Morgunblaðið - 08.03.1955, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 8. marz 1955

Útg.: H.Í. Árvakur, Reykjavík.
rramkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlandi.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
Sorpblaðamennska í algleymingi
ÞEIR, sem lásu „Þjóðviljann"
s. I. sunnudag sáu þar ótvírætt
dæmi um sorpblaðamennsku í al-
gléymingi. Svívirðingar komm-
únistablaðsins um Ölaf Thors
forsætisráðherra voru svo siðlaus
ar að öllu heiðarlegu fólki, hvar
í flokki, sem það stendur, hefur
áreiðanlega ofboðið.
Það er ómaksins vert að athuga
lítillega, hver sé ástæða þessara
vitfirringaskrifa kommúnista.
Forsætisráðherrann hélt í s. 1.
viku ræðu á Alþingi, þar sem
hann benti m. a. á, að gengis-
felling hafi í för með sér hagnað
fyrir hina skuldugu. Sjálfur
kvaðst hann vera í útgerðar-
félagi, sem mikið skuldaði. Kem-
ur það áreiðanlega engum á
óvart þegar það er athugað að
þetta félag hefir í 10 síldarleysis-
ár rekið stóra síldarverksmiðju,
gert sjálft út mörg skip og orð-
ið auk þess fyrir stórtjónum af
viðskiptum sínum.
Það, sem forsætisráðherrann
benti á var það, að þegar ræð-
ir um verðgildi íslenzkrar
krónu, geti ekki sá maður, sem
sýndur hefur verið sá trúnað-
ur af þjóð sinni, að vera for-
sætisráðherra landsins látið
stjórnast af eigin hagsmunum,
heldur beri honum að gjalda
trúnað almennings með því,
að líta fyrst og fremst á hags-
muni heildarinnar.
í samræmi við þetta hefnr
Ólafur Thors varað við öllum
þeim ráðstöfunum, sem leitt
gætu til gengisfellingar og
skorað á þjóðina að slá skjald-
borg um íslenzka krónu.
Forsætisráðherrann endurtók
þessa yfirlýsingu sína, að gefnu
tilefni, á Alþingi í síðustu Viku,
um leið og hann rakti einstaka
þætti fjármála- og atvinnulífs
landsmanna.
Hann sýndi fram á, að sjávar-
útvegurinn, sem er undirstöðu-
atvinnuvegur íslendinga hafi
lent í þrengingum vegna þess, að
hann geti ekki hækkað söluverð
afurða sinna á erlendum mörkuð-
um þó að framleiðslukostnaður-
inn hækki vegna hækkaðs kaup-
gjalds í landinu. Jafnframt vakti
ráðherrann athygli á því, að þótt
hugsanlegt væri að aðrar atvinnu
greinar væru aflögufærar þá
teldi hann skynsamlegt og nauð-
synlegt að óska eftir samstarfi
um hlutlausa rannsókn á mögu-
leikum þess að tryggja verka-
lýðnum hækkað kaupgjald, án
þess að krónan sé verðfelld.
Þessum hófíegu og góðvilj
uðu ábendingum svarar blað
kommúnista með því, að lýsa
forsætisráðherrann fremstan í
hópi þeirra manna, „sem hafa
stolið undan gjaldeyri og
geyma hann erlendis"!!
Með siíkum skrifum hefur
sorpblaðamennskan vissulega
komist á hástig. Með þeim
hafa kommúnistar ennþá einu
sinni sýnt almenningi, hversu
gersamlega þeir eru sneyddir
allri ábyrgðartilfinningu, jafn
vel á hinum örlagaríkustu
tímum.
E. t. v. hefur „Þjóðviljinn"
með þessu sýnt innræti sitt og
tilgang með þeim kjaradeilum,
sem nú standa yfir, betur en
hann ætlaði sér. Sá, sem í raun
og veru vildi berjast fyrir hags-
munum lannþega hlyti að fagna
uppástungu forsætisráðherra og
ríkisstjórnarinnar í heild um
nýja leit að úrræðum til að
koma fram raunverulegum kjara-
bótum launþega.
Hitt er jafn auðskilið, að
kommúnisti, sem ekki er að hugsa
um að bæta hag almennings held-
ur um pólitísk illindi og
glundroða, verði því æðisgengn-
ari og vitfirrtari sem stjórnend-
ur landsins sýna verkalýðnum og
samtökum þeirra meiri sanngirni
í orði og verki.
Þessi, og þessi ein, er skýr-
ingin á hinum sóðalegu og
vitfirrtu skrifum kommúnista
blaðsins um viturlegar og vel-
viljaðar tillögur Ólafs Thors
forsætisráðherra, sem fsrst og
fremst miða að því, að firra
miklum vandræðum í hinu ís-
lenzka þjóðfélagi.
Vilja spenna upp
Innflutiiingiir
á holdanautum
samþykktur
BÚNAÐARÞING var mjög skipt
í skoðunum um hvort fara skuli
inn á þær brautir að flytja inn
holdanaut erlendis frá. En á
fundum þingsins í gær, var sam-
þykkt að mæla með þvi, með
11 atkv. gegn 8, en þrír fulltrúar
sátu hjá.
Aftur á móti samþykkti þing-
ið að hafnar verði samanburðar-
tilraunir á ísl. nautgripum og
blendingum af Gallowaykyni til
kjötframleiðslu og að tekin verði
upp skipuleg ræktun sunnlenzks
holdanautstofnsins. Telur þingið
Laugardæli sérlega hentuga í
þessu skyni.
Uppruni tungumáianna
Kennirsg dr. Alexanders Jóhannessonar
ÉG verð að játa það, að er ég j dr. Alexander, að sjá megi sam-
kynntist fyrst kenningum dr. j ræmi á milli þessara eftirlíking-
Alex. Jóhannessonar um uppruna ar-hljóða handapatsins í tungu-
tungumálanna, leit ég á þær með ' málum, sem taiin eru gersam-
nokkurri varúð, því að sú skoð- lega óskyld, og sé hér um að ræða
un var rótgróin í mér frá fornu nokkurs konar steingjörfinga eða
fari, að am upphaf mannlegs fornleifar írá elztu tíð mannlegs
tungþtaks yrði ekkert vitað. En
þær kenningar eru í aðalatriðum
á þann veg, að rætur tungumál-
anna séu ti! orðnar yfirleitt íyr-
ir ósjálfráða eftirlíkingu talfær-
anna á lögun og hreyfingum
hluta, að undanteknum tilfinn-
ingahljóðum, sem eru sambæri-
leg við hljóð dýra, og náttúru-
hljóðum, sem eru bein eftirlík-
ing hljóða í náttúrunni. Telur
'Uefuahandi áhrifar:
AÐ því hafa verið leidd gild rök
hér í blaðir.u, að ein af afleiðing-
um stórfelldra grunnkaupshækk-
ana í landinu hlyti að verða mikil
hækkun á byggingarkostnaði. En
af því leiddi aftur, að fjöldi fólks,
sem nú undirbýr íbúðabyggingar
myndi gefr.st upp við þær.
Allur almenningur veit að
þetta er satt og rétt. Bygg-
ingakostnaður er nú þegar svo
hár, að efnalítið fólk verður
að taka á öllu til þess að geta
klofið hann, enda þótt hið
opinbera hafi fyrir forgöngu
núverandi ríkisstjórnar reynt
að auka Iánastarfsemi til
íbúðabygginga.
Kommúnistar eru hræddir við
þennan skilning almennings á
augljósri staðreynd. Þess vegna
ráðast þeir með miklu offorsi að
Ólafi Björnssyni prófessor s. 1.
sunnudag, og telja hann hafa lýst
sig andvígan íbúðabyggingum.
Þetta er hin mesta blekking.
Ólafur Björnsson hefur þvert á
móti bent á, að stuðningur við
íbúðabyggingar væri þýðingar-
mikill þáttur í baráttunni fyrir
raunverulega bættum lífskjör-
um.
ÖU þjcðin veit líka að ríkis-
stjórnin hefur undanfarið
undirbúið tillögur til þess að
stuðla að nýjum leiðum til um
bóta í húsnæðismálum. Það,
uppbyggingarstarf vilja komm I
únistar ólmir stöðva. Þess
vegna vilja þeir spenna bygg-,
ingakostnaðinn upp úr öllu
valdi og kenna svo ríkisstjórn-
inni um allt saman!
En „Þ.ióðviljinn“ vill ómögu
lega að almenningur geri sér
skemmdurstarfsemi kommún-'
ista í byggingamálunum ljósa.
Þess vegna ræðst hann hat-'
rammlegast á þá menn, sem
bezt skilja þarfir fólksins fyr-.
ir íbúðabyggingar og kveður
þá vilja hindra þær.
Allt ber þetta að sama
brunni. Fyrir kommúnistum
vakir það eitt, að hindra eðli-
lega þróun í framfaramálum
hins íslenzka þjóðfélags. Við
það miða þeir allar sínar gerð
ir.
Hvað varð af „Othello"?
IBRÉFI frá F. V., sem ég fékk
fyrir helgina segir:
„Hvernig víkur því við að
kvikmvndin „Othello", sem byrj-
að var að sýna í einu kvikmynda-
húsi bæjarins nú í vikunni, er
horfin okkur. Hún var sýnd í tvo
daga — hugsið ykkur, ekki minna
en tvo daga! Um leið og ég
heyrði, að byrjað væri að sýna
þessa mynd hugsaði ég sem svo,
að þarna væri áreiðanlega á ferð-
inni kvikmynd, sem sýnd yrði
oft og lengi hér í höfuðborginni.
Það er ekki n^frna tiltölulega
mjög sjaldan, sem hnífur okkar
kvikmyndagesta kemur í svo
feitt að sjá slík meistaraverk sem
harmleiki Shakespeares á kvik-
myndatjaldinu. Ég var staðráð-
inn í að nota helgina til að sjá
„Othello" með snillingnum Orson
Wells — og hlakkaði ekki lítið
til þeirrar bíóferðar, en — viti
menn! Eftir tvo daga þurfti hann
að víkja fyrir nýrri amerískri
gamanmynd. Hvílík skipti!
Skil hvorki upp né niður.
EG skil hvorki upp né niður í
þessu. Hafði viðkomandi
kvikmyndahús ekki myndina
lengur til umráða, eða hvernig
stendur á að stórmynd sem slík,
sem hlotið hefur heimshrós og
viðurkenningu, er látin koma og
fara svona þegjandi og hljóð-
laust? Engum getum er að því að
leiða, að fjöldinn allur af fólki
hefur haft mikla löngun til að
sjá þessa mynd, því að, sem bet-
ur fer, eru til menn, ungir og
gamlir, sem kunna að meta góðar
kvikmvndir að verðleikum —
fram vfir allt ruslið, sem ýtt er
að fólki til lítils eða einskis
menningarlegs ágóða og stund-
um til verulegs menningarlegs
tjóns, ekki sízt þar sem ungling-
arnir eru annars vegar.
En þetta er svo sem ekkert
einsdæmi. Það er aðeins stutt
síðan að sama kvikmyndahús tók
til sýningar stórmvndina „Glæp-
ur og refsing" eftir samnefndu
heimsfrægu skáldverki Dostojef-
skis og sýndi hana tvisvar sinn-
um —og þar með var sagan búin.
Furðulegt!
Ég teldi sjálfsagt, þegar ágæt-
ar kvikmyndir, gerðar eftir önd-
vegisverkum heimsbókmennt-
anna eru hér til sýnis, þá væri
vakin á þeim sérstök athygli og
jafnvel hafðar á þeim sérstakar
sýningar með lækkuðu verði fyr-
ir nemendur í skólum bæjarins.
Hvað gerir ekki Þjóðleikhúsið
okkar, hefur það ekki sérstakar
skólasýningar? Kvikmyndahúsin
geta engu síður verið menningar-
tæki heldur en leikhús, sé vand-
að til kvikmyndavalsins.
Enginn ávinningur?
ÞAÐ er ekki ólíklegt, að slíkar
myndir sem „Othello“, svo að
tekið sé eitt dæmi, gætu orðið
til þess að vekja forvitni og á-
huga unglinga á að kynnast nán-
ar því sem Shakespeare hefur
skrifað — og væri það ekki nokk-
ur ávinningur?
Að lokum: ég vona að þessar
tvær góðu myndir, sem ég minnt-
ist á séu okkur ekki horfnar fyrir
fullt og allt. Ella — að einhver
skýring verði gefin á þeim
skyndi, sem varð á sýningum
þeirra. — F. V.“
Þær geta tekið
af gamanið.
KÆRI Velvakandi!
Þá er regnhlífaveðrið
komið aftur — og þá er maður
ekki lengur óhultur með augu
sín og ásjónu fyrir blessuðum
fósturlandsins freyjum, sem veifa
þessum djásnum með ókristileg-
- -, | j - v, 1 r •íw -
) ! í ■ 1 '' ’
um glannaskap yfir höfðum sér,
okkur vegfarendum öðrum, sem
guð hefur ekki gert því hærri í
loftinu til ótta og skelfingar. —
Beiddu þær að fara varlega, Vel-
vakandi minn. Þær geta tekið af
gamanið. — Varasamur".
Andlegur fúi á hljóm-
plötu.
FJÖLDI manns hefur beðið
Mbl. að benda forráðamönn-
um útvarpsins á þá eindæma
smekkleysu, sem þar er iðulega
flutt af hljómplötu: Á Lækjar-
torgi.
Víst er að þessar umkvartanir
eru á rökum reistar og gegnir
furðu, að Ríkisútvarpið skuli
leika þessa hljómplötu æ ofan í
æ, án þess að gera sér þetta Ijóst.
Hefur blaðinu t.d. verið á það
bent, að í texta þessa andlega
fúa á hljómplötu útvarpsins, sé
farið með hreint guðlast, en slíkt
varðar við lög hér í landi.
Undir þær áskoranir fjölda les
enda blaðsins til forráðamanna
tónlistardeildar útvarpsins, um
að taka þessa plötu úr umferð í
eitt skipti fyrir öll, vill Velvak-
andi taka.
Enginn er
annars bróðir
í leik.
tungutaks. Hefur hann borið
saman orð og rætur í sex óskyld-
um tungumálaflokkum og xund-
ið, að sú Tannsókn staðfestir
kenningar hans.
Eftir því, sem ég hef kynnst
þessu máli betur, í ritum þeim,
sem dr. Alexander hefur um það
samið, hefur mér orðið æ Ijós-
ara, hversu styrkar st.oðir renna
undir þessa kenningu, og tel ég,
að hún sé í aðalatriðum svo vel
sönnuð, sem unt sé að búast við,
þegar um svo forn efni er að
ræða. En staðreyndirnar tala sínu
máli og eru svo öflugar, að ekki
er hægt að véfengja þær.
Síðasta rit dr. Alexanders um
þetta efni er nú nýkomið út og
heitir „Some Remarks on the
Origin of the N-sound“, eða
Nokkrar at.hugasemdir um upp-
runa n-hljóðsins. Er það á ensku
og er gefið út sem fylgirit ár-
bókar Háskólans 1953—1954. Er
það reynt að grafast fyrir upp-
runalega merkingu og notkun n-
hljóðsins í ýmsum samböndum,
og eru til þess borin saman orð
og rætur í indógermönskum mál-
um, polýnesisku, grænlenzku,
fornri kínverzku, hebresku og
tyrknesku, og ber allt að sama
brunni, en það yrði of langt mál
og flókið að fara nákvæmlega
út í það eða einstök atriði í þessu
máli.
Það er að vísu ekki leyst úr
öllum vandaspurningum um upp
runa tungumálanna, þó að fallist
sé á kenningar dr. Alexanders,
enda er ekki við því að búast, en
mikið hefur þó áunnist til
íræðslu um þá aðferð, sem manns
andinn hefur notað til þess að
skapa þetta því nær guðdómlega
menningartæki, sem tungumálin
eru. Vitur maður hefur sagt, að
það sé því líkast, að guðir en
ekki menn hafi skapað tungu-
málin, og má það heita sannmæli-
En verulega mannlegt verður
tungutakið þá fyrst, þegar mönn
um er orðið ljóst, að orðin eru
aðeins tákn fyrir sérstaka hluti
eða hugmyndir, en ekki eingöngu
eftirlíkingu á hljóðum náttúr-
unnar eða ósjálfráð tilfinninga-
hljóð.
Dr. Alexander komst inn á
þessar brautir við starf sitt að
hinni miklu upprunaorðabók
sinni um íslenzka tungu, sem nú
er að koma út og er geysimérki-
legt verk Gegnir það furðu,
hversu mlklum og merkilegum
vísindastörfum hann hefur af-
kastað, auk kennslu og tímafreks
starfs við stjórn og rekstur há-
skólans. Svo má lofa einn að lasta
ekki annan, og ég hygg, að ég
dragi ekki skóinn niður af nein-
um, þó að ég telji dr. Alexander
með allra mestu vísindamönnum
í málfræði!egum efnum, sem nú
eru uppi, og má lengi !eita að
slíkum afkastamanni.
Jakob Jób. Smári.
Sfcemmfifundur
„Germania" í kvöld
„GERMANIA“ heldur skemmti-
fund í Tjarnarcafé í kvöld kl.
8.30. Er þetta fyrsti fundurinn á
árinu og vel til hans vandað.
Sýnd verður kvikmynd „Deuts-
land Spiegel“, þar sem sagt er
frá þeim aðalviðburðum, sem
gerzt hafa í Þýzkalandi að und-
anförnu. Meðal annars eru þar
flóðin í Rín, undirbúningur Par-
ísarsamninganna, kosning forseta
Vestur-Þýzkalands, heimsmeist-
arakeppnin í knattspyrnu o. fl.