Morgunblaðið - 23.06.1949, Page 9

Fimmtudagur 23. júni 1949.
MORGUNBLAÐiÐ
9
Uppáhaldsnjósnarirm
Eftir A1 Newman
í OKTÓBER 1940 fór stjórn
Francos á Spáni þess á leit við
bresku stjórnina, að fá að senda
til Bretlands falangista einn, er
sagður var mikill æskulýðsleið-
togi á Spáni. í orðsendingu
Franco-stjórnarinnar sagði, að
maður þessi hefði mikinn hug á
því að kynna sjer starfsemi
skátafjelaga í Bretlandi •— sem
var auðvitað hreinn uppspuni
Mennirnir í breska utanrikis-
ráðuneytinu sögðu: „Alt í lagi
•— hann má koma“ — því að
þeir eru ekki eins miklir bjánar
og þeir líta stundum út fyiir
að ver'a. Þeir þektu auðvitað
,,æskulýðsleiðtogann“ og vissu
að allt, sem hann myndi sjá og
heyra í Bretlandi, færi beina
leið til Berchtesgarden og Ber-
línar.
Mættum í skátabúningi
Hann var uppáhalds njósnar-
ínn okkar og við elskuðum hánn
af öllu hjarta. Við fórum
nokkrir að taka á móti honum
á flugvellinum og vorum við
allir klæddir í skátabúninga.
Við komum honum þægilega
fyrir í glæsilegri íbúð í At-
henaeum gistihúsinu, þar sem
áður hafði verið komið fyrir
nákvæmum tækjum til þess að
hlera símtöl, hljóðmögnurum
o. s- frv. Við ljetum hann hafa
nóg brennivín að drekka og nóg
af kvenfólki fjekk hann til þess
að gamna sjer við — okkar
kvenfólki, auðvitað.
}
Loftvarnarbyssur
En við ljetum ekki við þetta
sitja_ Við gerðum miklu meira
fyrir gest okkar. Um þetta leyti
voru aðeins þrjár stórar loft-
varnarbyssur til í allri Lundúna
borg. Eina þeirra fluttum við í
Green Park, sem er andspænis
Athenaeum-gistihúsinu. Menn-
irnir, sem stjórnuðu loftvarnar
byssu þessari, fengu strangar
fyrirskipanir um, að skjóta lát-
'iaust og gera eins mikinn háv-
aða og mögulegt væri, í hvert
sinn sem loftárás væri gerð á
borgina — hvort sem nokkur
óvinaflugvjel væri sjáanleg
eða ekki. Og drottinn minn dýri
— hvílíkur hávaði! Þeir hlýddu
skipunum okkar út í ystu æsar.
Það var gerð loftárás á borg-
ina á hverju kvöldi svo að upp
áhálds njósnarinn okkar dvaldi
iöngum í loftvarnarbyrgi, sann-
færður um að í London væri
ekki hægt að þverfóta fyrir öfl
ugustu loftvarnarbyssum. Við
leyfðum honum að rannsaka
nákvæmlega hina stóru loft-
varnarbyssu í Green Park —
og útveguðum jafnvel nokkra
skátadrengi til þess að vera við-
stadda athöfnina.
Gleypti við því öllu
Svo fófum við með hann til
Windsor, til þess að líta á fleiri
skátadrengi. Það kann að virð-
ast einber tilviljun (en var auð
vitað engin tilviljun) að ein-
mitt þegar gestur okkar kom
þangað, var.þar fyrir eina vel
útbúna hersveitin á öllum Bíet
landseyjum og allir þeir
skriðdrekar, sem við áttum til
í eigu okkar. Þetta voru hraust-
ír og hugdjarfir menn — er virt
Skátaleiðtoginn sem
fjekk að sjá öll „Leynd-
armál“ Breta
ust fullir af bardagahug og
baráttukjarki. Við sögðum, að
þetta væri bara lítil og heldur
ómerkileg liðsveit, er notuð
væri sem viðhafnarvörður fyr-
ir konungsfjölskylduna. — Við
sáum greinilega, hve undrandi
.gestuiinn okkar varð — en
hann gleypti við þessu öllu.
Breski flotinn
Svo fórum við með hann nið-
ur að einni höfninni okkar. —
Þar hafði verið safnað saman
öllum þeim skipum, sem hægt
var að ná í. Við gátum þess við
haann, í trúnaði vitanlega, að
vegna þess hve heimaflotanum (
hefði vaxið fiskur um hrygg
upp á síðkastið, þá gætum við
notað þessi skip þarna til þess ;
t
að verja eina höfn. Það er ekki
hægt að neita því, að hann rak J
upp stór augu við þessar upp- ,
lýsingar, en hann varð vitan- j
lega að trúa sínum eigin aug-
um. — Við sýndum honum
líka fleiri skátadrengi. Hann
var satt að segja orðinn hund-
leiður á skátadrengjum, þegar
hjer var komið sögu (og það
vorum við líka) en báðir aðilar
uiðu að leika leikinn til enda.
Stór flugfloti
En glæsilegust varð samt
ferð hans til Skotlands í flug-
vjel hálfum mánuði síðar. —
Þið munið öll hve flugflotinn
okkar var bágborinn um þetta
leyti. Við áttum fáeinar
Hurricane-flugvjelar og nokkr-
ar Spitfire-vjelar. Það var alt
og sumt. Jæja — alla leiðina
til Skotlands mættum við
hverri sveitinni af Spitfire-
vjelum á fætur annari. Himin-
inn virtist fullur af Spitfire-
vjelum. Hvernig gat hann vit-
að, að þetta var allt sama flug-
sveitin, sem flaug inn og út úr
skýjaþykkninu, og stefndi að
okkur úr öllum áttum?
glefsur úr skýrslu hans —
spyrjið mig ekki hvernig jeg
komst yfir þann fróðleik, því
það er leyndarmál. í skýrsl-
unni sagði, að allt Bretland
væri eitt stórkostlegt vopna-
búr_ Allar fregnir um, að Bret-
ar væru veikir hernaðarlega
væru komnar beinustu leið frá
slungnum óvini, sem vildi tæla
Þjóðverja til þess að gera inn-
rás i Bretland — en slíkt myndi
hafa hroðalegar afleiðingar í
för með sjér (fyrir Þjóðverja).
Og ekki ber á öðru, en hús-
bændurnir í Berlín hafi tekið
fylsta tillit til skýrslu þessarar
— enda var hún gerð af manni,
sem sá hinn öfluga herafla
Breta með eigin augum.
Dreymir um skátadrengi?
Jeg hefi oft velt því fyrir
mjer, hvað orðið hafi um
,,æskulýðsleiðtogann“. Senni-
lega hefir hann nú dregið sig í
hlje frá opinberum störfum, á
hálfum launum. Það er leiðin-
legt, því að þetta var allra al-
mennilegasti náungi. Við elsk-
uðum hann af öllu hjarta og
báium nær takmarkalausa um-
hyggju fyrir velferð hans- En
jeg þori að veðja 10 ósviknum
enskum pundum að uppáhalds
njósnarann okkar dreymir enn
skátadrengi á hverri nóttu. Mig
dreymir þá_ að minnsta kosti.
Hersýning
Á hersýningu í Skotlandi sýnd-
um við honum svo sömu her-
sveitina og sömu skriðdrekana,
og hann hafði sjeð við Wind-
sor. Jeg var hálfhræddur um,
að hann myndi þekkja aftur ein
hverja af hermönnunum, en sá
ótti var ástæðulaus. Við ljetum
þess getið við hann, að þetta
væri aðeins fámenn og illa út-
búin sveit, sem væri svo til ó-
þjálfuð — en ætti nú að þjálfa
betur, þannig að hún yrði lið-
tæk í hinn raunverulega heima
varnarher.
Og auðvitað voru þarna
fleiri skátadrengir, sem við
þurftum að athuga. Á leiðinni
aftur til London mættum við
Spitfire-vjelum í hundiaða tali.
Ef jeg hefði ekki vitað hvernig
í öllu lá, hefði jeg áreiðanlega
látið blekkjast.
f
Vopnabúr
Skömmu síðar fór gestur okk
ar frá Bretlandi. Seinna sá jeg
Frú Bodíl Begfrup
heimsækir lands-
íbing K.F.S.L
LANDSÞING Kvenfjelagasam-
bands Islands hjelt áfram að
Jaðri á þriðjudag.
Eftir að nefndir höfðu starf-
að til hádegis, var fundur sett-
ur kl. 1 e. h. og rædd ýms mál.
Kl. 4 var sest að kaffidrvkkju
og voru þar gestir fundarins
frú Bodil Begtrup sendiherra
og frú Stella Kornerup, auk
fleiri kvenna. Frú Bergtrup
flutti snjalla ræðu um norræn-
ar konur og starf þeirra innan
Sameinuðu þjóðanna í þágu
friðarins og frú Kornerup
skýrði í erindi frá samvinnu
norrænna kvenna og kynning-
arstarfsemi þeirra.
Um kvöldið flutti Alfreð
Gíslason læknir fróðlegt erindi
um nýjungar í áfengismálum.
Þingið verður að Jaðri til
fimmtudags, en eftir það fara
fundir fram í hátíðasal Mennta-
skólans í Reykjavik. Kl. 8,30 á
fimmtudagskvöld flytur Anna
Gísladóttir húsmæðraskólakenn
(ari fyrirlestur um meðferð
heimilisvjela. Einnig verður
sýnd kvkimynd. Á föstudag kl.
5 flytur Níels Dungal-prófessor
erindi um rannsóknir á krabba-
meini og kl. 3 á laugardag flyt-
ur Matthías Jónasson erindi um
uppeldismál. Ollum konum er
heimill aðgangur.
einu einasta hlutverki úr-leik-
ritinu, enda þótt þau •
mörg.
Það varð aðein's "tíl'*þíses”';iíl
glæða áhuga minn •*á- starfiiu*
enn meir, að þurfa að sigrast á
öllum þessum erfiðleikum, Og
það er mjer gleðiefni að geta.
sagt, að gagnrýnendurrúr ' fói't*
allir mjög lofsamlegum orðum
um leikritið, leikstjórnina og
meðferð leikendanna á hlU't-
verkum sínum.
„Gullna hliðið“ hefir náð ó-
venju mikilli hylli meðal leik-
húsgesta í Ábo. Hvar sem m'að-
ur kemur er rætt um leikrit'rO
— og kannske einnig deilt ura
það. Jeg er alveg sannfærður
um, að á næsta leikári - mun
„Gullna hliðið“ sýnt í fleiri
borgum Finnlands, því aó bæði
mjer og finnska leikhúsasam-
bandinu, „Suomen Navttamöi-
den“, hafa þegar borist margar
fjTÍrspurnir varðandi leikrit-
ið.
Það er einlæg' von Tr.ih, "?ið
okkur veitist tækifæri' til 'þess
að kynnast fleiri íslenskum
leikritum í framtíðinni og sýna
þau á finnskum leiksviðum..
Með bestu kveðjum,
yðar Jorma Nortimo“.
Leikhússtjóri í Ábo
vinsældum „Gullna
hliðsins“
Eftir Mai-Lis Holmberg.
LEIKRITIÐ „Gullna hliðið“,
eftir Davíð Stefánsson, var ný-
lega frumsýnt á finnsku á
„Turun Kaupunginteatteri“ í
Ábo við geysimikla hrifningu.
Leikhússtjórinn, Jorma Nor-
timo, hefir samkvæmt beiðni
minni skrifað eftirfarandi um
leikritið, fyrir Morgunblaðið:
Hann kemst svo að orði:
„Er jeg, snemma í fyrrahaust
sá hina ágætu sýningu Leik-
fjelags Reykjavíkur á „Gullna
hliðinu“, eftir Davíð Stefáns-
son, eitt af fremstu skáldum Is-
lands, varð jeg hrifinn af skáld-
verki þessu — enda þótt jeg
skildi vitaskuld ekki hvert orð
í því, þar eð jeg kann ekki ís-
lensku, og gæti því ekki fylgst
nákvæmlega með því nje notið
hinnar leikandi ljettu kímni
þess til hlítar. En vegna hinn-
ar snilldarlegu túlkunar ís-
lensku leikaranna á boðskap
leikritsins, varð það ótrúlega
lifandi og svo vel skiljjanlegt,
að hjá mjer vaknaði þegar áköf
löngun að fá leikritið til sýn-
ingar á finnsku á ríkisleikhús-
inu í Ábo, „Turun Kaupungin-
teatteri“, en þar er jeg leik-
stjóri.
Fyrir áhuga og aðstoð Erik
Juurantos, aðalræðismanns ís-
lands í Finnlandi, komst þetta
í framkvæmd fyrr en vonir
stóðu til. Hrifning mín á leik-
ritinu óx, er jeg kynntist því
nánar. En það var fyrst, er jeg
lás hina ágætu sænsku þýðingu
yðar á því, og seinna er jeg
fjekk í hendur hina snjöllu
finnsku þýðingu Elias Saarinens
Jafnvel leikararnir við „Tur-
un Kaupunginteatteri“, sem
valdir voru í leikritið, voru ó-
venju hrifnir af hlutverkum sín
um — einnig þeir, sem höfðu
á hendi minnstu hlutverkin —
og gætti hjá 'peim ósvikinnar
vinnugleði, meðan verið var að
æfa leikritið. Einkum fóru
Senni Nieminen, Valtteri Vir-
majoki, Annie Mörk og Taito
Mákela vel með hlutverk kerl-
ingarinnar, Jóns, Vilborgar og
óvinarins.
Vegna þess hve „Gullna hlið-
ið“ er einstakt leikrit í sinni
röð, hafði jeg mikla ánægju af
að sjá um leikstjórn þess, enda
þótt það væri erfitt verk og
vandasamt. Það varð að reyna
að skapa órofna heild á milli
hinna jarðnesku atburða, er
jSumpart voru í heiðnum anda,
, í sambandi við dauðastríð Jóns,
jog hins hátíðlega himneska
friðar. Það þurfti að yfirvega
^ nákvæmlega hvernig áhrifin og
I áherslurnar nytu sín, svo og
hinir friðsælu kaflar, og skapa
lífrænt samhengi á leiksviðinu,
láta lyndiseinkenni hvers ein-
staklings í hópi hinna for-
dæmdu koma greinilega í ljós,
án þess að heildin yrði rofin —
og eiris þegar um var að ræða
hina skartklæddu himnaríkis-
(búa, sem jafnvel í unaði himins
ins minnast ævi sinnar í hinum
(ástkæru byggðum Islands. Mjer
fannst ógerningur að sleppa
»ir
Hafnbann á komm-
únisfa-Kína
KANTON, 22. júní — Kín-
verska þjóðstjórnin tilkynnti 4
dag, að hún hefði ákveðið að
setja hafnbann á allan þann
hluta Kína, sem kommúnistar
ráða yfir. Gengur hafri'banflið
í gildi með næsta sunnudegi.
Líkur eru á að stjórnin geii haM
ið við allströngu eftirliti met)
ströndunum, vegna þess,
floti hennar er öflugur.
Fiugárás á breskf
skip
LONDON, 21. júní. — Bretar
hafa sent kínversku þjóðstjórn-
inni mótmæii vegna þess ' aíf
flugvjelar hennar rjeðust á
brekst flutningaskip, sem var á
Wangpoo fljóti á leið til Shang-
hai. Skip þetta var hlaðið vör-
um. Við árásina særðust fjórir
skipverja og einn þeirra hættu-
lega. — Reuter.
Cripps til BrusseK
LONDON, 22. júní — Sir Staf-
ford Cripps, fjármálaráðherra
Breta fer a morgun til BrusseJ
til að sitja fund fjármálaráö-
herra Vestur-Evrópu ríkjannn.
Á fundi þessum verður rætt um
áætlun næsta árs Marshall hjálp.
arinnar. — Reuter.
áreksturinn
(Framh. af bls. 2)
meira tjóni. Unnið er nú að
bráðabyrgðaviðgerð á Vc rði og
mun það taka tvo til þrjá dagn,
en skipið hafði aðeins verið sól-
arhring á veiðum, er þetta at-
vikaðist. — Frjettaritari.