Morgunblaðið - 16.09.1955, Blaðsíða 2

MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 16. september 1953
I
Merkur prófessor í norræn>
um fræðum heimsækir island
Próf. Einar Haugen frá Wisconsinháskóia ræðir um
' norrænunám í Bandaríkjunum.
PROFESSOR Einar Haugen,
fcennari í norrænum fræðum við
Itáskólann í Wisconsin, hefir
ðvalizt hér á landi um vikutíma.
Hann hefir kennt við háskóiann
f Wisconsin síðan 1931, en tók þar
við prófessorsembaetti 1938. Er
hann þriðji prófessorinn í norræn
um fræðum sem kennt hefir við
háskólann.
Próf. Haugen hefir skrifað fjöl-
tnargt um norrænar menntir,
bæði bækur og ritgerðir og er
einn fremsti norrænufræðingur
Bandaríkjanna. — Hann er af
uorsku foreldri, fæddur í Randa-
ríkjunum en fór með foreldrum
eínum til Noregs, þegar hann var
6 ára gamall og dvaldist þar um
tveggja ára skeið. Þá lærði hann
norsku og hcfir síðan aðallega
tagt stund á norskar bókmenntir
ug mál.
★ ★ ★
WISCONSINHÁSKÓLI HEFIR
helgað sig norrænum mennt
Um lengur en nokkur annar há-
ekóii í Bandaríkjunum, sagði
próf. Iiaugen, þegar ég hitti hann
©ð máli fyrir skömmu. Háskól-
tnn var stofnaður 1848, svo að
hann er heldur betur kominn til
éra sinna, en kennsla í norsku
©g islenzku hefir verið veitt í
ekólanum allt frá 1870.
HELDL’R ITÉR FFRIRLESTRA
Eins og þér sjáið, hélt prófess-
orinn áfram tala ég ekki íslenzku,
enda hef ég aldrei komið hingað
til lands áður. Þó skil ég málið
að mestu leyti, en mig vantar
helzt orðaforða til að geta sagt
J>að. sem mig langar til. Að vísu
neycídi próf. Einar Ól. Sveinsson
mig til að tala við sig á íslenzku
f hálfan annan tíma í gær, og
gekk það sæmilega, enda er hann
eérlega þolinmóður. Og auðvitað
er ég hér á ferð m.a. til að æfa
mig í að tala málið.
— Ætlið þér að dveljast lengi
hér á landi?
— Nei, aðeins í viku. En ég kem
hingað aftur í febrúar n.k. og
verð þá eitt kennslumisseri við
háskólann. Þá er og gert ráð fyr-
ir, að ég haldi hér fyrirlestra á
vegum Háskólans, en ekki hefir
enn véfíð ákveðið, um hvað þeir
eiga að fjalla. Auðvitað verða
þeir þó um norræn efni.
Annars eru reisur mínar hing-
eð einnig gerðar í því skyni að
athuga íslenzkar nútímabók-
menntir og mun ég viða að mér
uokkru efisi um þær.
NORRÆN FRÆÐI
í BANDARÍKJUNUM
— HvaS getið þér sagt okkur
<um norræn fræði í Bandaríkjun-
iim?
— Það er talsverður áhugi
etúdenta á þessum fræðum. En
auðvitað leggja þó stúdentar sem
uppruna eiga á Norðurlöndum
aðallega stund á norræn fræði.
I>eir eru eins og kunnugt er, f lest-
fr frá N.-Dakóta og Manitóba.
l>eir sem ætla sér að verða dokt-
órar í þýzku eða ensku heyja sér
einnig þekkingu á norrænum
fræðum — og þá er auðvitað gert
ráð fyrir, að þeir séu ekki eins
©g álfar úr hól, þegar íslendinga-
eögurnar og íslenzk menning ber
á góma.
CORNELL — MERKUR
ÁFANGI
íslenzk og norræn fræði eru
kennd við alla helztu háskóla
Bandaríkjanna, en það er undir
•túdentunum sjálfum komið,
hversu mikil sú kennsla er. Þá
eru háskólar sem helga sig sér-
staklega íslenzkum fræðum, eins
og Cornell. Þar má segja, að sé
miðstöð íslenzkra fræða í Banda-
ríkjunum, enda hefir mikið og
merkilegt starf verið unnið þar
á þessu sviði.
Bandarískir tungumálakennar-
ar hafa með sér samtök og innan
þeirra er sérstök deild norrænu-
kennara. Þeir halda ársþing sitt
í desember n.k. Þá vil ég geta

■ » ‘
Reknetjabátur frá
Eyjum sökk á heimleib
Próf. Einar Haugen.
þess hér, að okkar háskóli jók
norrænukennslu sína 1948 og var
það merkur áfangi,
ÁENSKU
— Hvað segja bandarísku stúd-
entarnir um íslendingasögurnar?
— Það fer talsvert eftir því,
hvernig þær eru kenndar. Það
eru helzt málfræðingar sem
læra eitthvað í málinu og verður
því að kenna ensku þýðingarnar.
Þá vaknar áhuginn fljótlega. —
Stúdentarnir vilja kynnast anda
sagnanna og efni. Og það má
bæta því hér við, að mjög mikið
er til af íslenzkum bókmenntum
í enskum þýðingum. Sumar eru
prýðilegar.
Ekki alls fyrir löngu hófu há-
skólarnir í Wisconsin og Minne-
sota að kenna stúdentum sem
mest um ákveðin landssvæði.
Þetta er nýjung sem tekizt hefir
ágætlega, enda verða þeir menn
sem afla sér þessarar menntun-
ar prýðilega færir í sinni grein.
Margir verða kennarar, sumir
ganga í þjónustu utanríkisráðu-
neytisins. Hér á landi starfar t.d.
magister, sem er brautskráður
frá Wisconsinháskóla, sem sér-1
fræðingur í málefnum Norður-
landa. Hann er á vegum banda- ;
ríska sendiráðsins, Simonsen að ’
nafni.
VESTMANNAEYJLM, 15. sept.
Um klukkan 7 í kvöld heyrðu
skipverjar á vélbátnum Vonar-
stjörnunni, sem er í mjólkur-
flutningum á milli Vestmanna-
eyja og Þorlákshafnar, í vél-
bátnum Halkion frá Vestmanna
eyjum, sem var á heimleið af
reknetjaveiðum. Sögðu bátverj
ar að mikill leki væri koniinn
að bátnum og báðu um aðstoð.
Vonarstjarnan sneri þegar lið
og mætti Halkion um 7 mílnr
norð-vestur af Eyjum. Var vél
lians þá enn í gangi en stanz-
aði litlu síðar, þar sem svo mik
U1 sjór var kominn í bátinn.
Var þá komið taug yfir í kann
og lianu dreginn á leið til Eyja.
I.r 4—5 sjóinílur voru eftir,
kom vélbáturinn Bjarmi einnig
á vettvang og var taug frá lion-
unt einnig komið yfir í Halkion.
L’m 15 nún. síðar urðu skip-
verjar þó að yfirgefa liann. —
Fóru þeir í gúmmíbátinn, en
Vonarst jarnan tók þá síðan
upp.
Halkion sökk nokkrn siður.
Hann var um 40 lestir að stærð,
eign Stefáns Cuðlaugssonar í
Gerði og fleiri. — Bj. G.
„Bláa bandið“ starfrækir
hæli fyrir áfengissjúklinga
Bæjarsjóður veitir 250 j>ús. kr. lán
Á
Bæjarstjórnarfundi í gær'
kom til umræðu samþykkt
bæjarráðs um að veita áfengis-
varnarfélaginu „Bláa bandið“ allt
að 250.000.00 kr lán til að stofna
hjúkrunarheimili á Flókagötu 29
fyrir áfengissjúklinga, enda sé
upphæðin tryggð með veði.
Petrína Jakobsson (K) taldi
rétt að fresta afgreiðslu tillög-
unnar með það fyrir augum að
bæjarráð leitaði til allra aðila
í bænum, sem hafa áhuga á á-
fengissjúklingum til að fá þá til
samstilltra átaka um að koma
upp hæli. P. J. taldi óupplýst
hvort „Bláa bandið“ væri ,stabill‘
félagsskapur, eins og hún orðaði
það, eða ekki.
Alfreð Gíslason (A) taldi rétt
að fresta afgreiðslu á samþykki
bæjarrráðs. Taldi hann, að það
gæti spillt fyrir þeim tilmælum
Áfengisvarnarstöðvarinnar til
stjórnar Heilsuverndarstöðvar-
innar, að hún léti í té ákveðna
tölu sjúkrarúma fyrir áfengis
sjúklinga. Ef lánið til „Bláa
bandsins" væri samþj kkt, gæti
það haft óheppileg áhrif á undir-
tektir stjórnar heilsuverndar-
stöðvarinnar.
Borgarstjóri las upp umsókn
Bláa bandsins og greinargerð með
MERK FRÆÐISTÓRF
— Þér hafið skrifað fjölda j
greina og bóka um norræn efni. i
Vilduð þér að lokum minnast á >
það nokkrum orðum?
— Já. 1950 gaf ég út bók um
Fyrstu málfræðiritgerðina og
höfund hennar. Auk þess var ís-1
lenzki texti bókarinnar prent-
aður ásamt enskri þýðingu. Ég
held, að höfundur Fyrstu mál-
fræðiritgerðarinnar hafi verið
mesti málfræðingur miðaldanna.
Hann var langt á undan sínum
tíma og margt af því sem hann
segir er enn í fullu gildi. Þá hefi
ég skrifað bók um Norskuna í
Bandaríkjum (1953) og er hún í
tveimur bindum. Loks má geta
Voyages to Vinland, þar sem
Eiríkssaga og Þorfinnssaga eru
lagðar til grundvallar. Bókin er
aðallega skrifuð til að glæða á-
huga Bandaríkjamanna á ferðum
íslenzkra víkinga til Vínlands. j
M. ‘
- Öldtmgadeildar-
þinpenn í Moskvu
Framh. af bla. 1
vélar frá Bandaríkjunum, „samt
ekki vélar er þarf til framleiðslu
vetnis- og kjarnorkuvopna. A
því sviði erum við sjálfum okkur
nógir,“ sagði Krúsjeff.
® ® ®
Kefauver skýrði svo frá, að
viðræðurnar við þessa tvo for-
ráðamenn í Kreml hefðu snúizt
um verzlunarviðskipti, Komin-
form, ritskoðun á fréttum, land-
búnað, fyrirhugaðan utanríkis-
ráðherrafund, skipti á náms-
mönnum og hvernig draga
mætti úr viðsjám þjóða á milli
í heiminum.
Að beiðni öldungadeildar-
þingmannanna gerði Krúsjeff
nokkra grein fyrir hugtakinu
konrmúnismi. — Sagði Krús-
jeff, að varla væri hægt að
búast við því, að öldunga-
deildarþingmennirnir gætu
skilið kommúnismann — held-
ur ekki börn þeirra — en ef
til vill barnabörn þeirra.
® ® ®
Er Kominform kom til um-
ræðu, sagði Krúsjeff, að Ráð-
stjórnin skipti sér enganveginn
af innanlandsmálum annarra
ríkja, og Sovétstjórnin ættu enga
hlutdeild í að stjórna kommún-
istaflokkum í öðrum löndumt
henni. Taldi hann, að af því væri
löng reynsla, að ekki væri auð-
velt að sameina alla þá, sem sinna
áfengismálum, enda væru þeir
mjög ósammála um aðferðir og
framkvæmdir.
Borgarstjóri kvað ófært að slá
á útrétta hönd ,Bláa bandsins'
en það væri félag 25 áhuga-
manna, sem nú hefðu brotist
í að koma upp hæli með til-
styrk Gæzluvistarsjóðs og
ýmsra annarra aðila auk þess,
sem þeir legðu fé fram sjálfir.
Ekki væri nein hætta á, að stofn-
un þessa hælis yrði til að spilla
fyrir Áfengisvarnarstöðinni og
myndi stjórn Heilsuverndarstöðv
arinnar naumast láta þetta mál
hafa áhrif á ákvarðanir sínar.
Fellt var að fresta samþykkt
bæjarstjórnar á láninu með 9
atkv. gegn 4 og lánsheimild sam-
þykkt með samhljóða atkv.
Bæjarsijórar fyrfr
norðan ræða hags-
munamál sín á fundi
á Akureyri 1
AKUREYRI, 15. sept.: — 1 dag
kl. 5 síðdegis hófst hér á Akureyrí
fundur bæjarstjóra allra kaupstað
anna á Vestur-, Norður- og Aust-
urlandi. Sækja hann bæjarstjórar
og ráðunautar þeirra, allt frá ísa
firði til Neskaupstaðar.
Á fundunum mun verða rætt una
sameiginleg hagsmunamál bæjar«
félaganna úti á landi, svo sem láns
f járútvegu.n til ýmissa fram-i
kvæmda þeirra, ráðstafanir til ati
vinnuauhninga, sérstaklega yfir
vetrartímann og ýmislegt fleira.
Fundinn sækja alls 16 fulltrúar,
en auk þess situr sýslumaður Þing
eyinga, Júlíus Havsteen, fundinn,
Á fundinum í dag var kosið f
nefndir, en á morgun og laugari
daginn munu fundir standa, og
lýkur þessum bæjarstjórafundi þá,
Það var þing íslenzkra sveitafé
laga í Reykjavík í vor, sem ákveð
ið var að boða til bæjarstjóran
fundar þessa, og er hann fyrsti
sinnar tegundar, sem haldinn hef
ur verið. I
---------------------
Hiufafé
Útgerðarfélags ■
Akureyrar hækkað I
AKUREYRI, 15. sept.: Á fundi
í Útgerðarfélagi Akureyringa,
sem haldinn var 7. þ.m., var sam-
þykkt mótatkvæðalaust tillaga urtj
að auka hlutafé félagsins um eina
milljón króna, Verður hlutaféð þá
alls 5 milljónir króna.
Þessi hlutafjáraukning er nauð
synleg talin vegna þess, að félagið,
er að hefja byggingu nýs hrað«
frystihúss, enda hafa orðið verm
legar kauphækkanir og jafnframf
verðhækkanir síðan kostnaðaráætl
unin var gerð. ; J
Nýr hjúkrunarkvenna
skóli á Akureyri
Landlæknir vill nota auba
Húsmæðraskólabyggingu
AKUREYRI, 15. sept.: — Síð-
astliðinn föstudug komu lieil-
brigðismúlaráðlierra, Ingólfur
Jónsson, Sigurður Sigurðsson
berklayfirlæknir, Vilnnindur
Jónsson landiæknir, húsameist-
ari ríkisins og skipulugsstjóri,
í heiinsókn hingað til Akureyr-
NÝR HJÚKRUNARKVENNA-
SKÓLI
1 lieimsókninni bar Vilmund-
ur Jónsson, landlæknir fram
þá tillögu, að nýr Iijúkrunar-
kvennaskóli yrði stofnaður á
Akureyri. Lagði hann til, að
Húsniæðraskóli Akureyrar yrði
tekinn undir starfsemi hins
nýja skóla. Kimnugt væri, að
þörf á íleiri lærðum hjúkrun-
arkonmn er nú mjög brýn í
landinu. Hjúkrunarkvennaskól-
inn í Revkjavík væri fullskip-
aður, cn þó skorti all-mjög á
að séð væri fyrir lijúkrunar-
kvennujiörf sjúkrahúsanna. —
Bæri því nauðsyn til að stofna
annan slíkan skóla og yrði hann
prýðilega staðsettur hér á Ak-
ureyri.
SKÓTAHÚSIÐ ÓNOTAÐ
Húsmæðraskóli Akureyrar
hefur ekki verið starfræktur s.
1. ár og hafa verið uppi miklar
holliileggingar hér í bænum
hvað gera skuli við húsið, ert
það er nýleg bygging og vönd-
nð. Þykir mönnum tillaga land-
læknis hin athyglisverðasta og
vel þess virði að henni sé gaum
ur gefinn. Vitað er, að svo marg
ir hjúkrunarnemar cru nú á
biðlista um að komast að náml
í Hjúkrunarkvennaskóla ís-
lands, að þær verða að bíða f
tvö ár áður en þær fá skólavist.
Virðist hér því skynsamleg
lausn málsins fyrir hendi. ,
---------------------
Akranesbálar öfluðu
líiið i gær i
AKRANESI, 15. sept.: — í gæll
öfluðu reknetjabátarnir 1950 tn
af síld. Aflahæstir voru Bjarni
Jóhannesson 188 tunnur, Heima-
skagi 176, Guðm. Þorlákur 155. —«
í dag öfluðu bátarnir ekki eina
vel. Var einn bátur með um 100
tunnur en aðrir með 10, 15 og 25
tunnur. — Fimm trillur reru f
gær og fengu 500—800 kg á bát.
— Togarinn Akurey kom hingað
í nótt eftir gagngerða klössun f
Rvík. Bjarni Ólafsson kom af
veiðum í morgun og landaði f
Reykjavík um 200 lestum.
— OddUT. * í