Morgunblaðið - 20.05.1947, Blaðsíða 8

8 ..............
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 20. maí 1947
wmm
Útg.: H.Í. Árvakur, Reykjavík,
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgCarm.)
JTrjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Ámi Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskrlftargjald kr. 10,00 6 mánuði innanlanda.
kr. li,00 utan-lands.
W f lausasölu E0 aura eintakið, 60 aura með Leabék.
Eignakönn unin
EITT ákvæðið í málefnasamningi núverandi ríkis-
stjórnar fjallaði um eignakönnun. Þar segir svo:
„Til þess að tryggja rjett framtöl til skatts og afla fjár
til nýsköpunar, verði sett löggjöf um eignakönnun og
skyldulán. — Gerðar verði ráðstafanir að eignakönnun-
, inni aflokinni og í sambandi við hana, til þess að hafa
betra og öruggara eftirlit með skattframtölum, enda fari
þá og fram heildarendurskoðun á skattalöggjöfinni.“
Þannig hljóðaði boðskapurinn í málefnasamningi ríkis-
stjórnarinnar. Hafa menn því átt á illu — eða góðu —
von alt frá því að ríkisstjórnin var mynduð í byrjun
lebrúar s. 1. Og nú er fram komið á Alþingi stjórnar-
frumvarp um eignakönnunina.
Þessi eignakönnun hefir því ekki komið mönnum á ó-
vart, þar sem hún var ákveðin fyrir nær fjórum mánuð-
um. Og þeir sem stóðu að útgáfu álits hagfræðinganna
geta þakkað sjer, að almenningur hefir undanfarna mán-
uðu getað búið í haginn hjá sjer fyrir eignakönnunina,
því að þar var nákvæmur og ítarlegur leiðarvísir um alt
varðandi eignakönnunina. Vafalaust hafa ýmsir notað
frestinn og leiðbeiningar hagfræðinganna til þess að gera
hreint borð hjá sjer. Sumir með þeim hætti, að telja betur
fram við síðasta framtal, en þeir hafa áður gert, og er það
út af fyrir sig gott. Aðrir hafa án efa fundið einhver önn-
ur úrræði til þess að koma fyrir fje sínu. Hvort til þeirra
næst síðar, skal ósagt látið.
★
Við vitum hver tilgangurinn er með eignakönnuninni.
Það álit hefir lengi legið í landi, að mikil brögð hafi verið
að því, að fje væri dregið undan rjettmætum skattgreiðsl-
um.
Sje þetta rjett, er þjóðfjelaginu brýn nauðsyn að bót
verði ráðin á þessari meinsemd. Fái skattsvik að þróast
bótalaust hlýtur af því að leiða spilling, sem heldur
áfram að grafa um sig, uns svo er komið að enginn fær
við neitt ráðið. Alt verður-gegnsýrt spillingunni.
Oft hefir heyrst og það jafnvel frá ábyrgum mönnum,
að skattsvikin hjá okkur sje neyðarvörn skattþegnanna,
því að skattalögin sjeu svo ranglát. Meira að segja ganga
sumir svo langt að segja, að löggjafinn hafi, er skatta-
lögin voru sett beinlínis gengið út frá skattsvikum. Hafi
skattarnir verið hafðir svo háir einmitt með tilliti til
væntanlegra skattsvika.
Þessu er vitaskuld ekki hægt að halda fram í alvöru,
því að um leið væri játað hróplegt ranglæti gagnvart þeim
mikla fjölda skattþegna, sem engin tök hefir á að draga
undan skatti (tekjuskatti), því að aðrir telja fram tekj-
urnar. Svo er um alla launþega. Sjeu skattalögin því
utbúin beinlínis með tilliti til skattsvika, verða launþegar
margfalt verr úti en aðrir skattþegnar. Því enda þótt
ekki sje það þeirra dygð að þakka, að þeir greiða fullan
skatt af öllum tekjum sínum, verður hinu ekki neitað,
að skattalögin koma að þessu leyti miklu harðara niður
á þeim en öðrum.
★
Þjóðfjelaginu í heild er brýn nauðsyn, að gengið sje
úr skugga um, hvort orðrómurinn um víðtæk skattsvik sje
á rökum reistur. Að þessu er stefnt með eignakönnun-
inni.
En þessari eignakönnun verður að fylgja endurskoðun
skattalaganna, því annars nær hún ekki tilgangi sínum.
Enginn getur haft neitt við að athuga, að þegnarnir
safni fje. Meira að segja er það brýn nauðsyn í okkar
þjóðfjelagi, sem hefir litlu fjármagni úr að spila. En
fjársöfnun á ekki að grundvallast á skattsvikum, held-
ur á heilbrigðri skattalöggjöf, sem örfar til sparnaðar.
Vitað er, að skattalöggjöf okkar stefnir ekki að þessu
rparki, og þessvegna hafa orðið vanhöld í skattafram-
tölum manna. Er það því tvímælalaust rjett í sambandi
við eignakönnunina, að farið er vægt í sakir um undan-
dregið fje, sem ekki nemur hárri upphæð.
'Uíluerji álripar:
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Þrír herrar á balli.
UNGUR Reykvíkingur segir
eftirfarandi sögu af sjer og
tveimur fjelögum sínum:
„Það var eitt laugardags-
kvöld fyrir skömmu, að við fór
um þrír ungir menn á dans-
skemtun, sem auglýst hafði ver
ið. Við tókum þá ákvörðun að
eyða ekki miklum peningum
og umfram alt að drekka okk-
ur ekki hjlla. Af gamalli
reynslu vissum við, að það
myndi vissara að tryggja sjer
borð í tíma og um það leyti,
sem dansleikurinn skyldi hefj-
ast mættum við og settumst við
borð okkar og pöntuðum okkur
hálfa flösku af áfengi, sem
átti að duga okkur nóttina.
Okkur hafði verið fengið
borð með fjórum stólum og var
því einn stóllinn auður, þó ekki
væri það lengi, eins og síðar
mun sagt frá.
Ófeimnar stúlkur.
ÞAÐ var ekki langt liðið á
skemtunina er húsið var orðið
troðfullt af fólki og á dans-
gólfinu var maður við mann,
sem nuddaðist áfram í hringi,
en snorin áttu lítt skylt við
dans, enda ekki rúm til þess
að sýna neinar danskúnstir.
En svo komu ófeimnu stúlk-
urnar til okkar. Þær voru fjór-
ar saman. Við þektum þær
svona fyrir aðrar, en kærðum
okkur ekki neitt sjerstaklega
um fjelagsskap þeirra. En þær
gáfu sig á tal við okkur og ein
bað leyfis um að mega setjast
á auða stólinn við borðið. Hinar
stóðu við borðið drykklanga
stund og hjeldu uppi samtali
um heima og geima, þar til ein
þeirra sagði heldur þóttalega:
„Eru það nú herrar, að láta
kvenfólk standa, en sitja sjálf-
ir“.
o
Fhítti.
NÚ brast flótti í lið okkar
við þessi orð. Einn okkar gerði
sjer erindi í snyrtiherbergið og
tveir fóru að dansa við aðrar
stúlkur, sem þeir höfðu auga-
stað á. Þær ófeimnu notuðu þá
tæki^ærið og settust að borð-
inu og gæddu sjer á víninu,
sem við höfðum pantað.
Þe^gar hjer var komið fór
einn okkar heim til sín, annar
hjel+. sig í snyrtiherberginu
milli dansa, því hann átti ekki
annað athvarf, en sá þriðji gat
einhvernveginn holað sjer nið-
ur við sitt eigið borð.
Og það kom á daginn, að
stúlkurnar voru hið mesta að-
dráttarafl við borðið því um
tíma voru komnir um 10 manns
við þetta eina fjögra manna
borð“.
Þetta er saga þeirra þriggja
ungu manna, sem ætluðu að
fara að skemta sjer eitt laug-
ardagskvöld.
Þrjár stúlkur á balli.
AÐRA sögu kann jeg úr
skemtanalífi bæjarins, er skeði
s.l. laugardagskvöld í einu
samkomuhúsi bæjarins. Þrjár
ungar stúlkur tóku sig saman
um að fara á dansleik. Þær
urðu að greiða 25 krónur hver
í aðgangseyri. Er inn kom
sneru þær sjer að þjóni og báðu
um borð. Þjónninn tók því
hvorki vel nje illa, en hjelt á
brott og stúlkurnar biðu eftir
því að hann veitti þeim úr-
lausn. Nóg var af auðum borð-
um, því þetta var í upphafi
dansleiksins. En það fór brátt
að fyllast í salnum og stúlk-
urnar tóku eftir því, að karl-
mönnum, sem komu á eftir
þeim', var vísað til sætis. Mun
þjónunum hafa litist svo á, sem
meirg væri upp úr karlmönnun
um að hafa,- en stúlkunum
þremur. Að lokum fór svo, að
þær fengu ekki sæti.
Þá gerðu þær það sem sjálf-
sagt var og rjett. Þær fóru til
forstöðumanns dansleiksins og
heimtuðu peninga sína _aftur,
því hær ætluðu sjer ekki að
greiða peninga fyrir að kom-
ast inn á skemtun, þar sem
ekki var rúm fyrir þær.
•
Yfir-full samkomu-
hús.
ÞESSAR tvær sögur eru
spegilmynd af skemtanalífinu í
bænum. Það er ekki haldið svo
ómerkilegt skrall, eða skemtun
að þar sje ekki yfirfullt og
skemtunin verður harla lítil fyr
ir flesta sökum þrengsla.
Það rjetta væri vitanlega, að
eftirlit væri haft með því hve
margt manna safnast fyrir í
einu samkomuhúsi. Slysahætta
í yfirfullu samkomuhúsi er gríð
arlega mikil. Það má ekki mik
ið út af bregða til þess að æði
grípi mikinn mannfjölda í
þrengslum.
Lögreglan ætti að hafa
strangt eftirlit með þessum
málum.
En á meðan það er ekki gert
ættu allir að fara að dæmi
stúlknanna í seinni sögunni, og
heimta fje sitt til baka, ef það
reynist svo, að ekki sje rúm í
húsinu.
MEÐAL ANNARA ORÐA . . . .
Kommúnistaheflnsla i Rússlamil
sM

Effir Herhert áshSey.
ÞÚSUNDIR nema nú komm
únisma í ríkisháskólanum í
Moskva og miljónir læra undir
stöðuatriði þessarar einræðis-
stefnu í Leninsafninu. Jeg átti
langar við ræður við rektor há-
skólans, Galkin prófessor, en
þetta er miðaldra, skeggjaður
Rússi, sem mjer fjell ágætlega
við. Hann svaraði spurningum
mínum hreinskilnislega, en
virtist örlítið hikandi, ef hon-
um þótti spurningar mínar of
nærgöngular.
í skóla hans eru 8000 stúdent
ar. 55% þeirra er kvenfólk,
20 til 25% kennaranna eru með
limir kommúnistaflokksis. •—
„Marxismi og Leninismi eru á
námsskrá allra nemendanna",
segir, Galkin prófessor.
Næstum enginn kennaranna
hefur komið út fyrir landamæri
Rússlands, en rektor sagði mjer
að einn hefði ferðast til Oxford
og Cambridge. Þegar jeg
jeg skömmu seinna átti tal við
þennan mann, komst jeg að
raun um það, að hann kunni
ekki orð í ensku.
Vjelfræði aðal-
námsgreinin.
Flestir stúdentanna virðast
leggja stund á vjelfræðilegt
nám af einu eða öðru tagi, enda
þótt lögfræði njóti mikilla vin
sælda. Læknisfræði er ekki

kend þarna, heldur í öðrum
skólum.
Galkin prófessor kennir sögu.
Jeg reyndi að gera mjer í hug-
arlund, hvað fræðimaður á borð
við prófessorinn, sem hlýtur að
hafa lesið <ýmislegt annað en
sögu, í raun og veru hugsaði
um Marxisma og Leninisma og
stjórnarfarið í Rússlandi. Að-
eins sárafáir stúdentanna höfðu
áður sjeð „útlending“, og höfðu
aðeins heyrt getið um mann-
vonsku þeirra í Pravda og New
Times.
Þeir eru fáir í RúsSlandi, sem
geta stundað háskólanám og
kynst þannig kenningum Marx
og Lenins. Hjerna kemur Len-
insafnið í góðar þarfir. Þetta er
ákaflega mikilsverð stofnun,
því hjer þarf ekki að eyða mörg
um árum í að læra „kosti“
kommúnismans.
Safn þetta er til húsa í ein-
um af eldri byggingunum í
Moskva. Herbergi þess eru stór
og bað hefur yfir prýðilegum
fyrirlestrarsal að ráða.
Hefði jeg ekki sjeð þetta með
mínum eigin augum. hefði jeg
aldrei trúað því, að hægt væri
að koma upp svo furðulegu
eignasafni eins manns.
Safnmununum er komið vel
fyrir. Heita má, að ekki einu
einasta andartaki eða nokkr-
um hlut úr lífi þessa athyglis-
verða manns sje látið ólýst. —
Hundruð málverka og annara
* -n
mynda sýna hinn mongólska
andlitssvip Lenins allt frá
vöggu til grafar.
Lenin og aftur Lenin.
Maður sjer Lenin sem barn,
Lenin með yfirskegg, Lenin
með alskegg, Lenin með gler-
augu. með húfu, í einkennis-
búningi, í rúminu, í ræðustóln
um, sofandi, borðandi, skrif-
andi og planleggjandi.
I stóru herbergi, sem skreytt
er fánum og rauðum flauels-
tjöldum, eru myndir af Lenin
komnum að andláti, Lenin látn
um, jarðarför Lenins.
I öðrum herbergjum eru bæk
ur, sem Lenin hefir ýmist rit-
að eða lesið: stígvjel hans, vasa
úr, skyrtur, einkennisbúningar,
sjúkrastóll, húfur og pennar.
Lenin, Lenin, Lenin ....
Karlmenn og konur lýsa öllu
nákvæmlega fyrir þeim þús-
undum manna sem þarna koma
á viku hverri. Jeg fylgdist með
nokkrum þe$sara fræðslufyrir-
lestra. Um 30 mönnum. ung-
um og gömlum, verkamönnum
og liðsforingjum, stúdentum og
bændum, var sagt að taka sjer
sæti fyrir framan einhvern sýn
ingarskáp eða mynd. Og svo
flutti safnfyrirlesarinn um 20
mínútna erindi um eitthvert
skjal, skyrtu eða mynd. Fólkið
hlustaði eins og heillað væri.
Framh. á bls. 12