Morgunblaðið - 22.09.1953, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 22. sept. 1953
MORGUNBLAÐIÐ
■7
Kruchev
NIKITA KRUCHEV var skipaður
aðalritari rússneska kommúnista-
flokksins í síðustu viku og kom-
ust þá þegar á kreik ýmsar sög-
ur þess efnis, að hann væri nú
að bola Malenkóv mági sínum
frá völöum og hyggðist taka við
stöðu hans, ekki sízt þar eð nú
hefur Bería verið hreinsaður og
æ minna virðist bera á Molotóv.
En nú er spurningin. Hver er
þessi Kruchev eiginlega? Er
sennilegt, að margir hafi hug á
að vita það, því að fylgzt er með
leiðtogum Sovétríkjanna sem
væru þeir aðalpersónur i ein-
hverri leynilögreglusögunni. —
Og hver hefur ekki gaman að
leynilögreglusögum?
★ ★
Enginn veit með vissu, hvaða
orðrómur á við rök að styðjast,
þegar Kreml er annars vegar.
Hins vegar vitum við, að sem
stendur er samvinna með þeim
Malenkóv, Molotóv og Kruchev
•— og í Sovétríkjunum er nú sam-
stjórn margra manna. Hafa
kommúnistablöðin lagt mikla
áherzlu á þá staðreynd, cnda hef-
ur einskis eins manns verið get-
ið sem forystumanns Ráðstjórn-
arríkjanna. Einnig vitum við, að
leiðtogarnir sitja á svikráðum
hver við annan; það sýndi fall
Bería. Allt bendir til þess, að all-
ir reyni Sovétleiðtogarnir að ná
einræðisvaldi, eins Og Stalín
forðum.
HAFA STARFAÐ LENGI
SAMAN
Allan þann tíma, sem Malen-
kóv og Kruchev hafa starfað
saman, hefur verið ómögulegt að
merkja neina valdastreytu eða
mikilvægar deilur milli þeirra.
Þeir hafa gengt ólíkum embætt-
um; auk þess eru þeir tengdir
á annan hátt: Malenkóv er
kvæntur systur Kruchevs, Gel-
enu, sem einu sinni var fræg
prímadonna við Moskvuóperuna.
Þegar Malenkóv var einkarit-
ari Stalíns og skipulagði iðnað
Sovétríkjanna, starfaði Kruchev
að skipulagningu landbúnaðar og
Úkraníumáium. Hann er sjálfur
Úkraníumaður, sonur fátæks
verkamanns, er lézt af slysför-
um i kolanámu einni í Kaiin-
ovka; hann ólst upp, eins og
Vorisholov marskálkur, á hinum
víðáttumiklu sléttum Rússlands,
lifði einlífi hjarðsveinsins og
lærði að meta náttúrun lands-
ins. Hann gekk ungur í fylkingar
Rauðliða.
Á ÞVRNUM STRÁÐRI BRAUT
STJÓRNMÁLANNA
Vorisholov gerðist hermaður
•— en Kruchev fór þegar út á
hina hálu braut stjórnmálanna.
Hann tók snemma að kynna sér
skipulagsmál ýmiss konar og
fékk það hlutverk á hendur að
breyta hinni miklu þjóðernis-
stefnu í Úkraníu og veita henni
í nýjan farveg kommúnistastefn-
unnar: í fyrstu voru kommún-
istaleiðtogarnir umburðarlyndir
gagnvart hinum ýmsu þjóðarbrot
um Sovétríkjanna, en á því varð
skjótt stefnuþreyting.
SK.IÓTUR FRAMI
Kruchev hafði lánið með sér.
Hann hækkaði smátt og smátt í
tign, fluttist til Moskvu fyrir
1930, gekk þar um tíma í iðnað-
arháskóla og gerðist foringi
stúdentanna, er þeir skipuðu Sér
undir merki Stalíns í baráttu
hans við þá Bukharin og Trotskí.
Eftir hreinsanirnar hækkaði
hann skjótlega í tign, varS undir-
maður Kaganovitch, sem þá
skipulagði iðnaðar- og járnbraut-
armál Rússlands og síðar tók
hann við starfi hans sem yfir-
maður kommúnistaflokksdeildar
Moskvuhéraðs. — Meðal annars
má geta þess, að Kruchev er
frumkvöðull hinnar miklu neð-
anjarðarbrauta í Moskvu, sem
mikið hefur verið lagt í a£
— hin nýja stjarna
itússlands
Hann iapaði í baráftunni
við rússneska bændor -
en gaf Malenkov systur sína
Páll Jónsson:
Kaupmannahafnarbréf
Tvö þingsæti ráða meirihluta
Jafnaðarmanna í Þjóðþinginu
Fyrslu kosningar í Danmörku
eftir sljórnlagabreytinguna.
dýrindis skrauti til þess að villa
ferðamönnum sýn: Þær eru and-
staðan við hin fátæklegu hreysi
rússneskra alþýðufjölskyldna.
SENDUR Á VETTVANG
Þegar Stalín og Hitler skiptu
Póllandi þróðurlega á milli sín
1939 var Kruchev sendur á vett-
vang, til þess að innlimunin færi
fram á sómasamlegan hátt og hin-
ir nýju Sovétborgarar — fyrrum
Pólverjar — „hoppuðu inn í“
Sovétsamveldið þeigjandi og
hijóðalaust. — Og nú notaði
Kruchev aftur fyrri' aðferðir,
umburðarjyndi og sveigjanleika
í fyrstu, en síðan algera hlýðni
við stefnuna. Á þann hátt hafa
Rússar ætíð unnið í þeim lönd-
um, sem þeir hafa innlimað í
heimsveldi sitt. — En Rússar
fengu ekki frið í pólsku Úkraníu:
Heimsstyrjöldin skall á og naz-
istaherirnir réðust austur á bóg-
inn. Það gerði strik í reikning-
inn — og Kruchev fékk ekki að
Ijúka við verk sitt. En eftir 1945
fór hann aftur á vettvang til að
hefja verk sitt á ný og bjarga
því, sem bjargað varð. í þgtta
skiptið var hamingjan ekki hlið-
holl honum. Gífurlegir þurrkar
herjuðu um alla Ukraníu næstu
ár, fólkið fluttist unnvörpum á
brott og hægt var að aka tímum
saman um hinar miklu sléttur án
þess að rekast á nokkra hræðu.
Var þá Kakanovitsch sendur á
vettvang. Stalín gerði hann aftur
að yfirmanni Kruchevs og var
hann það, þangað til ástandið
hafði lagazt mjög; þá var Kruc-
hev settur í fyrra embætti sitt
og náði afíur völdunum í Úkran-
íu. —
ÁÆTLUN KRUCHEVS
Það var á þessum árum, sem
Kruchev fékk hinn gífurlega á-
huga sinn á landbúnaðarmálum
og hafði hann mikil áhrif á
fiokksbræður sína; hann vann
þá á sitt mál og fékk áætlanir
sínar og tillögur samþykktar. —
Voru þær í höfuðdráttum á þá
leið, að sanryrkjubæildur og allir
landbúnaðarverkamenn skyldu
búa í þorpum og bæjum og flutt-
ir í járnbrautarlestum til og frá
vinnustað.
SAMYRKJUBÚSKAPUR-
INN HEFUR BRUGÐIZT
En áætlun Kruchevs mætti
gífurlegri mótspyrnu bæði
landbúnaðarverkamanna og
bænda — o gsvo fór að lokum,
að Ráðstjórnin varð að for-
kasta henni. Má af því sjá,
hvíiíkar viðtökur hún fékk,
því að kommúnistastjórnin er
sannarlega ekki vön því, að
láta alþýðuna ráða gerðum
sínum. En í þetta skipti fór
þó svo, óánægja manna hrinti
stjórninni bókstaflega á flótta.
Síðan hefur áætlun Kruchevs
aidrei skotið upp aftur. Og meira
að segja er nú svo komið, að
Kruchev sjálfur hefur skipt um
skoðun; það sýnir hin nýja á-
ætlun hans, sem kunngerð var
nú ekki alls fyrir löngu. Sam-
kvæmt henni mega bændur jafn-
vel stunda sjálfstæðan búrekstur
jafnhliða samyrkjubúskap. — f
fyrsta sinn hafa stjórnarvöldin
ekki þorað annað en mæta að
nokkru hinum háværu kröfum
rússneskra bænda. Ástæðan er
ekki sízt sú, að samyrkjubúskap-
ur hefur ekki uppfyllt þær von-
ir, sem við hann voru bundnar í
upphafi.
SAIHLOKUR
Allar tegundir af samlokum fyrir
bíla fyrirliggjandi.
S)le^dnóóon lifi.
Hverfisgötu 103. — Sími 3450.
TRÍÓ
ÞVOTTALÖGUR
HEFUS ÞÆGILEGAN ILM
INHIHHXDUR ENÖIK SSABLEG EFNl
Ralínétorar
12 stærðir fyrirliggjandi.
Stjörmi-þríh.-rofar
Automatiskir rofar
I.UDVIG STORR & Co.
A>ikið viðskiptin!
Augiýsið í Morgunhíaðinul
Kaupmannahöfn í sept. 1953.
HINN 1. september kom Lands-
j þingið saman í siðasta sinn. For-
seti þess, frú Ingiþorg Hansen,
hélt stutta ræðu og lét í ljósi ósk
um, að stjórnarskráin nýja, sem
afnemur Landsþingið (efri deild
þingsins), vérði þjóðinni gæfu-
söm. Kvikmynd var tekin af
| þingfundinum. Annað gerðist
j ekki. Þannig lauk rúmlega 100
ára tilveru þessa þings, sem vald
ið hefur miklum deilum í dönsk-
um stjórnmálum, sérstaklega
fyrr á tímum. Síðastliðintör hef-
ur Landsþingið þó ekki verið
annað en skuggaþing.
EIN ÞINGDEILD
Hinn 22. þ. m. fara fram
fyrstu þjóðþingskosningarnar
samkvæmt nýju stjórnar-
'skránni, sem konungur stað-
festi hinn 5. júní. Eftir afnám
Landsþingsins verður löggjaf-
arþing Dana í einni deild, sem
nefnist Þjóðþingið, eins og
neðri deildin í gamla þinginu.
En þjóðþingsmönnum verður
fjölgað úr 151 upp í 179. Þar
af kjósa Færeyingar 2, eins og
áður, og Grænlendingar 2, en
Grænland hefur ekki áður
átt fulltrúa á danska þinginu.
BÚIÐ AÐ KJÓSA
Á GRÆNLANDI
Kosningarnar á Grænlandi
fóru fram í lok ágúst. Kosninga-
þátttakan við þessar fyrstu græn-
lenzku þingkosningar var rúm-
lega 65%. Er það meira en þú-
ist var við. Við fyrstu þingkosn-
ingarnar í Danmörku fyrir rúm-
lega 100 árum greiddu ekki
nema 33% af atkvæðisbærum
mönnum atkvæði.
Grænlendingar kusu frænd-
urna Augo Lynge, kennara, og
Frederik Lynge, fyrrv. nýlendu-
stjóra, ó þing. Þeir fengu hvor
um sig rúmlega 60% af greidd-
um atkvæðum. Báðir þessir nýju
þingmenn standa utan flokka. Á
Grænlandi eru ennþá engir
stjórnmálaflokkar.
2,7 milljónir kjósenda eru á
kjörskrá við dönsku þingkosning
arnar hinn 22. þ. m. Það eru því
nær 120.000 fleiri en við þing-
kosningarnar, sem fóru fram í
apríl vegna stjórnarskrárbreyt-
ingarinnar. Kosningaaldur hefur
nefnilega verið færður niður úr
25 í 23 ár.
NÝR FLOKKUR —
IIINIR ÓHÁÐU
Ef Knud Kristensen hefði ekki
stofnað nýjan flokk, þá hefði
ekki verið búist við verulegum
breytingum á flokkaskipting-
unni við þessar í hönd farandi
kosningar. En stofnun þessa nýja
flokks, sem nefnist „Hinir ó-
háðu“, gerir að verkum, að erfitt
er að spá um úrslitin. Um langt
skeið hefur óvissan um kosninga
úrslit í Danmörku ekki verið j
eins mikil og nú.
Knud Kristensen var lengi
bóndi á Jótlandi, en á nú bú-
garð á Norður-Sjálandi. Hann
var forsætisráðherra i vinstri-
mannastjórninni, sem sat við {
völd 1945—47. Hann hefur alltaf
verið mjög íhaldssamur^ maður
og mikill þjóðernissinni. Á stjórn
arárum sinum vann hann að því,
að Danir fengju Suður-Slésvík
frá Þjóðverjum. En stefna hans
í Slésvíkurmálinu gerði að verk-
um, að stjórn hans var felld í
þinginu haustið 1947. Eftir þetta
hefur hann ekki átt sæti í stjóm.
landsins. Knud Kristensen er
gagnólíkur flokksbróður sinurOjí
Erik Eriksen, núverandi forsætis*
ráðherra, sem er frjálslyndur
maður og mjög samvinnuþýður.
ANDSTAÐA GEGN NÝJU
STJÓRNINNI
Knud Kristensen var heiðurs-
félagi vinstriflokksins, etm
skömmu eftir að búið var aO
samþykkja nýju stjórnarskrána^
sagði hann sig úr flokknum og
fór að undirbúa stofnun nýs
flokks. Óánægja með stjórnar-
skrárbreytinguna átti mestaix
þátt í þessu. Allmargir kjósend-
ur, einkum íhaldsmenn og vinstri
menn, gátu ekki sætt sig við-
hana, þótt hún væri samþykkfc |
nálega einróma í þinginu.
Knud Kristensen og félagar
hans vilja breyta nýju stjórn-
arskránni, fyrst og fremsfc
þannig að stofnuð verði í-
haldssörtl efri deild. Stjórnar-
flokkarnir svara, að það sé-
ekki raunhæf stjórnmála-
ste'fna að vinna nú að breyt-
ingum á hinni nýsamþykktu
stjórnarskrá. Vegna ákvæð-
anna um það, að kjósendur
skuli samþykkja nýja stjórnar
skrá við þjóðaratkvæði, sé
stjórnarskrárbreyting ófram-
kvæmanleg, nema allir aðal-
flokkarnir séu sammála nm
hana. En það séu engar líkur
til, að samkomulag náist um
tiílögur „hinna óháðu“.
Líka er bent á það, að Knud
Kristinsen var á fundi vinstri-
flokksins, þegar flokkurinn.
ákvað að styðja stjórnarskrár-
breytinguna. En þá þagði Knud
Kristensen.
FLOKKAR SLAKA TIL
Hann ávítir líka stjórnarflokk-
ana fyrir of mikla undanlátssemi
við jafnaðarmenn. Stjórnarflokk
arnir svara á þessa leið: Stjórnin
er minnihlutastjórn. Hún getur
því ekki fengið vilja sínum fram
gengt í öliu. Hún verður að
fryggja sér stuðning annarra
flokka til afgreiðslu fyrirliggj-
andi mála. Þegar svo er ástatt, ,
þá verða allir flokkar að slaka
til. Svona eru nú starfskjör
minnihlutastjórnar.
Eitt stefnuatriði nýja flokks-
ins er þess efnis, að skipuð verði
ópólitísk nefnd, sem leggi fyrir
þingið tillögur um það, hvort-
endurskoða skuli dóma, er kveðn«
ir voru upp yfir mörgum dönsk-Tl
um nazistum eftir heimsstyrjöld-
ina. Búist er við að þetta stefnu-
atriði geri að verkum, að nazist-
ar styðji þennan nýja flokk.
Stjórnarflokkarnir eru sem
vænta má gramir í garð Knud
Kristensens. Hann segist stefna
að því að efla aðstöðu borgara-
flokkanna gagnvart jafnaðar-
mönnum. En svo stofnar hann
nýjan flokk, sem líklega skapar
sundrung meðal kjósenda borg-
araflokkanna. Og þessi sundr-
ung getur orðið til þess, að jafn-,.,
aðarmenn komizt til valda.
Knud Kristensen býður sig
fra'm á Vestur-Jótlandi. Er lík-
legt talið, að hann hljóti lcosn-
ingu. „Politiken" telur ekki ó-
sennilegt, að flokkur hans fái 5
sæti í þinginu.
FLOKKASKIPTINGIN
Eins og þegar hefur verið
nefnt, verða í nýja þingina
Framh. á bls. 12.