Morgunblaðið - 22.07.1955, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 22. júlí 1955
rottMðfrto
Útg.: H.f. Arvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson,
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigui’,
Lesbók: Arni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni GarSar Kristinasoa.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 6 mánuði innanlandg.
í lausasölu 1 krönu eintakið.
Atvinnuöryggið í dreifbýlinu
UR DAGLEGA LÍFÍNU i
MIKIÐ vatn hefir til sjávar
runnið síðan fyrst var byrjað að
reyfa það í ræðu og riti að nauð-
syn bæri til þess að stöðva fólks-
flóttann úr sveitum landsins, og
grípa til í'inhverra þeirra ráð-
stafana, sem úrslitum réðu í þeim
efnum. Flestir munu víst sam-
mála um, að þetta sé hið alvar-
legasta vandamál, sem íslenzka
þjóðin á 'við að stríða í dag.
Þessa dagana er sannarlega tíma-
bært að hugleiða vandamálið og
hvert stefnir á næstu árum.
★
Síldveiðin stendur nú sem
hæst, og stunda hana að mestu
bátar frá höfnum úti á landi.
Eins og kunnugt er hefir síldar-
vertíðin í ár verið hálfu lélegri en
í fyrrasumar, þótt verðmæti henn
ar sé svipað sökum aukins salt-
síldarmagns. Eru því allar horf-
ur á, að afkoma síldarbátanna
verði sízt betri í ár og var hún
þó nógu slæm fyrir.
Þá hefir annað mál varðandi
afkomu fólksins úti á landsbyggð
inni komið upp. Er það hin geig- ]
vænlega lækkun á ýsuverðinu á
heimsmarkaðinum, sem aftur
hefir haft það í för með sér hér
innanlands, að víða hafa sjómenn
hætt veiðum, þótt nógur fiskur
sé í sjónum. Fregnir berast um
það frá Hofsósi, að þar séu sjó-
menn hættir að róa sökum þess
hve verðið hefir mjög lækkað.
Um helgina komu útgerðarmenn
við allan Eyjafjörð saman á fund
á Dalvík og ræddu þetta sama
vandamál. ’
★ [
í smærri sjávarþr-rpum og
kaupstöðum norðanlands er það,
að síldinni undantekinni, höfuð-
atvinnuvegurinn og lífsframfæri
fólksins á sumrin að stunda veið-
ar á opnum bátum og eru beztu
aflamánuðirnir venjulega júlí—
sept. Á þessum árstíma hefir,
afiinn að langmestu leyti verið j
ýsa. I
Er því ekki of fast að orði
kveðið þó sagt sé, að dökkt sé
nú í álinn með afkomu fólks-
ins í sjávarþorpunum Norð-
anlands. i
Landssamband íslenzkra út-
vegsmanna og ríkisstj órnin hafa
nú til meðferðar mál þetta og
vinna að því að finna lausn á því.
Það er einmitt í sökum sem þess-
um, er ófyrirsjáanlegir atburðir
gerast sem verðhrun á heims-
markaðnum að ríkisvaldið á að
grípa í taumana. j
Einstakir útgerðarmenn hafa
ekki bolmagn tii þess að stand
ast slík skakkaföll og hér verð
ur því þjóðfélagið að hlaupaj
undir bagga.
★
Enn hefir ekki heyrzt hvaða
lausn verður fundin, sem geti
gert útvegsmönnum kleift að
halda áfrarn veiðunum í sumarl
og jafnframt þá tryggt það, að
þeir geti selt aflann á sæmilegu1
verði. í tillögum útvegsmann- •
anna við Eyjafjörð felst ósk um,'
að ríkið verðtryggi ýsuaflann,1
svo sem áður hefir verið gert á
fiskmarkaðnum, og geti útvegs-
menn þannig fengið öruggan
rekstursgrundvöll fyrir útgerð-
sjávarsíðuna tryggð svo sem
frekast er unnt.
Það er því mikilvægara, að svo
giftusamlega takizt til vegna
þess, að .yfir vetrartímann hefir
jafnan gætt nokkurs atvinnu-
leysis í útgerðarbæjunum norð-
anlands. Á síðustu árum hefir
ríkisstjórnin og einstakir þing-
menn unnið að því að hafin væri
togaraútgerð sem víðast, þar sem
svo stendur á, og þannig bætt úr
atvinnuleysinu. Þessi stefna hef-
ir gefið hina beztu raun, og er
síðasta dæmi þess þegar Hús-
víkingar, Ólafsfirðingar og Sauð
árkróksbúar efndu til félagsút-
gerðar um einn togara. Hefir sú
útgerð þegar bætt þó nokkuð um
og hlýtur pað að verða stefnan
á næstu árum að búa svo í hag-
inn með aukinni útgerð að hið
árstíðabundna atvinnuleysi
hverfi með öllu frá dyrum norð-
lenzkra bæja.
Þjóðinni er fullkunnugt um
þær margvíslegu aðgerðir,
sem Sjálfstæðismenn á þingi
og í stjórn hafa haft uppi, til
þess að vinna að jafnvægi í
byggð landsins og til atvinnu-
aukningar í dreifbýlinu.
★
Þeir hafa jafnan greitt fyrir og
haft forystuna um aukna útgerð
til atvinnubóta og annað það er
ult úrbóta hefir horft. Má í því
sambandi minnast á frumvörp
Sjálfstæðismanna um jafnvægi 1
byggð landsins og um atvinnu-
a’íkningu á ýmsum stöðum úti
um land.
En það mun þó varða hvað
mestu, hvaða forgöngu Sjálf-
stæðismenn hafa haft um rafvæð
ingu landsins. Rafiýsing til sjáv-
ar og sveita mun hvað drjúgust
til þess að stöðva fólksflóttann
og bæta lífsskilyrði þeirra, sem
í dreifbýlinu búa og verða oft
að etja við óblíð náttúruskilyrði.
JÆJA, þá er því loksins lokið!
Ég vissi svei mér ekki, hvað ég
tók mér fyrir hendur, þegar ég
réðst í að skrifa bók, sagði Tru-
man, fyrrverandi forseti Banda-
ríkjanna, þegar hann afhenti út-
gefanda sínum handritið nú ekki
alls fyrir löngu.
Truman var 2 ár að skrifa þess-
ar ævinminningar sínar, enda eru
þær um 500 þús. orð. Hann segist
hafa fengið fyrirskipanir um að
hafa ritið til á settum tíma, og
þurfti hann að leggja mjög að sér
þessi tvö ár, sem hann vann að
verkinu.
Æviminningar Trumans birtast
samtímis í stórblöðunum I.ife,
New York Times og St. Louis
Post-Dispatch, en verða síðar
gefnar út i sérstakri bók.
AÐDÁENDUR
I Heimsfrægir rithöfundar eru
oft plagaðir af ýmsu fólki, sem
þröngvar sér inn á þá til að tala
við þá um ýmsa hluti. Slíkar
heimsóknir eru miður vinsælar
af rithöfundunum, enda geta þeir
__JJJuiryiinairv^ar
JJn
'ruman-ó
ekkert gert á meðan á þeim stend
ur. Þó fer ekki hjá því, að einn
og einn „aðdáandi" slæðist inn til
þeirra.
Ekki alls fyrir löngu kom eitt
af þessum aðskotadýrum í heim-
sókn til bandaríska skáldsins
heimsfræga, John Steinbecks. Er
hann hafði tafið Steinbeck um
stund, sagði gesturinn allt í einu.
— Ég ætlaði að spyrja yður um
eitthvað ákaflega mikilvægt, —
en ég man bara ekki hvað það er.
Því miður! — Hm, sváraði skáld-
ið, — það skyldi þó ekki hafa
verið orðið---sælir.
SMÆLKI
— Finnst þér ekki, Jón minn,
að ég sé bezt vaxin af stelpunum,
sem eru hér á ströndinni?
— Jú.
— Og finnst þér ekki líka, að
bláu augun mín fari vel við Ijós-
gult hárið?
— .Tú.
— Ó, Jón minn, það er allt svo
fallegt, sem þú segir við mig.
★
— Nei, ég veit sannarlega ekki
á hverju hann lifir.
Hefir hann reynt að fá lánaða
peninga hjá þér?
— Nei, — en ég hef reynt að
fá lánaða peninga hjá honum.
i>!i
Vdu andi ábrij^ar:
Hættur að tala um það!
VEÐRIÐ! — Ég er hættur að
tala um það — og búast við
neinu betra — var sagt við mig
á förnum vegi í gærdag. — Eg var
síðasta ræðumanni ósammála
um, að okkur beri að gefa upp
alla von um, að hann biríi upp
i með sólskini og sumarveðri —
1 jafnvel á morgun eða hinn dag-
inn — voninni megu.m við um-
fram allt ekki glata. — Hms veg-
ar er alveg rétt, að þetta stóðuga
kvein og kvart undán rigningunni
sem kveður við úr hverju horni
er sízt til þess fallin að gera
okkur veslings mannfólki, sem er
henni ofurselt, hótinu glaðara í
geði — þvert á móti! Rigningin,
slabbið og subban úti fyrir er svo
sannarlega nógu leiðinleg og sál-
ardrepandi þótt við reynum að
finna eitthvert skemmtilegra
umtalsefni og kæra okkur blátt
áfram kollótt um skaplyndi höf-
uðskepnanna.
ina.
Ekki er að efa að lausn
þessa máls sé skammt undan
og að hún verði á þann veg
að sjómönnum vcrði kleift að
halda áfram veiðunum og af-
koma fólksins í þorpunum við
ÓGNVÆNLEGAR fréttir berast
norðan úr landi. Minkurinn er
kominn í Fljótin, en þar kvað
hann ekki hafa sézt áður. Er skað-
ræðisskepna þessi þá komin í
helztu fuglaver landsins, Mývatns-
sveit nú í vetur, úteyjar á Breiða-
firði og á Amarvatnsheiði.
Það virðist svo, sem íslenzka
þjóðin muni ekki bera gæfu til að
skynja í tíma þá þjóðarhörmung
sem minkurinn er. Fyrir því eru
dæmi úr sögunni að svo hefir farið
um aðrar þjóðir, að þær hafa
fyrst gert sér ljósa yfirvofandi
hættu á elleftu stund og stundum
um seinan. *
Aldrei hefir slíkur voði steðjað
að íslenzkri náttúru og íslenzku
fuglalífi sem minkaplágan, er nú
fer sívaxandi og leggur innan
skamms helztu fuglaver vor í
auðn, ef ekkert er að gert.
Morgunblaðið skorar á hlutað-
eigandi yfirvöld, búnaðarmála-
stjóra og landbúnaðarmálaráðu-
neytið að gera þjóðinni þegar í
stað grein fyrir því hverjar að-
gerðir eru fyrirhugaðar til eyðing-
ar minksins. Hér dugar ekkert
hálfkák eða aðgjörðarleysi. Einn
eða tveir menn með byssu og
yeiðihund sér við hlið orka sára-
lítils í þesum sökum, þótt af vilja
séu gerðir.
Hér þarf skipulagSrar her-
ferðar viS og þjóðin á heimt-
ingu á aS hún verði fram-
kvæmd War í stað, áður en
allt er u ’*> seinau.
Hvað um bændurna?
JÁ, fyrir okkur borgarbúana er
það kannske óþarfi að láta
ólund náttúrunnar hafa áhrif á
okkar góða sólskinsskap, sem
sumrinu tilheyrir, jafnvel þótt
okkur finnist við missa mikils. —
En öllu þunglegar horfir fyrir
bændur landsins, sem sjá töðuna
hrekjast á túnunum — án þess að
fá að gert. — Jafnvel súgþurrk-
I unin, hið dásamlega hjálpræði
gegn rigningum og óþurrkatíð,
sem æ fleiri íslenzkir bændur
taka nú í þjónustu sína, hefur, þar
sem verst hefur viðrað, ekki get-
að komið að gagni, sökum hins
stöðuga raka í loftinu. — Nei, það
er engin furða þótt bóndinn ger-
■ ist áhyggjuþungur, ef þessu veð-
I urfari heldur áfram. — Þetta
mættu Reykvíkingar gjarnan
hafa í huga, þegar þeir eru að
barma sér yfir rigningunni —
hve miklu meira tjóni og vand-
ræðum hún veldur fjölda mörg-
um af landsins börnum en sjálf-
um þeim.
Rödd að vestan
IBRÉFI vestan af ísafirði segir:
á fáum sviðum í þjóðlífi okk-
ar hc.fa orðið meiri og örari breyt
ingar og framfarir, heldur en í
flugmálum okkar á síðustu ára-
tugum. — Flugvélakostur okkar
hefur farið vaxandi með hverju
ári og flugsamgöngurnar hafa
orðið reglulegri og greiðari, bæði
milli hinna einstöku landshluta
og við útlönd EAki sízt fyrir
okkur u ' ”rvi h "tkjálkunum
hefur þer-"; óniétanlegt
gildi og gert okkur lífið á marg-
an hátt bærilegra en áður var. —
Ejnangrun okkar sem slík er úr
sögunni — að ýmsu leyti þykir
mér samt vænt um einangrunina
— vestfirzku fjöllin og vegleys-
urnar vaxa okkur ekki eins í aug
um og áður.
ísafjörður og Akureyri
útundan?
EN samt finnst mér ég hafa á-
stæðu til að kvarta. Hvernig
stendur á því, að á þessari flugs-
ins öld hér á íslandi, sem ann-
ars staðar, skuli engar flugsam-
göngur vera á milli hinna tveggja
höfuðstaða, ísafjarðar og Akur-
eyrar? Eg man ekki betur, en
haldið væri uppi áætlunarferð-
um milli þessara staða á fyrstu
árum flugsamgangnanna hér á
landi, en síðar hafa þær verið
lagðar niður með öllu. — Hvað
veldur? — ísfirðingum og öðr-
um Vestfirðingum finnst þetta
fyrirkomulag illt við að búa og
mörg dæmi eru til að fólk þarf
að borga tvöfalt flugfargjald til
að komast frá ísafirði til Norður-
landsins — fyrst til Reykjavíkur
og þaðan til norður-hafnarinnar
— það er dýrt spaug _og fæ ég
ekki betur séð, en að ísafjörður
og Akureyri séu hér greinilega
hafðir útundan — eða hvernig
stendur á þessu?“
Þessi umkvörtun að vestan virð
ist eðlileg og á rökum reist. —
Væri æskilegt að hlutaðeigandi
aðilar gæfu skýringu á þessu fyr-
irkomulagi.
Allir á völlinn!
IGÆR og í kvöld spreyta sig á
„vellinum“ frjáls-iþróttamenn
irnir okkar í harðri landskeppni
við gestkomandi íþróttamenn,
sem sækja okkur heim frá Hol-
landi. — Það er venjulega æði
margt um manninn á vellinum,
þegar um landskeppni er að ræða
sérstaklega þegar knattspyrnan
er annars vegar. Það er hins veg-
ar ekki laust við, að vart verði
nokkurs tómlætis og áhugaleysis
gagnvart frjáls-íþróttunum og er
það ver farið. Þótt „spenningur-
inn“ sé ef til vill ekki alveg eins
mikill og í fótboltaleikjunum, þá
er hér í rauninni miklu meiri
fjölbreytni til að dreifa og leikni
og þjálfun keppendanna í hinum
ýmsu greinum á sér. óhemju
vinnu og æfingu að baki ekki
síður en í knattspyrnunni. —
Þess vegna er ástæða til að
hvetja hvern þann, sem íþrótt-
um ann til að sjá það, sem fram
fer á íþróttavellinum í kvöld,
■— jafnvel þótt hann rigni.
Knútar $m kom aS
!nu
NÚ hefur Mbl. haft greinilegri
fregnir af því atviki þegar báð-
ir nótabátar vélskipsins Helga
Helgasonar hrundu í sjóinn og
brotnuðu á siglingu í Faxaflóa.
Skipstjórinn á Helga Helgasyni
er Páll Þorláksson, Hæðargarði
34 í Reykjavík. Hann skýrir svo
frá að hann hafi verið á stjórn-
palli, þegar atburður þessi gerð-
ist. Sigldu þeir úr höfn í Reykja-
vík kl. kortér yfir átta og tóku
síðan stefnu beint fyrir Jökul.
Var vindur sunnan og suðvestan
5—6 vindstig og talsverður sjór.
Segir Páll að skipið hafi oltið
nokkuð, gengið á með regnhryðj-
um og í hryðjunum hafi verið
hvassara en ella.
Á Helga Helgasyni héngu tveir
nótabátar í davíðum sitt hvoru
megin á skipinu. Klukkan sjö
mínútur yfir ellefu um nóttina
gerðist það skyndilega að bak-
borðs-bátur sló niður og um leið
brotnaði fremri davíðan. Féll þá
báturinn niður og strax á eftir
kom það sama fyrir á stjórnborða.
Báðir bátarnir slógust mjög við
síður skipsins og brutu sig þar
til bátsuglurnar að aftan fóru
sömu leið. Sukku bátarnir með
öllu tilheyrandi ásamt bátablökk-
um að ofan og neðan, hlaupurum
og hluta af bátsuglum. Bátadekk
rifnaði upp og brotnaði beggja
megin. Einnig skekktist grind-
verk beggja megin.
Skipstjórinn gerir ráð fyrir að
fyrst hafi sjóhnútur komið undir
bakborðsbátinn og lyft honum
upp, en þegar hann hafi fallið
niður, hafi bátsuglan að framan
ekki þolað það og brotnað. í sama
ólaginu hafi farið eins um stjórn-
borðsbátinn.
Páll skipstjóri segist strax hafa
látið draga úr ferð skipsins og
snúa því upp í vindinn, en allar
tilraunir til bjargar bátnum hafi
reynzt árangurslausar vegna
mikils veltings á skipinu.
Þess ber að geta, að bönd voru
til styrktar fram og aftur úr bátn
um og einnig á milli bátsuglanna.
Getur hugsazt að það hafi haft
nokkur áhrif, að þegar ein báts-
uglan bilaði hafi það losað um
styrktartaugar að annari báts-
uglu o. s. frv.
Bátar þessir voru 6 ára gamlir,
nýuppgerðir og með nýjar vélar.
! Er því hér um talsvert tjón að
ræða auk þess sem atvikið tafði
I fyrir því að skipið kæmist á síld-
ina.
Skipið Helgi Helgason fékk lán
( aða nýja nótabáta hjá Kveldúlfi
og var búizt við að skipið færi í
! fyrstu veiðiferðina frá Hjalteyri
| í gærkvöldi, svo að allt hefur sinn
góða endi, sérstaklega ef einhver
sild verður á miðunum.
Mikið umrefi
HÚSAVÍK, 21. júlí: — Ferða-
menn, sem leið hafa átt um heið-
ar á þessu sumri, segjast hafa
orðið óvenjulega mikið varir við
tófur. Nýlega lá bóndinn á Skarði
í Fnjóskadal, Jón Jóhannesson, á
greni við svonefnda Þvergils-
tungu. Lá hann lengi yfir þessu
greni, því að fyrir utan það fann
hann lambsfætur af minnst fimm
lömbum. Grenia«kytfunni tókst að
vinna kailayrxo og emn yrðlinginn.