Morgunblaðið - 26.02.1955, Blaðsíða 11

Laugardagur 26. febrúar 1955
MORGUNBLAÐIÐ
11
Óiafur Sveinsson Starrastöðum
Hjálmar R. Bárðarson skipaverkfr:
„Starfið er margt, en eitt er ■
bræðra bandið,
boðorðið hvar sem þér í fylking
standið,
hvernig sem stríðið þá og þá er
blandið,
það er: Að elska, byggja og
treista á landið“.
H. H.
ÞEIR menn hverfa nú sem óðast
af sjónarsviðinu, sem stóðu í
blóma aldurs síns um síðustu
aldamót. Nokkrum þeirra auðn-
aðist að lifa og starfa fram um
miðbik þessarar aldar, og verða
virkir þátttakendur í þeim
miklu framförum er leitt hafa
íslenzku þ'.óðina frá fátækt til
aukinngr velmegunar og menn-
jngar. Einn þessara manna, Ólaf-
ur Sveinsson, fyrrum bóndi að
Starrastöðum, lézt að heimili
sínu 25. febrúar s. 1. á 84. aldurs-
ári.
Ólafur var fæddur í Fremri-
Svartárdal 8. nóv. 1870, sonur
Sveins Guðmundssonar bónda
þar og konu hans Þorbjarðar
Ólafsdóttur Vorið 1871 fluttu
foreldrar Ólafs frá Fremri-
Svartárdal að Bjarnastaðahlíð
og bjuggu þar lengi síðan. Þar
ólst Ólafur upp í hópi 12 nyst-
kina er upp komust af 15 börn-
um þeirra hjóna. Vorið 1899 hóf
Ólafur búskap á Breið, og kvænt-
jst sama ár Gíslönu Bjamadótt-
ur. Þau eignuðust eitt barn,
Bjarna Pál, sem andaðist á fyrsta
aldursári. 1901 fluttust þau ólaf-
ur og Gíslíana frá Breið að
Starrastöðum í sömu sveit. En
Gíslíönu naut ekki lengi við, því
hún andaöist 25. jan. 1902.
Árið 1904 kvæntist Ólafur
Margréti Eyjólfsdóttui frá Stafni
í Austur-Húnavatnssýslu. Þau
bjuggu síðan á Starrastöðum þar
til Margrét lézt 23. ágúst 1923.
Börn þeirra eru: Þorbjörg, hús-
freyja á Svðri-Mælifellsá, Eydís,
Játin í Reykjavík fyrir nokkrum
árum og Páll, bóndi á Starra-
stöðum. Eítir lát Margrétar hélt
Ólafur áfram búskap með börn-
um sínum þar til 1937 að Páll
sonur hans fór að búa á nokkr-
um hluta jarðarinnar. Ólafur
hætti búskap 1943 og hafði þá
búið á Starrastöðum í 42 ár með
hinni mestu sæmd og við vin-
sældir nágranna sinna og sveit-
unga. Eftir að hann lét af bú-
skap dvaldi hann áfram á Starra-
stöðum til æviloka hjá Páli syni
sínum og konu hans Guðrúnu
Kr ist j ánsdóttur.
Ólafur lézt 25. febrúar s. 1., eins
og fyrr segir, og var jarðsettur
að Mælifelli 15. marz að við-
stöddu fjölmenni. Lengstan hluta
ævi sinnar átti Ólafur því láni
að fagna að vera heilsuhraust-
ur, en þin síðustu árin var hann
þrotinn að heilsu og kröftum,
enda starfsdagurinn orðinn
langur og ekki slegið slöku við
meðan kraftar entust. Síðustu
tvö árin sem hann lifði var hann
blindur.
Ólafur á Starrastöðum var um
langt skeið með beztu bændum
í Lýtingsstaðahreppi og bar
margt til. Hann var hinn mesti
dugnaðarmaður til allrar vinnu
og hagsýnn að sama skapi. Ódeig
ur var hann að leggja inn á lítt
troðnar brautir í búskap sinum,
án þess þó að kasta frá sér hin-
um fornu dyggðum sem alltaf
verða í fullu gildi. Ýmislegt í
búskaparháttum Ólafs var sér-
stætt. Athyglisverðast fannst
mér hvað hann lagði mikla
áherzlu á að öll verk væru unn-
in á réttum tíma og umfram ;últ
nægilega snemma. Ilann var
fyrstur manna við túnávinslu á
vorin og bvrjaði jafnan snemma
að slá. Hann var meistari í því
að þurrka hey þó lítill þurrkur
væri og kunni vel að koma fyrir
illa þurru heyi þannig að ekki
hlytist tjón af. Hann mun
snemma hafa tekið upp votheys-
verkun og náð ágætum árangri
Minningarorð
Þurrkví í Reyk j avíkurhöf n
LAUGARDAGINN 12. febrúar in þá, en eins og nú er ástatt ins yrði háttað. Á það má benda,
þó ekki heíði hann steyptar vot-
heyshlöður Þó að Ólafur væri
hinn mesti víkingur til allrar
vinnu hafð . hann samt opin aug-
un fyrir bættum vinnuaðferðum
og nýjum -verkfærum, til marks
um það má geta þess að hann
varð fyrstur bænda hér í Lýtings
staðahreppi til þess að kaupa sér
sláttuvél. ólafur á Starrastöð-
um var rnikill umbótamaður.
Hann girti snemma tún sitt og
margfaldaði stærð þess. Hús
jarðarinnar endurbyggði hann
öll frá grunni. Fyrir þessar fram-
kvæmdir vcru honum veitt verð-
laun úr sjóði Kristjáns konungs
níunda.
Ólafur hafði jafnan stórt bú
og var efnahagur hans góður, en
ekki mun hann þó hafa að jafn-
aði átt innstæður í bönkum og
sparisjóðum, því fé það er hann
hafði aflögU lagði hann jafnóðum
í ræktun og aðrar umbætur á
jörð sinni og trúði því að þannig
mundi hann fá af því hæsta
vexti. Gestrisinn var Ólafur með
afbrigðum og vildi hvers manns
vandræði leysa.
Á síðustu tugum nítjándu
aldar gengu hér á landi hin
mestu harðindi, sem kunnugt er.
Mörgu annars dugandi fólki sýnd
ist hér ekki nægir framtíðar-
möguleikar og fluttist í hópum
til fjarlægrar heimsálfu til óbæt-
anlegs tjóns fyrir land og lýð.
í Aldamót.aljóðum sínum hvetur
skáldið Hannes Hafstein íslend-
inga til þess að trúa á land sitt,
og dregur upp mynd af því
hvernig hér geti orðið umhorfs
í framtíðinni ef unnið væri af
ást og trú að framförum í land-
inu. Sem betur fór lá það ekki
fyrir Ólafi Sveinssyni að leggja
fram sína miklu starfskrafta í
framandi landi, því hann elskaði
land sitt og trúði á framtíðar-
möguleika þess. Þá ást sína tjáði
hann ekki með upphrópunum og
slagorðum, heldur með því að
helga móðurmoldinni starfs-
krafta sína alla. Með Ólafi
Sveinssyni er til foldar fallinn
dugmikill bóndi og góður dreng-
ur.
Ég óska honum velfarðnaðar
á landinu ókunna hinumegin við
gröf og dauða.
Á gamlársdag 1954.
Sigurður Egilsson.
BONN, 23. febr. — í dag lá við að
samsteypustjórn Adenauers leyst
ist upp. Kom til harðrar rimmu
milli flokksforingjanna er að
henni standa, í sambandi við
Saar-samningana við Frakkland,
en samningurinn verður tekinn
til þriðju umræðu í þýzka þing-
inu á morgun (fimmtudag).
Kreppan stafar af því, að fjór-
ir fulltrúar hins frjálsa demókrat
iska flokks (minnsta stjórnar-
flokksins) hafa tilkynnt að þeir
muni greiða atkvæði gegn sátt-
málanum. Fyrr um daginn hafði
Adenauer sagt, að þeir, sem at-
kvæði greiddu á móti, yrðu að
taka afleiðingunum.
s. 1. var birt grein í Morgunblað
inu eftir Þorvarð Björnsson hafn-
sögumann um þurrkví í Reykja-
víkurhöfn.
Styðst grein þessi að lang-
mestu leyfi við áætlanir þær og
teikningar er ég gerði á vegum
Stálsmiðj unnar á árunum 1948
og 1949 og greinum um efnið í
Morgunblaðinu, tímaritinu Ægir
og víðar. Þegar að þessum mál-
um var unnið þá, stóðu að baki
þessara áætlana Stálsmiðjan h.f.,
Slippfélagið í Reykjavík h.f.,
Vélsmiðjan Héðinn h.f. og Ham-
ar h.f. Þá var enn ekki íull-
lokið togaraslippum Slippfélags-
ins og engar áætlanir enn verið
gerðar um 2500 tonna dráttar-
braut þá, sem nú er nýtekin í
notkun.
TVÆR TILLÖGUR
Þessar áætlanir voru gerðar
með það fyrir augum, að athuga
til fulls þá möguleika. sem fyrir
hendi væru að koma fyrir skipa-
viðgerða- og skipasmíða-svæði til
nokkurrar frambúðar í sam-
bandi við núverandi athafna-
svæði innan Reykjavíkurhafnar.
Gerðar voru tvær aðaltillögur
um svæðið milli togaraslippanna
og nýbyggingarbrautar Stál-
smiðjunnar. Á annarri þessara
j tillagna var ráðgert að byggja
j tvær samhliða þurrkvíar, aðra
fyrir stór skip, hina fyrir minni
skip, og >rði þá dælukerfi allt
sameiginlegt fyrir þessar tvær
þurrkvíar, sem og veggurinn á
milli þeirra. Hin tillagan var
fólgin í því, að byggja eina stóra
þurrkví og eina dráttarbraut,
álíka að stærð og sú sem nú hef-
ir verið tekin í notkun. Hins-
vegar var meginatriðið í málinu
það, að til að gera þetta kleyft
var gert ráð fyrir að stefna
þurrkvianna beggja, eða þurr-
kvíarinnar cg stóru dráttarbraut-
arinnar yrði ekki hm sama og
togaraslippanna, heldur yrði
stefnan meira yfir til Ægisgarðs,
þannig að stefnulínurnar gengju
saman þegar fram í sjó kæmi.
Var þetta gert þannig, að
stefna nýbyggingarbrautar Stál-
smiðjunnar yrði svo til samhliða
endunum á bryggjunum við
Grandagarð. Þá var og gert ráð
fyrir, að gömlu trésmíðahús
skipabrautar Magnúsar Guð-
mundssonar hyrfu til að auka
landrými við þurrkvíarnar.
MÝRARGATAN
Þegar landsvæði þetta hafði
verið skipulagt sem 'heild með
tilliti til skipaviðgerða og ný-
smíða, var leitað til skipulags
Reykjavíkurbæjar um að breyta
að nokkru stefnu Mýrargötunn-
ar til að auka landrými við Stál-
smiðjuna, og stóðu að umsókn
um þetta mál framangreind fjög-
ur fyrirtæki sameiginlega. Þá
I var hinsvegar háfin lagning hol-
ræsis eftir núverandi skipulagi
Mýrargötu og taldi bæjarráð cér
því ekki fært að breyta neinu
j þar um, en samkvæmt þessu
| skipulagi á Mýrargata að íærast
’ ennþá lítið eitt neðar ofan við
Stálsmiðjuna og svæðið þar fyr-
ir vestan, en hún gerir nú.
Mál þetta var einnig rætt við
nefnd þá, er athuga skyldi stað-
setningu þurrkviar, en fekk ekki
þar neinn byr, enda var unnið
mjög gegn framkvæmd þessa
máls af ýmsum aðilum, og var
í þessari andspyrnu’/ reyfingu
einna fremstur í flokki Þorvarð-
ur Björns-on, hafnsögumaður,
sem nú 6 árum síðar er kominn
á þá skoðun, að þetta sé eina
rétta lausn málsins.
orðið. Við bessi málalok á árun-
um 1948 og 1949 urðu að sjálf-
sögðu fyrirtækin fjögur að sætta
sig, og hafa framkvæmdir þeirra
síðan því ekki miðast við þá
hugmynd, að hér skyldi fyrir-
komið þurrkví eða þurrkvíum.
Stálsmiðjan hefir raunar fylgt
að Hamar h.f., hefir þegar hafið
byggingarframkvæmdir á mynd-
arlegri lóð sinni við Borgartún,
enda orðið þröngt um vaxandi
starfsemi þess fyrirtækis í Vest-
urbænum. Enginn vafi er held-
ur á þvi, að jafnvel þótt komið
yrði upp fullkomnum tækjum til
sömu stefnu í nýbyggingabraut! skipaviðgerða annars staðar, þá
sinni, og gert var ráð fyrir í mun um langan aldur verða
upphaflegu heildaráætluninni,' áframhaldandi fullkomnun á
enda er þessi stefna brautarinn-1 tækjum innan hafnar. Það sem
ar nauðsynleg til að hægt sé að viðgerðarvi.nnan við skipin í
hleypa skipum af stokkunum án
þess að eiga á hættu að þau
rekist í hafnargarða eða bryggj-
ur. Slippfélagið hefir einnig
miðað sínar framkvæmdir allar
við, að hér kæmi engin þurrkví.
í steinstevptu húsi við gömlu
bátastöð Magnúsar Guðmunds-
sonar hefir verið komið fyrir
málningarverksmiðju, allafkasta
mikilli á tveimur hæðum húss
þessa. Þetta svæði var hinsveg-
ar hugmyndin að yrði autt vegna
lyftikrana og aðkeyrslu þurr-
kvíanna. Einnig í samræmi við
að þurrkvíarhugmyndin á þess-
um stað sé afskrifuð, staðsetti
Slippfélagið hina nýju dráttar-
braut sína þannig, að notaðar
voru sömu undirstöður undir
þessa nýju. braut og voru undir
þeirri gömlu á sama stað, aðeins
lengdar út i höfnina og styrktar.
Þetta var ódýrasta lausn máls-
ins fyrir Slippfélagið, og eðli-
legt að sá kostur væri valinn
þar eð þunkvíarmálið á þessum
stað var talið úr sögunni. Hins-
vegar hefir stefna brautartein-
anna það í för með sér, að ill-
möguleg mun verða bygging
þurrkvíar á þessum stað, senni-
lega ómöguleg, þótt ekki skuli
það fullyrt að óathuguðu máli.
Stefna teinanna er sem sé þvert
fyrir op þurrkvíarinnar, eins og
hún var mphaflega hugsuð, og
þeirri stefnu verður mjög erfitt
að breyta, nema annaðhvort að
leggja niður nýsmíðabraut Stál-
smiðjunnar eða 2500 tonna drátt-
arbraut Slippfélagsins, og verð-
ur hvorutveggja að teljast illir
kostir, svo ekki sé meira sagt.
Rétt er cg að minnast þess,
þegar þessi mál eru rædd, að hér
eiga í hlut einkafyrirtæki í landi
atvinnufrelsis. Það er því þess
ara fyrirtækja fyrst og fremst
en ekki þess opinbera, að eiga
frumkvæði að hugmynd slíkrar
staðsetningar þurrkvíar, innan
athafnasvæðis tveggja einkafyr-
irtækja. Athafnir þeirra hafa
hinsvegar hingað til allar, eins
og skýrt ei frá hér að framan,
beinst í þá átt, að gera eins vel
og þau töldu sér fært, eftir að
kveðin hafði verið niður frum-
tillaga þeirra um heildarskipu-
lag svæðisins með þurrkví eða
þurrkvíum.
ÞURRKVl
ÞARF EKKI AÐ VERA
INNAN HAFNARINNAR
Mjög eir.kennileg virðist mér
hugmynd Þorvarðar Björnsson-
ar um, að hætta sé á því, að
fyrirtækin Hamar, Héðinn,
Slippfélagið og Stálsmiðjan logn-
ist út af, ef þurrkví kæmi á öðr-
um stað en innan núverandi
skipasmíða- og viðgerðasvæðis
hafnarinnar. Ég hef hinsvegar
það mikla trú á íslenzkum iðn-
aði, að því betri og fullkomnari
tæki sem Að eignumst, því bet-
ur starfhæfir verðum við til að
taka þeim erfiðleikum, sem fram
tíðin kann að geyma. Ef úr því
FRAMKVÆMDIR
HAFA EKKI MIÐAZT
VIÐ ÞURRKVÍ
En miklum mun betra hefði
vesturhöfninni nú helst þarfn-
ast er viðgerðargarður, þar sem
skipin geta legið óhreyfð meðan
viðgerð fer fram. Þetta er hafn-
arstjóra að sjálfsögðu vel ljóst
enda mun vera unnið að undir-
búningi þess máls, og hefir við-
gerðargarði verið hugsaður stað-
ur milli nýju dráttarbrautar
Slippfélagsins og nýsmíðabraut-
ar Stálsmiðjunnar, en það
mikill stefnumunur hafður, að
ekki komi að sök við sjósetningu
skipa.
FRAMTÍÐAR
ATHAFNASVÆÐI
SKIPASMÍÐA
Minnst var á það í blöðum
fyrir nokkru, að skipulagsnefnd
hefði gert áætlanir um götur við
væntanlegt skipasmíðaathafna-
svæði við Kleppsspítalasvæðið.
— Mikið happ mætti það verða
fyrir okkur íslendinga, ef okkur
tækist að skipuleggja væntanlegt
framtíðarathafnasvæði skipa-
smíða og viðgerða stærri skipa
frá upphafi þannig, að tækni-
legar kröfur um stærð og fyr-
irkomulag svæðisins yrðu alls
ráðandi, og allt svæðið yrði skipu
lagt frá skipa-tæknilegu sjónar-
miði fyrst og fremst, en ekki
yrði látið ráða fagurfræðilegt
skipulagningarkerfi gatnagerð-
armanna íbúðarhúsabygginga.
Hér cru svo gjörólík sjónarmið
og kröfur að hægt væri á örfá-
um árum með skammsýni að
eyðileggja miljóna króna verð-
mæti með öhentugu fyrirkomu-
lagi, sem annaðhvort myndi
valda dýrum framleiðsluháttum,
eða jafnvel orsaka fjárfrekar
breytingar, án þess jafnvel
nokkurntíman að geta fullnægt
þeirri kröfu, sem gera verður til
sérhvers iðjuvers, að þar sé allt
með þeim hætti, að flutningur
efnis, og hálfunninna hluta sé
sem styttstur og einfaldastur og
flutningatæki og vinnuvélar all-
ar séu þar.nig úr garði gerðar
og staðsettar, að hver stund hins
vinnandi manns sé fullnýtt til
framleiðslunnar sjálfrar, en fári
ekki í óþarfa snúninga og aðrar
tafir.
Hjáímar R. Bárðarson.
Aðaifundur Félsos
ungra S]á!
manr,6 í
VESTMANNAEYJUM, 22. febr.
—- Félag ungra Sjálfstæðismanna
hélt hér aðalfund sinn s. 1. sunnu
dag, 20. febrúar. Var fundurinn
fjölsóttur og bar glöggt vitni um
það þróttmikla starf er blómg-
ast hefur innan félagsins á und-
anförnum árum.
Var stjórnin öll endurkosin, cn
hana skipa- Þórarinn Þorsteins-
son formaður, Ragnar Hafliða-
son gjaldkeri, Theodór Georgs-
kynni t. d. að verða, að Vatna- (son ritar: og meðstjórnendur
garðar, eða svæðið við Klepps-
spítalann yrði valið til fram-
búðar-skipasmíðasvæðis, þá er
örugglega enginn vafi á því, að
iðnfyrirtækin í Vesturbænum
myndu skapa sér þar þá að-
stöðu, sem nauðsynleg er,
Heiðmundur Sigmundsson og
Sigfús Jónsson.
Félag ungra Sjálfstæðismanna
er eina starfandi stjórnmálai-
félag meðal æskumanna hér í
Eyjum og lætur mjög til sín taka.
í sambandi við starf Sjálfstæðis-
verið að geta sameinast um mál- hvernig sem fyrirkomulagi máls- flokksins hér. —Bj.