Morgunblaðið - 20.07.1955, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 20. júlí 1955
Ctg.: H.l. Arvakur, Reykjavflc.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgfSarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Arni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Askriftargjald kr. 20.00 á mánuði inna.Tilanda.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
UR DAGLEGA LIFINU
uppfiafi skyfdi endinn skiða
ÞEGAR kommúnistar og fylgi-
lið þeirra höfðu forgöngu um
það á s.l. vetri að nokkur stærstu
verkalýðsfélögin í landinu settu
fram kröfur um allt að 70%
launahækkun var á það bent, að
af stórfelldum launahækkunum
myndi leiða hækkun verðlags og
hækkuð laun hlytu að hafa í för i
með sér aukinn kostnað við allan
rekstur í landinu, hjá Reykja-
vikurbæ eins og öðrum vinnu-
veitendum. Gjaldendur í bænum
verða að borga þennan aukna til-
kostnað við rekstur bæjarfélags
síns og fyrir'tækja hans. Af öðr-
ýmsra opinberra gjalda, sem larjj^ um er ekki hægt að taka hann.
þegar verða að greiða eins og
annað fólk í landinu. Mjög hæp-
ið væri þessvegna að launahækk-
anirnar myndu hafa raunveru-
legar kjarabætur í för með sér
fyrir almenning, ekki sízt þegar
þess væri gætt, að aðalfram-
leiðslugreinar landsmanna mættu
alls ekki við því að bæta á sig
auknum tilkostnaði. •»
Þegar þessar kauphækkun-
arkröfur voru settar fram
voru hagfræðinganefndir ríkis
stjómarinnar og Alþýðusam-
bands íslands sammála um
það, að verðlag hefði verið
nokkurnveginn stöðugt í iand-
inu s.l. 2—3 ár og að kaup-
máttur launa hefði yfirleitt
ekki rýrnað á þessu tímabili.
|
Rikisstjornin bauð launþega-
samtökunum upp á það um þetta
leyti, að skipuð yrði nefnd með
hlutlausum oddamanni til þess að
rannsaka greiðslugetu atvinnu-
veganna og möguleika þeirra til
þess að veita launþegum raun-
verulegar kjarabætur. En komm-
únistar höfnuðu því tilboði með
fyrirlitningu. Sex vikna verkfall
var háð og þúsundir launþega
biðu mikið og tilfinnanlegt tjón. ■
Niðurstaðan varð svo sú, að
kaupgjald var hækkað um 11—•
12% og stofnað var til atvinnu-
leysistryg ginga.
Afleiðingarnar
koma í ljós
Afleiðingar launahækkananna
létu ekki standa á sér. Margskon-
ar þjónusta, sem almenningur
verður að kaupa, hækkaði fljót-
lega eftir að verkföllunum lauk.
Lögum samkvæmt hækkar svo
verðlag landbúnaðarafurða til
bænda á komandi hausti. Hefur
það þegar hækkað vegna aukins
dreifingarkostnaðar.
í fyrradag ákvað bæjarstjórn
Reykjavíkur að mæta hækkuð-
um útgjöldum bæjarsjóðs vegna
verkfallsins og launahækkananna
með 8,6 millj. kr. hækkun útsvar-
anna. í þeirri upphæð felst 3ja
millj. kr. framlag Reykjavíkur
sem sveitarfélags til hins nýja
atvinnuleysistryggingasjóðs og
ennfremur aðrar þrjár milljónir
frá Reykjavík sem atvinnurek-
anda.
Loks koma svo aukin útgjöld
bæjarsjóðs vegna sjálfra launa-
hækkananna.
Það er athyglisvert, að
kommúnistar og kratar, sem
forgöngu höfðu um launa- j
hækkanimar neita nú að taka
afleiðingum þeirra. Þeir snú- ,
ast gegn þvi að bæjarsjóður
Reykjavíkur afli sér tekna til
þess að borga kauphækkan-
irnar og framlög sín í atvinnu
leysistryggingasjóð. Er hér um
að ræða enn eitt sýnishorn af
ábyrgðartilfinningu þessara
flokka gagnvart launþegum
og raunar bæjarfélaginu í
heild.
Vitpnie«a vaf öllum heilvita
mönnum ljóst á s.l. vetri, að
Fvrrgreind hækkun útsvaranna
getur því ekki komið neinum á
óvart, allra sízt þeim, sem börð-
ust ákafast fyrir kauphækkun-
unum.
Sjálfstæðismenn vöruðu laun-
þega hinsvegar við þeirri svika-
myllu, sem kommúnistar voru að
setja í gang. Þeir bentu á, að
tekist hefði að halda verðlagi
nokkurnveginn stöðugu s.l. 2—3
ár. Ef verulegar hækkanir yrðu
nú á kaupgjaldi hlyti það að hafa
í för með sér hættu á nýrri verð-
bólguöldu. Því miður var ekki
tekið tillit til þessara aðvarana
Sjálfstæðismanna. Þessvegna hef
ur verðlag hækkað á ýmiskonar
þjónustu og nú hækka útsvörin.
★ í HITABYLGJUNNI, sem
gekk yfir Vestur-Evrópu í s.l.
viku, er talið, að rúmlega 200
manns hafi látizt. Hæst var
dánartala þeirra, er drukkn-
uðu, þar sern fjöldi fólks þyrpt
ist til baðstrandanna, margir
dóu úr „hitaslagi“ og fjölmörg
umferðaslys urðu, er menn
fóru í stórhópum út úr borg-
unum. Hitinn hafði alvarleg-
astar afleiðingar í Svíþjóð og
Ítalíu. — í Svíþjóð létu rúm-
lega 30 manns lífið og í Ítalíu
tæplega 40 manns. Hitinn fór
svo að segja hvergi niður fyrir
27 stig á C.
★ ★ ★
Við hér sunnanlands æðrumst
nú yfir sífelldum rigningum og
ótíð og öllum þeim erfiðleikum,
er fylgja í kjölfar slíks tíðarfars.
í hitabylgjunni í Vestur-Evrópu
fór hitinn víða upp í 30—40 stig
á C. Fregnir þaðan báru þess ljós-
an vott, að hitinn er ekki aðeins
notalegur heldur getur hann
einnig hoft örlagaríkar afleið-
ingar og verið mjög hættulegur
heilsu manna.
★ ★ ★
BLÖÐIN á Norðurlöndum birtu
líka ýmsar aðvaranir til mólks
um að liggja ekki of lengi í sól-
inni og leggja ekki of mikið á
sig, þar sem talsverð brögð voru
að því, að menn urðu sjúkir í hit-
anum.
Vanlíðan sú, er mest gerði vart
við sig var svokallaður „hitaslag-
ur“ og sólstingur. „Hitaslagur" er
miklu algengari og gerir einkum
vart við sig í borgunum. Hann
Þetta er þá sú „kjarabót“,
sem leiðir af hinu sex vikna er líka hættulegri en sólstingur,
langa verkfalli og launahækk- og fullorðið fólk verður einkum
unum þeim, sem það hafði í
för með sér. Svikamylla dýr- j ————————————————
tíðarinnar er enn einu siuni
sett í gang. Kaupgjald og verff
lag hækkar á víxl. Og hverju
eru þá launþegarnir bættari?
Þeir hafa því miður engan
sigur unniff, engrar raunveru-
legrar kjarabótar aflaff sér.
Orlaaaríl i
?ar
af'lei
tJt
tn^ar
hitaly lcjtjan nar
fyrir barðinu á þessu hitasjúk-
dóm — ekki sízt það fólk, sem
hefir of háan blóðþrýsting eða
þjáizt af einhverskonar hjarta-
sjúkdóm.
★ ★ ★
Það er ekki aðeins sólargeisl-
arnir sjálfir, sem valda þessum
hitasjúkdóm — eins og þegar um
sólsting er að ræða — heldur er
það fyrst og fremst hitastig lofts-
ins, einkum ef loftið er einnig
mjög rakt. Eina ráðið til að forð-
ast þennan sjúkdóm er að halda
sig sem mest í skugga og vera
léttklæddur.
„Hitaslagur“ getur leitt menn
til dauða, einkum ef ekkert er að
gert. Sjúkdómurinn lýsir sér
venjulega þannig, að menn verða
mjög máttlausir og missa að lok-
um meðvitund. Oft nægir að
koma sjúklingnum í svalara loft,
en reynist ómögulegt að koma
honum til meðvitundar, er sjálf-
sagt að flytja hann á sjúkrahús
þegar í stað.
★ ★ ★
Sólstingur orsakast af því, að
höfuðið — og einkum hnakkinn
— hitnar of mikið undan sólar-
geislunum. Máttleysi er fyrsta
sjúkdómseinkennið eins og þeg-
ar um „hitaslag" er að ræða, ríð-
ur á því að viðkomandi haldi sig
innanhúss eða a.m.k. í skugga.
Margir lifa í þeirri góðu trú,
$ð bezt sé að drekka kalda drykki
í miklum hita. Auðvitað virðist
fólki .fyrst í stað kaldir drykkir
meira svalandi — en það er þó
ráðlegra að drekka ylvolga eða
jafnvel heita drykki.
★ ★ ★
Það er þeldur ekki ráðlegt að
drekka allt of mikið, og betra
er að kæla sig við og við á annan
hátt, fara í bað eða þvo sér um
hendurnar. .
'Ueli/ahancli álrijar:
í miklum hita ættl fnflorðið fólfi
að fara gætilega, reyna að halda
sig i skugga og leggja ekki of
mikiðásig.
ÞAÐ er ekki gaman að þv í,hvað
hann er alltaf drungalegur
,,Sigur“ kommúnista
Kommúnistar eru einu menn-
irriir, sem unnið hafa töluverðan
„sigur“ í sambandi við verkfall-
ið í vetur. Þeir hafa náð þeim
tilgangi sínum að veikja grund-
völl íslenzks efnahagslífs veru-
lega, koma nýrri dýrtíðarskrúfu
á stað og rýra verðgildi íslenzkr-
ar krónu. Frá sjónarmiði komm- i
únista er þetta ekki svo lítill sig- |
ur. Þeim var hin mikla atvinna og
vaxandi jafnvægi efnahagslífsins
hinn mesti .þyrnir í augum. Ef
svo færi fram næstu ár töldu þeir
auðsætt að fylgi þeirra myndi
halda áfram að hraka. fslenzkur
verkalýður myndi þá frekar
kjósa aukin áhrif Sjálfstæðis-
flokksins, sem tryggðu honum
næga atvinnu og velmegun en
hinn einangraða austræna
skemmdarverkaflokk.
Kommúnistum tókst að vísu
ekki að knýja fram 70% kaup-
hækkanir eins og þeir settu fram
kröfur um. En 11—12% launa-
hækkun hafði þó mikil áhrif á
verðlagið í landinu. Þessvegna er
afkomu framleiðslunnar nú stefnt
í mikla tvísýnu og þessvegna I
og vætusamur. Við getum varla
sagt, að sumarið hafi brosað til
okkar í margar vikur hér á suð-
! vestur landinu, a. m. k. ekki hér
á Reykjanesskaga. Menn eru líka
að verða þurrir og hversdagsleg-
ir, já, og hálf leiðinlegir, eins og
í miðjum janúarmánuði. — En
þetta gerir ekkert til, heyrir mað
ur oft og tíðum, bara ef það eru
stillur fyrir norðan, svo að þeir
geti veitt síldina, blessaðir.
verður almenningur nú að mæta
hækkuðu verðlagi og auknum
opinberum álögum.
Eldur og brennisteinn
ÞEIR hafa líka verið að fá hana
dálítið, og útlitið virðist ekki
vera sem verst. Það væri svolítil
tilbreyting í því, ef það yrði nú
sæmilegt síldarsumar. A. m. k.
yrði okkur þá sama, þótt rigndi
hér eldi og brennisteini fyrir
sunnan. — Annars er okkur sagt,
að einmuna tíð hafi verið fyrir
norðan undanfarnar vikur, sól og
hlýviðri. Það er gott að einhverj-
ir njóti sólarylsins. Við öfund-
um þá að vísu — en án allrar
illgirni. Þeim hlýtur að vera
sama um það.
Skrifuffu ekki í
gestabókina
TVÆR húsmæður" hafa skrif-
að Velvakanda um vörjjsýn-
ingarnar sem hér hafa verið
haldnar undanfarið. Taka þær
undir orð Velvakanda hér á dög-
unum og segjast ekki hafa skrif-
að í gestabókina, vegna þess
hvernig búið var að fara með
hana. Þær hafa víst áreiðanlega
ekki verið einar um það!
Kommúnistar bera ábyrgff-
ina á þessari atburffarás, auk-
inni dýrtíff og þverrandi verff
gildi krónunnar. Sjálfstæffis-
menn hvöttu þjóðina til þess á
s.l. vetri aff skoffa endirinn í! Gott hugarfar
upphafi, gera sér ljósar afleiff 17'YRIR skömmu kom hingað
ingar þeirra launahækkana, í1 samgöngumálaráðherra Lux-
sem ekki ættu stoff í auknum emborgar, sem ekki er í frásögur
arffi framleiffslunnar. Þeirri færandi. —, Þjóð hans er lítil, en
affvörun var ekki sinnt. Þess- harla merkileg fyrir sakir margra
vegna er nú komiff sem komiff hluta, og fer vel á því að eiga bá
er, aff verðlag og opinberar Luxemborgarmenn að vinum. —
álögur hækka, launahækkan- Þeir virðast að sumu leyti vera
irnar eru étnar upp, „kjarabæt líkari okhiiri ori ^ændþjoðirnar á
urnar“ renna út í sandinn. Norðurlönd""’ skoðanir þeirra
að ýmsu leyti heilbrigðari. Þá
skortir t. d. alveg fádæma þröng-
sýni Svíanna í flugmálum og stór
læti Dananna í garð gömlu „r.ý-
lendunnar".
Lítilla sæva
LUXEMBORGARMENN eru að
vísu lítilla sæva og lítilla
sanda, en um þá á aftur á móti
ekki við hið fornkveðna:—lítil eru
geð guma. — Frændurnir á Norð-
urlöndum mættu gjarna hafa
minni sanda — og stærri geð! —
Hvað hafa þeir t. d. gert til að
hjálpa litla frænda í landhelgis-
málinu? — Jú, Danir gerðu samn-
inga fyrir hönd Færeyinga, sem
enska ofstækisklíkan skírskotar
til í tíma og ótíma. Og hvað gera
þeir litla frænda til aðstoðar í
flugmálum? — Jú, Svíar segja
upp loftferðasamningi íslands og
Að svolgra í sig mikið magn af
svaladrykkjum leiðir til þess, að
menn svitna meira, sem verður
þess valdandi, að líkaminn missir
mjög mikið af þeim saltefnum,
er honum eru nauðsynleg. Drekki
fólk mikið af svaladrykkjum, er
því nauðsynlegt að borða dálítið
af salti eða a.m.k. salta matinn.
Skál fyrir norrænni samvinnu!
Svíþjóðar, sem er að mestu sam-
hljóða samningi þeirra við Eng-
lendinga! Hagsmunir hrokafulls
þjóðnýtingarfyrirtækis eru þeim
meira virði en vinátta lítillar
frændþjóðar. Við getum óskað
þeim til hamingju með það —
og skálað enn einu sinni fyrir
norrænni samvinnu og bróður-
hug. — Það er gaman að kynn-
ast fólki með hugarfari Luxem-
borgarmanna.
Kveðjusaimæli fyrir
Guðmund ðiafsson
kennara
KVEÐJUSAMSÆTI var haldið i
• fyrrakvöld, sunnud. 17. júlí, I
I Héraðsskólanum að Laugarvatni,
þar sem Guffmundur Ólafsson,
kennari þar í 27 ár, og kona hans
’ Ólöf Sigurðardóttir, eru að flytja
| þaðan burtu. En Guðmundur
hættir nú kennslu þar sem hann
varð sjötugur s.l. vetur.
Samsætið hófst kl. 6 síðdegis
og stjórnaði því Bjarni Bjarna-
son, skólastjóri, er setti samkom-
una og bauð heiðursgestina, Guð-
mund og Ólöfu, ásamt börnum
þeirra, sem viðstödd voru 5 af 6
(önnur dóttirin búsett vestur í
Ameríku), tengdabörnum og
barnabörnum, svo og alla þátt-
takendur aðra, velkomna til hófs-
ins.
Undir borðum töluðu margir
ræðumenn og færðu þeim hjón-
um kveðjur og þakkir.
Samsætið sátu rúmlega hálft
annað hundrað manns og fór það
fram í baðstofu gamla hússins,
sem nú er að endurheimta sinn
gamla svip, burstirnar, sem eld-
urinn eyddi fyrir nokkrum árum.