Morgunblaðið - 17.12.1953, Qupperneq 3

Fimmtudagur 17. des. 1953
MORGUNBLAtílÐ
3
Stefna Sjálfstæðismanna að hver fjölskylda
Herra forseti!
ÞEGAR gengið var til kosninga a
s. 1. sumri, 'snerist hugur mann'a
mjög um skattamál, viðskiptamál,
raforkumál, húsnæðiskortinn. At-
vinnumálin voru ekki eins ofai-
lega á baugi, því að atvinna var
víða óvenju mikil.
Þessi mái, auk landvarnarmál-
anna, mótuðu mjög kosningarnar.
Þegar samningar voru hafnir eft-
ir Alþingiskosningarnar um mynd-
un nýrrar ríkistjómar, hlutu þessi
mál að verða ofarlega á baugi.
ÍSLENDINGAR FAGNA
AUKNU VIÐSKIPTAFRELSI
íslenzka þjóðin hafði um 20 ára
skeið þjáðst undir oki verzlunar-
hafta, með margvíslegum afleið-
ingum þeirra: vöruskorti, ósæmi-
legu braski, svörtum markaði, bið-
röðum o. s. frv. Á síðasta kjör-
tímabili rofaði til í þesum efnum.
Með atbeina efnahagssamvinnu
vestrænna þjóða var unnt að fram-
fylgja í verulegum mæli þeirri
stefnu, sem Sjálfstæðisflokkuiinn
hefú i' jafnan borið hæst við hún:
að gefa verzlunina frjálsa. Þegar
núverandi stjórnarflokkar ákváðu
í september að endurnýja stjórn-
arsamvinnu, var því samið um að
tryggja sem mest frjólsræði í við-
skipta- og atvinnulífi þjóðarinnar
og auka þann hlut verzlunarinn-
ar, sem nú er frjáls, eða um % af
innflutningnum. Þorri Islendinga
fagnar auknu frelsi í viðskipta- og
atvinnumálum.
Síðan í sumar hafa hin miklu
orkuver við Sog og Laxá tekið til
starfa. Framhald stórra og smárra
virkjana er ráðið og stjórnarflokk-
arnir hafa samið um framgang
þeirra.
SKAXTAR
VERÐA LÆKKAÐIR
Ennfremur var samið um enú-
urskoðun skattalaga til lækkunar,
til þess að létta byrðar á almenn-
eigi kost á að búa í eigin íbúð
Þegar byggingarfrelsið er fengið verð-
ur að sigfast á EánsfjáE'skortinum
Utvarpsræða Gunnars Ttioroddsen borgarstjóra
ingi og hleypa nýju f jöri í atvinnu-
lífið. Verður þegar á þessu þingi
stigið stórt spor til skattalækkun-
ar.
Þá var og ákveðið í málefna-
samningnum, að tryggt verði auk-
ið fjármagn til íbúðabygginga í
kaupstöðum, kauptúnum og þorp-
um, lögð áherzla á að greiða fynr
byggingu íbúðarhúsa, sem nú eiu
í smíðum, og lagður grundvöllur
að því að leysa þetta vandamál
til frambúðar,
EIN BRÝNASTA ÞÖRF HVERS
MANNS ER HÚSASKJÓL
Það er ein frumstæðasta og
brýnasta þörf hvers manns að
eiga sér húsaskjól, heimili, þar
sem hann getur unað glaður við
sitt, heimili, þar sem hann þarf
ekki að bera kvíðboga fyrir því,
að heilsa konu og barna sé í hættu
vegna lélegra, heilsuspillandi húsa
kynna. Þess vegna er það eitt af
markverðustu verkefnum stjórnar-
valdanna á hverjum tíma að finna
þær leiðir, sem beztar eru til þes,
að íbúðir verði nógu margar og
nógu góðar handa fólkinu. Það
þarf að finna leiðir til að sameina
framtak og sjálfsbjargarviðleitni
einstaklinganna, samtök þeirra og
samtakamátt og fyrirgreiðslu af
hendi stjórnvaldanna, ríkis, bæjar-
og sveitarfélaga.
Ræða Ólafs Thors
Framh. af bis 2.
Við kunnum sæmileg skil á þörí-
um og óskum landsmanna, og vid
höfum einlæga löngun til og
brennandi áhuga á því, að störf
okkar megi leiða til sem mestrar
blessunar fyrir sem allra flesta
landsmenn.
Fyrir því höfum við ákveðið að
leggja til atlögu gegn ofurveldi
myrkurs og kulda íslenzks skamm
degis og vetrarríkis með því að
færa ljós og yl inn á sem allra
flest heimili Iandsins. Af sömu
hvötum viljum við ráðast gegn
húsnæðisskortinum, sem lengi
hefir verið höfuðþraut óhæfi-
legra marga, og vonum að tak-
ast megi að greiða götu þessa
fólks úr hreysum í sæmilegar
vistarverur. Og fyrir því hefjum
við nú allsherjar sókn gegn
ófrelsinu.
Okkur Sjálfstæðismönnum hef-
ir lengi skilizt, að séu framtak
og athafna þrá þjóðarinnar lögð
í hlekki, mun fslendingum aldrei
til langframa auðnast að draga
alla þá björg í búið, sem með
þarf til þess að svo fámenn þjóð
fái lifað sem frjás menningar-
þjóð í jafn stóru landi, einfald-
lega vegna þess, að þótt land Og
sjór séu gæðarík eru gæðin tor-
sótt, og þeim einum föl, sem
gæddir eru miklum manndómi og
sem njóta athafnafrelsis. Þetta er
dómur sögu okkar á öllum öldum.
Af þessari löngu og ströngu
reynslu er sprottin athafna- Og
frelsisþrá íslendinga, en sú eðl-
ishneigð er einmitt hið volduga
afl, sem æfinlega tengir okkur
Sjálfstæðismenn órjúfanlegum
böndum, þrátt fyrir ólíka hags-
muni og oft mismunandi sjónar-
mið í ýmsum efnum.
BRJÓTUM IILEKKINA
AF ÞJÓÐINNI
Við erum nú að brjóta hlekk-
ina af þjóðinni. Við vitum, að
aukið frelsi mun fara sem heit-
ur straumur um allt athafnalífið,
vekja af dvala og leysa úr læð-
ingi sterk öfl til nýrra athafna og
dáða, einstaklingum og þjóðar-
heildinni til farsældar og bless-
unar.
Engan, sem þekkir skoðun, trú
og vissu okkar Sjálfstæðismanna
mun undra, þótt við, eftir svo
langa áþján, fögnum frelsinu
einlæglega og ákaft.
Okkur Sjálfstæðismönnum er
Ijóst, hversu margt þeim flokk-
um ber á milli, sem að ríkisstjórn-
inni standa. Okkur og Framsókn-
armenn greinir á um trúna
athafnafrelsið og mátt einstak-
lingsframtaksins. Við vitum, að
þessi skoðanamunur skapar ýms
vandkvæði, sem vel geta fært
hættu yfir samstarfið. En þó hygg
ég, að báðir stjórnarflokkarnir
hafi til þess vilja, að bera fram til
sigurs þau hin miklu áhuga- og
hagsmunamál þjóðarinnar, sem
ég hefi hér gert stuttlega grein
fyrir, ekki sízt raforku- og hús-
næðismálin. Ég held því, og þá
einnig vegna þess öngþveitis í
þjóðlífinu, sem leiða myndi af
samstarfsrofi þessara stærstu
flokka þjóðarinnar, að hin stóru
og mikilfenglegu verkefni, sem
í bili sameina okkur, reynist
sterkari þeim grundvallar ágrein-
ingi og dægurþrasinu, sem skilur
okkur, a. m. k. nægilega lengi til
þess, að við þurfum ekki að von-
svíkja þá mörgu, sem til okkar
bera traust og sem í samstarfi
okkar, eygja vonina um úrlausn
örðugleika sinna.
Með þessu held ég, að ég geti
glatt hina mörgu stuðningsmenn
stjórnarinnar, og þá af andstæð-
ingunum, sem meira meta þjóð-
arheill, en eigin metorð.
Gunnar Thoraddsen
ÚRELTAR STEFHUR
Sumir halda fram þeirri skoð-
un, að hið opinbera eigi að byggja
öll hús, eiga íbúðirnar og leigja
þær út. Þesi stefna, sem kommún-
istar eru málsvarar fyrir, er var-
hugaverð fyrir hvert þjóðfélag.
En sú stefna samsvarar heldur
ekki kröfum tímans, að hið opin-
bera megi hvergi koma nærri með
aðstoð, einstaklingarnir verði
sjálfir hver og einn að sjá sér fyr-
ir húsnæði og byggja yfir sig, án
nokkurrar fyrirgreiðslu frá hinu
opinbera. Báðar þessar leiðir eru
úreltar.
Hér verður að fara hinn gulina
meðalveg. Framtak, ábyrgðartil-
finningu, sjáifsbjargarviðleitni
einstaklinganna verður að nýta til
hins ýtrasta, en hið opinbera þarf
að rétta þeim hjálparhönd
marga lund. Hið opinbera verður
að forðaet að leggja stein i götu
manna með hömlum á byggingai--
frelsi, of miklum takmörkunum é
innflutningi byggingarvara eða ó
hóflegri skattaálagningu. Þvert á
,móti. Það þarf að greiða fyrir
þeim t. d. með hagkvæmum lánum.
að loma íbúðum upp yfir sjálfa
sig og fjölskyldu sína skyldi
skattfrjáls. Þessi lagabreyting um
skattfrelsi aukavinnu náði fram
að ganga og varð grundvöllur allr-i
ar þessarar byggingarstarfsemi.
Nú hefur enn náðst merkur á-
linga, er bygging Bústaðahúsanna fangi í húsnæðismálunum. Með
í Reykjavík. Bæjarstjórn Reykja- þeim lögum, sem afgreidd verða á
víkur ákvað að byggja rúmlega þingi næstu daga, um afnám fjár-
200 íbúðir þannig, að 4 íbúðir eru hagsráðs, er bygging íbúða, allt að
í hverju húsi, en þau eru 2 hæðir. 520 rúmm. að stærð, alveg frjáls,
Bærinn steypti upp þesar bygg- hvort sem það eru einnar hæðar
ingar, lagði í þær hitalagnir og hús eða f jölbýlishús og hvaða aðiii,
húðaði þær að utan. Þetta er um sem stendur að þeirri- byggingu.
helmingur byggingarkostnaðar. Með þessu eru opnaðir nýir mögm
Siðan voru íbúðirnar seldar þeim, leikar, sem ég vænti að muni
sem mest þurftu á að halda, fyrst skapa nýjar byggingaframkvæmd-
og fremst barnafjölskyldum, og ir.
tók kaupandi að sér að fullgera ’
íbúðina. En það fé, sem bæjarfé- NÝJAR LEIÐIR
lagið hafði í þetta lagt, er lánað TIL LÁNSÚTVEGUNAR
kaupanda til langs tima og með, Því byggingafrelsi, sem nú hef-
lágum vöxtum, eða til 50 ára með ur verið samþykkt, ber mjög að
3% vöxtum. | fagna. En einn mesti örðugleik-
Þetta samstarf einstaklings- inn nú, eftir að þetta frelsi er
framtaksins og bæjarfélagsins fengið, er lánsfjárskorturinn. Á
hefur gefizt vel. Bæjarstjórn stríðsárunum og í styrjaldarlok
Reykjavíkur hefði - að sjálfsögðu var hér nægilegt lánsfé til marg-
óskað, að geta haldið áfram á víslegra framkvæmda, en síðan
þessari braut, en því miður voru hefur skortur lánsfjár háð fram-
lán ekki fáanleg til þess. En eng- [ kvæmdum og húsbyggingum. Þetta
inn vafi er á því, að hér er fundið' mál er mjög erfitt úrlausnar.
ALLIR EIGI KOST A
AÐ EIGNAST ÍBÚÐ
Stefna Sjálfstæðismanna er sú,
að allir borgarar þessa þjóðfélags
eigi kost á að eignast sínar eigin
íbúðir. Verkefni hins opinbera á
að vera, að stuðla að því á aila
lund, að svo megi verða. Og hvers
vegna? Vegna þess að íslending-
um er í blóð borin sú lund frá
landnámstíð, að þeir vilja vera
stjálfseignarmenn. Bændurnir í
sveitinni óska flestir að vera
sjálfseignarbændur en ekki leigu-
liðar. Hvöt manna til að leggja á
sig erfiði og aukavinnu, sjálfra
sín og sinna nánustu, verður aó
örva, en ekki draga úr henni
Reynslan er sú, að fýrir þjóðfé-
lagið sé betra, að menn eigi sjálfir
íbúðir. Þegar hið opinbera á íbúð-
ir og leigir þær út, verðttr viðhalds-
kostnaður oft svo mikill, að leiga
hrekkur ekki fyrir viðgerðarkostn-
aði, hvað þá vaxtagreiðslum, af-
borgunum o. s. frv.
Sem dæmi um þetta sjónarmið
vil ég nefna, að bæjarstjórn Osló-
borgar ákvað fyrir nokkru
selja leiguíbúðir, sem bærinn átti,
og skiptu þær þúsundum. Þær
voru seldar leigjendum með væg
um kjörum, og vakti þetta bæði á-
nægju kaupendanna og hafði í för
með sér verulegan sparnað fyrir
bæjarfélagið, er það losnaði við
viðhaldsskylduna.
SAMSTARF HINS OPINBERA
OG EINSTAKLINGA
Leið, sem er táknræn fyrir sam-
starf hins opinbera og einstak-
fyrirkomulag, sem æskilegt er að
halda áfram I stórum stíl og það
sem allra fyrst.
BARÁTTA FYRIR
BYGGINGAFRELSI
Síðan 1947 hefur orðið mikill
samdráttur í byggingastarfsemi
Islendinga. Það stafar af gjald-
eyris- og lánsf járskorti. Á því ári
voru sett lög um fjárhagsráð og
áskilið samþykki þess til að koma
sér upp íbúð. Það leið ekki á
löngu, áður en raddir komu upp
um, að fráleitt væri að hafa jafn-
strangar hömlur á íbúðabygging-
um. Sjálfstæðismenn á þingi og í
bæjarstjórn Reykjavíkur hófu
fljótlega baráttu fyrir því, að
byggingar smáíbúða yrðu leyfðar,
íbúða, sem menn byggðu sjálfir
að verulegu leyti með eigin vinnu
sín og sinna. Þar sem erfitt var
um lánsfé var augljóst, að þarna
var bundin og ónotuð orka, sem
þjóðfélaginu var fengur að leysa
úr læðingi.
Haustið 1951 hafðist þetta mál
loks fram. Þá hófst mikil bygging
aralda, og hafa einstaklingar og
skyldulið þeirra skapað ótrúleg
verðmæti, sem ella hefðu farið for-
görðum, meðan bannið ríkti í al-
gdeymingi. Mörg hundruð smá-
ibúðir hafa skapazt fyrir þetta
frelsi, sem gefið var fyrir 2 ár-
um.
Að vísu eru slíkar smáíbúða-
byggingar dýrar fyrir hvert sveit-
arfélag, vegna þess hve mikið þarf
af leiðslum, götum o. s. frv., og að
sjálfsögðu þarf nú að fara einnig
inn á braut sambýlis- og fjölbýlis-
húsa. En eins og sakir stóðu vegna
lánsfjárskortsins var þetta eini
möguleikinn til að fjölga íbúðurn
að ráði. Hefði þessi leið ekki verið
farin, hefðu mörg hundruð íbúðir,
sem nú eru í smíðum eða teknar
til afnota, ekki verð,i reistar.
En til þe$s að bygging smáíbúða
og það samstarf, sem ég nefndi
um Bústaðahúsin, gæti orðið að
möguleika, var frumskilyrði að
breyta skattalögunum. íslenzk
skattalög voru þannig úr garði
gerð, að aukavinna manna við að
hyggja eigin íbúð var metin til
tekna á því ári og þessum áætluðu
tekjum bætt ofan á aðrar tekjur
mannsins. Margur efnalítill mað
urinn, sem hafði í sveita síns and-
litis komið upp yfir sig húsi, misti
íbúðina vegna þessarar gífurlegu
skattabyrðar. Allir geta skilið,
hvílík raun það hefur verið mörg-
um fjölskyldum, eftir allt það,
sem menn höfðu á sig lagt, að
verða þannig flæmdir frá íbúðum
sínum fyrir skattpyndingu hms
opinbera. Þess vegna fluttu Sjálf-
stæðismenn á þingi 1949 frv. til
laga um að aukavinna manna við
Kommúnistar halda því fram, að
þetta stafi af illvilja stjórnar-
valdanna, það sé enginn annar
vandi, en að setja seðlapressuna I
gang, láta Landsbankann prenta
seðla. Slíkar aðgerðir í stórum stíl
eru vísasti vegurinn til að skapa
hér stóraukna verðbólgu, atvinnu-
leysi og örbirgð. Því að aukin
seðlaútgáfa verður auðvitað að
hafa grundvöll í auknum gjald-
eyristekjum og útflutningsverð-
mætum_ En vafalaust má auka
lánsfjármöguleikana með ýmsum
hætti.
Hæstvirtur forsætisráðherra hef-
ur í ræðu sinni hér áðan gert
grein fyrir þeim leiðum, sem helzt
hafa komið til álita til að útvega
lánsfé í stórum stíl til íbúðabygg-
inga.
Hin breytta stefna í byggingar-
málum, sem nú verður upp tekin,
með auknu frelsi, mun greiða fyr-
ir húsnæðislausa fólkinu, sem hef-
ur þurft að berjast undanfarin ár,
bæði gegn ríkisvaldinu, sem hefur
bannað þeim að byggja, og gegn
fátæktinni, þar sem lán var yfir-
leitt hvergi að fá.
Nú er snúið við blaði. Nú á það
bæði að vera frjálst að byggja sér
íbúð og auk þess er svo um samið,
að ríkisvaldið skuli reyna eftir
vilja byggja, þó að þeir hafi sjálf-
föngum að greiða fyrir þeim, sem
ir ekki fjárhagsgetu til þesz-
NÝIR TEKJUSTOFNAR
BÆJA- OG SVEITAFÉLAGA
Meðal þeirra aðilja, sem ciga
hlut að máli um húsnæðismálin,
eru bæjar- og sveitarfélögin. —
Til þess að þau geti lagt fram
sinn skerf, þarf að tryggja þeim
fleiri tekjustofna. — Undanfar-
in ár hafa bæði fulltrúafundir
sveitastjórnasambandsins og bæj-
arstjórafundir lagt á það ríka á-
herzlu að gagngera breyfingu
verði að gera varðandi tekjustofna
bæjar- og sveitarfélaganna; Það
verði að afla þeim annarra og
fleiri tekjustofna en útsvaranna
einna.
1 sambandi við þá skattaendur-
skoðun, sem nú stendur yfir, verð-
ur að sjálfsögðu að taka þetta mál
til meðferðar, enda var um það
samið við myndun núverandi ríkis-
stórnar. Einnig. verður að sjálf-
sögðu af hálfu bæjar- og sveitar-
félaganna að krefjast þess, að bót
verði ráðin á þeim vanskilum, sem
ríkissjóður er í við ýmis bæjarfé-
lög, vegna ýmissa framkvæmda,
svo sem skólabygginga.
Bæjar- og sveitafélögin ráða
ekki nema að nokkru leyti sjálf
sínum útgjöldum, því víða er meira
en helmingur allra útgjalda bæjar
félagsins lögbundinn. Bæjar- og
Framh. á bls. 4.