Morgunblaðið - 06.04.1952, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 6. apríl 1952
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði, innanlands.
í iausasölu 1 krónu eintakið. Kr. 1,25 með Lesbók.
Heilbrigt umh verfi
skapar heilbrigt fólk
UMRÆÐURNAR um starfsemi
Sameinuðu þjóðanna eru vana-
lega að langsamlega mestu leyti
tengdar stjórnmálaafskiptum
samtakanna. Það eru störf alls-
herjarþingsins, öryggisráðsins og
styrjöldin í Kóreu, sem heims-
fréttirnar snúast fyrst og fremst
um.
En Sameinuðu þjóðirnar hafa
viðtæk afskipti af fjölmörgunr
mannúðar- og menningarmálum
Þær vinna t. d. mikið starf á
sviði heilbrigðismála. Forystuna
um það hefur hin alþjóðlega heil-
brigðismálastofnun samtakanna.
Þessi stofnun hefur m. a. beitt
sér fyrir því að alþjóðlegur heil-
brigðisdagur er hátíðlegur hald-
inn í flestum þátttökuríkjum
þeirra. Tilgangur hans er sá, að
minna þjóðirnar á það, að mikils
er um vert, að hver einstakling-
ur leggi fram sinn skerf til þess
áð auka heilbrigði, hreinlæti og
hollustuhætti :í heiminum.
Kjörorð hins alþjóðlega heil
hrigðisdags, sem á morgun,
hinn 7. apríl, verður haldinn
hátíðlegur í fjórða sinn, er
‘fietta:
„Heilbrigt umhverfi skapar
heiihrigt fólk“.
í þessu kjörorði felst til-
gangur þessa baráítudags.
Hann er í stuttu máli sá, að
hnekkja ofurvaldi sjúkdóm-
anna, lina þjáningar mann-
kynsins og byggja upp líkam-
legt og andlegt heilbrigði.
í skýrslum frá heilbrigðismála-
stofnun S. Þ. er m. a. frá því
skýrt, að þrátt fyrir hinar miklu
framfarir á sviði læknavísinda og
sjúkdómsvarna þá þjáist þrír
fjórðu hlutar alls mannkynsins
enn þann dag í dag af sjúkdóm-
um, sem berast msð óhreinu vatni
vegna skorts á hreinlæti, :neð
skordýrum, músum, rottum og í
óvarinni mjólk og matvælum.
I þessum skýrslum er ennfrem
ur gerður samanburður á tölum
um dauðsföll í 89 löndum á tíma-
bilunum 1930—1932 og 1948—
1950. I öllum þessum löndum er
þróunin á sömu lund. Ungbarna-
dauðjnn þverr og meðalævin leng
ist. Á 'fyrra tímabilinu dóu 18.9
af þúsundi til jafnaðar á ári.
Á síðara tímabilinu var dánartal-
an komin niður í 13,7 af þúsundi
á ári. I átta ríkjum, sem skýrsl-
urnar ná til, lækkaði dánartalan
um 40 af hundraði á þessu tíma-
bili. í 23 löndum lækkaði hún um
20 af hundraði. Mest var lækkun
dánartölunnar í löndum, þar sem
heilsuvernd og sjúkdómsvarnir
höfðu verið mjög ófullkomnar og
hægt var að auka þær verulega
á skömmum ííma.
Fram til ársins 1930 dóu 10 áf
hverjum 100 börnum á fyrsta
aldursári. í einu landi var dánar-
talan 30 af hverjum 100 börnum.
Þessi dánartala hefur lækkað
mjög verulega vegna framfara í
heiisuverndarráðstöfunum og
baráttu alþjóða heilbrigðismála-
stofnunarinnar.
Meðal þeirra landa, sem
hafa lægsta dánartölu ung-
barna eru Svíþjáð, en þar er
dánartalan 23,3 af þúsundi og
ísland, sem hefur dánartöl-
una 23,9 af þúsundi.
I nokkrum .’öndum hefur meðal
aldurinn hækkað um 20 ár frá
síðustu aldamótum. Það land,
sem hefur lengstan meðalaldur
er KoIIand. Þar er meðalaldur
karla 69 ár og 5 mánuðir en
kvenna 71 ár og 6 mánuðir.
Það er okkur íslendingum mik-
ið ánægjuefni, hversu framar-
lega við stöndum í baráttunni við
ungbarnadauðann og ýmsa skæða
sjúkdóma. Á það ekki sízt við um
berklaveikina, sem fyrir ör-
skömmu var algengasta dánar-
orsökin hér á landi.
Við megum ekki slaka á
baráttunni fyrir fullkominni
heilbrigðisráðstöfunum og
heilsugæzlu. Við eigum vel
menntaða og dugandi lækna-
stétt, sem er fær um að hafa
forystuna í þessum efnum. Við
verðum að fá henni góð tæki,
fullkomin sjúkrahús, búin nýj
ustu og beztu verkfærum.
Fólkið sjálft verður að taka
þátt í sívaxandi heilsuvernd
og heilsugæzlu.
Kjördæmaskipyn
og lýöræði
S.L. SUNNUDAG var á það bent
hér í blaðinu, að sú breyting, sem
nauðsynlegust væri á stjórnar-
skrá hins íslenzka lýðveldis, væri
ný kjördæmaskipan. Var í því
sambandi væít um, að skipting
landsins í einmenningskjördæmi
væri líkleg leið til þess að skapa
tveggja flokka kerfi og útrýma
hrossakaupastefnunni úr íslenzk-
um stjórnmálum.
Tíminn telur þessar hugleið-
ingar sönnun þess að Sjálfstæð-
ismenn hafi viðurkennt að þeim
hafi skjátlazt er þeir beittu sér
fyrir breytingu kjördæmaskipun-
arinnar árið 1942.
Þetta er hinn mesti misskiln-
ingur. Áður en sú breyting var
gerð gat flokkur, sem hafði að-
eins einn fjórða hluta kjósenda
að baki sér náð hreinum meiri-
hluta á Alþingi. Alþingi var
þannig hrein skrípamynd af vilja
þjóðarinnar. Ennþá verra var
þetta áður en kjördæmaskipun-
inni var breytt árið 1934.
Framsóknarflokkurinn hefur
jafnan viljað halda í ólýðræðis-
lega og rangláta kjördæmaskip-
an eins og siður er rammra aftur-
haldsflokka.
Þessvegna getur hann heldur
ekki hugsað sér einmennings-
kjördæmi ef jafna á kjósenda-
tölu kjördæmanna verulega og
jafna þannig rétt fólksins til á-
hrifa á skipan löggjafarsamkom-
unnar.
Það er alls ekki hugmynd Mbl.
með uppástungunni um skipt-
ingu landsins í einmenningskjör-
dæmi að svipta eigi strálbý^ð á-
hrifum sinum og láta höfðatölu-
regluna eina ráða. En ef slík
kjördæmaskipun á að skapa lýð-
ræðislegt janrétti verður að jafna
kjósendatölu kjördæmanna veru-
lega frá því, sem nú er. En slíka
jöfnun er hæglega hægt að fram-
kvæma án þess að fremja rang-
læti gagnvart strjálbýlinu.
Fyrir Mbl. vakir fullkomn-
ara lýðræði og heilbrigðara
stjórnarfar. Mark og mið Tím-
ans er hinsvegar áframhald-
andi glundroði, klíkuveldi,
hrossakaupastefna og mis-
þyrming lýðræðis og þing-
ræðis.
Á þessum tveimur stefnu-
miðum er mikill munur,
IMjósnamálin s AJiemi
Þyrllflup funn njósnnmiðstöi
kommúnista uf kendinsra
STÓRBLAÐIÐ The Timcs í
Lundúnum birti hinn 1. apríl
síðastliðinn grein eftir fregn-
ritara sinn í Aþenu u* njósna
málin mikiu LGrikklandi, þar
sem rakin eru málsatvik að
nokkru og aðdragandi þess að
upp komst um hina yfirgrips-
miklu landráðastarfsemi
kommúnista í Grikklandi.
Til fyllingar frásögnum
Sigurðar A. Magnússonar í
Morgunblaðinu af sjálfum
réttarhöldunum fer hér á eft-
ir ágrip af upplýsingum
Lundúnablaðsins um starf-
semi þýzku njósnaranna.
ÞYRILFLUGAN
Dag nokkurn í r.óvembermán-
uði síðastliðnum var bandarísk
þyrilfiuga á loíti yfir úthveríi
Aþenuborgar. Heyrðu flugmenn-
irnir þá ókennilegar skeytasend-
ingar, sem vöktu grUnsemdir
þeirra.
Gríska lögreglan fór þegar á
stúfana og leidöu eftirgrennslan-
ir hennar til þess, að afhjúpuð
var . ein umfangsmesta mold-
vörpuhreyfing síðari ára. Það
voru 4 leiðtogar hennar sem
telcnir voru af lífi í dögun sunnu-
daginn 30. marz í Aþenu.
GLAPPASKOTIÐ
Allt frá því í júlímánuði 1950
hafði lögreglunni verið kunnugt
um, að leynilegar skeytasending-
ar áttu sér stað frá Aþenu, en
ókleift hafði fram að þessu
reynzt að ákvarða hvar sendi-'
stöðin var niður komin eða ráða j
dulmál skeytanna. |
Sendingar fóru að jafnaði að-
eins fram nokkrar mínútur í
senn, en einmitt í þetta sinn, þeg- I
ar þyrilflugan var á lofti, hélt j
ein stöðin áfram sendingum í
rúma klukkustund. Það var þetta
örlagaríka glappaskot, sem
beindi lögreglunni inn á slóð
njósnaranna og 13. marz gerði
hún skyndileit í húsi nokkru í
Kalithea.
SJÁLFSMORÐ
Eftir 36 tíma árangurslausa
leit komu lögreglumenn loks
auga á kynlega rimlugrind í
kjallaragólfinu. Ekki gátu þeir
þó fundið op á gólfinu þar sem
komast mætti niður í hugsanleg-
an neðanjarðarklefa. Skyndilega
gaus reykur upp um ristaropið
og varð þegar ljóst að einhver
brenndi pappír þar niðri. I sömu
andránni kvað við skothvellur.
■ Nikolaos Vavoudis, maðurinn,
sem sent hafði dulmálsskeytin
til yfirboðara sinna handan landa
mæranna, hafði framið sjálfs-
morð. Um síðir fannst manngengt
op niður í hvelfinguna, þar sem
fyrir voru senditæki af fullkomn-
ustu gerð.
Staðreyndir um afbrotaferii
grísku landráðamannanna
ráð og njósnir. Ákæruvaldið
hafði yfir að ráða gnótt sönn-
unargagna, sem lögreglan
hafði tekið í sínar vörzlur við
húsrannsóknirnar. Af þeim
gögnum varð ráðið, að um
hernjósnir hafði aðallega ver-
ið að ræða, — um gríska her-
inn, stöðvar hars og búnað,
um bækistöðvar flughersins,
um Iandamæravörzlu o.s.frv.
— Uppiýsingar um hermál og
varnir Grikklands höfðu með
ólögmætum hætti verið send-
ar í sífellu til aðalstöðva
kommúnista í Búkarest.
DIMITRIOS BATSES
I ljós kom, að njósnahreyfingin
veitti viðtöku stórum fjárhæðum
erlendis frá. Fjárreiður hreyfing
arinnar annaðist lögfræðingur-
inn Dimitríos Batses, sem tekinn
var af lífi sunnudaginn 30. marz
s.l. Hann játaði í réttinum að
hafa tekið við peningum frá
tveimur frönskum konum og
einni svissneskri. I mánuði hverj
um munu um 20—30 þús. doll-
arar hafa farið um hendur hahs, .•
Upplýst er, að einn mánuðinn •.«
greiddi hann þjónustumönr.um
sínum 27 þús. dollara.
'ftC-4.
LEIKKONAN
Grísk leikkona, María Kalligríj
sem þáttitók í njósnastarfseminiu: 4
átti 2 þús. dollara í fórum sínuni
þegar hún var handtekin. Öðru
hverju ferðaðist hún til Parísa’-
og veiíti þar viðtökufráfrönskum .
Framh. á blsi 12.
Velvakandi skrifar:
ÚR DAGUGA LÍFi
Gömul verzlun kvödd
ÞAR, sem þúsundir Reykvík-
inga hafa undanfarna ára-
tugi keypt bækur sínar, minnir
nú ekkert framar á þau viðskipti
annað en eitt skilti.
Fyrir 20—30 árum hófst verzl-
un í Bókabúð Austurbæjar við
Laugaveg, en nú hefir hún verið
lögð þar niður.
— skiltið eitt eftir.
Þó að hún væri ekki mikil að
' rúmmáli, hefir fjöldi manns sótt
þangað mestallt lesefni sitt, ef til
J vill það, sem af er ævinnar, en
' nú sækir enginn sér framar bók
inn fyrir þessar dyr.
Skárra var það gabbið
MJÖG ramt hefir kveðið að því
úti í heimi, að menn væru
gabbaðir 1. apríl, ekki bara ein-
staklingar heldur heilar frétta-
stofnanir og þá blöðin og lesend-
urnir.
I Bretlandi fundu strákar á
fermingaraldri bók fulla af furðu
legum tölum og uppdráttum. —
Stóð utan á henni, að hún væri
frá brezku kjarnorkurannsókna-
stöðinni og finnanda bæri að
brenna henni.
! Þeir skiluðu bókinni íil lög-
reglunnar og allt komst í upp-
nám. — Kjarnorkuleyndarmálin
liggjandi á víðavangi, svo að
blöðin voru jafnvel með fimm-
dáika fyrirsagnir.
| Svo þegar gauragangurinn
ætlaði að keyra um þverbak,
gerðu strákarnir heyrinkunnugt,
að þeir hefðu sjálfir ritað í heftið
og væri því varla nokkuð á því
að græða.
DULMÁLSLYKILLINN
FINNST
Aðra sendistöð fann lög-
reglan í húsi einu í útborg-
inni Glyfada. Þar hafði sendi-
klefinn verið útbúinn í eins
konar búri innar af eldhúsi
en laus múrsteinn í eldhús-
veggnum varð til þess að lög-
reglan komst að raun um
hvers kyns var. í þessum
klefa fann lögreglan firn af
skýrslum og skjölum, þar
sem á voru letruð fyrirmæli
til grískra kommúnista frá
Kominform og sömuleiðis af-
rit af upplýsingum sem send-
ar höfðu verið til Búkarest,
— og loks það sem mest var
uzn vert, dulmálslykilinn.
HERNJÓSNIR Mikil er skriffinnskan
Moldvörpuhreyfing komm- jU'FTIRFARANDI bréf er ritað
únista hafði verið afhjúpuð. Li norður á Siglufirði 31. marz
29 manns, þar á meðal 8 kon-' síðastlioinn.
ur, voru ákærðir fyrir land-! „Vér lifum á tímum nefnda
fargans og skriffinnsku. Lítið er
gert til að draga úr þessu, frekar
virðist haidið áfram á þeirri
braut, að fyrirskipa aukna
skýrslugerð og auknar skriftir.
Skal hér minnzt á lítið dæmi.
Frá síðustu áramótum hefir
þess verið krafizt hér á Siglufirði,
að innkaupareikningar frá út-
löndum væru undirritaðir og
hafa vörur alls ekki fengizt toll-
afgreiddar nema því aðeins að
eitthvert nafn stæði á fæti inn-
kaupareikningsins. ITefir þetta
orðið til þess, að allir innflytj-
endur hér í bæ hafa orðið að
endursenda sölufirmum eitt ein-
tak af innkaupareikningi og fá
hann endursendan póstleiðis. —
Skapar þetta aukna fyrirhöfn
auk þess, sem dráttur hefir orðið
á, að menn næðu vörum sínum
út af afgreiðslu, þótt fé og gjald-
eyrisleyfi væru fyrir hendi.
Nafnið á réttum stað
TOLLSKRIFSTOFAN hér hefir
tjáð mér, að svo stranglega
gangi tollyfirvöldin í höfuðborg-
inni eftir því, að reglur þessar
séu haldnar, að athugasemd hafi
verið við það gerð, að nafn á inn-
kaupareikningi hafi verið of of-
arlega sett. Mætti slíkt alls ekki
viðgangast og yrði að hafa
strangt eftirlit með því, að nafn-
ið væri sett á réttan stað.
Gilda aðrar reglur
í Reykjavík?
IDAG átti ég símtal við kunn-
ingja minn í Reykjavík, sem
gert hafði mér þann greiða, að
yfirtaka vörusendingu, sem mér
var hingað send frá Ameríku. —
Allt gekk þetta greiðlega, en ég
varð að segja honum frá drætti
þeim, sem orðið hefði á því að
hann fengi vörurnar suðyr, en
hann stafaði af ofangreindum á-
stæðum. Skýrir hann mér þá frá
því, að aldrei hafi verið krafizt
slíks af sér við tollafgreiðslu. —
Hafi hann aldrei heyrt minnzt á
þessa fyrirskipun um undirskrift
ir á innkaupareikningum. Skal
þess getið til fróðleiks, að* þessi
kunningi min flytur inn allt að
4 sinnum fleiri vörur en ég. Ná
spyr ég:
Gilda önnur lög og aðrar reglur
um tollafgreiðslu á vörum í höf-
uðborginni, en úti í landsbyggð-
inni? — Kaupmaður“.
Spurningunni er hér með kom-
ið áleiðis.