Morgunblaðið - 03.08.1950, Page 6

I
MORGUN IiLAÐIÐ
Fimmtudagur 3. ágúst 1950
Greinnrgerðir um mu og framreiðslumunnaverkfallið
í GLASGOWSIGLINGUM Heklu
sumarið 1949 höfðu 3 þjónar á
1. farrými á þrem mánuðum að
meðaltali á mánuði kr. 2710.00
hver í sölulaun af fæði, sem út-
gerðin seldi innifalið í fargjöldun
um, og einn þjónn á 2. 'farrými
hafði sams konar tekjur að upp-
hæð kr. 3610.00 á mánuði. Greiddi
útgerðin sölulaun þessi miðað við
15% af reiknuðum fæðisgjöldum.
Sala áfengis, öls, tóbaks og gos
drykkja á nefndu skipi í Glasgow
siglingunum nam á fyrra ári kr.
160.000 og verður að ganga út
frá að framreiðslumennirnir hafi
af þessari sölu innheimt sjálfir
15% gjald eða samtals krónur
24.000.00, en margir gefa þjórfje
urnfram það, sem tilskilið er. —
Ekki er vitað með vissu, hvernig
s'iulaun þessi skiptust á milli
íramreiðslumannanna, en sje
þeim skípt jafnt á 4 menn í 3
mánuði, koma þarna kr. 2000.00
á hvern framreiðslumann á mán-
uði.
Nú hafði hver af ofangreind-
unV framreiðslumönnum krónur
900.00 í fast mánaðarkaup, auk
ókeypis fæðis, og virðast því
rriánaðartekjur þeirra í Glasgow-
siglingunum að meðaltali hafa
verið sem hjer greinir:
I. farrými:
157o söluiaun af fæði kr. 2710.00
15% sölul. af lausas. kr. 2000.00
Fast mánaðarkaup,
auk fæðis, kr. 900.00
Greinargerð skipafjelaganna
I farrými:
15% sölulaun af fæði (1949) ............ kr. 2710.00
+ 40% vegna verðhækkunar 1950 .... — 1084.00 kr. 3794.00
15% sölulaun af lausasölu (1949) ....... — 2000.00
+ 45% vegna verðhækkunar 1950 .... — 900.00 — 2900.00
Fastakaup, auk fæðis .............................. — 900.00
Samtals á mánuði kr. 7594.00,
II. farrými:
15% sölulaun af fæði (1949 .....:....... kr. 3610.00
+ 40% vegna verðhækkunar 1950 . . — 1440.00 kr. 5050.00
15% sölulaun af lausasölu (1949) ....... — 2000.00
+ 45% vegna verðhækkunar 1950 .... — 900.00 — 2900.00
íastakaup, auk fæðis .............................. — 900.00
kaupupphæðir vegna vísitöluupp
bótar, sem umræddir starfsmenn
telja vanreiknaða. Loks er þess
krafist, að dagvinnutími sje stytt
ur og sumarfrí lengd um allt að
5—14 daga, frá því sem verið
hefur.
Skipafjelögin upplýsa, að
nefnd sú, er rannsakaði kjara-
hlutföll á milli stjetta á íslensk-
um skipum og sambærilegum
skípum á Norðurlöndum og Bret-
landi, hafi látið í Ijós það álit,
að íslensk útgerðarfjelög greiddu
matsveinum 32% hærri laun en
tíðkaðist í Svíþjóð, 43% hærri
laun en tíðkaðist í Bretlandi og
48% hærri laun en tíðkaðist í
Danmörku, borið saman við laun
stýrimanna í hverju landi fyrir
sig. í þessari nefnd átti r for-
maður Sambands matreiösh’ og
framreiðslumanna og gerði ekki
ágreiningsatkvæði.
Eftir því sem næst verður kom
ist munu það vera 32 starfsmenn,
sem skoðast geta aðilar að verk-
falli þessu, 23 hjá Eimskipafjelag
! inu og 9 hjá Skipaútgerð ríkisins.
Gera má ráð fyrir, að huridruð
, hafnarverkamanna, sem að jafn-
aði hafa aðeins 1500—2000 kr. í
t.ekjur á mánuði, verði atvinnu-
lausir vegna ofangreindrar vinnu
stöðvunar fárra manna, sem flest
ir hafa mun hærri laun. og sumir
margfalt hærri. Ilvað segja hinir
atvinnulausu hafnarverkamenn
um verkfall þetta, og hvaða af-
stöðu tekur Alþýðusamband ís-
anas?
ðreinargerð forMms fjelagsins
Samtals á mánuði kr. 8850.00
maður á 1. farrými fengið 15%
eða kr. 61.200.00 Hjálparfram-
reiðslumaður á 1. farrými mun
hafa aðeins
af innkomnum
Samt. á mán. kr. 5610.00
II farrými:
15% sölulaun af fæði kr. 3610.00
15% sölul. af lausas. kr. 2000.00
Fast mánaðarkaup,
auk fæðis, kr. 900.00
Samt. á mán. kr. 6510.00
Athygli skal vakin á því, að
hjer að ofan er reíknað með með-
altalstekjum þriggja framreiðslu-
manna á 1 farrými, og það er
raunverulega rjett að því er snert
ir framreiðslulaun af fastafæðinu,
en af lausasölunni mun 1. þjónn
miðskips (á 1. farrými) hafa til-
tölulega mest, þannig að líklegt
er, að hann hafi raunverulega
eins miklar eða meiri tekjur en
framreiðslumaður aftur á skip-
inu (á 2. farrými).
Reikningsskil liggja ekki enn
fyrir, þannig að hægt sje að vita
um tekjur framreiðslumanna á
Heklu í Glasgowsiglingum á yfir-
standandi ári, en miðað við far-
þegatölu virðist mega ganga út
frá sviþuðum fæðisdagafjölda far
þega og svipaðri lausasölu að
magni til, en vegna gengisbreyt-
ingarinnar og þess, að búið var
að halda verðlagi á fæði og veit-
ingum á skipunum óeðlilega
niðri, sem lið í almennum dýrtíð-
arráðstöfunurn, var í vor horfið
að því ráði að hækka fæðisgjöld-
in um 40% og verð á áfengi og
slíkum veitingum í Glasgówsigl-
ingunum hefur af sömu ástæðum
verið hækkað um að meðaltali j
ca. 45%. En þetta þýðir tilsvar-
andi beina hækkun á megin
tekjum framreiðslumanna, og
virðist því nú mega reikna mán-
aðartekjur framreiðslumanna á
Heklu í Glasgowsiglingunum sem
hjer greinir:
(S.iá töfluna)
Nú má auðvitað benda á það,
að enda þótt umræddar Glasgow-
siglingar sjeu gulltími fyrir fram
reiðslumennina, þá standi þær
svo stuttan tíma ársins, að ekki
sje hægt að miða meðalafkomu
framreiðslumannanna við slíkt.
Skal þvi athugað, hverjar muni
vera tekjur framreiðslumann-
anna, þegar þeir eru eingöngu í
strandferð'um og byggt á útkom-
unni á Esju á fyrra ári, 1949. Þá
1 ala til farþega á skip-
i 't áriS 773 þús. kr. og lausa-
s K goslr -kkja o. s. frv. 135
j •. Af þessu hafa 2 fram-
r i :!umenn. sitt á hvoru far-
lými, og 1. hjálparframreiðslu- I
sölulaunum á því farrými, hitt
skiptist á milli hinna tveggja
aðalframreiðslumanna, þanhig að
í hlut þessara tveggja manna virð
ist hafa komið um 25 þús. kr. eða
kr. 2083.00 á. mánuði. Hjer við
bætist fastakaupið kr. 900.00 á
mánuði, auk ókeypis fæðis.
Nú hafa fæðisgjöldin í strand-
ferðunum eins og utanlandssigl-
ingunum verið hækkuð um 40%
frá þyí í fyrra, en verð á öli, gos-
drykkjum og slíkum lausasölu-
vörum hefur hins vegar ekki ver-
ið hækkað nema um 27% að með-
altali í þessum siglingum. Virðist
því nú mega reikna mánaðartekj
ur hinna tveggja aðal framreiðslu
manna á Esju nálægt því sem
hjer greinir:
tilsvarandi. Er því mikill munur
á kjörum hjá framreiðslumönn-
unum, frá því sem áður var, að
hafa tryggt 15% álag á núver-
andi verð fæðis og allra veitinga,
hvort sem þeir standa sig vel eða
illa, og 300.00 kr. grunnkaup á
mánuði, en hafa áður óviss 10%
af 5-sinnum lægra fæðisverði o.
s frv. og fastakaup aðeins til
málamynda (kr. 50.00 á móti
300.00 x 3 = kr. 900.00 nú).
Samkv. framangreindu hafa
framreiðslumenn þá sjerstöðu
meðal launþega almennt að hafa
á þessu ári þegar fengið 40%
hækkun á aðaltekjum sínum, en
nú krefjast þeir einnig 66.7%
á fastakaupinu, sem skipaeigend-
ur geta auðvitað ekki fallist á
með tilliti til annarra stjetta. —
Hafa því framreiðslumenn gerst
aðilar að verkfalli því, sem nú
virðist í þann veginn að stöðva
15% af fæðisgjöldum (1949) ............ kr. 1388.66
+ 40% vegna verðhækkunar 1950 . . — 555.46 kr. 1944.12
15% af lausasölu (1949) ..........,*...— 694.34
+ 27% vegna verðhækkunar 1950 .... — 187.47 — 881.81
Fastakaup, auk fæðis .............................— 900.00
Samtals á mánuði kr. 3725.93
Á árunum milli 1930 og 1939
kostaði dagsfæði á 1. farrými á
strandferðaskipunum lengst af
kr. 9.75 á dag, en var þó um skeið
aðeins kr. 8.00 á dag. Á þessum
tíma og þar til seint á styrjaldar-
árunum höfðu framreiðslumenn
á farþegaskipunum yfirleitt að-
eins kr. 50.00 kaup á mánuði
(auk dýrtíðaruppbótar eftir að
farið var að greiða hana) og svo
þjórfje, sem viðskiptamönnunum
þóknaðist að gefa þeim. En það
er kunnugt, að fram á styrjaldar-
árin tíðkaðist ekki, hvorki hjer-
lendis eða í nágrannalöndunum,
að gefa nema 10% þjórfje. Seint
á styrjaldarárunum hjeldu fram-
reiðslumenn því fram við samn-
ingagjörð, að fólk væri mikið til
hætt að gefa þjórfje, og íengu
þeir því fastakaupið (grunnkaup-
ið) hækkað úr kr. 50.00 í krónur
300.00 á mánuði.
Við samningagjörð í byrjun
júli 1948 fengu framreiðslumenn
það inn í kaup- og kjarasamninga
að þeir mættu leggja 15% þjón-
ustugjald á allar framreiddar
veitingar og skyldi samt fasta-
kaupið. sem nýlega hafði verið
hækkað á ofangreindum forsend-
um, haldast óbreytt. Var því sam-
ið upp á þetta.
Nú kostár dagsfæðið á 1. far-
rými á skipum vorum .í strand-
ferðum kr. 46.20 og verð á öðr-
um veitingum mun hafa hækkað
megin kaupskipaf lota lands-
manna og valda þar með truflun
á öllu atvinnulífi í landinu um há
síldveiðitímann jafnframt því að
eyðileggja skipulagðar ferðir út-
lendinga hingað til lands nú og
framvegis.
í framhaldi af ofanritaðri grein
argerð frá Skipaútgerð ríkisins,
skal á það bent, að líklegt er, að
framreiðslumennirnir á Gull-
fossi hafi álíka miklar tekjur og
starfsbræður þeirra á Heklu, en
reikningar liggja ekki fyrir um
þetta ennþá.
Matreiðslumenn og búrmenn á
skipunum hafa að undanförnu
haft fast mánaðarkaup frá kr.
1725.00 til kr. 2325.00, en þessir
menn hafa yfirleitt haft mun
meiri tekju.r vegna eftirvinnu.
Má í þessu sambandi geta þess
samkvæmt upplýsingum Eim-
skipafjelags íslands, að í júní-
mánuði voru tekjur eftirgreindra
manna á Gullfossi sem hjer
greinir:
1. matsveinn kr. 4416.30
2. matsveinn kr. 4064.13
1. búrmaður kr. 3652.61
2. búrmaður kr. 2912.49
Nú er farið fram á .12—58%
hækkun á föstum mánaðarlaun-
um pg 36% hækkun á eftirvinnu-
kaupi þessara manna, auk 30%
álags á allar framangreindar
FYRIR hönd Sambands mat- j
reiðslu og framreiðslumanna!
vil jeg leyfa mjer að biðja yður j
fyrir stutta athugasemd af
gefnu tilefni.
Eins og getið hefur verið um
í blöðum og útvarpi, hefur Sam
band matreiðslu- og fram-
reiðslumanna boðað til verk-
falls hjá h.f Eimskipafjelagi
íslands og Skipaútgerð ríkisins,
og hófst það í nótt sem leið.
Vegna þess að stjórn S.M.F.
hefur orðið þess vör, að verk-
fall þetta, og sú deila sem verk-
fallinu veldur, hefur ekki í alla
staði verið lögð rjett fram, og
í sumum tilfellum á annarlegan
hátt, vil jeg leyfa mjer að skýra
þetta mál:
Um síðustu áramót sögðum
við upp samningum okkar um
kaup og kjör matreiðslumanna,
búrmanna og framreiðslumanna
á skipum fyrgreindra útgerðar-
fjelaga. Um svipað leyti eða 20
dögum síðar sagði Stýrimanna-
fjelag íslands, Vjelstjórafjelag
íslands og Fjelag ísl. loftskeyta
manna upp samningum sínum
um kaup og kjör stýrimanna,
vjelstjóra og loftskeytamanna á
skipum sömu útgerðarfielaga,
en 29 dögum síðar sagði Fjelag
ísl. rafvirkja upp samningum
sínum við sömu aðila um kaup
og kjör rafvirkja
Einhver áereiningur mun
víst hafa orðið innbyrðis milli
sumra stjettarfjelaffanna. Fund
ir voru haldnir milli deiluaðila,
og nefnd skiouð af ríkissátta-
semjara, til að finna kaunhlut-
föll hinna ýmsu starfsgreina
sjómanna á Norðurlöndum,
Stóra-Bretlandi og víðar.
Kröfur okkar eru lagðar
fram til samræminsar við bau
kjör sem sambærileg stjettar-
fjelög hafa fengið á á’’inu sem
leið, en kröfunum höfum við
breytt með t.illiti til þess að
samkvæmt lögum um gengis- j
skráningu o. fl. töpum við við J
fenena grunnkaupshækkun í
rjetti til vísitöluuppbótar
Þann 22. júlí s. 1 vóru samn-
ingar undirr.itaðir við stýri-
menn og loftskeytamenn. en
þar sem samningar ok'-"- h*fðu
ekki verið undirrita^' • 1 A. en
deila okkar var 20 c’’ eldri
en stýrimanna og loft?veyta-
manna. var ákveðið samkv.
heimild trúnaðarmannaráðs. að
boða verkfall frá og með að
liðnum 30. júlí.
Eitt af dágblöðum Revkja-
víkur í eær, segir í fjett um
verkfallið, að það ógni atvinnu-
lífi þjóðarinnar. Hvernig : þessi i
fullyrðing er til fundin, fæ jeg ^
ekki skilið, þessari fullyrðingu t
sinni til stuðnings, kemur blað-
ið með það, að aðalolíuflutn-
ingaskip síldveiðiflotans Þyrill
muni stöðvast. Þetta er rangt,
verkfall þetta er við h.f. Eim-
skipafjelag íslands og Skipa-
úegerðar ríkisins. en Fjármála-
ráðuneytið hefur samið við okk
ur um kaup og kjör matreiðslu-
manns á Þyrli, þeim samningi
hefur ekki verið sagt upp, og
því höfum við ekki boðað til
verkfalls hjá Fjármálaráðu-
neytinu.
I þessu sama blaði er sagt frá
því að hjer sje um verkfall 34
faglærðra matreiðslu- og fram-
reiðslumanna að ræða, en sann-
leikurinn er sá að samningum
um kaup og kjör 70 manns,
bæði faglærðra og gerfimanna
og hjálparmanna hefur verið
sagt upp, og út af því er verk-
fall þetta tilkomið. Þetta sama
dagblað talar um þá óvissu sem
ríkir af völdum verkfallsins,
vegna erlendra ferðamanna,
sem pantað hafa farseðla með
m.s. Gullfoss og m.s. Heklu. í
því sambandi væri rjett að geta
þess, að það verður að teljast
einkennilegt hjá forráðamönn-
um Eimskips og ríkisskipanna,
að hefja á s. 1. vori ferðir þess-
ara skipa, vitandi vits að fimm
stjettarfjelög sjómanna hafa
sagt upp sínum kaup og kjara-
samningum við þessa aðila, með
samræmingu á kaupi fyrir dyr-
um, og fjögur þessara stjettar-
fjelaga hafa tilbúna heimild til
að boða verkfall með löglegum
fyrirvara sem er ein vika
Með þessum fáu línum, tel
jeg mig hafa lýst dálítið að-
draganda þessarar deilu. Deil-
an er orðin um 8 mánaða gömul
og því ekkert óeðlilegt að til
verkfalls komi.
Með fyrirfram þökk fyrir
birtinguna.
Reykjavík 31. júlí 1950.
Böðvar Steinþórsson
formaður sambands matreiðslu-
og framreiðslumanna.
Þriggja til fjögra herbergja. • I
í b ú ð 1
óskast til leigu fyrir barnlaust
fólk. Tilboð Pnerk1': „R 21 —-
443“ sendist til Mbl. fyrir há-
degi á laugard. 5. ágúst.
niiKiiiiiiitimiiiiiimnif 1111111,1!,nm,imiii,|l|ul,|lll|l|t
«tMtilHIMIII)ltmPlig|tU|]|l|||||||i||,„„||„|m>||tKMB
Til sölu
tvö k)ólaefni,- kápuefni, brúðar-
kjóll, tvö pils, tvt'ir kjólar. 1
pöi kvenskór. Barónsstig 57
eftir kl. 6 í kvöíd og annað
kvöld.