Morgunblaðið - 02.04.1950, Blaðsíða 2

Morgunblaðið - 02.04.1950, Blaðsíða 2
MORGUNBLAÐlfí Sunnudagur 2. apríl 1950. Ofbeldislíðlð frá 30. mars dæmt Frh. af bls. 1. VEKKSUMMERKI vift Austurvöll eftir „skítkast unglinga“, eins og blað kommúnista orðar ,,Þjóðin“ frá Þórsgötu 1 þurfti að nota hraungrj ótið úr blómabeðunum! það. Fundarboð kommúnista. Síðari umræðudaginn 30, mars, boðuðu Fulltrúaráð verkalýðsfjelaganna í Rvík og Verkamannafjelagið Dags brún til útifundar við Mið- bæjarbarnaskólann kl. 1 e. - h. til að Reykvíkingum gæf- ist tækifæri til að krefjast þjóðaratkvæðagreiðslu um inngöngu íslands í hernaðar- bandalag Norður-Atlants- hafsríkjanna enn einu sinni áður en Alþingi tæki fuiln- aðarákvörðun um málið eins og það var orðað í fundar- boðinu, og var skorað á al- menning að taka sjer frí frá störfum til að mæta á úti- fundinum. — Þennan sama morgun höfðu formenn stjórnarþingflokkanna þriggja skorað á friðsama borgara að koma á Austur- völl kl. 12—1 þennan dag til að sýna að þeir vildu að Al- þingi hefði starísfrið. Mikili fjöldi fólks varð við þessari áskorun. Að loknum útifund inum við Miðbæjarbarna- skólann hjeldu fundarmenn að Alþingishúsinu. Af þess- um sökum safnaðist mikill múgur manns að þinghús- inu um og cftir hádegið. enda var gott veður. Lög- regian var öll á verði, búin tækjum, þ. á. m. táragasi, ef á þyrfti að halda. Að- stoðarlið var að baki lögregl- unnar úti fyrir þinghúsinu og einnig inni í því. Klukkan að ganga tvö, eða nokkru eítir að fundarmenn af úti- fundinum við Miðbæjar- barnaskólann komu að þing- húsinu, hófust nokkrar ó- eirðir úti fyrir húsinu, hróp- Uðu ýmsir „þjóðaratkvæði“ og fleira og um það leyti sem atkvæðagreiðslan í þinginu hófst, en hún stóð álllengi yfir. var tekið að kasta grjóti, mold, torfi og figgj- um I húsið, að lögreglunni og yfir mannfjöldann. Crjót, mold og torf rifu menn upp úr vellinum. Reynt að sefa óspektalýðinn. Nokkrir óspektamenn rjeð- ust á grindverk við Baðhús Reykjavíkur, að því er virtist í því skyni að brjóta það og ná úr því bareflum, en lögregl- unni tókst að mestu að hindra það. Hún reyndi að sefa óeirð- arseggina og fjarlægja þá frá þínghúsinu. en eigi bar það ár- angur í fyrstu. Hófst nú meðan atkvæðagreiðslan stóð yfir nær óslitin hríð að húsinu og þeim sem við það stóðu og var kast- að þeim hlutum, sem áður eru nefndir. Með grjótkasti var brotinn fjöldi rúða í þinghús- inu og flugu steinar, sem inn 'um glugga neðrideildarsalsins komu, víðsvegar um salinn. — Olerbrot hentust einnig langt ynn í salinn, en einkum lentu þau þó við stóla forseta, ráð- herra og fundarskrifara, sem eiga sæti næst gluggunum. — Framhlið þinghússins ataðist mold og eggjum og lögreglan og og hjálparlið hennar varð ir.jög fyrir kasti þessu. Stór-háskalegar aðfarir. Grjótkastið var stórháska- legt mannþrönginni úti fyr- ir húsinu og þá fyrst og fremst lögreglunni og hjálp- arliði hennar, sent næst stóðu húsinu, og verður síð- ar vikið að þeim slysum, sem það olli. Þegar kasthríðin hófst fyrir alvöru fjarlægði lögreglan mannfjöldann hús- inu norður undir líkneski Jóns forscta á Austurvelli. Óeirðaseggir beittu þá lög- regluna barsmíðum og grjót- kasti og varð hún að beita kylfum í harðri viðureign við þá og tók lijálparliðið þáít í henni. Að þessu loknu íærði lögreglan sig á norðurgang- stjettina við Kirkjustræti. en óeirðaseggir fylgdu eftir með grjótkasti. Mannfjöldinn aðvaraður. Þegar hjer var komið var á- kveðið að dreifa mannfjöldan- um með táragasi, en áður en það var gert kallaði lögreglu- maður í hátalara í anddyri þing hússins aðvaranir um þetta til mannfjöldans og bað hann að hverfa á brott, en ella yrði að beita táragasi. Illa heyrðist í há- talaranum enda hávaði úti fyr- ir húsinu og mjög í sama mund og í hann var kallað hófust gasaðgerðirnar. Við þær þusti mannfjöldinn burt, en þegar gasreyknum hafði ljett af Aust- urvelli sótti fólksstraumur þang að aftur. Var gassprengjum þá aftur kastað og völlurinn’hreins aður af fólki. Um kvöldið urðu óspektir á Austurvelli og þrjár sprengjur sprengdar þar svo að hús í nágrenni skulfu við og rúður brotnuðu í Sjálfstæðis- húsinu. Litlu síðar voru tvær sprengjur sprengdar þar í grennd og safnaðist þá hópur manna að lögreglustöðinni og hóf grjótkast á glugga hennar og braut þannig nokkrar rúður á norður- og vesturhlið henn- ar. Hóp þessum var síðan dreift með táragasi. Upp úr þessu fjöruðu óeii’ðirnar út og um kl. 1 um nóttina var komin kyrrð á í bænum. Ofagurt umhorfs Eftir óeirðirnar var ófag- urt umhorfs viö Aiþingis- húsið og á Ausíurvelli. Kúð- ur voru sem áður segir brotn ar í húsinu og það atað auri utan, grjót- og moldarhrönn á göíunni framan við það og völlurinn og gangstigabrúnir á honum meira og minná rifnar upp, en úr gangsiiga- brúnunum höfðu ócirðasegg- irnir rifið upp grjótið, sem kastað var. Þingmenn fara úr þinghúsinu. Um leið og forseti þingsins sleit fundi tilkynnti hann þing- mönnum þá ósk lögreglustjóra að þeir færu ekki úr húsinu fyr en hann teldi það óhætt vegna óeirðanna úti fyrir. Urðu þingmenn við þessaii ósk. Tveir þeirra ætluðu þó að fara út þrátt fyrir þessi tilmæli, en urðu þá fyrir eggjakasti og hörfuðu þá aftur inn í húsið. Þegar mannfjöldanum hafði verið dieift komu bifreiðar að þinghúsinu og fóru þingmenn á brott í þeim. Við brottförina var veitst að foi'sætisráðherr- anum Og utanríkisráðherranum án þess þó að meiðsl hlytust af, en að öðru leyti komust þing- menn vandræðalaust á brott. Óeirðaseggirnir æstir upp. Eftir áðurnefndan útifund við Miðbæjarbarnaskólann kom jeppabifreiðin R. 6156 fram í sundið sunnan við Hótel Borg við Austurvöll og síðar í Pósthússtræti og var úr bifreið þessari kallað með hátalara til fólksfjöldans og virtust þau köll, einkum að þingmenn Sameiningarfl. al- þýðu, sósíalistaflokksins, væru fangar í þinghúsinu, hafa mjög æsandi áhrif á þá, sem óeirðirnar höfðu í frammi, og kom aðalhríðjn að þinghúsinu og lögreglunni í kjölfar hins síðasta þessara kalla. V'erður nánar að þessu vikið síðar.“ Meiðsli á mönnum. Síðan eru rakin meiðsli þau, sem ui’ðu á mörgum mönnum í þessari viðureign. Urðu nokkr ir lögregluþjónar fyrir stórfelld um meiðingum af völdum grjót- kastsins. Var það þó hrein til- viljun og mesta mildi að ekki skyldu fleiri menn slasast í hinu æðisgengna grjótkasti. í dómsforsendunum segir að í hinum mikla mannfjölda og við þær aðstæður, sem óeirð- irnar ?köpuðu hafi lögreglunni veist mjög erfitt að taka eftir, hvei’jir það voru, sem óspekt- irnar höfðu í frammi og hafi það torveldað mjög alla rann- sókn málsins. Þáttur Stefáns Ögmundssonar. Þá rekja dómsforsendurn- ar þátt hinna ákærðu i óeirð- unum. Er þar fyrst vikið að Stefáni Ögmundssyni. Af framburði fjölmargra vitna þykir það sannað að hann hafi tvívegis talað í liátalara þann, sem kommúnistar höfðu sett upp á jeppabif- reið, er þeir höfðu til taks á staðnum. Höfðu ákærðu út- vegað sjer jéppa þennan, dag inn áður, þann 29. mars og útbúið hann nauðsynlegun, tækjum, magnara og hátal- ara. í bæði skiptin, senv Stefán Ögmundsson talaði til mannfjöldans í gegnum há- talara jeppans hnigu orð hans i þá átt að æsa til ó- spekta. í síðara skiptið þyk- ir sannað að hann hafi sagt að þingmenn sósíalistaflokks ins væm fangar í þinghúsinu og einnig talað um „land- ráðasamning“ út af sam- þykkt Alþingis á þátítöku íslands í Atlantshafshanda- laginu. Um þetta segir í dómsfor- sendunum: „Orð þau, sem samkvæmi: framansögðu er sannað að á- kærði Stefán Ögmundsson, mælti tii fólksins í Kirkju- stræti og í gegnum hátalarai í Pósthússtræti í umrætt: skipti, beindust gcgn Al- þingi og sjálfstæði þess, vons eins og á stóð til þess fallins að æsa til frekari árása á Alþingishúsið og truflana þingsins í störfum þess.“ Dómur Stefáns Ögmunds- sonar, sem eins og kunnugt er var 18 mánaða fangelsii og svipting kosningarjettar og kjörgengis, er þannig h.vggður á þeim verknaði acS hafa forgöngu um æsingar til óeirða og árása. Grjótkastsliðið. Þrír hinn-i ákærðu, þeir Stefán Sigurgeirsson, Stefnir Ólafsson og Magnús Jóel Jó-> hannsson, se- ’ lutu 12 mán aða fangelsi og voru sviptir kosningarjetíi og ltjörgengl ævilangt, voru dæmdir fyr- ir grjótkast, tveir hinna fyrr nefndu fyrir að hafa kastafá því í þinghúúð en sá síðast- nefndi fyrir að standa fram- arlega í hópi manna, sem tóku þátt í árásinni á þing« húsið m. a. íneð grjótkasti- Ofbeldi við lögregluna, skítkast og eggjakast. Á aðra hina dæmdu var það sannað að þeir hefðu tekið þátb í ofbeldi við lögregluna, skít- kasti og eggjakasti í þinghúsiU og fleiri þrifaverkum!! í þeim hópi voru þeir Jöa Kristinn Steinsson, Jón MúU Árnason, sem hlutu hvor unT sig 6 mánaða fangelsi, Magnúg Hákonarson, Jóhann Pjeturs— son, Kristján GuðmundssonP Garðar Óli Halldórsson, Guð- mundur Jónsson, sem hlutia fjögra mánaða fangelsi, Friðrik Anton Högnason, Gísli Rafn ís<> leifsson, Árni Pálsson, Guð-» mundur Helgason, Páll Theó- dórsson, Ólafur Jensson, Hálf-> dán Bjarnason og Hreggviðun Stefánsson, sem hlutu þriggj;; mánaða fangelsi hver. ; Óllum dómunum áfi-ýjað til Hæstarjettar. Allir hinir dæmdu hafa á-* frýjað dómum sínum til Hæsta- rjettar. Vegna þess, hversu um- fangsmikið og sjerstætt þettei mál er, má gera ráð fyrir að meðferð þess fyrir Hæstarjetti taki alllangan tíma, Er dóms- úrskurður rjettarins því tæp- lega að vænta fyrr en mjöfj seint á þessu ári. EINN hinna slösuðu lögregluþjóna, Ágúst Jónsson, þungt haldinn í sjúkrahúsi. á

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.