Morgunblaðið - 17.12.1953, Page 4

4
MORGVISBLAÐIÐ
Fimmtudagur 17. des. 1953
Verzlunarfrelsið byggist á blómlegu at-
vinnulífi og heilbrigðu efnahagsástandi
■ÚTVARPSUMRÆÐUR þær, sem
hér fara fram að þessu éinni,
hafa þegar sýnt og munu sýna
enn betur, hversu aum stjórnar-
andstaðan er. Stjórnarandstæð-
ingar tala um það í öðru orðinu,
að vinna beri að sparnaði og að
afgreiða beri fjárlög með gætni,
en bera upp á sama tíma tug-
milljóna tillögur til útgjalda, sem
myndu, ef þær væru samþykkt-
ar, koma fjárhagskerfi landsins í
fullkomið öngþveiti. Útgjalda-
aukningunni telja þessir vísu
menn að megi mæta með því að
hækka tekjuáætlun fjárlaganna
sem þessu nemur, og ná þannig
greiðslujöfnuði á pappírnum. Ef
stefna stjórnarandstæðinga fengi
að ráða í fjármálum og atvinnu-
málum, mundi ríkja hér glund-
roði og upplausn.
BÆTT LÍFSKJÖR
ALMENNINGS
Ríkið kæmist í greiðsluþrot,
atvinnulífið lamaðist og atvinnu-
tækin myndu stöðvast. Það er
stefna ríkisstjórnarinnar og
stjórnarflokkanna að afgreiða
greiðsluhallalaus fjárlög, ekki að
eins á pappírnum heldur einnig
í framkvæmd. Ríkisstjórnin og
stjórnarflokkarnir hafa komið
sér saman um málefnasamning
og stefnu í fjármálum, atvinnu-
málum og framkvæmdum, sem
miðar að því að bæta lífskjör
alls almennings í landinu. Hver
ríkisstjórn, sem vill heill lands
og þjóðar, hlýtur að gera sér
grein fyrir því veigamikla hlut-
verki, sem í því felst, að tryggja
pólitískt og efnahagslegt sjálf-
stæði þjóðarinnar. Efnahagslegt
sjálfstæði byggist á því, að þjóð-
in eignist og afli sér atvinnu-
tækja, sem framleiði nægileg
verðmæti fyrir þörfum þjóðar-
innar til neyzlu og uppbygging-
ar atvinnulífinu og öðrum nau.ð-
synlegum framkvæmdum. — Til
l>ess að það megi ske hjá okkar
fámennu þjóð, verður að nýta
vinnuaflið sem bezt og koma í
veg fyrir atvinnuleysi. Pólitískt
sjálfstæði byggist á lýðræði og
mannréttindum, ritfrelsi og skoð-
anafrelsi og viðurkenndum rétti
til handa smáþjóðum, til þess að
ráða málum sínum án íhlutunar
annarra. Á komandi ári eru 10
ár liðin síðan þjóðin fékk fullt
frelsi viðurkennt og lýðveldið
var stofnað. Sjálfstæði þjóðarinn
ar er sá hornsteinn, sem byggja
skal á í nútíð og framtíð. Miða
Forysta SjáESstæðismanna am
unáirbúning raforkulramkvæmda
strjálbýlisins
OfvaípsræSa Ingéifs iénssonar liiskipfamálaráoh.
þarf öll störf í fjármálum og at-
vinnumálum, utanríkismálum og
öðrum athöfnum við það, að
sjálfstæði landsins verði tryggt.
HORFUR í HEIMSMÁLUM
Það er viðurkennt að horfur í
heimsmálum séu ótryggar. Stór-
veldin hervæðast og kalda stríðið
veldur mörgum áhyggjum. Nú-
tíma tækni gerir heiminn lítinn.
Hir.ar miklu vegalengdir og fjar-
lægðir, sem áður veittu vernd og
héldu okkar landi utan við átök
í styrjöldum, eru horfnar, og við
erum í hringiðunni og getum
ekki lengur verið hlutlaus áhorf-
andi. Það er aðeins eitt, sem
megnar að vernda smáþjóðirnar
á þessum tímum, en það eru sam-
tök hinna frelsisunnandi þjóða,
þjóða, sem virða mannréttindi
og rétt smáþjóðanna til þess að
lifa sjálfstæðar. Án þessara sam-
taka ættu smáþjóðirnar á hættu
að verða þurrkaðar út og verða
marðar undir járnhæl einræðis
og kúgunar, eins og mörg dæmin
sýna um smáríki, sem vegna
legu sinnar hafa ekki átt þess
kost að njóta verndar vestrænna
samtaka og menningar. Nú um
skeið hefur dvalið í landinu varn
arlið frá vinarþjóð. Lið þetta er
hér samkvæmt samningi, sem er
uppsegjanlegur af báðum aðil-
um. Dvöl liðsins í landinu er illa
séð af ýmsum, enda er óspart
reynt að gera setu þess tortryggi-
lega af kommúnistum og hjálpar-
mönnum þeirra, Þjóðvarnar-
flokknum. Sjálfsagt er að gera
sér grein fyrir því, að fámennri
þjóð getur stafað hætta af dvöl
fjölmenns liðs í landinu til lang-
frama. Verður því að haga mál-
um þannig, að ekki komi til á-
rekstra eða vandræða. Reynslan
kennir okkur margt í þessu efni
og ættu íslendingar nú að kunna
nokkur skil á þessum málum og
hvernig þeim ber að haga sam-
skiptum við varnarliðið. — Með
tilliti til reynsluleysis okkar í
- Ræða Cunnars Thoroddsens
Rramh. af bls. 3.
»veitarfélögin hafa miklu hlut-
verki að gegna í þessu þjóðfélagi
«g það verður að kappkosta að
ijárhagur þeirra sé öruggur, því á
honum byggjast allar framkvæmd-
ir og framfarir. En um leið verður
að tryggja nú og framvegis, að
sjálfstæði sveitarfélaganna sé ekki
skert, heldur sé sjálfstjórn þeirra
aukin; því að sú hefur verið
reyndin hér og annars staðar, sem
ég þekki til, að sjálfstæð sveitar-
félög eru hyrningasteinar undir
lýðfrjálsu þjóðfélagi. Og ekkert
þjóðfélag getur haldið sjálfstæð'
■og lýðfrelsi, nema sjálfstjórn bæj-
ar og sveitarfélaganna sé virt.
Fyrir 2 árum flutti ég tillögu á
Alþingi um að fjórðungur sölu-
Ækatts rynni til sveitarfélaganna.
Ég harma, að sú tillaga skyldi
stöðvuð. Um leið og hv. 5. lands-
kjörinn, Emil Jónsson, minntist á
þetta mál, hefði hann eins mátt
'geta þeas, að þessi barátta bar
þó nokkurn árangur: Á þessu
»tama þingi var samþykkt, að ríkið
j.reiddi 7 millj. af skuldum sínum
við bæjarfélögin, og vænti ég, að
nokkuð verði notað af greiðsluaf-
gangi ríkissjóðs í ár í sama skyni.
HOLL OG VISTLEG IIÚSA-
KYNNI ERU MENNINGAR-,
MANNÚÐAR- OG
HEILBRIGÐISMÁL
Ég hef varið mestum hluta tíma
míns til þess að ræða um hús
næðismálin Það er vegna þess, að
ég tel það eitt okkar mesta menn-
ingarmál, mannúðar- og heilbrigð-
ismál, að landsmenn búi í hollum
og vistlegum húsakynnum.
Húsnæðisbölið leiðir oft til þess,
að ungt fólk getur ekki stofnað
heimili árum saman, börn verða
heilsuveil, unglingar leiðast á
glapstigu, hjónabandshamingja
brestur.
1 Nú þarf að sameina alla þá að-
ilja, er hlut eiga að máli, til stórra
átaka í byggingamálunum. Mark-
ið er, að allir landsmenn eigi þess
kost að eignast heilsusamlega í-
búð. Þetta getum við gert, íslend-
inga”. Aðeins ekki allt í einu. En
ef við hvessum sjónir á markinu,
þá munum við sigrast á öllum erf-
iðleikum.
Ingólfur Jónsson.
þessum mólum má teljast undr-
unarefni, hversu giftusamlega
hefur tekizt, hversu fáir árekstr-
ar og lítil vandræði hafa skapazt
í samskiptum landsmanna við
varnarliðið.
Það er skylt og rétt að viður-
kenna og þakka fyrrverandi ut-
anríkisráðherra, Bjarna Bene-
diktssyni, fyrir hans ómetanlegu
störf sem utanríkisráðherra, þeg-
ar þjóðin reynslulitil í þessum
málum tók við varnarliðinu. Það
var gæfa Islands að hafa þá í
sæti utanríkisráðherra mann,
sem hafði víðsýni, þekkingu og
lagni til þess að koma í veg fyrir
margs konar vandræði. Þ?A er
ósk allra þjóðliollra íslendinga,
að hinn nýi utanríkisráðherra
megi verða gifturíkur í starfi og
halda á málunum með líkri festu
og víðsýni og Bjarni Benedikts-
son. Að hann megi notfæra sér
þá reynslu, sem þegar er fengin
í þessum málum.
IILEKKIRNIR BRESTA
í málefnasamningi þeim, sem
gerður var við myndun núver-
andi ríkisstjórnar, er svo kveðið
á, að efla beri atvinnulífið, koma
mörgum framíaramálum í höfn
og auka athafnafrelsi manna. —
Eitt atriðið í málefnasamningn-
um er það, að Fjárhagsráð skuli
lagt niður. Því atriði er fullnægt
með frumvarpi ríkisstjórnarinnar
um innflutnings- og gjaldeyris-
mál, fjárfestingarmál o. fl. Frum-
varp þetta varð að lögum í dag.
Samkvæmt þessum lögum hættir
Fjárhagsráð störfum frá n.k. ára-
mótum og bresta þar með ýmsir
hlekkir, sem haldið hafa föstum
mörgum nauðsynlegum fram-
kvæmdum í landinu. Með þess-
um lögum er frelsi til athafna
aukið. Meðferð gjaldeyris- og
innflutningsmála gerð einfald-
ari og réttlátari í framkvæmd en
áður var. Sú fjárfesting sem að
almenningi snýr er gefin frjáls.
Byggja má íbúðir, útihús í sveit-
um, verðbúðir o. fl. án leyfis.
Aðrar framkvæmdir, viðgerðir
og nýbyggingar, sem kosta ekki
yfir kr. 40 þúsund eru einnig
frjálsar. Með þessu verður dregið
mjög úr skriffinnskunni og
skömmíun á byggingarefni er af-
létt. Mun af þessu verða allmik-
ill sparnaður í skrifstofuhaldi,
húsnæði og fólkshaldi.
STÓRT SPOR í
FRELSISÁTT
FJestir munu fagna því stóra
spori, sem stigið er í frelsisátt
með þessum lögum. Einnig
stjórnarandstaðan, þótt hún vilji
ekki við það kannast og reyni
hér í útvarpinu að telja áheyr-
endum trú um að þetta sé lítið
mál, sem ekki auki frelsi almenn
ings. Stjórnarandstaðan fékk liðs
auka í þessari túlkun málsins í
gærkvöldi. Skúli Guðmundsson,
háttv. þingm. Vestur-Húnvetn-
inga, taldi að breyta hefði mátt
um alla framkvæmd frá því sem
gilt hefur um Fjárhagsráð, með
reglugerð. Skúla Guðmundssyni
fyrirgefst þetta vegna þess, að
hann hefur haft sérstakt dálæti
á Fjárhagsráði, en það veit hann
fyrir víst, að Fjárhagsráð hefði
ekki verið lagt niður með reglu-
gerð, og ekki væri eðlilegt að
ríkisstjórnin stjórnaði með
reglugerðarákvæðum þessum
málum fremur en öðrum fram
yfir það, sem gert er ráð fyrir í
lögum hverju sinni. Stjórnarand-
stæðingar hafa gert sig hlægi-
lega í umræðum um þetta mál,
með því að lýsa hryggð sinni
yfir því að ýmis atriði Fjárhags-
ráðslaganna skuli ekki gilda
lengur. Bent hefur verið á það,
að hin nýju lög tryggi ekki fullt
verzlunarfrelsi. Sú athugasemd
er rétt, að þessi lög gera það
ekki.
Það geta engin lög gert,
hvernig sem þau væru samin. —
VERZLUNARFRELSIÐ
BYGGIST Á ATVINNU-
ÁSTANDINU
Verzlunarfrelsi byggist á því að
Verzlunarfrelsi þyggist á því, að
atvinnulífið og efnahagsástandið
séu í lagi, að nægilegur gjaldeyr-
ir sé ávallt fyrir hendi. Eins og
kunnugt er, hefur ekki enn tekizt
að safna gjaldeyrisvarasjóði svo
sem nauðsyn ber til að stefna að.
Það er stefna ríkisstjórnarinnar
að.gera verzlunina eins frjálsa og
unnt er, miðað við gjaldeyris-
öflunina á hverjum tíma, og
tryggja þannig almenningi í
landinu hagstætt vöruverð og
betri lífskjör. Rétt er að geta
þess, að sjálfsagt er að banna inn-
flutning á þeim vörum sem þjóð-
in framleiðir sjálf og takmarka
innflutning á ónauðsynlegum
’varningi. — Hannibal Valdimars
son, hv. 3. landskjörinn, talaði
hér í gærkvöldi um innfluttan
ost. Hér er um að ræða 238 kg af
enskum osti, sem fluttur hefur
verið inn í leyfisleysi og af ó-
skiljanlegum ástæðum hefur
komizt í gegnum tollafgreiðsluna.
Veit ég, að hæstv. fjármálaráð-
herra, sem er yfirmaður tollsins,
hefur hug á að koma í veg fyrir
að slík mistök endurtaki sig.
INNFLUTNINGUR
FISKIBÁTA
Hannibal Valdimarsson minnt-
ist einnig á innflutning fiskibáta,
sem ríkisstjórnin veitti leyfi fyr-
ir s.I. haust. Var það glæpur í
augum þessa þingmanns og fleiri
þröngsýnna manna, sem ekki
vilja skilja, að það er nauðsyn-
legt að bæta strax fyrir næstu
vertíð upp þá miklu rýrnun, sem
þegar hefur orðið á fiskibátaflot-
anum. Ríkisstjórnin gerir sér
grein fyrir því að atvinnutækin
mega ekki ganga saman, heldur
miklu fremur að aukast í sam-
ræmi við fólksfjölgun í landinu
og auknar þarfir. Ríkisstjórnin
gerir sér einnig grein fyrir því,
að stefna ber að því að fiskibát-
ar verði smíðaðir innanlands. Er
það mál nú í athugun hjá ríkis-
stjórninni, hvernig þeim málum
verði bezt fyrirkömið, þannig að
við getum hér eftir annast allar
bátasmíðar í landinu. — Ríkis-
stjórnin mun sinna þessum þætti
iðnaðarins ekki síður en öðrum
greinum hans enda fram tekið i
stjórnarsamningnum að efla
skuli iðnaðinn með því m.a, að
bæta úr þeim lánsfjárskorti sem
iðnaðurinn hefur búið við, og
haldið hefur niðri æskilegri þró-
VERZLUNARJÖFNUÐURINN
Hannibal talaði mikið um ó-
hagstæðan verzlunarjöfnuð, 313
millj. króna. Vöruskiptajöfnuð-
urinn er óhagstæðari en æski-
legt væri, en þær tölur, sem hér
eru nefndar, þarfnast skýringa,
Vélar og efni til Áburðarterk-
smiðjunnar, Sogsvirkjunarinnar
og Laxárvirkjunarinnar, nema á
þessu ári 125 millj. kr. Vöru-
skiptajöfnuðurinn í nóvember
hefði verið hagstæður, ef ekkí
hefði verið reiknað með vélum
til Sogsvirkjunarinnar að upp-
hæð kr. 32 millj. En vélar þessar
komu til landsins 1951 og 1952,
þótt þær iiafi ekki komizt á inn-
flutningsskýrslur fyrr. Þegar tal
að er um innflutningsmagnið, er
ávallt átt við Cif-verð varanna.
Gefur það ekki rétta mynd af
gjaldeyriseyðslunni. Fragtir eru
greiddar að miklu leyti í íslenzk-
um krónum og má því draga frá
cif-verði varanna 10—12%, ef
finna skal gjaldeyrisupphæðina,
sem í vörunum liggur. Þegar
þess er gætt, að 125 millj. króna
eru á þessu ári fyrir véium og
efni til virkjana og áburðarverk-
smiðjunnar, en þessi fyrirtæki
eru eins og ku.nnugt er byggð
fyrir erlent lánsfé og Marshall-
framlag, þá verður Ijóst að með
því að draga þá upphæð að við-
bættum frögtum, sem greiddar
eru í íslenzkum krónum, að halli
á vöruskiptajöfnuðinum verður
ekki 313 millj. heldur innan við
100 millj. króna. Þetta bil mætti
takast að brúa með aukningu
framleiðslunnar og er því ekkl
vonlaust að vöruskiptajöfnuður-
inn gæti orðið hagstæður, áður
en langur tími líður.
VÖRUFRAMBOÐ OG
VERZLUNARÁLAGNING
Stjórnarandstæðingar og Al-
þýðuflokkurinn mest, hafa talað
mikið um verzlunarokur og
harma það, að hámarksálagning
skuli ekki vera á öllum vörum.
Það var áður og tryggði almenn-
ingi ekki góð viðskipti. Þess I
stað þreifst svartimarkaðurinn
vel. Nú er vöruframboð í stað
vöruskorts og hefur það lækkað
álagninguna meira en nokkuð
valdboð stjórnarvalda gæti gert.
f Noregi er jafnaðarmannastjórn
ráðandi. — Alþýðuflokkurinn
norski nýtur trausts þar í landi
og er því stærsti flokkur lands-
ins. Hinn 25. nóv. s.l. birtist
grein í Norges Handels og Sjö-
fartstidende, sem segir frá því
að ríkisstjórn Noregs, jafnaðar-
mannastjórnin, hafi ákveðið að
afnema hámarksálagningu á
flestum vörum. Skyldu jafnaðar-
menn í Noregi hafa sérstakan á-
huga fyrir að fita kaupmenn?
Nei, þeir ákveða þetta af því að
þeir eru raunhæfir og skilja það,
þegar vöruframboðið er nóg
lækkar álagningin af sjálfu sér.
Þótt gjaldeyrisástandið batni og
gjaldeyrisvarasjóður verði fyrir
hendi, verður eigi að síður að
hafa ýmiss konar afskipti af inn-
flutningnúm og beina viðskipt-
unum í mörgum tilfellum til
þeirra landa, sem kaupa fram-
leiðsluvörur þjóðarinnar. f fram-
kvæmd hefur þetta verið þannig
Framh. á bís. 5.