Morgunblaðið - 08.01.1954, Blaðsíða 7

Föstudagur 8. janúar 1954
MORGUNBLAÐIÐ
7
Ólafur T. Sveinsson. — Myndin er tekin á heimili hans í gær.
Sjötugur:
Úlafur T. Sveinsson
skipaskoðunarsfjóri
ÉG er fæddur á Flateyri, sagði
Ólafur T. Sveinssson skipaskoðun
arstjóri, þegar tíðindamaður Mbl.
hitti hann snöggvast að máli að
heimili hans hér í bæ í gær.
Tilefnið var sjötugsafmæli Ólafs
á þrettándanum.
Foreldrar mínir voru þau hjón-
in Sveinn Rósinkranzson skipstj.
Og bóndi og Sigríður Sveinbjarn-
ardóttir á Hvilft í Önundarfirði.
Árið 1903 hóf ég smíðanám á
Sólbakka í Önundarfirði, en á
sumrin var ég vélstjóri á hval-
veiðiskipum Hans Ellefsens þar,
en hugurinn sótti lengra og árið
1908 fór ég til Kaupmannahafnar
Og hélt áfram smíðanámi á Köb-
enhavns Flydedok & Skibsværft,
Og var þar í eitt ár. Síðan fór ég
á Köbenhavns Maskinistskole og
tók fullnaðarpróf þaðan og síðan
próf í rafmagnsfræði, en þess var
þá krafist til þess síðar að geta
öðlast réttinda til vélgæzlu á
stærstu skipum. Árið 1913 í júlí
kom ég heim aftur að loknu
námi.
STOFNAÐI SKIPAEFTIRLITS-
STOFU
Ég var ekki nema nokkra daga
hér, þvi ég fór strax til Englands
að sækja togara, sem keyptur var
þar og var á því skipi um hríð,
en 1. jan. 1914, var ég ráðinn
vélafræðiráðunautur Fiskifélags
íslands og annaðist þá kennslu-
störf og eftirlitsstörf. Þessum
störfum gegndi ég til 1. jan. 1920,
en þá setti ég sjálfur á stofn
skipaeftirlitsskrifstofu, og var
það rnikið fyrir áeggjan þáver-
andi forstjóra EimskipaféJags
íslands, hr. Emil Nielsen, og
hafði ég þá eftirlit með skipum
Eimskipafélagsins og flestum
togurum, sem þá voru hér. Síðar
varð Bjarni heit. Þorsteinsson for
stjóri samstarfsmaður minn, þar
til hann og Markús heit. ívars-
son stofnuðu vélsmiðjuna Héð-
ínn. Eftir það var ég einn, en
hafði þá aðstoðarmann.
SKILNINGURINN
Á NAUÐSYN EFTIRLITS
HEFIR AUKIZT
— Hafið þér æ siðan unnið
Við skipaeftirlit?
— Já.
— Hvernig var starfið í fyrst-
unni. Fannst mönnum skipaeft-
irlitið ekki hálfgerður óþarfi?
— Jú, það má kannske segja,
að því var mjög misjafnlega tek-
ið i fyrstu, en líka má segja það,
að skil-ningur manna á nauðsyn
eftirlitsins hefur mikið aukist.
Þetta var þá brautryðjendastarf
og tekur því nokkurn tíma að
átta sig á hlutunum, starfið var
því bæði vandasamt og erfitt.
Dugnaður ísl. sjómanna verð-
ur aldrei of mikils metinn, en
reynslán hefur því miður sýnt
að hirðusemi og umhyggja fyrir
hinum ýmsu bjargtækjum á skip-
um gæti veyið mun betri, en einn-
ig þetta hefir mikið batnað.
— Hvað vilduð þér segja okkur
um starf yðar í upphafi?
— Skömmu eftir 1920 var þess
óskað af þáverandi ráðherra að
ég kynnti mér öryggiseftirlit með
skipum erlendis, og dvaldi ég því
á Norðurlöndum um hríð. Árang-
urinn var af því, var sá, að ný
lög og reglur voru settar um eft-
irlit með skipum og 1. jan. 1923
hófst sjálft eftirlitsstarfið á veg-
um ríkiisns, og var ég þá ráðinn
ráðunautur ríkisins í skipaskoð-
unarmálum.
Árið 1929 var mér falið að hafa
| á hendi endurskoðun á mælingu
skipa og skrásetningu undir yfir
umsjón fjármálaráðuneytisins.
1 Lögum og reglum um eftirlit
með skipum hefur oft verið
breytt til batnaðar og nú síðast
1947 voru ný lög sett um skipa-
eftirlit. í þeim lögum felst mikil
endurbót fyrir meira og betra ör-
yggi skipa. Þá var bætt verulega
um starfskrafta og skipaðir 5 eft-
irlitsmenn í fjórðungum landsins
og hefir það reynst ágæt ráð-
stöfun.
SÍZT LAKARA SKIPAEFTIR-
LIT HÉR EN ERLENDIS
— Hvað munduð þér vilja segja
okkur meira um skipaeftirlit hér-
lendis. Gefur það skipaeftirliti
erlendis nokkuð eftir?
— Nei, síður en svo. Skipaeftir-
litið hér er sniðið eftir löggjöf
Frh. á bls. 10.
Gjafir fil SVFI
ÓLAFUR Kr. Þórðarson, Tungu,
Tálknafirði, kr. 2000. Börn og
bárnabörn Þorvaldar Kristjáns-
sonar frá Svalvogum til minn-
ingar um Þorvald á 80 ára af-
mælisdegi 3000. Eimskipafélag Is
lands 10000. Sjómenn og verka-
menn Þorlákshöfn 1265. Sjóvá-
tryggingafélag íslands í tilefni
25 ára afmælis félagsins 10000.
Skiltagerðin August Hakansson,
afsláttur 350. Félag sérleyfishafa
í tilefni 25 ára afmælis félagsins
1000. Sigurjón Gunnarsson 50.
Guðný og Kristján Eggertsson
frá Dalsmynni 200. Hr. forstjóri
Loftur Bjarnason í tilefni 25 ára
afmælis 1000. Guðrún Kristjáns-
dóttir, Njálsg. 16 50. Sr. Sigurjón
Árnason, safnað við messu í
Hallgrímskirkju 1073,15. Sr. Jón
Þorvaldsson, safnað við messu
1. 2. 1952 389,74. Sr. Óskar J.
Þorláksson, safnað við messu
1261,30. Jón E. Bergsveinsson,
innk. úr sparibauk úr Lagarfossi
9. Sr. Árelíus Níelsson, Lang-
holtsprestakall 1140. Katrín Krist
ófersdóttir, Barónsstíg 57 50. Is-
lenzk endurtrygging í tilefni af
25 ára afmæli félagsins 2000. Inn-
komið við messu í Fríkirkjunni
425,05. Eva Hjálmarsdóttir 100.
Úr sparibauk .22,77. Jöklar h.f.
1500. Jón G. Jónsson, Patreks-
firði 100. Afhent af sr. Sigurjóni
Árnasyni 10. Jóh. Guðlaug
Bjarnadóttir, Efstasundi 92 100.
Sr. Jakob Jónsson, samskot við
messu 318,95. Kristín Þorvarðar-
dóttir, Skjaldartröð 100. Bjartey
Halldórsdóttir, Garðhúsum 100.
Þórunn Tómasdóttir, Garðhúsum
100. M.H., Stokkseyri 500. Lovísa
Ingimundardóttir, Hjarðarholti
100. Olga Berndsen, Hverfisgötu
117 100. Læknishjónin Vopna-
firði 1500. Ónefnd 100. Ólafur
Pétursson, Galtárdal, Fellsströnd
200. Slysavarnad. Hafrún, Eski-
firði 2000. Ólafur Ingimundar-
son, Svanshóli 50. Ingimundur
Ingimundarson og systkini, Svans
hóli, til minningar um móður
þeirra, Ólöfu Ingimundardóttur
1000. Slysavarnad. Landbjörg,
frá fólki í Landssveit til fólksins
Auðnum, Svarfaðardal 2200.
Kvenfélag Villingaholtshrepps
25. The Grimsby Steam Fishing
Vessels Mutual Insurance & Pro-
tecting Co. Ltd 4555. Guðjón
Jónsson, Kópavogi 100. Háseti á
Hvalfellinu 50. Hr. kaupm. Þor-
steinn J. Sigurðsson 300. Magnús
Magnússon, Laufási, Eyrarbakka
100. N.N., Eyrarbakka 50. Sig-
urður Jónsson og fjölskylda,
Steinabæ 50. Margrét Eyjólfsdótt
ir, Steinshúsi, Eyrarbakka 100.
Pétur Svetnsson og Jón Bene-
diktsson, Vogum 310. Eiríkur
Torfason og frú, Bárugötu 32 20.
The Hull Steam Trawler Mutual
Insurance and Protecting Co Ltd
5042,23. Tvær ófiefndar konur
Gufudalssveit 30. Guðrún Jóns-
dóttir, Gufudalssveit, til minn-
ingar um Hrefnu Illugadóttur 50.
Svanhvít Magnúsdóttir og Ellert
Jón Hara*ldsson, til minningar urp
dóttur þeirra Ingu Guðrúnu 500.
Ónefnd stúlka 100. Slysavarnad.
Nauteyrarhr. til minningar um
Jakobínu Þorsteinsdóttur 465. Jó-
hann Árnadóttir, Patreksfirði
500. Slysavarnad. Samúð til fólks
ins að Auðnum 2060. Böðvar
Friðriksson, Einarshöfn, Eyrar-
bakka 50.00. Kristín Jensdóttir,
Elliheimilinu 50. Slysavarnad.
Barðastrandar 1000. Haraldur
Sigvaldason, Brúarhóli 200. Þór-
arinn Stefánsson, bóksali, Húsa-
vík 100. Kvenfélagið Ársól, Súg-
andafirði 4000.
ÁIIEIT
E.J. Slysavarnad. Kollfirðingur
10. S.E. 25. I.G. 50. Áslaug 100.
Þorkell Guðmundsson, Óspaks-
eyri 150. S.S.S.S. 10. S.G. 50. I.Á.
100. B.J.H. 40. Stefán Hannes-
son 50. Ónefndur 100. Ung stúlka
140. Sigurður Þórðarson 100. Una
Benjamínsdóttir 50. Gamall Pat-
reksfirðingur 50. Qnefpd 100.
Anton Sigurðsson, Fáskrúðsfirði
100. E.s. 100. Ónefndur 500 N.N.
100. V.K. 50 G.S.G. 200. Ágúst
Guðjónsson, Reyðarfirði kr, 12,50.
Læknisráð vikunnar:
Beinkröm og lýsi
LÆKNAR sem komnir eru til
ára sinna muna glöggt, hve bein-
kröm var algeng fyrir 20—30
árum, muna hin magnlausu ves-
ældarlegu, vansköpuðu born og
mörg þeirra fengu krampa. Mest
bar á þessu á veturna og vorin.1
Nú virðist mörgum að bein-
kröm sé að mestu horfið og þakka
aað bættu mataræði barna og
notkun meðalalýsis. Þó er þess,
getið í læknaskýrslum á þessu
ári að þessi sjúkdómur komi all- ^
oft fyrir og geti orðið þungur.
Fyrst eftir að enskir læknar lýstu
sjúkdómi bessum um miðja 17. j
öld, gerðu menn sér almennt
grein fyrir honum og eftir það
varð nafnið „enska veikin“ við-'
loðandi. Á læknamáli heitir hann j
„rachitis".
Sjúkdóms þessa verður vart
einkum í börnum á áldrinum
þriggja mánaða til 116 árs. Bein-j
kröm verður skæðust á útmán-
uðum eða snemma vors.
Sjúkdómurinn gerir fyrst vart
við sig með þeim hætti að börn-
in verða óvær, svitna mikið,
verða magnlaus og fölleit. Síðan
koma hin greinilegu sjúkdóms-
einkenni í ljós: beinabreytingar,
þannig að beinin verða lin, höf-
uðkúpubeinin verða sumstaðar
mjúk og fjaðrandi átöku, hnakk-
inn flatur, vegna þess að höfuð-
kúpan lætur undan, því að barn-
ið liggur á hnakkanum. Beinin
bólgna um liðamót, einkum í úln-
og öklaliðum. Brjóstkassinn breyt
ist, verður annað hvort inndreg-
inn eða gengur út og líkist þá
fuglsbrjósti. Bólga myndast í
rifjunum, þar sem bein og brjósk
mætast, sem sézt og finnst eins
og væru smáhnútar undir hörund
inu. Handleggir og sérstaklega
hin mjúku bein í fótleggjum
bólgna svo barnið verður hjól-
beinótt eða kiðfætt. Bein mjaðm-
argrindarinnar þrýstast saman
svo að hún mjókkar. En þetta
getur haft alvarlegar afleiðing-
ar fyrir stúlkubörn þegar þau
ná fullorðinsaldri, og eiga að
fæða börn. Hryggurinn getur
bognað og skekkst eða hvoru
tveggja.
Þetta er alvarlegur og þung-
bær sjúkdómur, fái hann að kom-
ast í algleyming. Mörg þeirra
barna, sem veikjast alvarlega,
deyja vegna þess að mótstöðu-
afl þeirra gegn ýmiskonar smit-
un er mjög litið, einkum er þeim
hætt við kvefi og sem afleiðing
af því lungnakvef og lungna-
bólgu.
Auk þess geta börnin fengið
krampa. Þetta var fyrr á tímum
almennt kallað barnakrampi.
Margar kenningar hafa komið
fram um orsakir beinkramar, en
eftir því er vér bezt vitum nú
stafar hún fyrst og fremst af
d-fjörvi skorti.
D-fjörvið er mest í lýsi úr tún-
fiski og lúðu, einnig í venjulegu
þorskalýsi. Auk þess mikið í
eggjarauðum og lítið eitt er af
því í mjólk og smjöri. D-fjörvi-
magnið í mjólkinn minnkar þeg-
ar vetrar.
D-fjörvi myndast líka í húð-
inni þegar sólin nær að skína á
hana. Menn verjast því bein-
kröm með því að sjá sér fyrir
nægilegu magni af d-fjörvi í
fæðunni eða að verða nægilega
sólbrenndir.
Enda er reynslan sú að bein-
kröm gerir aðallega vart við sig
í norðlægum löndum en sjaldan
í sólríku loftslagi.
Gömul reynsla er fyrir því að
lýsi er ágæt vörn við beinkröm.
Menn hafa lika komist að raun
um frá fornu fari að sólarljósið
sé til bóta þó menn vissu ekki
í gamla daga hvers vegna svo
var. En nú vita menn það. Þar
sem við nú vitum þetta þá er
það sorgleg staðreynd að enn
skuli börn veikjast af beinkröm
og verða fyrir þá sök vanheil
og bera þess varanleg merki síð-
ar í lífinu. Tannskemmdir geta
og stafað frá beinkröm bernsku-
áranna. Allt of mörg börn bíða
meira og minna tjón á heilsu
sinni af beinkröm. Menn ættu
því að strengja þess heit að út-
rýma henni að öllu leyti úr
landinu.
Öll börn, en fyrst og fremst
þau sem fá aðra fæðu en móður-
mjólkina, og jafnvel brjóstbörn-
in líka eiga að fá lýsi allt frá.
því þau eru þriggja til fjögurra
vikna gömul. Það er auðveldast
að gefa börnunum lýsið í dropa-
tali fyrst í stað. Fjórir dropar
af lýsiskjarna sem jafngilda ura
það bil 800 svonefndum d-fjörvi-
einingum er mátulegur skammt-
ur. Börnum, sem fædd eru fyr-
ir tímann þarf að gefa helmingi
meira, eða 8 dropa. Hægt er að
gefa dropana blandaða mjólk.
Margir fullyrða að börnin þurfi
að fá lýsisskammtinn allan árs-
ins hring en undir öllum kring-
umstæðum þurfa þau lýsis-
skammtinn á tímabilinu frá
október fram í maí.
Allir er hafa ekki þegar gert
sér þetta að reglu byrji á morg-
un og haldi því óslitið áfram.
Fjórir dropar af lýsiskjarna á
hverjum degi frá því barnið er
3—4 vikna gamalt. Þegar börnin
fara að stálpast fái þau barna-
skeið af venjulegu þorskalifrar-
lýsi eða eina til þrjár lýsispill-
ur eftir því hve sterkar pillurnar
eru.
Vegna framfara í meðalalýsis-
iðnaðinum hefur d-djörvimagn-
inu í lýsisdropum og pillum ver-
ið breytt hvað eftir annað á
seinni árum.
Þar eð of mikið d-fjörvimagn
getur haft í för með sér alvarleg
sjúlcdómseinkenni, mega menn
ekki ákveða upp á eigin. spýtur
hve mikinn skammt börnin skuli
fá. Læknir -verður að segja til
um það.
(Eftirprentun bönnuð)
Benóný Friðriksson
skipsijári, 50 ára
BENÓNÝ FRIÐRIKSSON, einn
af kunnustu aflamönnum Vest-
mannaeyja varð fimmtugur í gær.
Benóný fæddist 7. janúar 1904,
í Vestmannaeyjum, sonur sæmd-
arhjónanna Friðriks Benónýsson-
ar og Oddnýjar Benediktsdóttur
frá Gröf. Skipstjóri og aflakló
hefur Benóný verið um 30 ára
skeið og gegnir því starfi enn
með mikilli prýði. Hann er sjó-
maður með afbrigðum, harðsæk-
inn, glöggur, aðgætinn og lán-
samur. Hann hefur aldrei misst
mann af skipi sínu og hefur hann
þó marga hildi háð í tafli um
líf og dauða við Ægi og veðra-
guðinn.
Benóný er viðurkenndur bjarg-
maður og fáir eru veiðnari en
hann með háf, skytta er hann
ágæt og sjaldan komið tómhent-
ur úr slíkum ferðum. Aðeins
hrafl af afreksverkum manna
eins og Benónýs Friðrikssonar,
væri efni í stóra bók, ef þau væru
skráð, og afrakstur af vinnu
slíkra manna til þjóðarbúsins
ekki alltaf metinn að verðleik-
um.
Benóný er mjög vinsæll með-
al skipshafna sinna og er vinur
þeirra og félagi. Benóný er
kvæntur Katrínu Sigurðardóttur
og eiga þau 8 mannvænleg börn.
Ég óska Benóný til hamingju
með fimmtugsafmælið og vona
að hann eigi enn um ókominn
tíma eftir að stjórna fleyi.
Vinur.