Morgunblaðið - 26.02.1955, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐI9
Laugardagur 26. febrúar 1955
Hefir Rauði herinn töglin
og hagldirnar I Kreml ?
indverska lýsið á
sovézkum laumuleiðum
Krushchev ber nú hæsf i valdastreitunni, en er hann aðeins
dægurfluga, er vikur i fyllingu timans eins og Malenkov
BLQÐ Ráðstjórnarríkjanna hafa
undanfarið undirbúið jarð-
veginn fyrir þá breytingu, er
verður ef að líkum lætur á sögu
þeirra vegna ný afstaðinna stjórn
arskipta þar í landi. Aðalritari
kommúnistaflokksins, Nikita S.
Krushchev er nú hafinn til skýj-
anna. Slíkt tíðkaðist mjög á ríkis-
stjórnarárum Stalíns í þeim til-
gangi að hann yrði óskeikull í
augum almennings.
Þessa tók að gæta í frétta-
flutningi rússneskra' blaða
nokkru áður en Malenkov var
steypt, og jafnframt tók nú-
verandi forsætisráðherra
Nikolai A. Bulganin að hækka
á baugi í sögu Káðstjórnar-
ríkjanna.
★ „STADGENGILL STALINS í
ORRUSTUNNI UM STALIN-
GRAD“
í grein, er birtist nýlega í
Pravda, málgagni kommúnista-
flokksins, til minningar um sig-
urinn við Stalíngrad var enginn
hershöfðingjanna, sem beinan
þátt áttu í sigrinum nefndur né
heldur fyrrverandi forsætisráð-
herra Malenkov, er áður hafði
verið kallaður „staðgengill Stal-
íns í orrustunni við Stalingrad".
Krushchev var eini núlifandi
Rússinn, sem nefndur var í þess-
ari grein.
Nú er Krushchev talinn meðal
hinna leiðandi „gömlu bosévíka"
og er sagður hafa átt drjúgan
þátt í því ásamt Lenin og Stalin
að leiða farsællega til lykta borg-
arastyrjöldina, er fvlgdi í kjölfar
byltingarinnar. Blöðunum verður
einnig tíðræddara en áður um
skerf Bulganins og Krushchevs
til unnins sigurs í síðustu heims-
styrjöld, en Malenkovs er að engu
getið.
Ýmis ummæli Krushchevs á
umliðnu ári benda til þess, að
leiðtogar kommúnista, er fylgt
hafa Malenkov að málum, hafi
fulla ástæðu til að óttast að frek-
ari breytingar fylgi í kjölfar for-
sætisráðherraskiptanna. Þegar
daginn eftir að Malenkov var
vikið frá, misstu sex hæstaréttar-
dómarar stöður sínar og sjö nýir
voru skipaðir í stað þeirra.
ÍC HVER ÖRLÖG BÍÐUR
SEROV
Síðustu hausaskipti innan
hæstaréttar Ráðstjórnarríkjanna
áttu sér stað í ágúst 1953, er þrír
nýir dómarar voru skipaðir.
Skömmu síðar var Beria hand-
tekinn og tekinn af lífi, og er
álitið, að nýir dómarar hafi verið
skipaðir til að koma í kring af-
töku Beria. Óvíst er að nýaf-
staðnar brevtingar í hæstarétti
boði víðtækar „hreinsanir" í
kommúnistaflokknum, enda eru
sérstakir dómstólar oftast settir
á laggirnar til slíks. Samt er ein-
mitt ástæða til að hafa gát á,
hvort Serov, hershöfðingi og
yfirforingi leynilögreglunnar,
fær að sitja áfram í embætti
sínu, sem hann var skipaður í
eftir aftöku Beria.
★ „SANNLEIKURINN“
OG „FRÉTTIRNAR"
Það sem fram fór bak við
tjöldin í Ráðstjórnarríkjunum,
áður en Malenkov var stevpt,
kom ef til vill skýrast fram í
greinum Pravda (sannleikur-
in'n) og Izvestia (fréttir), og þó
að eitthvað sé vafalaust til í
þéirri skrýtlu, „að engar fréttir
séu í sannleikanum og enginn
sánnleikur í fréttunum", er samt
hsegt að finna sannleikann um
valdabaráttuna í Ráðstjórnar-
ríkjunum með því að bera sam-
an þessi tvö blöð. Izvestia, mál-
gagn Ráðstjórnarinnar fylgdi
Malenkov nokkuð að málum um
aukna framleiðslu neyzluvara, en
Pravda heíir hinsvegar stutt mál-
stað þungaiðnaðarins. Pravda
gerði mjög vel til Stalíns á af-
mælisdegi hans, en Izvestia lét
hans að litlu getið. Malenkov-
tímabilinu er lokið og Krushchev
tímabilið hefst, og kjörorð þess
er ósveigjanleiki Stalíns.
it ♦ ★
En er Krushchev eins sterk-
ur á svellinu og hann virðist
vera? — Ef svo er hlýtur hann
að hafa að baki sér stuðnings
alls rauða hersins, en á því
virðast nokkur tormerki eins
og þráiátur orðrómur um
ágreining milli Krushchevs og
Zukov, hins nýja varnarmála-
ráðherra bendir til.
ic KOMMÚNISTAFLOKKUR-
INN SKAPAÐI HANN
Tíminn mun leiða í Ijós,
hvort Krushchev hefir farið að
dæmi fyrirmyndar einræðisherra
Zukov: Hinn „rauði“ Napóleón?
og séð fyrir því, að hættulegir
keppinautar ættu ekki upp á
pallborðið í valdabaráttunni. Eða
hefir Krushchev aðeins aðalhlut-
verkið á hendi í bili, en bíður
aldurtila í lokaþættinum? Ferill
hans, aðferðir og áform líkjast
háttum Stalíns. En Stalín hafði
þá yfirburði að vera tengiliður
milli núverandi valdstjórnar og
byltingarinnar. Þó að Krushchev
sé nú sagður vera gamall í hett-
unni, átti hann samt ekki eins
ríkan þátt í sköpun Ráðstjórnar-
i ríkjanna og Stalín. Krushchev
skapaði ekki Ráðstjórnarríkin,
kommúnistaflokkurinn skapaði
hann. Krushchév getur því aldrei
þeirrar stjórnar, er nú tekur aft-
ur í notkun járnhæl hins harða
orðið hálfguð, heldur aðeins tákn
aga Stalinismans.
ic •> ic
Marskálkur er nú forseti Ráð-
stjórnarríkjanna: Voroshilov,
annar marskálkur er forsætisráð-
herra: Bulganin, sá þriðji er land
varnamálaráðherra: Zukov, og sá
fjórði: Konjev hélt aðalræðuna á
lokafundi æðsta ráðsins í byrjun
febrúar.
★ RÚSSNESKUR
BONAPARTISMI
Allar líkur benda því til að
einræði hersins — einskonar
bonapartismi — sé nú að taka við
af byltingunni í Rússlandi. Minn-
ir þetta því óneitanlega á þróun
þá er átti sér stað í Frakklandi
eftir stjórnarbyltinguna í lok 18.
aldar. Marskálkarnir, hershöfð-
ingjarnir og aðmírálarnir ráða nú
lögum og lofum í Rússlandi
í síðustu heimsstyrjöld unnu
rússnesku hershöfðingjarnir orr-
ustur sínar með því herbragði að
umkringja herdeildir óvina sinna.
í stjórnmálunum hafa þeir beitt
svipaðri herkænsku — og náð
góðum árangri. í framsókn
marskálkanna að æðstu stöðum
landsins hafa þeir fylgt vel skipu
lagðri áætlun, sem drög hafa
sennilega verið lögð að áður en
heimsstyrjöldinni lauk. Allt bend
ir til þess að a. m. k. einn maður
hafi óttast þessa áætlun: Stalín.
Þessvegna kom hann því svo fyr-
ir, að „hetjur föðurlandsins“:
Marskálkarnir Zukov, Timosh-
enko, Konjev, Vassilevski o. fl.
hurfu af sjónarsviðinu eftir að
hafa sólað sig í sigursæld styrj-
aldarinnar. Nokkrir voru skipað-
ir í stöður í hinni fjarlægu
Síberíu, aðrir voru geymdir bak
við fangelsisveggi. En þeir létu
sér ekki segjast og sókn þeirra á
stjórnmálasviðinu hófst áður en
Stalín lézt. Malenkov, Krushchev,
Molotov og Kikoyan eru þeir sem
herforingjarnir tefldu fram á
taflborðið í Kreml, en herfor-
ingjarnir hafa sennilega hugsað
út gang leiksins á víglínum
heimsstyrjaldarinnar.
★ ♦ ★
í baráttu marskálkanna fyrir
auknum völdum má greina fjög-
ur kvartilaskipti. Hið fyrsta varð
árið 1942, þegar Zukov — þá
æðsti maður hers Ráðstjórnar-
ríkjanna — gerði hina pólitísku
eftirlitsmenn í hernum að „póli-
tískum liðsforingjum" undir yfir-
stjórn rauða hersins.
Önnur kvartilaskiptin urðu
með hinu svokallaða „lækna-
samsæri“, sem skömmu fyrir
dauða Stalíns lauk með handtöku
nokkurra merkustu lækna í
Moskvu, er bornir voru þeim sök-
um — er síðar reyndust rangar
— að hafa gert samsæri um að
drepa svo að segja alla leiðtoga
rauða hersins. Þetta var snjallt
skákbragð, upphugsað og fram-
kvæmt af marskálkunum með
fyrrverandi starfsbróður þeirra:
Malenkov. Tilgangurinn var að
spilla áliti Beria, sem var þá
grunaður um að hafa ekki verið
nógu vel á verði, og jafnframt
lama einasta valdið í öllu ríkinu,
sem herinn óttaðist: Lenilögregl-
una. Stalín lézt áður en þessum
áfanga lauk, og Beria setti krók
á móti bragði með því að láta
læknana lausa og gekk í lið „þrí-
' stjóraveldisins“ er tók við af
Stalín.
★ FUNDUR MARSKÁLKANNA
En sú dýrð stóð ekki lengi, —
enn einu sinni tókst herforingj-
unum að sýna, að Bería og lög-
regla hans hefðu gengið slælega
fram. Rauða hernum tókst ekki
að koma í veg fyrir uppþotin 17.
júní í Berlín, en notuðu þessi
atvik til að styrkja aðstöðu sína
í Moskvu og setja fram kröfur
| sínar. Skömmu síðar kallaði
j Bulganin alla marskálkana sam-
an til fundar í Moskvu. Þetta átti
sér engin dæmi í sögu Rússlands.
A þessum fundi var gengið end-
anlega frá áætluninni.
Fjórðu kvartilaskiptin urðu á
fundi æðsta ráðsins á dögunum.
Marskálkarnir höfðu upphaflega
haft Malenkov með í ráðum til
| að losna við Beria, en nú settu
' þeir allt sitt traust á Krushchev
i til að koma Malenkov fyrir katt-
arnef. Og Krushchev sá sér leik
■ á borði, en varð þó að gera sér
að góðu að Bulganin, hinn sterki
! maður hersins í Kreml, tæki við
stjórnarforustunni. Áður hafði
herinn potað sínum mönnum í
áhrifaríkar stöður víða Timo-
shenko marskálkur tók við for-
Frh. á bls. 12
Eftirfarandi athugasemd
barst Mbl. í gær:
VEGNA villandi blaðaskrifa að
undanförnn um afdrif meðala-
lýsis þess, er sent var að gjöf frá
íslenzkum stúdentum til bág-
staddra stúdenta á Indlandi, vill
Stúdentaráð Háskóla íslands
taka fram eftirfarandi:
1) Á ráðstefnu Alþjóðasam-
bands stúdenta, I.U.S., er hald-
in var á s. 1. sumri í Moskva,
flutti aðalfulltrúi Landssam-
bands indverskra stúdenta
opinberlega þakkir til ís-
lenzkra stúdenta og Stúdenta-
ráðs fyrir meðalalýsið, sem
hann kvað hafa borizt fyrir
nokkru og komið að miklum
notum á heilsuhæli stúdenta
í borginni Kalkútta.
2) Að indverskum yfirvöldum
virðist ekki kunnugt >ð lýsið
hafi borizt til Indlands, getur
stafað af því, að upplýsingar,
er þau hafa til þessa fengið
frá fyrverandi Stúdentaráði í
málinu, eru ekki nægilega
ítarlegar.
3) Stúdentaráði er ókunnugt um,
að umrætt lýsi, eða eitthvað
af því, hafi hafnað á heilsu-
hæli stúdenta í Peking. Frétt
í Vestur-þýzka stúdentablað-
inu Student Mirror, í þá átt
er óstaðfest með öllu.
★
í þessu sambandi vill Mbl.
benda á það utan töluliða, að
athugasemd þessi var aðeins
samþykkt af fjórum fulltrúum
í stúdentaráði af níu sem þar
eiga annars sæti. Er undarlegt
að þess er ekkert getið -í bréf-
inu, hve lítið atkvæðamagn
stendur að baki samþ/ kktinni.
Svo að einhver maðkur virðist
vera í mysunni. — Þá er og rétt
að taka eftirfarandi fram:
1) a) Undarlegt er að hinn svo-
nefndi indverski fulltrúi
skuli bera fram þakkir sín-
ar í Moskvu, án þess að
nokkuð hafi fyrr heyrzt um
það að Indverjar hafi
þakkað íslendingum fyrir
sendinguna. Væri ekki eðli-
legra að þakkarskeyti væri
sent til Reykjavíkur held-
ur en til Moskvu?
b) Stúdentasambandi IUS er
stjórnað af pólitískri stjórn
kommúnista.
c) Það er því með öllu óvíst
og þyrfti að upplýsa það
betur hvort hinn meinti
fulltr’úi Landssambands ind
verzkra stúdenta var í
rauninni fulltrúi ind-
verskra stúdenta, eða tók
sér slíkt umboð heimildar-
laust í hendur.
2) a) Þessi liður í athugasemd-
inni er staðhæfulaus. Ind-
verzkum yfirvöldum voru
sendf.r nákvæmar upplýs-
ingar um málið og ætti að
vera vænlegra að fá upp-
lýsingar um innflutning til
Indlands hjá þeim, heidur
en austur í Moskvu.
b) Indversk yfirvöld fullyrða
að þetta lýsi hafi ekki
komið til landsins.
3) Fréttin um að lýsi frá ís-
lenzkum stúdentum hefði bor-
izt til Kína var höfð eftir
heimildyim frá kínverzku
fréttastofunni, sem ætti bezt
að vita um það.
Það er því furðulegt að nokkr-
ir fulltrúar í stúdentaráði (4 af
9) skuli fara að tala um villandi
blaðaskrif. Áður en þeir gerðu
það hefðu þeir átt að rannsaka
ýtarlega, hvert lýsið hefði farið.
Fregnir af sendingu og ferð-
um þessa lýsis eru að vísu óljós-
ar, enda var lýsið sent í heimild-
arleysi til stúdentasambands
kommúnista. Greinilegustu fregn
ir sem enn hafa komið af skugga
leiðum þess, eru þær sem hafðar
eru eftir kínversku fréttastof-
unni, að það hafi hafnað í Kína
Annað en þetta veit Stúdentaráð
ekkert um mál þetta og er því
með öllu óviðeigandi hjá því að
gefa yfirlýsingar í málinu að svo
komnu.
Væri stúdentaráði nær að
rannsaka þetta mál ofan í kjöl-
inn og þá um leið að láta þá
menn sæta ábyrgð sem misfarið
hafa með verðmæti sem nema
tugþúsundum króna.
Dulles:
A.-Asíu bandalagið
stefnir að friði og frelsi
Bangkok, 22. febr. — Reuter-NTB.
FULLTRÚAR hinna átta aðildarríkja A.-Asíubandalagsins eru nú
allir komnir til Bangkok til að sitja fyrsta fund bandalagsins,
er hefst á morgun og stendur í þrjá daga. Sir Anthony Eden fór
í dag flugleiðis frá Karachi um Kalkútta til Bangkok.
Aðalviðfangsefni fulltrúanna á þessum fyrsta fundi bandalagsins
verða: 1. Astandið í Suðaustur-Asíu löndunum. 2. Hvar skuli stað-
setja bækistöðvar bandalagsins. 3. Varnir Suðaustur-Asíu ríkjanna.
4. Efnahagsleg og tæknileg aðstoð við lönd Suðaustur-Asíu.
John Foster Dulles kom til
Bangkok í morgun. Ræddi hann
við blaðamenn. Tjáði hann þeim,
að markmið bandalagsins væri
„friður og frelsi“ til handa A.-
Asíu. Kvaðst hann sannfærður
um, að aðildarríkjunum yrði vel
ágengt í þessu efni.
ic ÁRÓÐURSSTARFSEMIN
ER HÆTTULEGUST
Casey, utanríkisráðherra
Ástralíu, lagði áherzlu á það í
viðtali við blaðamenn, að banda-
lagið yrði að taka skjótt til hönd-
unum við áform sín, ef afstýra
mætti auknum áhrifum komm-
únista í A.-Asíu löndum. Lönd-
um þessum stafar ekki mest
hætta af árásarstyrjöld af hendi
kommúnista heldur af þeirri
áróðursstarfsemi, er þeir reka sí-
fellt um lönd þessi þver og endi-
löng.
Bandalag þetta var stofnað í
sept. s.l. á Manila-fundinum og
gekk formlega í gildi fyrir nokkr
um dögum, er fulltrúar aðildar-
ríkjanna lögðu fram gögn til lög-
gildingar í utanríkisráðuneyti
Filippseyja í Manila.
SÍÐUSTU FRÉTTIR 9 9®
FuIItrúar aðildarríkja A.-Asíu
bandalagsins gengu í dag á fund
konungs Thailands í Bangkok_____
Síðar ræddi Hendri Bonnet, að-
alfulltrúi Frakka, við sendimenn
frá Indó-Kína ríkjunum þremur,
Suður-Vienam, Laos og Cambod-
gia.
mn\
SÝNINGUM S íslenzka leikrit-.
inu „Þeir koma í haust“, eftir
Agnar Þórðarson, sem sýnt hef-
ir verið í Þjóðleikhúsinu í vetur
við hina beztu dóma leikhúsgesta
og góða aðsókn, lýkur í kvöld,
en þá verður það sýnt í síðasta
sinn. — I eikritið er mjög at-
hyglisvert og spennandi á köfl-
um.