Morgunblaðið - 08.02.1953, Blaðsíða 10

10
MO RGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 8. febrúdr 1953
g Þjóðleikhúsi
Minningarorð
25. F. M. LEZT hér í Fieykjavík
$-kúli Einars'sön, útgeíðarmaður,
88 ara að aldrx.
, Skúli fasddist á Sandi í Aða-1-
dal í Suður-Þingeyjar.sýslu 17.
október 18ö4. Hann íbr ungur til
Akureyrar og lærði þar skósmíð-
at. Þegar hann haiði lokið námi
stundaði hann skósmíðar á Akur-
qgfln nokkur ár, en flutti til ísa-
fjarðar árið 1893, og bjó þar síð-
%n í 26 ár. Mestu manndóms- og
íifhafnaár æfi sinnar átti hann
þyí þar heima.
Fyrstu árin á ísafirði stundaði
§kúli skósmíðar, og rak jafn-
jjramt verzlun. En brátt hóf hann
ylgerð til fiskveiða.
kjÁ þeim árúm lifðu allir ísfirð-
íngar beint eSa óbeint á.sjávar-
^fla. Það fór þv.í svo um flesta
menn, er til ísafjarðar fluttu,-
a| þeir hófu þátltöku í útge'rð,
e^E eitthvað' vár í þá spunnið. —
fejcúli gekk kappsamleg-a að' út-
gerðinni-og var stundurn formað-
á báti sínum. Hann hafði líka
^ hendi ,.Djúpferðirnar“ nokkur
Wr
^Framsynir menn á Isafirði sáu
snerama sð frystihúsrekstur vár
pauðsyniegur þattúr í útgerðinhi.
jkúií býggði þri myndarlegt
frystihús í féiagi við Karl Ol-
geirsson, útgerðarmann og kaup-
igLann á Isafirði og ráku það í fé-
3$gi- allmörg ár. Þetta frystihús
^ameinaðist svo öðru frystihús-
fyrirtæki þar, og varð þá að ráði
að Skúli flytti til Reykajvíkur og
byggði þar frvstihús, er vnni í
félagi við Isafjarðarfrystihúsin.
Þefta var árið 1919, rétt eftir iok
gamla stríðsins.
Vegna afleiðinga stríðsins sköp
uðust ýmsir örðugleikar á meiri-
^pttar framkvæmdum. Úr frysti-
þúsbyggingunni hér varð því
ejckert. Skúli hóí þá verzlun hér:
En hugur hans var þó við út-
gerðarmálin. Og brátt tók hann
sig upp og flutti til Raufarhafnar
Og kom þar uop frystihúsi En
vei kefni revndust þar þá ekki
ijþg og hvnrf hann því innan
skamms þaðan og settist að á
ÁjJctirevri.
Á Akurevri fékkst Skúli hvorki
¥?ð útgerð né frystihúsiekstur,
í.r. s>.i- :. fs; yy, rrtíðar fá ár.
Fór Síðan til Reykjavíkur og setti
& siofn \vrziun SfðUstu árin hér,
d'Vs’tfí há.nn hjá dót*ur sinni
Emelíu ag ma'nni hennar, Hálli
HaRssvní, tannlækni, og dó hjá
þcÍTn í hárri e'.li, eiris og'áður er
saet’
Skúli vfv tvíkvpp -'ftT'-

vr1-!
kona hans var Sign'm Tórhas-
dóffír Þá Hróarsstöðiim i Fnjóska
dal. Þau áttu lö börn; öll mann-
.væ’Tég, og-.komust 9 úr æsku.
Síðári kona • Skú'a var Hélgá
Þóroddsdóttír. Eftir 'þau lifa þrjú
börn þeirra mannvænleg.
Skúli var fróðleiksmaður. ekt i
mikill vexti, en rammur að af 1;.
harðger os kannsamur, en þó
Ijúímenni í umgengni.
Ég, sem þessar límtr skrifr.
kvnntíst á ■>fi1 : qv-
j til,- að ó/ átt.1 við hann talsverö
Iskipti. ɧ- var- þá forr-'-"ð1..’.maðti -
Tðr,<!,--'í'1a Tsfirðin^a, <”1 skó’i’"’"
leigði hjá Skúla. Sami inngangur
var í einkaíbuð ha’-’s og .skólann,
og skó’astofmpar upn'i vfir íbúð-
inni. í skóÞ’-nm vóru 30—40
’unfrlíngar mi’Ti fermingar og
! tv?fh«s. j\Tærri má géta hyersu
, hlióð'át bpvfjgjif:] mtn hefir
' rr/*vjfS r'--, l' p s 1 - 1 p c>rr fjfUfíkvMU
han« bn”- ðic;t aMréi vanstiRin'g-'
n’-o'-f* hr-'ur betta hé'mili
skipað h'vtt rúm í bu"a mínum.
Og nú, við and’át Skúla Einnrs--
sn-rr, skpu- hann eftir í bu”a
mínum minnin«u rnn mikinn
skapsmuna- og

mánn.
Sig'iirður Kristjánsson.

4»
j Fáfegu þýzku
? KJÓLAEFNIIM
■
1 fekín íVism á morgun
■
■
j ^a^ncrt)
K
4
t
á góðUm stað í beenum, 4 herbergi, éídhús WC og geymsla,
ca. 75 ferm. íbúðin er í góðu standi með olíukyntri mið-
stöÁ og heitu og köidu vatni. Laus til íbúðar í vor. —.
Uppl. í síma 3507.
*
t

■4»
-t
Ithiutun lisfamsinfKistyrks
Þeir, sem æskja þess að rijóiá stýrfcs af fé' þvi, sem
veitt er á fjárlögum 1953 til' styrktar -skáldum, rithöf-
unðum og listamönnurn, skulp. sendd urnsóknir sfiiar til
skrifslofu Alþmgis fyrir 10. rriarz n. k.
■ <■ f 1 i.J;.. • '. ýv’’
> ÚlWotunarni'fndfn.
ÞJOÐLEIKHUSSTJORI og þjóð-
leikhúsráð birta í Morgunblaðinu
1. þ.m. greinargerð af sinni hálfu
um viðskipti Sinfóníuhljómsveit-
arinnar og Þjóðleikhússins. Grein
argerð þessi haggar að vísu ekki
peim staðreyndurn, sem settar
v’oru fram í greinargerð okkar
undirritaðra í Morgitnbl. 28. i.m.,
en um ýmis atriði er frásögnin þó
jVO stórlega villandi, að ekki
rerður komizt hjá því að leiðrétta
aana að nokkru.
Það er gefið í skyn, að við und-
.rritaðir höfum orðið til að vekja
jteðaskrif um þessi mál, erida
pótt hitt sé almenningi kunnugt,
uð greinargerð okkar frá 28. f.rri.
rar birt að gefnu brýnu tilefni,
.’égria mjög rangfærðra og vil-
:allra blaðafregna, sem báru það
með sér, að þær voru ýmist hafð-
ar beiniínis eftir þjóöiéikhús-
stjóra eða höfðu verið bornar
undir hann til staðfestingar, áður
er» þær voru birtar.
,.STÚÐNINGUR“ I.EIKHÚSSINS
v IÐ HLJÓMSVEITINA
Alvariégasta mishermið í
gti.inargerð þjóðleikhússtjórnar-
innar er sú: staðhséfirig, að leik-
húsið hafi „styrkt“ eða „stutt“
SinfóníuMjómsveitína á undan-
föi’Rurft árum. Hitt’er sanni nær,
eð í viðskiptum þeSsara aðila hef-
ir Sínfóníuhljómsveitin jafnan
rerið veitandi fremur en þiggj-
andi. Nægir að benda á, að Sin-
fóníuhljómsveitin hefir ein borið
aúan kostnað og áhættu af ráðn-
ingu þeirra aðkomuhljóðfæra-
leikara, sem þurft hefir að ráða
hingað á fullum árslaunum, til
þess að unnt væri að halda uppi
rétt skipaðri listrænni hljómsveit,
e.i siík hljómsveit. er frumskilyrði
cperusýninga í Þjóðleikhúsinu,
ei’is og-áður hefir verið sýnt fram
á.• Þj'óðleikhúsráð og þjóðleikhús-
stjóri hafa' að vísu nýlega viður-
kennt réttmæti þess, að Þjóð-
leikhúsið tæki að einhverju leýtí
þátt í þessum kostnaði. En hingað
tiT hefir ekki anhað fé run'nið til
Srnfóníuhl.jómsveitarinnar frá
Þjóðleikhúsiriu en tímakaup fyr-
ir virinu þéssara manna, þfegar
þeir hafa unnið í leikhúsinu.
Þessi upphæð, sem með engu móti
getur talizt ,,styrkur“, nam á s.l.
ári kr. 40.735,93, og er það ekki
némaTítið brot af því fé, seTn það
kostar að hafa þessa menn hér
tiltæka, enda ekki rtema um tólfti
hluti hljómsveitárkbstnaðar leik-
hússins.
ÍSAMNING AR H A GKVAÍMARI
FYRIR LEIKHÉSIÐ
Afgangurinn af þeirri hálfu
illjón ki’ória, sem Þjóðlefkhús-
ð greiddi fyrir hljóðfæraleik á
1 siðasta ári, hefir verið greiddur
j pðrurri einstökum hljóðfæraleik-
: urum sem tímakaup. Verður
þetta að teljast mjög ógætiieg
meðferð á fé Jeikhússins, þar sem
vitað er, að með samriingurh við
Sinfóníuhljómsveitina hefði Þjóð-
. leikbúsið getað tryggt sér sömu
vihnu fyrir 70—100 þús. kr.
lægra verð. Þetta bvggist á því,
að með nokkurri viðbót við nú-
verandi fasta starfskráfta sína
hefði SinfónMhfjómsveitin getað
ieyst þetta starf af hendí méð
mik.lu hagkvæmari hætti og bætt
þó starfsskilvrði sín noklriið um
leið. — En það er jafnmiMl fjar-
stæðá, ?ð tímrvinnukáup Þióð-
'eikhússins tii einstakra hijóð-
færaleikará sé „stuðningur“ við
Sinfóníuhlió'risveitina, eins og
hitt væri fráleitt að kalla „stvrk“
til Þjóð'eikhússins þá peninga,
sr*tri Wkarar bes= kunna að vinna
sér inn persónulega með þátt-
töiru útvarDsMjkritum eða upp-
lestri á skemmtunum.
nTRKE^PT ,.REYNST.A“
Þiúð1.-’’Vbúrstjór’ hefir áður
bo-íð. þýf vj'ð, oit er enn á það
Vikið l.greinárgerðinni, að hann
hafi vi’iað „öð'ast revnslu" úm
.fónljstarþörf leikhúsFáns, áður en
isarnnirig'ar væru gerðir. Hann
telui- sig nú háfa 'fengið þessa
Afliugasemdír við greinargerð
þjóðeikhússfjcra og þjóðleikhússráði

reynslu, og má segja að hún hafi
orðið alldýrkeypt, þar sem hún
hefir á s.l. ári einu kostað 70—
100 þús. kr. sarhkv. framansögðu,
'auk þess sérri hún kanri að hafa
kostað fram til þess tíma. Hitt
er staðreyrid, að hefði* glögg
starfsáætlun fyrir leikhúsið legið
fyrir, þá hefði verið auðvelt fyrir
þjóðlöikhússtjóra með ráði sér-
fróðra manna að gera umrædda
sarrtninsa. leikhúsinu algerlega
að áhættulausú.
SAMNINGSUMLEITANIR
Það et' mishermt, að samninga-
umræður milii formanfis Sinfóníu'
hljórnsveiíarinnar og þjóðléik-
hússtjóra hafi hafizt „í lok síð-
'asta stárfsárs" leikhúSsins. Þær
iurnráíður, sém þjáðiéikhússtjóri.
sleit nú rétt fyrir áramótin, hóf-.
ust ekki fyrr en í lok október-1
márisðar s.l„ en fram að þeim
tíma böfðu undirtektir þjóðleik-
hússtjóra undir umléitanir hTjóm-
sveitarstjórnarinnar verið mjög
með ssrna hættí og jafnan áðu.r. |
í októbérmánuði hafði það orðið
kunnugt, að Sinfóníuhljómsvcit-!
in ætti kost á að fá hingað hina
sænsku Tistamenn til aðstoðar við
flutning á óperunni „Tosca“, og
virtust það vera þessar fréttir,
frernur en hin nýfengna „reynsla“j
þjóðleikhússtjóra, sem ollu því,
að hann var nú fúsari til samn-
ingaumleitana en áður. i
í þessu sambandi er rétt að
upplýsa, að þjóðieikhússtjóra
vuru gerð þrennskonar boð varð-
andi flutning „Tosca“: í fyrsta •
Tagi að Sinfóníuhljómsveitin
fengi að flytja óperuna í Þjóð-j
leikhúsinu á eigin nafni, eða í
öðru lagi að Sinfóníuhljómsveit-
in og Þjóðleikhúsið stæðu sam-1
eiginlega að þessum sýningum,
eða í þriðja lagi að Þjóðleikhúsið
teMist eitt fyrir flutningi óper-
unnar. Einnig er rétt að skýra frá
því, að okkur er kunnugt af við-
tölum við þjóðleikhússtjóra, að
engar svo bindandi ráðstafanir
höfðu verið gerðar varðandi
flutning óperunnar „La Traviata" t
að Þjóðleikhúsinu væri þess
vegna ókleift að ganga til sam-
komulags um „Tosca“.
í greinargerðinni er hinsvegar
ekkert minnst á það eina, sem frá
okkar hendi var ófrávíkjanlegt,
ekilyrði, að við Þjóðleikhúsið.
starfaði tónlistarnefnd, sem fjall-
aði um öll tónlistarmál leikhúss-
ins. Þetta atriði var að okkar
álíti grundvaltarskilyrði fvrir
íramtíðar samstarfi Sinfóníu-
hljómsveitarinnar og Þjóðleik-
hússins.
LÍTIÐ TfLEFNI,
MIKLAR AFLEIBINCAR
Við undirritaðír töldum, dag-
ana fyrir jóiin, að í rauninni
væri ekki annað eftir en að
ganga frá nokkrum formsatrið-
um, til þess að heiMarsamfeomu-
lag kæmist á. En á Þorláksmessu
birtist stutt fréttaklausa í eiriu
dagblaðanna, höfð eftir sænsku
tímariti, og var þar sagt frá við-.
ræðum okkar við sænsku lista-
menninga mjög með sama hætti
og áður'hafði verið gert í blöðurfi.
Þjóð’eikhússtjóri lét svo um mælt
þegar er þessi grein birtist, >áð
hún mundi spilla mjög fyrir
samningmn, ef ekki útiloka .þá
algerlega, enda var sú rauniri á,
þegar rætt var um samningana aS
nýju milli jóla og líýjárs, að við-
hörf hans var þá gerbreytt, erida
sléit hann samningunum endári-
lega 30. des. með þeim atvikum,v
:sem lýst er í fyrri greinargérð
‘okkar. M'á því segja, að hér hafi
lítið tilefni haft miklar og óheilla
vænlegar afleiðingar.
Þjóðleikhússtjóri neitar því að
hann h'afi leitað fýrir sér um
sariminga við einstaka hljóðfæm-
•leikara á'lann aður en samningá-
umleitanir við stjórn Sinfótííu-
hljómsveitarinnar hófúst. Þetta
er engu síður staðreynd, og má
færá sönnur á þáð, ef þðrf kfeí-
uiv
Þióðleikhússtjóri tehir. að aðal-
at’ ioið fyrir leikhúsið hafi verið
,,að trvggja starf sitt þannig, að
ut-naðkomandi öfl gætú ekki sett
því stólinn fvrir dvrnar um nátíð-
s't’rilegöft tórilistarflutning". Þetta
telur hann hafa tekizt með stofn-
úb sérst.akrar hljómsveitar við ,
leikhúsið. „Eri í niðuriagi greinar-'
gerðar þjóðleikhússtjórnaririnar
(••• bó sannað á átakanlegan hátt,
að þetta heíir með öllu mistekizt.
TU .TÓMSVETTARSTJÓRNIN
FÚS TIL SAMSTARFS
Það sknl tekið skýrt fram. að‘
stjórn Sinfóriíuhljómsveitarinngr
á eti,?án þátt í bví, ef Þióðléik-
húsið hættir við sýhlriC"r á berria
ór>eTu þpifri,' sem bióðléikhús-
stíóri háfði gp-rf ráð fýfir, ehda
hefir ekki verið til henriar leitað
í bví s-mbandi. Hliórrisveithr-
stjórriiri hefir aTRar verið c" er
enri fús til samstárfs við Þ‘óð-
ieikhúsið, og hafá engir „duttl-
urigar“ komið bar tíl vrpiriá. Hins
vcear hafa viðhorf þiöðléikhús-
ot'óra iafv-ri vcv,ið rokkúð b’.tfk-
ul, og virðist svo sem smáleg
htvik hafi stundum ráðið óeðli-
t]p"'a rnikhi um afstöðu hans til
málanna.
7. feb-úar 1953
Jótt ÞórstínffM
Björn .Tónsson.
BRÚRSEL, 7. febr.: — Baudou'in,
BeTgíukoriuneur, sem dvalizt hef-
í”- um tíma á Rivevpströndinni,
bóit bpimleiðfs í kvöM með iárn-
bvputateRt. Hefur hann dva1izt á
Ri’ærnströndinni ásamt föður
sínum. I.poriold fvrrum Belffíu-
ko’umgi, og konu hnns, De Rcthy
prinsessu. — Reuter.
lýkomið frá Austirrríki
MJÖG FALLEGIR
ICveninniskór og töfflur
Herrainniskór og töfflur
Kuldastígvél
med renniias fyrir kvenfólk og karlmenn.
Karlmannabomsur
Kveninrtiííkór á kr. 35.70 ,
~S>Í?öt/er,zíun jSéturó ^SJitdréóóoncu'
Laugaveg 17 — Frainnesvegi 2.