Morgunblaðið - 07.10.1947, Side 9

Þriðjudagur 7. okt. 1947
MORGUISBLAÐIÐ
9
LEYIMISAMINIIIMGAR HITLERS OG STALINS
Landaskifting nasista og
kommúnista.
I skýrslunni sjest, að Stalin
fekk svo að segja allt, sem
hann fór fram á viðvíkjandi
landaskiftingunni. Um tíma
virtist sem ósamkpmulag
mundi verða um yfirráð nokk-
urra hafna við Eystrasalt. —
Stalin sagði, að Rússar, en ekki
Þjóðverjar yrðu að fá þær, ann-
ars gæti ekki orðíð úr neinum
samningi. Ribentrop símaði til
Hitlers. Foringinn ljet undan.
Þetta leynilega samkomulag
um skiftingu landanna er með-
al þeirra ríkisskjaia nasista,
sem Vesturveldin ætla nú að
fara að gefa út. Aðalinnihald
þeirra er þetta:
1. Finnland, Eistland og Lett
land voru úthlutuð Rússum.
2. Syðsta Eystrasaltsríkið, Lit
hauen, var á þýska yfirráða-
svæðinu.
3. Póllandi, sem þessi tvö ríki
höfðu svo oft skift áður, átti
nú að skifta í „Hagsmunasvæði
.. . sem skifta bæri af ánum
Narow, Vistula og San“.
4. Því, „hvort æskilegt væri,
að sjálfstætt, pólskt ríki hjeldi
áfram að vera til“, var skotið
á frest, sýnilega þangað til að
Þjóðverjar hefðu sannað, að
sjálfstæði þess væri ekki leng-
ur til, með innrás sinni.
5. Bessarabía (au,stur-hluti
Rúmeníu) hlotnaðist Rússum,
og Þjóðverjar lýstu því yfir,
„að þeir hefðu engan stjórn-
málalegan áhuga á því land-
svæði“.
Um allt þetta var samið hinn
23. ágúst. Hinn fyrsta septem-
ber rjeðst Hitler á Pólland.
Fáeinum vikum síðar var bar-
dögum þar lokið.
Eftir uppgjöf PóIIands.
Hin skjóta uppgiöf Póllands
gerði það að verkum, að nauð-
synlegt var að halda aðra þýsk
rússneska ráðstefnu. Ágústsam
komulagið var þegar orðið úr-
elt. Þess vegna flaug Ribben-
trop aftur til Moskvu. Hann
kom þangað 27. september.
í þetta sinn tók pað tvo daga
fyrir hin herskáu einræðisríki
að cndurskoða landakröfur sín
ar með tilliti til atburða þeirra,
sem gerst höfðu. Stalin varð
aftur fyrri til. Hann fór fram
á að Lithauen, sem með ágúst-
samningnum hafði fallið í
hendur Þjóðverjum, yrði sett
undir 'rússnesk yfirráð. I stað
þess samþykti hann að láta af
hendi hluta af hinu pólska her
fangi sínu.
Ribbentrop hringdi eins og
áður til Iíitlers til að láta hann
skera úr. Og eins og í ágúst
ljet Hitler undarí. Samkvæmt
þessu var leynilegur samning-
ur gerður milli Moskvu og Ber-
línar hinn 28. september.
1. Lithauen skyldi tekin frá
Þjóðverjum og sett á rússneskt
yfirráðasvæði.
2. Pólsku hjeruðin kringum
Lublin og Varsjá skyldu sett
á þýskt yfirráðasvæði af hinu
rússneska.
3. Eftir að Rúsar hefðu „gert
vissar ráðstafanir á lithauisku
landi til að gæta hagsmuna
sinna“ (þ. e. hersett það og
komið þar á kommúnistisku
skipulagi), átti að draga nýja
Skjöl þýska utanríkisráðuneytis-
kk
ns varpa nyju ijosi a ma
múnista
nasista og
r Neal Stanford
Síðari grein
Góðra vina fundur: Ljósmynd þessi fanst í sumar i ljósmynda-
safni von Ribbentrops, utanríkisráðhcrra Iíitlers. Herrarnir á
myndinni eru talið frá vinstri: Molotov utaníkiisráðlierra Sovjet-
Rússlands, Wilhclm Frick, túíkur, von Kibbenlrop og Himler.
Myridin var tekin í Berlin árið 1940.
landamæralínu :nilli Liíhauen
og Þýskalands. Nasistar áttu
að fá litla sneið at Suður-Lit-
hauen, hjeraðið kringum Mar-
iampol.
Stalin sjálfur teiknaði þessi
nýju landamæri, sem áttu að
gera Þýskaland og Rússland að
nágrannalöndum. Sumir segja,
að hann hafi notað rauðan blý-
ant, en aðrir grænan.
Þetta var annar leynilegi
samningurinn um landaskift-
ingu, sem þessi tvö ríki gerðu
með sjer á rúmum mánuði.
Rússar voru ekki seinir á
sjer að hirða sinn hluta af kaup
unum. Blekið var varla þurt,
er þeir neyddu Eystrasalts-
löndin þrjú, Eistland, Lettland
og Lithauen til þess að gera
bandalag við sig Finnland
reyndist samt nem áður erfið-
ara viðureignar. Finnar neituðu
að láta af hendi við Rússa höfn-
ina Hangö og finsk hjeruð ná-
lægt Leningrad, en það varð til
þess, að Rússar rjeðust inn !
Finnland i desember 1939. —•.
Fjórum mánuðum síðar neydd-
ust Finnar til að gefast upp. —
Þeir Ijetu af hendi við Rússa
Hanrö, Viborg og landsvæði í
Karelíu og kringum Ladoga-
vatnið.
Viðskifíaleg samvinna Rússa
og nasista.
Eftir þessa tvo leynilegu
hernaðarsamninga sneru Rúss-
ar. og Þjóðverjar sjer um rtund
að fjárhags- og hernaðarmál-
| um. Rússar lögðu inn pantanir
I á þungum vjelum. loftvarnaút-
búnaði, flugvjelum og uppdrátt
um að herskipum og útbúnaði
til þeirra. Þjóðverjar fjellust á
flestar þessara pantana og af-
hentu þeim þær. Hins vegar
báðu Þjóðverjar um og fengu
töluvert hráefni fi á Rússum.
En þó að þeir gæfu í skyn, að
þeir hefðu ekkert á móti því,
að fá herstöðvar í Murmansk
og Austur-Asíu, var því ekki
sinnt eða því skotið á írest.
Þannig leið haustið 1939 og
vorið 1940.
Afforýöisemi.
Það leið ekki á löngu áður
en þessi tvö ríki urðu á tor-
ur. Samstarf þeirra fór versn-
andi. Loforð þeirra að skýra
hvort öðru frá ráðagerðum sín-
um í Evrópu voru að engu höfð.
Hinn 12. nóvember 1940, kom
Molotov til Berlínar. Pólland
var sigrað, Frakkland fallið og
England eitt stóð milli Hitlers
og sigurs, svo að nú var tími
til kominn að Moskva og Ber-
lín kæmu sjer saman um,
hvernig þeir ættu að skifta
heiminum á milli sín.
Ekkert vantar í skýrslur Þjóð
verja um fund þenna — og þær
eru bölvanlegar, eins og sjást
mun, þegar skjöl þessi verða
1 gefin út. Hitler byrjaði með því
að fullyrða, að ósigur Breta
væri yfirvofandi. Þess vegna
væri það mikilvægt, að sam-
komulag næðist um skiftingu
breska heimsveldisins. Það var
hans tillaga, að Rússav sneru
suður og austur á bóginn. Það
var sýnilegt, sagði hann, að
Rússum var hagur í að fá að-
gang að heitu höfunum, og það
væri alveg prýðilegt að þeir
fengu hann gegnum Iran og
Persaflóa. Þjóðverjar mundu
aðallega fá landaaukningu í
vestri, en hagsmunasvæði
Rússa væru í austri.
Molotvo svaraði, að fyrst yrði
hann að fá viss svör við ákveðn
um spurningum. Viðurkenndi
Berlín enn rjettindi Moskvu í
Finnlandi? Hann gaf í skyn,
að USSR hefði í hyggju að
ráðast á Finnland og innlima
það í Sovjetríkjasambandið. —
Hitler svaraði, að ágústsamn-
ingurinn, þar sern Finnland
var sett á rússneskt yfirráða-
svæði, væri enn í gildi. En,
bætti hann við, Þjóðverjar
tryggnari í hvors annars garð j gætu ekki verið hlutlausir, ef
og sííelt varð erfi'ðara að upp- 1 ráðist yrði á Finnland, þar sem
fylia hin fjárhagslegu viðskifti
þeirra. Moskva ótfaðist fram-
sckn þýska hersins, einkum
hina hröðu sókn í vestri, Aftur
á móti gramdist Þjóðverjum að
styrjöld skyldi brjótast út milli
Rú.ssa og Finna. ..Vináttan er
grsinilega farin að kólna“,
sagði þýski hernaðaríulltrúinn
í Moskvu i skýrslu, sem send
var til Berlinar í júní 1940.
ílitier varð hræadur. er Rúss
neina afstöðu viðvíkjandi Búlg
aríu án þess að ráðfæra sig
fyrst við Búlgara og hinn ít-
alska bandamann sinn, Musso-
lini, sem hefði hagsmuna að
gæia í Miðjarðarhefi. Viðvíkj-
andi sundunum bá var harm
ekki undir það búrnn að ræða
um þau þá þegar. Þýsk utan-
ríkisskjöl sýna, að Hitler ótt-
aðist að ekkert mundi stöðva
Rússa fyrir austan Júgóslavíu,
ef þeir færðu sig yfir Darda-
neilasund eða gleypti það. For-
inginn var staðráðinn í að beina
landaaukningu Russa suður og
austur á bóginn inn í Iran og
Persaflóa. Þar sem Molotov
hafði ekkert orðið ágengt með
Finnland, Rúmeniu, Búlgaríu
eða sundin, sneri hann sjer að
eignum Breta í Asíu. Þjóðverj-
ar endurtóku þá sír.ar fyrri full
yrðingar, að það væri rjetta
svæðið fyrir landaaukningu
Rússa. Hitler lýsti því meira
að segja yfir, að hann mundi
„fagna“ landaaukuingu Rússa-
i þá átt.
Konra sjer ekki saman um
ránsfenginn.
Næst vjek Molotov talinu að
Eystrasaltslöndunum. — Gætu
Þjóðverjar gefið Rússum rjett
til að sjá um, að siglingaleiðin
gegnum Skagerak og Kattegat
hjeldist opin? Þjoðverjar voru
skjótir til og gáfu ákveðið svai
við þessari tilraun Rússa til
landaaukninga í vesturátt: —•
„Óþolandi“.
Þessi tvö ríki voru því ósam-
mála um fimm af þeim sek
viðfangsefnum, sem bau höfðu
hittst til að útkljá Þau höfðu
venð ósammála um Finnland,
Rúmeníu, Búlgaríu, sundin og
Eystrasaltslöndin. Þau höfðu
aðeins orðið sammála um Mið-
Asíu. Ráðstefnan, sem átti að
sameina heimsyfirráðastefnu
Þjóðverja og Rússa hafði farið
út um þúfur. Hin dauía sam-
vinna Rússa og Þjóðverja ? cfna
hagslegum málum stöðvaðist nú
alveg. Það virtist óhjákvæmi-
legt, að til árekstrar kæmi milR
þeirra.
Þegar Molotov kom aftui til
Moskvu, gerði hann veika til-
raun til að hefja samninga við
Þjóðverja á ný. Hann- sendi
Hitler fjölda tillagria gegn um
þýska sendiherrann í Moskvu,
en þær staðfestu aðeins aðstöðu
þeir ættu þar mikiila efnahags-
legra hagsmuna að gæta.
Næst mintist Molotov á Balk
anlöndin. Þjóðvenar höfðu ný-
lega ábyrgst landamæri Rúm-
eníu, án þess að tilkynna það j Rússa í Berlín, sem Hitler hafði
Rússum, og bað virtist frekleg | þegar hafnað. Þein. var aldreí
móðgun við Sovjetríkjasam-
bandið. Hitler svaraði, að Rúss-
svarað.
I nóverr.ber 1949 endaði þvi
ar hefðu þegar hirt herfang sitt merkileg vinátta, sem staðið
í ftúmeníu, svo a? hann ræi hafði i eitt ár og þrjá mánuði.
ekki, hvað það kæmi Rússum Hitler rjeðst ekki á Rússa fyr
ar innlimuíu Eystrasaltslönd- við.
in sumarið 1940, þó það væri
leylilegt scmkvæmt leynisamn
ingnum frá því i ágúst 1939.
Svo hjeldu Rússav áfram og
neru sjer næst að Bessarabíu.
Þegar Rússar hjelóu inn i Norð
::r Bukovinu (rúmenskt land-
svæli, sem ekki hafði verið tal
að um í samningrum)/ fannst
nasisíum, að Rússar hefðu
gengið cf langt.
ToiyPci'a enn.
Svnilcgt var, að þessi tvö
valdasjúku einræðisríki urðu
að halda með sjer annan fund,
ef koma ætti- i veg fyrir árekst-
Molotov spurðist þá fyrir um
Búlgaríu. Hverjar væru fyrir-
ætlanir Þjóð'verja þar? — Ef
en 22. júní 1940, sjö mánuðum
eftir þetta. En af skýrslum
þeim, sem bráðlega verða birt-
ar, sjest, að enginn vafi er á
'Rússar tækju Buigariu undir.l því. að teningnum var kastað
verndarvæng sinn, eins og Þjóð
verjar höfðu tekið Rúmeníu,
hvað þá? Hann benti á, að varn
arbandalag við Búlgaríu gæti
gefið Rússum aðgapg að Mið-
jarðarhafi. Eðlilegt væri, að
Búlgaría væri á verndarsvæði
Rússa, sökum þess, hve það
væri nálægt Dardanellasundi.
Að lokum sneri Melotov talinu
að sundunum.
Hitler svaraði með því að
segja, að hann gæti ekki tekið
í miðjum hóvembermánuði ’40.
Heimsveldissinnarnir gátu ekki
komið sjer saman um herfangið.
Hamborg í gær.
PAKENHAM lávarður, ráð-
herra sá í bresku stjórninni,
sem hefur með málefni hernáms
svæðis Breta í Þýskalandi að
gera, kom til Dusseldorf í dag.
Mun lávarðurinn ræða við
breska og þýska matvælasjer-
fræðinga. — Reuter.