Morgunblaðið - 23.09.1955, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 23. sept. 1955

Úli.: K.Í. Arvakur, Reykjavlk.
Fmmkv.stj.: Sigfúj Jónsson.
Ritstjérl: Valtýr Stefánsson (ábyrfSsrK.)
Stjómmálsrltstjórl: SigurCur Bjaraason Crá
Lesbók: Arnl Óls, jími 3041.
Auglýiinfar: Árni GarSar Krlsttosaom.
Ritstjórn, auglýsinfar og sfgreiðsl*:
Aucturstræti 8. — Sími 1600.
Askriftargjald kr. 20.00 i mánuði in*a»la»d’
1 lausasölu 1 krán aintakiV.
Nina Sæmundsson opnar listsýningu
í Þjóðminjasafnimi ]. ©któbern.k.
Bóssor haía ennþó öflngnr
herstöðvnr ú finnsku landi
Á sýningunni verða málverk, höggmyndir og
teikningar — flest ný verk, sem listakonan
hefir unnið að undanfarin tvö ár
i 17'INN víðfrægasti listamaður af íslenzku bergi brotinn, mynd-
L höggvarinn og málarinn Nína Sæmundsson er nú stödd hér á
landi. Hyggst hún dveljast hér mánaðartíma og halda sýningu á
listaverkum sínum. Sýningin verður opnuð í Þjóðminjasafninu
1. okt. n.k., og sýnir listakonan þar málverk, höggmyndir, tréskurð-
armyndir og teikningar.
EKKERT er eðlilegra en að nor-
rænir menn fagni því, að
Rússar hafa nú fengizt til þess að
yfirgefa herstöðvar þær, sem þeir
settu upp á Porkkalaskaga. Þær
háfa allt frá upphaf i verið finnsku
þjóðinni sérstakur þyrnir í aug-
um. Frá þeim voru aðeins örfáir
kílómetrar til höfuðborgar lands-
ins. Ein þýðingarmesta samgöngu
leið Finnlands lá um Porkkala
Udd. Síðan Rússar hernámu
svæðið hafa finnskar járnbrautar
lestir orðið að fara þar um með
hlera fyrir öllum gluggum.
Rússneskir eimvagnar hafa verið
spenntir fyrir hinar finnsku lest-
ir á leið þeirra yfir þennan hluta
Finnlands. Hin mesta leynd hef-
ur verið höfð á öllum athöfnum
Rússa þar.
Hernám Porkkalaskagans var
því sérstaklega niðurlægjandi fyr
ir Finna. Auk þess urðu um 10
þúsund finnskir bændur að flytja
þaðan svo að segja fyrirvaralaust.
í raun og veru var þessi her-
stöð alltaf tiltölulega þýðingar-
lítil fyrir Sovétríkin.
Hernám Rússa á þessu svæði
hafði því fyrst og fremst þann
tilgang að niðurlægja Finna
og ógna höfuðborg þeirra, sem
í styrjöldinni varð fyrir þung-
um búsifjum af völdum rúss-
neskra loftárása.
Brottför Rauða hersins af
Porkkalaskaga kostar Rússa því
ekki neitt. Því fer víðsfjarri að
þeir færi nokkra fórn með henni.
Herstöðvar Rússa
í Petsamo og
á Kyrjálaeiði
En í því felst stórfelld blekking
þegar kommúnistar haida því nú
fram, að með því að rýma Pork-
kala hafi Rússar yfirgefið allar
herstöðvar sínar á finnsku landi.
Sannleikurinn er sá. að bæði í
Petsamóhéraðinu og á Kyrjála-
eiði hafa Rússar komið sér upp
rammgerum herstöðvum. En
þessa tvo landshluta lögðu Rúss-
ar undir sig í árásarstyrjöldinni,
sem þeir háðu gegn Finnum haust
ið 1939 og með vopnahlésskilmál-
unum 4. september árið 1944.
Allur heimurinn veit að þetta er
finnskt land og hefur alltaf verið
finnskt. Þar bjuggu eingöngu
Finnar og á Kyrjálaeiði voru ein
beztu landbúnaðarhéruð Finn-
lands. Petsamo var Finnum einn-
ig mjög þýðingarmikil þar sem
hún var eina höfn þeirra við fs-
hafið.
Rússar hernámu þessa lands
hlusta fyrst og fremst með
það í huga að koma þar upp
herstöðvum. Þeir hafa síSan
búist þar um af kappi. Missir
þessara landsvæða var hrika-
legt áfall fyrir finnsku þjóð-
ina. Hún missti stóran hluta af
landi sínu. Hundruð þúsunda
af finnsku fólki varð að flýja
hýli sín og borgir. Viborg á
Kyrjálaeiði var ein stærsta
borg landsins.
Þannig var þá það „göfug-
lyndi“, sem kommúnistastjórnin
sýndi Finnum. Hún hrakti nær
hálfa milljón Finna af finnsku
landi og setti þar upp fallbyssu-
hreiður, herflugvelli og aðrar
vígvélar. Og þessum herstöðvum
ætla Rússar sér að haida um ald-
ur og ævi. Og nú láta þeir leppa
sína um víða veröld þrástdgast á
því að Kyrjálaeiðið og Petsamó-
héraðið sé rússneskt land. Þessir
sömu leppar eru jafnframt látnir
halda því fram, að með brottför
Rússa frá Porkkala hafi þeir yfir-
gefið allar herstöðvar sínar á
finnsku landi!!
Þannig treysta kommúnistar
sífellt á mátt blekkinganna.
Nú þora kommúnistar
að tala
Það er athyglisvert, að áður en
Rússar ákváðu að yfirgefa víg-
hreiður sitt á Porkkalaskaga
töldu kommúnistar hér á landi og
annarsstaðar sjálfsagt að Sovét-
ríkin héldu þessari herstöð sinni.
Þeir vörðu dvöl Rússa þar í líf
og blóð.
Nú eftir að Moskva hefur talað
þykist „Þjóðviljinn" ævinlega
hafa verið þess hvetjandi að Finn
ar fengju þennan skika af landi
sínu aftur. fslenzku kommúnist-
arnir minnast heldur ekki á það,
að Rússar hafa ennþá öflugar her
stöðvar á finnsku landi. Þeim
finnst það sjálfsagt, að þeir haldi
Kyrjálaeiði og Petsamo fyrir
finnsku fólki, sem hefur hyggt
þessi landssvæði um aldir, rækt-
að þau og byggt þar upp býli og
borgir.
Þannig dansa hinir fjar-
stýrðu flokkar ævinlega eftir
pípu hinnar rússnesku kúgun
arstjórnar.
Hver getur svo tekið mark á
þessum vindhönum þegar þeir
þykjast fagna því, að Rússar
hafa skilað Finnum örlitlu
hroti af þeim ránsfeng, sem
þeir kúguðu út úr þeim að
loknu viðbjóðslegasta árásar-
stríði sögunnar?
Að Peron föHnum
Þá er Peron fallinn. Það var
ekki vonum fyrr. Hann var bú-
inn að ríkja sem einræðisherra
í landi sínu um níu ára skeið, í
byrjun vinsæll, en óvinsæll og
hataður um það er yfir lauk.
Hann fylgdi ferli flestra annarra
einræðisherra vorra tíma, söls-
aði undir sig allar þrjár greinar
ríkisvaldsins með ofbeldi í byrj-
un og hélt völdunum síðan í
skjóli hersins.
Merkileg er sú staðreynd
hvernig hann treysti völd sín með
því að ná undirtökunum í verk-
lýðshreyfíngunni, rétt eins og
þeir Mússolini og síðar Hitler
gerðu með góðum árangri.
En nú er hann faliinn, og hef-
ir hlotið þau örlög, sem allra
einræðisherra bíða fyrr eða
seinna.
Þjóðir heims láta ekki lengur
kúgast sem áður fyrr; þær vita
að betri heimur býr utan við
mörk lögregluríkisins, fangabúð-
anna og herveldisins. Alræðið
hefir brátt sungið sitt síðasta
vers í veröldinni, og vera má að
fleiri einræðisherrum verði
steypt úr stóli fyrr en varir. Það
eru takmörk fyrir því hve hægt
er að undiroka þjóðir lengi,
gamlar menningarþjóðir, sem átt
hafa betri daga og þekkja önnur
örlög, en blóði roðinn hamar og
sigð.
Hefir Nína meðferj^is 130 olíu-
málverk, 30 höggmyndir, nokkr-
ar svartlitamyndir og teikning-
ar (fantasi-myndir), sem dregn-
ar eru með gull- og silfurbleki.
Óvíst er, hvort rúm verðúr fyrir
öll þessi, verk á sýningunni. —
Flest eru þetta ný verk, sem
aldrei hafa verið sýnd áður.
★ ★ ★
Tiltölulega stutt er síðan Nína
tók að fást við málaralist — um
tólf ár. Áður hafði hún svo að
segja eingöngu helgað sig högg-
myndalistinni.
Nú eru liðin átta ár, síðan Nína
sótti ísland heim, en þá hélt hún
sýningu í Listamannaskálanum
hér í júní 1947. Enda varð lista-
konunni fyrst að orði, er hún
ræddi við fréttamenn í gær, að
indælt væri að vera komin heim
til gamla Frónsins.
★ IIEFUR SÝNT VÍÐA
í BANDARÍKJUNUM
Hún hefir verið. búsett í
Bandaríkjunum s.l. 28 ár — 22
ár í Hollywood í Kaliforníu cg
6 ár í New York, og hefir hún
haidið sýningar á ýmsum stöðum
í Bandaríkjunum, síðast fyrir
tveim árum í Hollywood. Nína
heíir mjög fá verk af þessari síð-
ustu sýningu meðferðis, þar sem
flest verk hennar á þeirri sýn-
ingu seldust.
★ ★ ★
Sum verkin á sýningu Nínu
hér á landi verða til sölu, en lista-
konan sjálf telur, að nokkur þess-
ara listaverka eigi aðeins heima
á söfnum — einkum tréskurðar-
myndirnar, sem gerðar eru úr
mjög sérkennilegum og dýrmæt-
um trjáviði. — Teikningarnar
(fantasi-myndirnar), sem ætlað-
Uia andi áhripar:
VELVAKANDI fór að hiusta á
Delta Rhythm Boys um helg-
j ina og skemmti sér hið bezta.
Söngskemmtunin stóð yfir frá
klukkan 11,15 til 1 um nóttina,
en það væri synd að segja, að
undirritaður hafi ekki verið „vel-
vakandi“ á hljómleikunum, þótt
seint væri.
Fullir af fjöri.
ÞEIR félagar eru mjög glaðlegir
og fullir af fjöri, svo að gam-
! an er að horfa á þá, auk þess sem
! þeir syngja ljómandi vel. — Þeir
‘eru hér á vegum Flugbjörgunar-
! sveitarinnar sem hefir ágætt mál
á stefnuskrá sinni: — björgun
manna úr lífsháska. Er full
Íástæða til að styrkja þessa starf-
semi og þá menn sem af áhuga
einum vilja hjálpa náunganum,
ef illa stendur á. Að vísu vonum
við, að það komi aldrei til, að
þeir þurfi að hjálpa uppá sak-
irnar, — en samt er betra að vera
viðbúinn hinu versta. Það skað-
ar aldrei.

Eins og drumbar
ANNARS ætlaði ég að minnast
á svolítið annað sem mér datt
í hug, þegar ég sá þá * félaga.
Hvernig stendur á því, að þeir
íslendingar sem syngja létt lög
fyrir almúgann geta aldrei lært
létta og skemmtilega framkomu
á sviðinu. Þeir eru yfirleitt svo
þungir og þumbaralegir, fram-
koman svo drussaleg (þótt þeir
séu auðvitað kurteisir), að ómögu
legt er að sætta sig við það. Geta
þeir í þessum efnum lært mikið
af þeim erlendu söngvurum sem
hingað slæðast öðru hvoru — og
þá ekki sízt Delta Rhythm Boys.
Framkoman á sviðinu skiptir
miklu máli og því er nauðsynlegt,
að þeir sem hyggjast „koma
fram“ til að skemmta almenningi
temji sér rétta hegðan, látlausa,
óþvingaða og skemmtilega.
Drumbar eru alltaf leiðinlegir á
sviði.
Nál og endi.
SAUMAKLÚBBURINN Nál og
endi sendi mér bréf nýlega,
undirritað af ritara hans Að því
er bezt verður séð hefir sauma-
klúbbur þessi aðalbækistöðvar
inni í Laugarnesi, en það er víst
aukaatriði. Þær stöllurnar spyrja
mig, hver hafi skreytt gluggana
í nokkrum verzlunum hér í bæ
— og eftir talsverðar rannsóknir
eru niðurstöðurnar þessar: Egil
Jakobsen og Kápubúðina skreyt-
ir íslenzkur maður, Lárus Ágústs
son, KRON á Skólavörðustíg og
Herrabúðina skreytir Finninn
Henrik Ormo, Martein Einarsson
& Co. skreytir Daninn O. Toge,
og Flóru skreytir Ron Ringelberg
frá Hollandi. — Fleiri verzlanir
verða hér ekki nefndar, enda ekki
spurt um þær. Aftur á móti vil
ég bæta því við, að víða eru
gluggar skreyttir af smekkvísi í
öðrum búðum bæjarins og er verf
að þakka það. Af vel skreyttum
verzlunargluggum er menningar
bragur og eiga þeir kaupmenn
þakkir skildar sem hugsa einnig
um þessa hlið málsins.
Prýði og ánægja.
EG vil að lokum bæta því við,
að mér hefir oft fundizt Mark
aðurinn á Laugavegi prýðilega
skreyttur, af frumlegri smekk-
vísi. Er mér sagt, að Kristján
Davíðsson málari hafi stundum
verið þar að verki. Mættu fleiri
verzlanir gjarna fara að dæmi
Markaðsins og gefa ungu málur-
unum okkar kost á að skreyta
verzlanir bæjarins, a.m.k. við og
við. Að því yrði mikil prýði og
ánægja.
Nina Sæmundsson
ar eru til þess að útfæra þær
sem veggskreytingar, og eru að-
eins seldar eftir pöntunum.
Héðan fer Nína áfram til meg-
inlandsins. Fer hún fyrst til Dan-
merkur og hyggst hún halda þar
sýningu. Meðal verka hennar þar
verður brjóstmynd af málaran-
um Kaj Nilsen. Gerði listakonan
styttuna í leir, en hún áformar
að láta steypa hana í bronz. Var
þetta síðasta verkið, sem hún
vann að, áður en hún fór frá
Hollywood. Frá Danmörku fer
hún áfram til Frakklands eða
Spánar.
1
★ ÆTLAR A® MÁLA HÉR
NÆSTA SUMAR
Næsta vor áformar hiín að
koma aftur til íslands og mála
hér næsta sumar, en hverfa síð-
an heim til Hollywood með haust
inu. Nína er víðförul og hefir
áður dvalizt í Danmörku, en þar
stundaði hún fyrst nám við Kunst
akademíið, — í Frakklandi, ítal-
íu og Afríku, þar sem hún lagði
stund á „frumstæða“ list.
Nína hyggst ekki halda sína
eigin sýningu í París, en hins-
vegar á hún rétt á að sýna þrjár
myndir árlega í Grand Palais i
París. Ávann hún sér þessa við-
urkenningu fyrir myndina „Móð-
urást“, sem öllum íslendifigum
er kunn og stendur nú í garðin-
um við Lækjargötuna.
★ „FRAMKVÆMDAHUGI7R“
Flestir íslendingar, er komið
hafa til New York, þekkja einnig
eitthvert frægasta verk Nínu,
„Framkvæmdahugur“ (Spirit of
Achievement) ,sem stendur í for-
salnum í Waldorf Astoria-gisti-
húsinu. Gerði listakonan þessa
styttu, skömmu eftir að hún sett-
ist að í Bandaríkjunum. Stofnaði
Waldorf Astoria til alþjóða sam-
keppni um höggmynd til að
skréyta forsalinn. Margir fræg-
ustu höggmyndarar heimsins
tóku þátt í samkeppninni, meðal
þeirra sænski myndhöggvarinn.
Carl Milles, en Nína varð hiut-
skörpust.
Waldorf Astoria hefir nú látið
gera smá eftirlíkingar í hronzi
af þessu verki Nínu, og verða
þær gefnar helztu viðskiptavin-
um gistihússins á afmælishátíð
þess á næSta ári. Frummyndin er
um tólf feta há, en eftirlíking-
arnar eru um 9 þumiungar á hæð.
★ ★ ★
Á s.l. vori vann Nína fyrstu
verðlaun á Madonnuhátíðinni,
listasamkeppni, sem haldin er ár-
lega í Hollywood.
G. St.
Merklð,
sem
klæðir
landið