Morgunblaðið - 06.01.1955, Side 8
8
MORGUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 6. jan. 1955
imMðfrife
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands.
í lausasolu 1 krónu eintakið.
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Að liðnum kátíðum
MEÐ deginum í dag lýkur jól-
um að fornu tímatali. Áramót
eru einnig liðin hjá, nýtt ár hafið.
Hér í höfuðborginni og í flest-
um stærri kaupstöðum landsins
hafa þessar hátíðir verið taldar
mjög kyrrlátar. Opinberir veit-
ingastaðir hafa verið sóttir í
minna lagi. Þetta gerist þrátt
fyrir það, að vitað er að allur
almenningur hefur nú betri fjár-
ráð en oftast áður. Efnaleg vel-
megun ríkir meðal meginhluta
þjóðarinnar.
Hið kyrrláta hátíðahald síð-
ustu jóla og áramóta bendir tví-
mælalaust til þess að almenning-
ur okkar unga þéttbýlis gerir sér
það Ijóst í vaxandi mæli, að þess-
ar stórhátíðir eru fyrst og
fremst hátíðir heimilanna. Þær
gefa ekki fyrst og fremst tilefni
til fjölþættra opinberra skemmt-
ana. Gildi þeirra felst ekki í
slíku hátíðahaldi.
E.t.v. er það aldrei nauð-
synlegra en einmitt nú, á
miðri öld hins mikla hraða og
eirðarleysis, að þjóðirnar
staldri við, njóti friðar og
kyrrðar á heimilum sínum,
skoði hug sinn. Til þess eru
jól og áramót tilvalinn tími.
Boðskapur kristinna jóla hvet
ur til íhugunar á rökum til-
verunnar, tilgangi mannlífs-
ins. Áramótin eru sjónarhóll,
sem veitir útsýni yfir um-
hverfi þjóða og einstaklinga í
rúmi tímans.
íslenzka þjóðin hafði tækifæri
til að íhuga margskonar efni á
heimilum sínum um þessar kyrr-
látu hátíðar. Henni líður um þess
ar mundir vel, betur en nokkru
sinni fyrr. Um það þarf heldur
ekki að fara í neinar grafgötur
að þannig getur henni liðið fram-
vegis. Hún getur meira að segja
haldið áfram að bæta og fegra
líf sitt. Allt þjóðlíf hennar mót-
ast nú af örri þróun í framfara-
átt.
En þetta getur farið á aðra
lund. Því aðeins heldur þróunin
áfram í rétta átt, að fólkið sjálft
stuðli að því. Ef við gerum okk-
ur það ljóst nú þegar, að grund-
völlur vellíðunar okkar í dag,
góðra lífskjara og mikilla fram-
kvæmda, framleiðsla okkar til
lands og sjávar, þarf að eflast,
þurfum við engu að kvíða. Ef
við leggjum á það megináherzlu
á næstunni að skapa heilbrigðan
starfsgrundvöll fyrir íslenzka
bjargræðisvegi þá erum við á
réttri leið. Þá erum við að byggja
fyrir framtíðina, stuðla að batn-
andi lífskjörum og afkomuör-
yggi í landi okkar.
Ef við Llldum hins vegar í
þveröfuga átt, teljum það
hysgilegast að gera auknar
kröfur til framleiðslutækja,
sem þegar eru rekin beint og
óbeint með ríkisstyrkjum, þá
er óumflýjanlegur voði vís. —
Með slíkum hætti verða lífs-
kjörin ekki bætt. Þvert á móti
hljóta þau að skerðast og
mikil vandræði að steðja að
landsmönnum.
Þetta er ekki mælt af svart-
sýni heldur raunsæi. íslending-
ar verða að gera sér ljóst, að það
er ekki hægt að halda uppi efna-
hagslegu öryggi og framförum,
ef haldið verður áfram að grafa
undan gjaldmiðli þeirra. Felling
íslenzkrar krónu nú væri áfangi
á leiðinni til enn aukinnar upp-
lausnar í efnahagsmálum okkar.
Öll þjóðholl. öfl verða þess
vegna að slá skjaldborg um gjald
miðilinn og skapa bjargræðisveg-
unum heilbrigðan starfsgrund-
völl. Það er eina leiðin til þess
að unnt verði að koma þeim um-
bótum í framkvæmd, sem þjóðin
þráir og hefur unnið að af mik-
illi bjartsýni og trú á getu sína.
( Það er þýðingarlaust, að krefj-
ast umbóta en vinna svo af alefli
gegn því að unnt sé að ráðast í
framkvæmdirnar. En það hafa
hinir sósíalísku flokkar gert und-
anfarin ár. Þeir hafa þótzt vera
hinir einu sönnu framfaramenn.
En jafnhliða hafa þeir einbeitt
kröftum sínum að því að grafa
undan bjargræðisvegum lands-
manna og telja launþegum trú
um, að eina „kjarabótin“ væri
hækkað kaupgjald. Vegna þess,
f hve langt hefur verið gengið í
þessa átt eru aðalgreinar út-
flutningsframleiðslunnar nú
reknar með beinum og óbeinum
ríkisstyrkjum.
Þennan sannleika verður þjóð-
in að gera sér ljósan, ef hún hef-
ur ekki þegar gert það.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur
haft mikilsverða forystu um
hinar miklu atvinnulífsum-
| bætur síðustu áratuga. Hann
| hefur sífellt bent þjóðinni á
I það, að ekki væri einhlítt að
afla tækjanna. Rekstrargrund
völlur þeirra yrði að vera ör-
uggur til þess að þau gætu
veitt atvinnu og dregið björg
í bú þjóðarinnar. Á þessar að-
varanir hefur ekki verið nægi-
lega hlýtt. Þess vegna stendur
hagur íslenzkra atvinnuvega
nú verr en skyldi.
En þjóðin getur bægt hætt-
IJUGOSLAFIU virðist „bylt-
ingin nú ætla að fara að eta
börnin sín“ á sama hátt og í öðr-
um ríkjum kommúnista.
i Dedijer hefir nú tvívegis orðið
að mæta fyrir dómstóli „aðal-
nefndar“ til þess að „játa“ sekt
sína, eða, ef hann hefir dug til
þess, að neita að „játa“.
j Fyrir stríðið, er kommúnistar
í voru lítils megandi í Júgóslafíu,
þurfti Tito oft að fara í felur á
heimili Dedijers. Á stríðsárunum
tók Dedijer ákafan þátt í baráttu
partisana gegn nazistum. Dedi-
jer varð þá áhorfandi að því er
fyrri kona hans lét lífið í bar-
daga við hlið hans og sjálfur
hlaut hann þá stór sár á höfði,
svo að mikill hluti höfuðkúpunn-
ar er úr lækna-silfri. Eftir stríðið
gerðist hann ritstjóri aðalmál-
gagns Titos, Borba, átti sæti í
fulltrúanefnd Júgóslafa hjá Sam-
einuðu þjóðunum og þótti meðal
hinna efnilegustu ungu manna
er byltinguna gerðu. Hann varði
samvinnuslit Titos við Stalin árið
1948 af mikilli mælsku og síðar
skrásetti hann hina opinberlega
viðurkenndu ævisögu Titos.
ber niður
lýðræðisöflin
Sagan um Dedijer
En í vikunni sem leið var Dedi-
jer skyndilega orðinn einn hinna
útskúfuðu. Hann var sviftur öll-
um embættum fyrir þjóð og
flokk og honum var gefið að sök
að hann fylgdi ekki flokkslínu.
Upphafið að þessari „sök“ er
ársgömul. Þá var þriðji æðsti
maður júgóslafnesku byltingar-
innar, Djilas, sviftur öllum veg-
tyllum fyrir það að hafa birt
opinberlega greinar, þar sem
hann gagnrýndi hvortveggja í
senn siðleysi æðstu foringjanna
og pólitískan einstrengingshátt
þeirra. Aðeins tveir úr innsta
hring byltingarmanna höfðu þá
dirfsku til þess að verja málstað
Djilasar. Annar var Dedijer, hin
var fyrri kona Djilasar að nafni
Mitra Mitrovic. Dedijer sagði þá
við Kardelj, annan æðsta mann-
inn, næst Tito: „Ef ég á að tala
hreinskilningslega, þá er ég eng-
inn manngervingur og get ekki
alveg út í hött samþykkt skoð-
anir af þeirri einu ástæðu að þær
eru fluttar af manni, sem er
valdamikill“.
i Hann sagði ennfremur: „Við
skulum gera okkur grein fyrir
þeirri staðreynd að bylting okk-
ar er orðin ódauðleg, af því að
hún hefir ekki etið sín eigin börn
og vegna þess að börn þessarar
byltingar eru heiðarleg“.
uu andi skrifar:
i
Jólin á enda.
DAG er 13. og síðasti dagur
jóla. Jólaskreytingarnar inn-
anhúss og utan verða senn tekn-
ar niður — umhverfið fær blæ
hversdagsleikans á ný. En í minn
ingunni tindra björtu hátíðaljós-
in skær og hlý. Sú birta mun
endast okkur þar til við höldum
aftur hátíðleg jól og áramót, að
ári um þetta leyti. Já, jólin verða
alltaf sem sólargeisli í dimmu
skammdegisins, skammdegi nátt-
úrunnar og skammdeginu, sem
stundum ríkir í hugum okkar
einmitt um þetta leyti, þegar
sólin lætur ekki sjá sig dögum,
vikum og mánðum saman og
sjálf dagsbirtan er flúin áður en
við höfum fagnað komu hennar.
Þess vegna er það ósköp þægi-
leg tilfinning, að um leið og jólin
kveðja okkur, getum við glatt
unni frá dyrum sinum, ef hún okkur við tilhugsunina um, að
bregst við henni af mann-
dómi og festu. Og það mun
hún gera, ef gifta hennar er
meiri en lánleysi.
Irmlendar
skl^asmíSar.
AARINU 1954 færðist aukið líf
í íslenzkan skipasmíðaiðnað.
Smíðaðir voru 19 vélbátar, 8—61
smálest að stærð í hinum ýmsu
skipasmíðastöðvum landsins. Við
áramót voru 5 vélskip í smíðum
í þessum skipasmíðastöðvum. Var
stærð þeirra 15—17 smálestir.
Loks er þess að geta, að á s. 1.
ári var lokið við smíði fyrsta stál-
skipsins hér á landi, dráttarbáts-
ins Magna, sem Reykjavíkurhöfn
lætur byggja. Hefur verið frá því
skýrt, að hafin sé bygging annars
stálskips hérlendis. Er það björg-
unar- og eftirlitsskip fyrir Norð-
urland.
Samtals eru þeir vélbátar, sem
smíðaðir voru innanlands á s. 1.
ári 537 smálestir að stærð. Er
það veruleg aukning frá árun-
um 1952 og 1953.
Hér er því stefnt í rétta átt.
Við eigum að byggja alla okk- j
ar vélbáta sjálfir. íslenzkar Aðal
sól fer hækkandi á lofti, dags-
birtan skýrist frá degi til dags —
skammdegið er á undanhaldi.
i
Þrettándanótt.
ÞJÓÐSÖGUM Jóns Árnasonar
segir um þrettándanótt:
„Þrettándanótt var í mörgu
merkileg. Þá segja flestir, að kýr
tali og að lið Faraós fari þá úr sels
hömunum og gangi á land, þó að
aðrir segi, að það sé á nýársnótt.
Þá heppnuðust og vel útisetur á
krossgötum og allt eins miðs-
vetrarnóttina. Þrettándanótt var
og haldin helg í Grímsey og víð-
ar um, allt fram um 1849, hvað
sem síðan er, af því að hún sam-
svaraði jólanóttinni gömlu. Hún
hefur og verið kölluð „drauma-
nóttin mikla“ af því þá átti aust-
urvegskónga að hafa dreymt um
fæðing Krists og því eru allir
draumar merkilegastir og þýð-
ingarfyllstir, sem mann dreymir
á þrettándanótt".
happdrætti Sjómannaheimilisins,
sem dregið verður í, í 7. skipti
nú um helgina. Það er vel til
V jg ' K ww
M
Trillan við Aðalstræti.
ARGIR vegfarendur um Mið-
bæinn undanfarna daga hafa
staldrað við til að skoða trillu-
bátinn og bílinn fína, sem standa
á Hótel íslands grunninum við
og Austurstræti. Bíllinn er
skipasmíðastöðvar hafa byggt v*su ekkert óalgeng sjón á
ágæt og traust skip, jafnvel bessum stað, þarna úir allt og
betri en þau tréskip, sem við grúir af bifreiðum allan ársins
höfum flutt inn. Að því er auk hring. En öðru máli gegnir með
þess mikil atvinnuaukning bátinn, slíkt sér maður ekki á
fyrir íslenzka iðnaðarmenn, að hverjum degi hér uppi í miðbæ,
vélbátaflotinn sé endurnýjað- enda er hér líka um nokkuð öld-
ur og aukinn af innlendu ungis sérstakt að ræða. Allir
vinnuafli. Reykvíkingar vita hvað það er —
fallið að draga um lítinn vélbát.
í þessu happdrætti, sem ætlað er
til gagns og styrktar öldruðum
sjómönnum, sem margir hverjir
hafa alið mestan aldur sinn á
bátkænum, sem fleytt hefir þeim
um sléttan og úfinn sjó, er þeir
af harðfylgi og dugnaði sóttu
björg í bú í fang Ægis. Og það er
enginn vafi á því að trillan, þar
sem hún er til sýnis þarna við
Aðalstrætið, hefir vakið sjó-
mannsþrá í mörgu ungu brjósti
— löngun til að standa við stjórn-
völinn og stýra um víðan sjó. —
Já, er það nokkur furða?
Brautin yfir gamla
kirkjugarðinn.
SÍÐASTLIÐIÐ sumar var lögð
Ijómandi lagleg steinflísa-
braut yfir gamla kirkjugarðinn
við Aðalstræti og er allt gott um
það að segja. En það er eitt, sem
hefir gleymzt og það er það, að
búa vel um svæðið, sem er við
enda brautarinnar, Aðalstrætis-
megin. Ekkert hefir verið borið
ofan í moldina og í rigningum er
þar ófært yfirferðar sakir aur-
leðjunnar. Nú eru það tilmæli
mín, — og sjálfsagt margra ann-
arra, að bæjarverkfræðingur láti
aka einhverjum góðum ofaní-
burði þarna í brautina, svo að
leið þessi yfir garðinn verði fær
jafnt í þurru sem votviðri.
— Björgvin."
Hreystileg orð, en óviturleg í
einræðisríki. Þetta hefir nú kom-
ið í Ijós. Eins og áður hefir verið
skýrt frá voru Dedijer og fyrri
kona Djilasar kölluð fyrir „aðal-
nefnd“ kommúnistaflokksins
júgóslafneska og þeim sagt að
búa sig undir það, að verja mál-
stað sinn. Dedijer lét ekki bjóða
sér þetta í fyrstu, neitaði að
hlusta á „aðalnefndina" og
skundaði burtu til þess að senda
mótmælaskeyti til Titos, sem þá
I var lagður af stað til Indlands.
En ríkið ræður einnig yfir lands-
símanum og skeytið var aldrei
sent. Er ekki annað sjáanlegt, en
að Tito hafi verið kunnugt um
hvað gera átti og óskað þess eins
að framkvæmdum yrði frestað,
þar til hann væri farinn af landi
burt.
En nú tók málið á sig nýjan
svip. Djilas hafði dvalið í „út-
legð“ í sínu eigin landi frá því í
fyrra, en nú lét hann til sín
heyra. Hann lét svo um mælt við
fréttaritara New York Times, að
aðförin að Dedijer væri gerð „til
þess að hræða lýðræðisöflin í
flokknum. Þessi öfl eru til, en
þau eru óskipulögð, en sjálfur
er flokkurinn í höndum manna,
sem ekki eru lýðræðissinnar".
Ef annar flokkur kæmi til skjal-
anna og leyfðar yrðu frjálsar um-
ræður, þá taldi Djilas ,,að
kannske vrði hægt á tíu árum að
skapa möguleika fyrir frjálst lýð-
ræði“. Hann viðurkenndi að
hann væri að tefla á tvær hættur
með því að segja þetta, „en samt
sem áður held ég að ekkert ger-
ist“. Ekki var sagt frá þessum
uppástungum Djilasar í júgó-
slafneskum blöðum, svo að ekki
virðist það líklegt að hugmyndin
um annan flokki fái byr.
En frá því að þetta gerðist
hafa þau þrjú, Djilas, Dedijar og
frú Mitrovic verið í yfirheyrsl-
um hjá „aðalnefndinni" og eftir
er að sjá hvort kommúnista-
flokkurinn í Júgóslafíu þurfi nú
einnig að fara að eta börnin sín.
1 / Q Sá, sem vill, a3 draumar hans
, t 1 rætist verður
[f »»# að vakna.
Fékk 11 spaða
FÖSTUDAGINN 24. des. s.l.,
gerðist það „undur“ í spilum, að
Dagbjartur Björgvin Gíslason á
Patreksfirði, fékk 11 spaða gefna
á eina hendi. Hin spilin tvö voru
hjartanía og tíguláttan.
Norður gefur (það var hann
sjálfur) og vekur sögn á tveimur
spöðum. Austur hefur ónýt spil
og segir pass, suður segir þrjú
lauf. Vestur hefur geysimikil spil
eða um 40 púnkta og segir þrjú
grönd. Norður krefur um ása og
segir fjögur grönd. Austur segir
pass, suður svarar tíglum 5, vest-
ur segir 5 grönd. Norður segir
aftur 6 spaða, austur segir pass,
suður segir pass. Vestur ,dobblar‘
slemmuna. er með tvo ása. Norð-
ur „redobblar“ og vinnur spilið.
Austur kemur út í hjarta og vest-
ur tekur siaginn á hjartaás. •—■
Vestur slær nú út laufásnum, en
norður á ekki lauf til og trompar.
Tekur alla sína 11 slagi á tromp,
þá er ekki eftir nema tíguláttan
og suður átti tígulásinn. Þar með
er slemman unnin. •—Karl.