Morgunblaðið - 21.02.1952, Síða 7
• Fimmtudagur 21. febr. 1952
MORGVNBLAÐIÐ
7 1
Geysilegir
a
í
upphreppum Araessýslu
Jörðum skípf býlum fjölgar í Gnúpverjalireppi
Sfuff ssmfa! við Steinþór Gssfsson bénda á Hæfi
^ ______
Olafur Björnsson, prófessor;
AB OG VtRÐLAGSIVlALIN
í S.L. VI'KU skrifaði ég tvær
greinar hér í blaðið í þeim til-
gangi að sýna fram á það, hvernig
haftakerfið — sem á AB-máli er
kallað „skipulagður innflutning-
óskylt mál, sem vísitöluuppbætur
á kaupgjald og óheilbrigða af-
stöðu mína til þeirra að áliti
blaðsins. Rétt er það hjá blaðinu,
að ég hef á það bent að almennar
ur“ — hefði skapað jarðveg fyrir kaupgjaldshækkanir til allra
launþega í sama hlutfalli gætu
ekki bætt kjör launafólks ,og ætti
ÓSKAPLEGIK erfiðlelkar hafa
verið á mjólkurflutningum í upp-
hreppum Árnessýslu síðan á ára-
znctum. Beltisdráttarvélar rækt-
l; íarfélaganna hafa verið notaðar
til þess að ryðja snjó af vegun-
um. Kostnaður við það hefir að
hálfu verið greiddur af ríkinu, en
að liálfu af héruðunum. í okkar
sveit greiða framleiðendur þann
hluía kostnaðarins sjálfir. Má
gera ráð fyrir, að hann verði 10—
20 aurar á hvern mjólkurlítra frá
áramótum.
Steinþór Gestsson.
Þannig komst Steinþór Gests-
son, bóndi á Hæli í Gnúpverja-
hreppi m.a. að orðí, er blaðið
liitti hann aS máli í gær.
BATNANDI FÆRB
— Hefir ekki færðin brftnað
undanfarna daga?
— Jú, nú má heitá orðið sæmi-
lega fært, en mjög seinfarið er
ennþá um vegina. Eln allan janú-
ar varð að moka þá svo að segja
daglega. Bændur voru ákveðnir
í því, að koma mjólkinni frá sér
á hverju sem gengi. Hún er nú
eina framleiðsluvara þeirra eftir
að sauðfé hefir verið skorið nið-
ur vegna fjárskiptanna.
— Fer miólkurframleiðslan
vaxandi hjá ykkur?
— Já, ailverulega. 1 Gnúpverja
hreppi nam hún á árinu 1951
tæplega 900 þús. lítrum, og var
150 þús; lítrum meiri en árið
óður.
— Hvað er tíðinda úr félagslífi
ykkar?
— Það hefir að mestu legið
niðri vegna ófærðar og samgöngu
erfiðleika síðan um hátiðar.
Nýlega var þó haldínn aðal-
íundur í Búnaðarfélagi Gnúp-
verjahrepps. í stjóm þess voru
kosnir Ásólfur Pálsson, Ásólfs-
stöðum, form., en meðstjórnend-
ur Sveinn Eiríksson, Steinshólti
og Jóhann Sigurðsson, Stóra-
Núpi.
Félagið keypti á sJ. ári votheys-
gryfjumót til notkunar fyrir
hreppsbúa. Voru þau smíðuð í
Vélsmiðjunni Héðni í Reykjavík.
Enda þótt þau kæmu ekki í
notkun fyrr en í ágúst, voru þó
steyptar 3 votheysgryfjur í
hreppnum, 7 m djúoar. Mikill
áhugi ríkir á því að byggja vot-
heysgryfjur á næstu árum. Fer
votheysverkun mjög vaxandi.
Súgþurrkun er einníg að ryðja
sér til rúms.
— Eru menn sæmilega byrgir
ar heyj.um?
—Það hygg ég vera, enda þótt
grasbrestur yrði á s.l. sumri. En
margir heyjuðu niðri á Skeiðum
og í Flóa, og bættu sér þann-
ig upp hina lélegu sprettu heima
fyrir.
ISLENZKA GRASFKÆIÐ
BETRA
Á aðalfundi búnaðarfélagsins
var samþykkt áskorun til stjórn-
j ar Búnaðarsambands Suður-
| lands um að beita sér fyrir auk-
inni ræktun grasfræs á sam-
[ bandssvæðinu. Reynzlan bendir
til þess, að erlendu grasfræblönd
urnar séu óþolnari í sáðsléttun-
um en t.d. grasfræ írá Sámsstöð-
um. Þá var einnig rætt um, að
mikla áherzlu beri að leggja á
aukna búnaðarfræðslu. Um það
mál var samþykkt svohljóðandi
tillaga-:
„Aðalfundur Búnaðarfé^ags
Gnúpverjahrepps 1952 beinir
þeim eindregnu tilmælum íil
ungra manna, sem ætla að gera
landbúnaðarstörf að æfistarfi
sínu, að þeir afli sér staðgóðrar
búnaðarfræðslu við bændaskóla,
á námskeiðum eða á íyrirmyndar
búum hérlendis oða erlendis.
Fundurinn telur fagþekkingu
böfuðnauðsvn bændum, svo
margþættum störfum sem þeir
verða að kunna skil á, er stunda
landbúnaðarstörf á vorum dög-
um“.
— Ég álít, segir Steinþór Gests-
son, að íslenzkir bændur komizt
ekki hjá að legg.ja stóraukna
áherzlu á sem fullkomnasta og
hagnýtasta búnaðarfræðslu.
JÖKÐIIM SKIPT —
BÝLUM JFJÖLGAR
— Hve margir eru íbúar Gnúp-
verjahrepps nú?
— Þeir eru um 230. Býlum hef-
ir fjölgað nokkuð síðustu áratug-
ina, aðallega með skiptingu jarða.
Tæplega 40 heimili eru í hreppn-
um. Unga fólkið fer mjög lítið
burtu, nema til þess að mennta
sig, og kemur yfirleitt heim áft-
ur. Töluvert af ungu fólki hefir
byrjað búskap undanfarið, og
vaxandi áhuga gætir yfirleitt á
búskap.
— Hefir mikið verið unnið að
byggingarframkvæmdum í sveit-
inni síðustu árin?
— Já töluvert, í sumar voru
t.d. 3 ný fjós í byggingu. Eru 2
þeirra fyrir 36 kýr hvort, en hið
þriðja fyrir 20 kýr. Eitt íbúðar-
hús var þá einnig í byggin?u. Er
það í Hlíð, en þar búa bræðurnir
Steinar og Lýður Pálssynir, sem
eru stærstu mjólkurframleiðend-
ur í hreponum, segir Steinþór
Gestsson að lokum.
öeðlilegan milliliðagróða í ýms-
um myndum og öngþveiti í vöru-
dreifingunni, sem hefði í senn slikt jafnt við vísitöluuppbætur j
valdið almenningi hinum mestu og grunnkaupshækkanir. — Sú i
óþægindum og kjaraskerðingu skoðun mín er enn óbreytt og
jafnframt því að hafa í för með við hana stend ég, enda er mér
sér óviðunandi misskiptingu ekki kunnugt um það að neinn
þjóðarteknanna. Ég sýndi einnig málsmetandi hagfræðingur,
fram á það að verðlagseftirlitið hvorki hérlendur né erlendur
heíði reynzt gagnslítið, ef ekki hafi haldið öðru fram. Þar sem
gagnslaust til þess að ráða bót á AB-blaðið ræðir þessa skoðun ^
þessu ófremdarástandi. Svo virð- sem fjarstæðu ætti það að birta
ist sem greinar þessar hafi farið einhverja útreikninga til þess að
mjög í taugarnar á AB-blaðinu, sanna launþegunum hve miklar
sem nú virðist hafa gert það að kjarabætur þeir hefðu íengið
baráttumáli sínu að endurreisa með vísitöluuppbótunum, sem
haftakerfið og hverfa aftur til samið var um í fyrra. Það dæmi
hins óþolandi og óvinsæla ástands bæri auðvitað að gera upp á
í viðskiptamálum, sem ríkti á ár- þann hátt að gera annarsvegar-
unum 1947—50, biðraðanna, bak- upp tekjuaukninguna vegna
dyraverzlunarinnar, svartamark- launahækkananna en hinsvegar
aðarins o. s. frv. þá hækkun á landbúnaðarvör-
Þær tvær greinar, sem AB- um, iðnaðarvörum o. s. frv., sem
blaðið hefur í þessu tilefni heig- af kauphækkununum stöfuðu. —
að mér, gefa þó að því leyti lítið Við það bæri svo að bæta hækk-
tilefni til andsvara, að í þeim er un á bátagjaldeyi'isálagi vegna
ekkert að finna nema skæting og kauphækkana hjá útgerðinni,
beina útúrsnúninga, án nokk- hækkaðri álagningp verzlunar-
urra alvarlegra tilrauna til ein- fyrirtækja vegna aukins rekst-
hvers konar röksemdafærslu. Þó urskostnaðar þeirra, hækkun
skal hér með fáum orðum sýnt tolla, skatta og útsvara vegna
fram á helztu firrurnar i mál- kauphækkana þeirra, sem starfa
í þjónustu ríkis og bæja. Svo er
vel hugsanlegt að hækkun kaup-
gjalds hafi átt einhvern þátt í
hinu aukna atvinnuleysi, sem nú
flutningi blaðsins.
NÝJU MILLILIÐIRNIR
AB telur, að staðhæfingar mín-
ar um það, að verðlagseftirlitið hefur Serf vart við sig og ber þá
hafi ekki néð tilgangi sínum, einnig að taka tillit til þess við
hljóti annaðhvort að vera byggð- útreikningana. Vill AB nú ekki
ar á því, að ég geri ráð fyrir því, sanna gildi staðhæfinga sinna um
að enginn innflutningur hafi átt Þær kjarabætur, sem vísitöluupp-
sér stað á varningi þeim, sem hér . bæturnar hafa fært launþegun-
er um að ræða, eða þá að verzl- ™ með því að birta einhverja
unarfyrirtæki hafi brotið verð- . shka útreikninga?
lagsákvæði í mjög stórum stíl. Þrátt fyrir það þó að ég standi
Ég tók þó skýrt fram í n.inum 1 Þannig að fullu við þær skoðanir,
greinum að fyrir fivorugu þe*su ’er éS hef áður haldið fram um
hefði ég gert ráð. Vissulega var Það, að almennar kauphækkanir
um nokkurn innflutning á Þess-
um vörum að ræða á Þessu tíma-
bili, Þ° hann væri að vísu alls-
bæti ekki kjör launÞega, Þegar á
heildina er litið, er það nú samt
sem áður ranghermt hjá AB að
kostar ófullnægjandi til Þess að , eS hafi verið andvígur Því á s.l
fullnægja eftirspurninni, og af vetri> uð nokkrar vísitöluupp-
Því stafaði ófremdarástandið í
vörudreifingunni, biðraðirnar
bætur yrðu greiddar á laun. Ég
benti einmitt' á Það í greinum
bakdyraverzlunin o. s. frv. Ég Þeim, er ég skrifaðí um þetta,
benti hinsvegar á það, sem flest-1 Þegar kaupdeilurnar stóðu yfir,
! um mun í fersk-u minni að mikill að enda Þótt ekki væri hægt að
fjöldi nauðsynja var Þá að jafn-
aði ekki fáanlegur fyrir almenn-
ing á bví verði, sem verðlags-
tryggja kjör allra launamanna
með vísitöluuppbótum, Þá væri
hægt að bæta hag hinna lægst
ákvæði gerðu ráð fyrir ,og var launuðu með Þvi að taka upp
orsökin auðvitað hið mikia mis- , sviPað fyrirkomulag í launa-
ræmi sem Þá var milli framboðs gre>ðsiuni og á hinum Norður
Þess er búin, ef AB-hugsunar*
hátturinn í verðlags- og við-
skiptamálum yrði rikjandi. —
Kjarni Þessa hugsunarháttar virð
ist vera sá, að hagsmunum launa-
fólks sé þá hæfilega borgið, ef
yfirvöldunum þóknast að lög*
bjóða eitthvert nægiiega lágt
verð á vörum og þjónustu, en
hitt geri ekkert til þótt engar
vörur séu fáanlegar á þessu
verði. Það var vissulega ódýrt að
klæða sig á pappírnum árin 1948
til 1949, en sá böggull fylgdi þar
skammrifi, sem allir muna, að
vefnaðarvörubúðirnar voru tóm-
ar. Sannleikurinn um haftgstefn-
una og verðlagseftirlitið var nefni
lega sá, að með slíkum ráðstöf-
unum tókst að vísu að halda
vísitölunni og þar með kaup-
gjaldinu í skefjum, en ekki dýr-
tíðinni. Á óbeinan hátt hafði slíkt
stöðvandi áhrif á verðbólguna,
en sá árangur var á kostnað
launafólks, en ekki milliliðanna,
eins og AB-menn vilja láta í
veðri vaka. Tökum t. d. húsaleigu
löggjöfina sem dæmi um verð-
lagseftirlitið. Það má ábyggilega
mjög um það deila, hvort sú lög-
gjöf hafi náð teljandi árangri í
þá átt að halda húsaleigunni
niðri. Takmarkaður og síminnk-
andi hópur leigjenda naut að
vísu góðra húsaleigukjara í skjóli
laganna, en þeim mun meiri eft-
irspurn og hærra verð varð þá
á húsnæði því sem lögin ekki
gátu náð til. Hinsvegar var vísi-
töluskekkjan vegna húsaleigu-
laganna orðin nær 50 stig varlega
áætlað þegar haustið 1948. Svip-
aður hefur orðið árangur verð-
lggseftirlitsins með vefnaðarvöru,
búsáhöldum o. s. frv.
Ef launamenn og samtök þeirra
gerðu AB-kenningarnar um það
að lágt verð á ófáanlegum vör-
um sé þeim til einhverra hags-
bóta, væru því í rauninni engin
takmörk sett hvað ríkisvaldið
gæti skert kjör launamanna mik-
ið og þó látið líta svo út á papp-
írnum, sem kjörin væru óbreytt
eða hefðu jafnvel batnað. Það
væri t. d. hægt að halda visitöl-
unni svo lágri sem vera skyldi
með niðurgreiðslum á ófáanleg-
um vörum, sem ekki þyrftu að
kosta ríkissjóðinn neitt.
Nei, það er vissulega að fara
í geitarhús að leita sér ullar fyrir
launafólk, ef það ætláf sér að
finna einhverjar ábendingar um
úrræði, sem því megi verða til
hagsbóta í AB-áróðrinypn.
Frá isafjarðardjúpi
ÞÚFUM, N.-ís., 19. febrúar. —7
Eins og áður ■ hefir verið frá
skýrt, brann íbúðarhús í smíð-
um í Botni í Mjóafirði. Nú hefir
tjón verið metið og reyndist skaði
eigandans, Jóns J. Fannbergs,
kaupm. í Rvík, allmikið. Auk
þess missti smiður sá, er var að
byggja húsið, Halldór Víglunds-
son, öll verkfæri sín í brunanum,
ótryggð. Bjó hann á neðri hæð
hússins ásamt konu sinni, Gróu
Salvarsdóttir og 2 börnum
Þeirra. Auk Þess var einn ungl-
ingur í heimili hjá Þeim. Við
eldinn varð ekkert ráðið og brann
öll efri hæðin algerlega. Stein-
loft var á milli hæöanna og
hlífði Það neðri hæðinni, en hún
brann ekki. Tekið er Þegar til
við endurbyggingu hússins.
Nú hefir brugðið til betri veðr-
áttu. Hefir verið mikil leysing
undanfarna daga, svo hagar eru
komnir alls staðar og sums staðar
ágætir. Leysir nú óðum hið
mikla klakalag er lá yfir öllu.
— P. P.
og cftirspurnar.
Hinn aukni dreifingarkostnað
ur sem leiddi af hinni ófullnægðu
löndunum, þ. e. að greiða fulla
dýrtíðaruppbót á laun að vissu
marki. Á þeim grundvelli var
kaupgetu þurfti ekki að koma siðan samið milli atvinnurekenda
fram í ólöglegri verzlunarálagn- °S Aiþýðusambapasins, svo sem
ingu eins og ég sýndi fram á í kunnugt er. Hitt er fullkomin
fyni greinum mínum. Ég gerði flrra- er AB heldur því fram, að
þar einmitt ráð fyrir því, að Þetta fyrirkomulag hafi verið til
verzlunarfyrirtæki hefðu virt einhvérra hagsbóta fyrir opin-
verðlagsákvæðin, svo sem verið Þera staifsmenn. Það á aðeins við
mun hafa með tiltölulega fáum Þá sem taka laun skv. XIII.
undantekningum, en sýndi jafn- iaunaflokki og lægri flokkum,
framt fram á Það, að hinn aukni alhr sem Þar eru fyrir ofan og
dreifingarkostnaður í skjóli haft- er meginþorri opinberra
anna hefði einkum komið fram starfsmanna, hafa tapað á fyrir-
með tvennu móti. í fyrsta lagi komulaginu, Þar eð hlutdeild
bannig, að nýir milliliðif hefðu Þeirra í Þjóðartekjunum hefur
skotið sér inn milli verzlunar- rýrnað og hefðu Þeir verið betur
fyrirtækjanna og neytendanna og seffir- ef engar uppbætur hefðu
í öðru lagi hefði kostnaðinum og komið til sögunnar. Samt sem
fyrirhöfninni við vöruútvegun-
ina verið ve!t af verzlunarfyrir-
tækjunum yfir á neytendurna í
skjóli vöruskortsins. Öll „rök“
AB í þessu efni eru því alger-
áður hafa opinberir starfsmenn
sætt sig við þessa ráðstöfun til
hagsbóta þeim, sem voru á verka-
mannslaunum og lægri launum,
enda þótt flestir muni gera sér
lega út í hött og vísa ég að- öðru Uóst, að hagsbæturnar voru að
leyti um þetta efni til fyrri greina nokkru á þeirra kostnað, sem og
allra annarra launþega, er höfðu
meira en verkamannslaun.
I
AB-STEFNAN ER I ANDSTOBU
Htið VIÐ IIAGSMUNI LAUNA-
VÍSITÖT,UUPPBÆTUR
OG KJÖR LAUNAFÓLKS
Þar sem AB hefur svo
fram að færa sem raun er á gegn FÓLKS
því sem ég hélt fram um verð- | Ég get ekki látið hja líða í lok
lagseftirlitið, leitast það við að þessarrar greinar, að bentía á þá
koma stríðinu á allt arinan vett- ^ hættu, sem kjaramálum launa-
vang og fer því að ræða svo fólks og allri hagsmunabaráttu
Nýstárleg glugga-
sýning Vinnufala-
gerðarinnar
á kuldaflíkum
í GÆRKVÖLDI var sett upp ný
gluggasýning í sýningarglugga
Félags ípl. iðnrekenda í verzl.
Málarans í Bankastræti.
Það er Vinnufatagerð íslands
h.f. sem sýnir þar ýmisskonar
kuldaflíkur er hún framleiðir
fyrir konur, börn og karla.
Það ef nýstárlegt í sambandi
við þessa sýningu Vinnufatagerð
arinnar, að hún efnir til atkvæða
greiðslu um það, hvaða flík þyki
bezt þeirra, er til sýnis eru. —
Þátttakendur í atkvæðagreiðsl-
unni fá sérstakan atkvæðaseðil,
sem jafnframt er happdrættis-
miði, í verzl. Malarans, útfylla
hann eins og form hans segjr til
um og skrifa síðan nafn sitt og
heimilisfang ^ hann. — Að sýn-
ingunni lokinni, en hún mun
standa í hálfan mánuð, verður
dregið í happdrættinu, en þrír
vinningar eru í því, fyrsti vinn-
ingurinn karlmannskuldaúlpa,
I annar kuldaúlpa fyrir ' konu og
iþriðji virringurir.n ev barna-
úipa.