi þaðan, þar sem
ásókn var mikil frá öðrum
Evrópuríkjum, er mist höfðu
mikinn hluta skipastóls síns í
styrjöldinni.
Þessir voru valdir- til fararinn
ar: Helgi Guðmundsson, banka
stjóri, Gunnar Guðjónsson,
skipamiðlari og Oddur Helga-
son, útgerðarmaður, og var
hann tilnefndur af fjelagi ís-
lenskra botnvörpuskipaeigenda.
Verkefni sendimanna þessara
var það, að útvega smíða- og
útflutningsleyfi ásamt bygging
arplássum, og leysti hún verk-
efni sitt af hendi með þeim á-
gætum, að í stað 6 togara, sem
áður hafði fengist leyfi fyrir,
eru nú komnir 30, og er það því
nokkuð mikil fjarstæða að
segja, að menn þessir hafi ekk-
ert haft til brunns að bera í
þessum efnum.
Tilboðin og leyfin, sem nefnd
inni hafði verið falið að útvega
og sem hún kom með, voru mið
uð við 170 feta löng skip af
þeirri gerð, sem best og full-
komnust hafa verið byggð í
Englandi og var áætlað verð
tæpar 2 milj króna.
í frumsamningnum um smíði
skipanna var svo ráð fyrir gert,
að sjerfróðir menn yrðu sendir
til að ganga endanlega frá
samningnum. Til þess voru vald
ir þeir Helgi Guðmundsson,
bankastjóri, Gísli Jónsson,
alþm. og Aðalsteinn Pálsson,
skipstjóri. í samráði við útgerða
menn og togaraskipstjóra eftir
því er til náðist, og formann
Sjómannafjelags Reykjavíkur,
var farið fram á mjög miklar
breytingar á skipunum. Lengd
skipanna var aukin um 5 fet
upp í 175 fet með tiisvarandi
aukningu stærðarhlutfalla, afl
vjelar aukið að miklum mun,
Ketill kyntur með olíu í stað
kola, auk þess sem allar hjálp
arvjelar verða dieselknúðar. —
Ymsar aðrar umbætur voru
gerðar, þar á meðal voru vistar
verur sjómanna stækkaðar og
bættar að miklum mun. Eiga
skip þessi að vera á allan hátt
þau fulikomnustu fiskiskip,
sem nokkur þjéð önnur enn héf
ir aflað sjer.
Þetta er ástæðan fyrir því,
að skipin eru dýrari en gert var
ráð fyrir í tilboðum þeim, sem
fyrri nefndin kom með. Hjer
er um meiri og fullkomnari
skip að ræða en henni var falið
að útvega tilboð á.
Reykjavík, 13. nóv. 1945
Nýbyggingarráð.
Jóhann Þ. Jósefsson.
— iúlgcsria
Pramh. af 1. siðir.
hafi verið útilokaðir frá kosn-
ingunum með því að einn listi
hafi verið borinn fram. Einnig
bendir ekkert til annars, en að
málfrelsi og ritfreisi verði mjög
af skornum skamti í framtíð-
inni, þar sem mönnum er gert
ómögulegt með hótunum og of-
beldi að láta skoðanir sínar í
Ijósi. Það er engin ástæða til
þess að halda að kosningar, er
fara fram við slíkt skilyrði, sýni
vilja fólksins.
Engir friðarsamningar.
Þá segir í aðvöruninni að
ekki geti verið um friðarsamn-
inga við Búlgara að ræða, ef
ekkert væri lagfært í landinu.
Svo er sagt, að Ethridge, en það
hjet sá, sem sendur var til Búl-
| garíu, hafi komist að því, svo
J ekki verði um vilst, að ekkert
lýðræði sje í landinu. — Hafa
skýrslur hans verið sendar til
stjórna allra þeirra landa, sem
voru aðilar að Yaltasáttmál-
anum.
Barisl fæps 1QC
km frá Peipmg
London í gærkveldi:
BARIST er nú um 100 ltm.
frá Peiping, hinr.i fornu höfuð-
borg Kína, og sækja sveitir
Chungkingstjórnarinnar þar að
kommúnistum. — Kommúnistar
hafa skotið á farartæki Banda-
ríkjamanna í Kína, og hefir
yfirhershöfðingi Bandaríkja-
manna í Kíha, Weydemeyer,
lýst yfir, að svarað verði í sömu
mynt, ef þetta kæmi fyrir aftur.
— Reuter.