Morgunblaðið - 11.12.1947, Blaðsíða 2

I
MORGVN BLAÐIÐ
Fimmtudagur 11. des. 19471
* Brjef:
Gengislækkun hefir mikla
O
annmarka
Ummæli Þórodds Guð-
mundssonar 7. nóv.:

í * -------
' UNDANFARNAR vikur haíur
mönnum verið tíðrætt um geng-
islækkun, og er ástæðan ef til vill
sú, að gert er ráð fyrir, að eitt af
dýrtíðarfrumvörpum stjórnarinn-
ar muni hníga í þá átt.
Hvað er gengislækkun?
Gengislækkun táknar verð-
hækkun á öllum innfluttum vör-
•um og á erlendum gjaldeyri til
hverskonar nota. Ef krónan er
lækkuð um 20%, verðum við að
greiða 1200 krónur í innkaupi fyr
ir tilbúinn fatnað, sem áður kost-
aði 1000 krónur; og nemandi, sem
hefur getað dvalið úti fyrir 2000
krónur á mánuði, verður að
greiða 2400 krónur. Hins vegar fá
J)eir, er selja á erlendum mark-
aði, aukinn krónufjölda fyrir
vöru sxna.
Gengislækkun er með öðrum
orðum nákvæmlega sama tolla-
hækkun plús verðuppbætur með
útfluttum afurðum. Þessi síðar-
nefnda aðferð var samþykt á Al-
þingi snemma í vor, og hver varð
áranglxrinn? Við fengum langvint
og illvígt verkfall, er olli þjóðar-
búinu stórtjóni, vísitalan hækk-
aði úr 310 í 325 og sjávarútvegur-
inn á í meiri örðugleikum en
nokkru sinni. Við þurfum nýja
tollahækkun og hærri verðupp-
bætur fyrir sjávarútveginn.
Ein gengislækkun elur aðra.
Þetta er einmitt höfuðákostur
gengislækkunar. Dýrtíðin, sem
henni er samfara, eykur á örðug-
leika atvinnuveganna. Enda þótt
launastjettirnar sætti sig við rýrð
kjör um hríð, rekur að því fyrr
eða síðar, að þær verða að fá
hærra kaup. Útflutningsfram-
leiðslan rís ekh.i undir kostnað-
inum, og ný gengislækkun er
nauðsynleg. Ein • gengislækkun
elur aðra. — Þessi hefur verið
reynslan í fjölmörgum löndum
við fjölmörg tækifæri. Fáir hag-
fræðingar mæla nú með gengis-
lækkun sem virkri aðgerð til úr-
bóta. Henni er um megn að rjetta
fjárhag eða leysa atvinnuvanda-
mál á pósittivan hátt. Hinsvegar
er hún framkvæmd sem leið-
rjetting eða samræming, eftir að
jafnvægi er náð og verðsveifla
hefur staðnað. Hjá okkur er ekki
um slíkt að ræða. Dýrtíðin er í
vexti, svo sem vísitalan gefur til
lcynna. Þess vegna er gengislækk-
txn fánýt og í raun rjettri hið
mesta óráð.
Sjerstaða okkar
Það hefur löngum vakið furðu
mína, að þeir, er ráða málum okk
.ar, og raunar einnig margir hag-
fræðingar, virðast ekki geta kom-
ið auga á neina lausn dýrtíðarinn
ar aðra en hækkun hennar. Þó
eru allir nú orðið á einu máli um
J>að, að dýrtíðin Sje þegar meiri
en atvinnuvegirnir þola. Gengis-
Jækkun bitnar sjerlega hart á
bjóð sem okkar, er kaupir að nær
allar nauðsynjar sínar. Ef við
þyrftum að flytja inn aðeins fáar
vörutegundir, yrðu áhrif á verð-
lag innanlands að s'jálfsögðu
miklu minni. Gengislækkun er í
öðru lagi mjög skaðleg fyrir okk-
ur vegna hinna háu verotolla,
sem hjer eru. Þeir magna dýrtíð-
ina, sem af gengislækkuninni
leiðir. Tollar eru 100% á mörg-
um vörum, t. d. fatnaði, þegar
þess er gætt, að þeir eru reiknað-
ir á cif. verð. Þannig tvöfaldast
gengislækkunin í tollameðferð-
inni. í þriðja lagi má geta þess,
að verðlag fer ört hækkandi í
viðskiptalöndum okkar. Einnig
fyrír þessa ástæðu verður geng-
islækkunin ,,progressive“.
Fyiir ríkissjóð er gengislækk-
un hæpin ráðstöfun. Hvert stig
vísitöíunnar kostar aukin útgjöld
ríkissjóðs, er nema hundruðum
þúsunda króna. Á hinn bóginn
munu skattskyldar tekjur dvína
■\'..............
----- dœ?- ■ /
vegna verri afkomu launastjett-
anna sem og fyrirtækja, er vinna
fyrir innlenda markaðinn (dýrari
hráefni, minni kaupgeta.)
Orð Magnúsar Sigurðssonar
Þá er hin siðferðilega hlið máls
ins. Gengislækkun hefur jafnan
viljað valda tortryggni hæði
heima fyrir og meðal viðskipta-
þjóða. Magnús Sigurðsson banka-
stjóri, ljet svo um mælt skömmu
áður en hann lagði af stað til
Genf, sem varð hans hinsta för,
að við skyldum forðast gengis-
lækkun umfram alla hluti. Trú
fólksins á gjaldmiðilinn, sagði
hann, er jafnveigamikil og trúin
á sjálft lýðræðið. Þetta er mála
sannast. Það á að vera kappsmál
okkar og metnaður að halda
kaupmætti krónunnar stöðugum
bæði hjerlendis og erlendis, enda
er slíkt hin mesta nauðsyn fyrir
atvinnuvegina og atvinnulífið.
Magni Guðmundsson.
ræft í Nd.
FRUMVÁRPIÐ um bænda-
skóla, sem er stjórnarfrumvarp,
var til 2. umr. í gær í Nd. —
Landbúnaðarnefnd lagði til að
frv. yrði samþykkt. Helstu
breytingar frá núgildandi lög-
um eru:
1. Öll lagafyrirmæli varðandi
bændaskóla eru sameinuð í
þessu frv.
2. Breytt er um tilhögun verk
legs náms við skólana þann veg
að verknámsskyldan er nokkuð
stytt.
3, Heimilað er
__ . . að setja á stofn
jfklÍ ■ framhaldsdeild
fjrrir búfræð-
inga.
Sigfús Sigur-
hjartarson vildi
ví’sa málinu frá og bar fram til-
lögu um það. Sii tillagá var
felld með 15:6 atkv. kommún-
ista, en frv. samþ. til 3. umr.
Sigurður Guðnason var eini
kommúnistinn, sem fylgdi frv.
Deilur í Ed.
Allheitar' umræður urðu í
gær í Ed. um fru.mvarpið um
söluskatt af 'jörðum, sem land-
búnaðarnefnd flytur.
Þorsteinn Þorsteinsson hafði
á hendi framsögu og skýrði frá
aðalefni frumvarpsins, en það
er að viðkomandi hreppsnefnd
skuli, er jörð er seld háu verði
fá nokkurn hlutá af ágóðanum.
Sölugjaldið er stighækkandi
þannig að ef jörð, sem er 10
þús. kr. að fasteignamati, er
seld á 40 þús. kr. gveiðist ekkert
sölugjald, en ef hún er seld á
50 þús. kr. greðiist 1 þús. kr.
sölugjald og ef hún er seld á
60 þús. kr., greiðist 3 þús. kr.
o. s. frv.
Gísli Jónsson gagnrýndi frum
varpið allmjög og kvað það
upphaf að nýrri skattalögn á
allar fasteignir í landinu. Kvað
hann sannarlega nóg komið af
skattabrjálæðinu, þótt þetta frv.
yrði ekki samþykkt.
Urðu nokkrar deilur milli
hans og framsögumanns. -
Páll Zophoniasson taldi frv.
ganga alltof skammt óg vildi
að ríkið ætti allt land.
Málið fór áfram til 2 umr.
Hvað varðar
okkur um þjóð-
arhagsmunina1
í TILEFNI af umræðum, sem
fram hafa farið á Alþingi um
afstöðu fulltrúa Sameiningar-
flokks alþýðu — Sósíalista-
flokksins, .í stjórn SR, Þórodds
Guðmundssonar, til síldarflutn
inganna norður og fyrir-
greiðslu stjórnar SR við aðrar
verksmiðjur til þess að þær
gætu hafið vinnslu á Hvaífjarð
arsild vil jeg skýra frá eftir-
farandi: ■*
Þóroddur Guðmundsson var
því mjög andvígur, að SR
veittu öðrum verksmiðjum
nokkra fyrirgreiðslu til þess að
þær gætu hafið vinnslu á Hval
fjarðarsíld. Samanber fundar-
gerðabók stjórnar SR 5. nóv.
um lán á tækjum til Fiskiðj-
unnaj í Keflavík. Sömu af-
stöðu hafði hann til láns á skil-
vindu til verksmiðjunnar á
Akranesi og um síldarflutninga
til Patreksfjarðar. Þá var Þór-
oddur því mjög andvígur, að
SR leigðu skip til síldarflutn-
inganna og hjelt því lengi vel
ákaft fram ,að SR ættu ekki
að kaupa síldina í Reykjavík,
heldur aðeins á Siglufirði.
Á fundi 8. nóv. greiddi hann
atkvæði á móti leigu þriggja
flutningaskipa og var síðan á
móti leigu á öllum þeim flutn-
ingaskipum, sem álits hans var
leitað um.
I umræðum sem fram fóru
á'skrifstofu minni í Reykjavík,
sem jafnframt er fundarher-
bergi stjórnar SR, hinn 7. nóv.
s. 1. um viðhorf stjórnar SR til
síldveiSanna í Hvalfirði, átaldi
Þóroddur mig fyrir, að jeg liti
á málið frá þjóðhagslegu sjón-
armiði en ekki frá sjónarmiði
SR. —
Liet hann ,í því sambandi
þessi orð falla:
„Hvað varðar okkur um
þjóðarhagsmunina“.
Þessi ummæli bókaði Júlíus
Havsteen, sem hlustaði á þau
eins og jeg, samdægurs í vasa-
bók sína, en fundargerð var
ekki Jbókuð þennan dag.
Reykjavík, 10. des. 1947.
Sveinn Benediktsson
formaður stjórnar Síldarverk-
smiðja ríkisins.
—--- ^ ^________
íslandsför Itigu
SYO nefnist nýxxtkomin ung-
lingabók eftir eínn vinsælasta
unglingabókahöfund á Norður-
löndum, frú Estrid Ott. Síðast-
liðið ár var skáldkonan gestur
Bókaútgáfunnar Norðri hjer, og
ferðaðist víða og kyntist landi og
þjóð. Árangurinn af þessum
ferðalögum birtist nú í hinni
prýðilega skemtilegu telpnasögu,
sem og Norðri gefur út.
Aðalsögupersónurnar eru Inga,
Ruth og Rúna. ínga er norsk
stúlka, sem kemUí’ til íslands á
stríðsárunum, Ruth er dönsk og
Rúna íslensk. Skólasysturnar
þrjár leggja land undir fót, að
loknu gagnfræðaprófi og reyna
hina ótrúlegustu hluti. Þær eru
kátar og reifar og vekja gleði
hvar sem þær fara Þær eru alls
staðar velkomnar og mestu bú-
álfar og sístarfandi, í kaupavinnu
í Mývatnssveit, í síldinni á Siglu
firði og matseljur ( vegavinnu.
Jafnframt því, sem þessi saga
kemur út á íslensku birtist hún
einnig á hinum Norðurlandamál-
unum, og er því ekki að efa að
hún verður mikið lesin bók.
Kommúnistar óttast af-
glöp sín í síldarmálunum
i
Rógur þeirra um sjávarútvegsmála-
ráðherra hrakinn
ÞAÐ VERÐUR nú ljósara með hverjum deginum, sem líðuxf a<5
kommúnistar eru orðnir hræddir við frumhlaup sín og skeytingar-
leysi fulltrúa síns í stjórn Síldarverksmiðja ríkisins um móttöku
Hvalfjarðarsíldarinnar og flutninga hennar til Siglufjarðar.
Árásirnar á sjávarútvegs-
málaráðherra,
Þjóðviljinn ræðst enn í gær
á Jóhann Þ. Jósefsson sjávar-
útvegsmálaráðherra og bregð-
ur honum um að hafa ranglega
skýrt frá því á Alþingí að hin
frægu ummæli Þóroddar Guð-
mundssonar, „hvað varðar
ókkur um þjóðarhagsmuni“
hafi verið skráð þegar er hann
hafði látið þau sjer um munn
fara.
Sú yfirlýsing ráðherrans að
þessi ummæli hafi þá þegar ver
ið skráð, að vísu ekki í gerða-
bok síldarverksxniðjustjórnar,
heldur í dagbók eins stjórnar-
mannsins, hafa nú verið stað-
fest með vottorði formanns
verksmiðju;stjórnarinnar, sem
þirt eru hjer í blaðinu í dag.
Þóroddur á móti öllu.
Með þessari yfirlýsingu er
það einnig sannað, að Þórodd-
ur var einn mótfallinn af-
skiftum verksmiðjustjórnar af
síldarflutningunum, að hann
greiddi atkvæði gegn leigu 3ja
stórra flutningaskipa til flutn-
inganna, að hann barðist gegn
fyrirgreiðslum, sem miðuðu
að því að hægt yrði að taka á
móti síld í Keflavík og á Akra-
nesi og varpaði að lokum fram
þessari frægu spurningu, þeg-
ar honum var bent á að þessi
mál öll snertu alþjóðarhag:
„Hvað varðar okkur um þjóð-
arhagsmunina?“
Eftir að slík framkoma hefir
verið sönnuð á fulltrúa komm-
únista í verksmiðjustjórninni
og Áki Jakobsson- hefir gert
sig að fífli á Alþingi fyrir að
hlaupa þangað með tillögur
um ráðstafanir, sem búið var
að ákveða. er það furðuleg
dirfska að Þjóðviljinn skuli
leyfa sjer að ráðast með brigsl
um á þá aðilja, rem alla for-
ystu hafa haft um að gera
nauðsynlegar • ráðstafanir til
hagnýtingar hins óvænta síld-
arafla í Hvalfirði.
1 Forysta" sjávarútvegsmálá-
ráðherra
Sjómenn og útvegsmenn
vita vel að Jóhann Þ. Jósefs-
' son sjávarútvegsmálaráðherra
hefir af miklum dugnaði unnið
að því að útvega skip til síld-
arflutninganna og yfirleitt
gert alt, sem unnl var að gera
jtil þess að greiðu fyrir, sem
greiðastri löndun og flutning
um. Þeir vita einnig að fáir ís-
lendingar hafa haft, fjölþættari
afskifti af málum útvegsins en
einmitt hann. Fyrir þau af-
skifti nýtur hanu ekki aðeins
trausts sjómanna og útgerðar-
manna í Vestmannaeyjum
heldúr og hjá þessurn stjettum
um land alt.
Rógur kommúnista um þenn
an forystumann litvegsins mun
þessvegna falla dauður og ó-
merkur, en afglöp þeirra
sjálfra koma þeim þess verr í
koll. Það er vegna qttans við
afleiðingar þéssarar framkómu
sem Þóroddur Guðmundsson
flúði frá störfum í síldarverk-
smiðjústjórninni meðan aðrir
stjórnarmeðlimir halda áfram
að vinna að riauðsynlegum ráð
stöfunum ti\ þess að hagnýta
Hvalfjarðarsíldina. En þannig
er rrfhnndómur kommúnista.
Ávarp frá Mæðra-
sfyrksnefnd
Mæðrastyrksnefndin sendir
kveðju sína og þakkir ykkur
öllum, sem undanfarin ár hafið
sýnt nefndinni vináttu, traust
og framúrskarandi örlæti, með
peningagjöfum og ýmsum öðr-
um góðum gjöfum, og með því
gert okkur kleift að færa þeim,
sem í skugganum sitja, gjafir
frá ykkur.
Það er áreiðanlegt, að góðar
óskir og þakklæti frá þeim, er
gjafirnar þiggja, nær til ykkar
og hlýjar ykkur, þegar þið sjálf
haldið jólahátíðina með ykkar
nánustu.
Nú fer að líða að jólum, og
ennþá heitir Mæðrastyrksnefnd
in á hjálp ykkar. Við vitum að
vísu að hagur flestra er ekki
eins. rúmur og undanfarin ár,
en þá má líka gera ráð fyrir,
að ennþá meiri þörf sje á að
gleðja þá, sem enga, eða sama
sem enga, eiga að.
Góðir Reykvíkingar, við
treystum örlæti ykkar.
Skrifstofa Mæðrastyrksnefnd
ar í Þingholtsstræti 18 veitir
gjöfum móttöku frá kl. 2—7
e. h. alla virka daga fram til
jóla.
Guðrún Pjetursdóttir,
form. Mæðrastyrksnefndar,
Jélablað „Víkings"
er nuiiii
JÓLABLAÐ Sjómannablaðsins
Víkings er komið út, fjölbreytt:
að eíni.
Hefst það á Jólanætur, kvæði
eftir Guðmund Friðjónsson. Þá
er grein um skáldsnillinginn
Joseph Conrad, eftir prófessor
Richard Beck, Tvö kvæði eftir
Jón úr Vör, Sumarnótt á Sviði ,
eftir Guðmund Björnsson, land-
læknir, Bergmál, eftir Pjetur
Björnsson, skipstjóra, Frá ör-
birgð til auðsældar, eftir S. K„
Steindórs, í hópi Siglfirðinga,
eftir Sigurð Ingjaldsson, Krist-
ján Árnason, skipstjóri, éftir
Jón Kr. ísfeld, Hafið söng umi
Færeyjar, kvæði eftir H. A. Djur
huus í þýðingu Gils Guðmunds-
sonar, Landhelgisgæslan í smá-
sjá, eftir Júlíus Havsteen, sýslu-
mann, Ókindur hafsins, eftir
Gils Guðmundsson, Ævintýri
Philip Ashton, Frá öskustónni
að hásætinu, eftir S. K. Stein-
dórs, Á norsku selveiðiskipi, eft-
ir Pjetur Guðmundsson, Við-
burðarík sjóferð hafísvorið 1915
eftir Sigurð Sumarliðason, Ein-
ar Jónsson, mag. art., eftir Frið-
rik V. Óláfsson, þrjár smásögur;
og margt ileira.