Morgunblaðið - 12.01.1956, Blaðsíða 6

MUKGVNBLAÐIB
Fimmtudagur 12. !an. 1938
Haraldur Böðvarsson:
STÖÐVUN BÁTAFLOTANS
ÞAÐ hefur andað köldu úr ýms-
um áttum til útgerðarmanna
bátaflotans síðustu daga, vegna
þess að þeir hafa ekki ennþá látið
báta sína hefja róðra á hinu ný-
byrjaða ári. Það ætti þó að vera
öllum hugsandi mönnum augljós
staðreynd, að það er ekki hægt að
gera út báta og skip með stór-
felldu tapi, það endar aðeins á
einn veg, fyrr eða síðar með
gjaldþroti hjá einstaklingum og
félögum, sem ekki hafa bæjarfé-
lög eða ríkissjóð að bakhjarli
Útgerðarmenn hafa nú miklu
verri aðstöðu til þess að sjá hag
sínum borgið heldur en aðrar
stéttir þjóðfélagsins, en ættu skil-
ið vegna mikilvægi framleiðslu
i sinnar, þ.e. öflunar gjaldeyxis
handa öllum stéttum þjóðfélags-
ins, að vera settir í efsta sæti, en
ekki neðsta.
Landbúnaðurinn hefur þá að-
stöðu nú orðið, að verðlagsráð
hans auglýsir verðlag á afurðum
sínum mánaðarlega, og það sem
á vantar til að bændur og búalið
geti lifað mannsæmandi lifi er
greitt til þeirra úr ríkissjóði. t.d.
98 aúra uppbót á hvern mjólkur-
lítra o. s. frv.
Iðnaðurinn kaupir vinnu fyrir
fastákveðið verð og fær að leggja
á hana ákveðið hundraðsgjald og
' sama er að segja um efnivörur
til framleiðslu hans.
Verzlun og viðskipti eru einnig
á fyrirfram ákveðnum og föstum
; grundvelli.
Verkafólk og launafólk hefur
ákveðin laun eða tfmakaup, sem
j miðast við vísitöiu.
Fiskveiðarnar eða framleiðsla
isjávarafurða er sú atvinnugrein,
sem sízt má bresta hér á landi, og
j verði henni ekki haldið áfram
I naeð festu og framsýni og þar með
talið, að henni sé búinn góður
ístarfsgrundvöllur í líkingu við
aðrar stéttir þjóðfélagsins, þá fer
allt í strand fyrr en varir. Þetta
settu allir ábyrgir menn að geta
viðurkennt. en því fer fjarri að
. svo sé. Til þeirra, sem ekki vilja
viðurkenna þessar staðreyndir
yil ég beina þeirri spurningu: Ef
útgerðin stöðvast alveg, t.d. á
þessu ári, svo að ekkert skip
gengi til fiskjar 1956, fyrir hvaða
gjaldeyri yrðu þá keyptar nauð-
synjar til landsins frá útlöndum?
Togaraflotinn hefur verið rek-
inn með stórfelldu tapi undan-
farin ár og bátaflotinn sömu-
leiðis, en þó hlutfallsiega minna.
Bæjarfélögin og einstaklingar
hringinn í kringum landið eru að
sligast undan taprekstri togara
sinna og bátaflotinn er illa stæð-
ur fjárhagslega, þó ekki sé það
eins slæmt og hjá togurunum. Ég
aatla ekki að fara út í flókin reikn
isgsdæmi, enda eru mér færari
menn í þeirri list, en ég vil að-
eins slá þessu fram: Ef vélbátur
sem aflaði 600 smálestir af þorski
á vetrarvertíð 1955 og fékk fyrir
hvert kg. kr. 1.22 hefði borið sig
þ. e. hvorki tapað né grætt, en
með útgerðarkostnaði eins og nú
Standa sakir, þyrfti hann að fá
t.d. 0.25 meira pr. kg. til að hafa
Sömu útkomu, ef fyr-a árs verðið
stæði óbreytt, þá þýðir það 150
þúsund króna tap á yfirstand-
andi vertíð fv rir hvern bát, en
það er meira heldur en þessi út-
gerð þolir.
Útgerðarmenn bátaflotans hafa
ekki sömu aðstöðu og Skipaút-
gerð ríkisins, sem veltir sínu
milljónatapi árlega yfir á ríkis-
sjóð, og til þess eru vítin að var-
ast þau, þess vegna er nauðsyn-
legt og það nú þegar, að reyna
«ð finna varanlegan grundvöll
,fyrir hallalausum rekstri útgerð-
arinnar til þess að hún lendi ekki
6 ríkissjóði með öllum þunga
gjaldþrotsins í náinni framtíð.
GJALDEYRIR
OG GEN6ISSKRÁNING
Orsakir tapreksturs útgerðar-
innar má rekja að mestu leyti til
skráningar gjaldmiðilsins, sem
gerðin hefur ekki fengið sann-
virði fyrir gjaldeyrinn, en þó
hefur þetta verið bætt upp að
nokkru með bátagjaldeyrisfyrir-
komulaginu, þó að það hafi ekki
verið fullnægjandi, en þau fríð-
indi hafa komið mjög seint til út-
gerðarinnar, t.d. var verið að
greiða nú um áramótin eftir-
stögvarnar frá 1953, en það þýðir
tveggja ára vaxtatap, sem jafn-
gildir 16 aura frádrátt af hverri
krónu miðað við útlánsvexti
bankanna. Eftir atvikum virðist
heppilegast, eins og sakir standa
nú, að halda áfram með báta-
gjaldeyrisfyrirkomulagið í bættri
og aukinni mynd og væri nauð-
synlegt að bankarnir keyptu
bátagjaldeyrinn jafnóðum eins og
annan gjaldeyri af framleiðend-
um. Það mun láta nærri eins og
fram hefur komið í urnræðum um
þetta mál, að sem næst 20 prósent
af heildarinnflutningi til lands-
ins er fyrir bátagjaldeyri.
VERÐLÆKKUN
OG VERÐHÆKKUN
Eftir þeim upplýsingum, sem
nú liggja fyrir frá markaðslönd-
unum, er gert ráð fyrir að verð-
lækkun á þessu ári, miðað við
söluverð ársins 19-55, muni nema
um 10 af hundraði, þar við bæt-
ist hækkað kaupgjald, 20—25%. f
Þess vegna hafa sjómenn krafizt
hækkaðs fiskverðs úr 1.22 upp í
1.47 pr. kg. til þess að samræma
kjör sín við aðrar stéttir og að
sjálfsögðu getur útgerðin ekki
tekið þessa hækkun á sínar herð-
ar, nema frystihúsum, skreiðar-
og saltfiskkaupendum verði
tryggt samsvarandi verð fyrir út-
flutningsvöruna.
filafía filafsdóttir frá Akranesi
Minningarorð
meiningu sína afdráttarlaust hver
sem í hlut átti ef henni fannst
það óhjákvæmilegt. Óvini átti
hún ekki og blint hatur var henni
fjær skapi. En það vissi ég henni
sárna mest, ef einhver brást eða
reyndist illa, sem hún hafði treyst
og metið. Hún var trúkona og
annað líf var henni örugg vissa.
Hún kvartaði ekki undan lífinu
Fædd 12. janúar 1891.
Dáin 19. desember 1955
„Sá á mest af sönnum auði
sem ber mestan kærleikann
sá er mestur sem er beztur
sannarlega það er hann.“
MÉR verður oft hugsað til þess- en óskaði þess eins að hún mættt
ara orða þegar ég minnist Olafíu kveðja það án þess að valda fyrir
Ólafsdóttur. Hún var alþýðukona höfn. Henni veittist sú bæn. Hún.
og alla ævi stritsins barn. Líf leið út af við vinnu sína og var
Ég hef með línum þessum reynt hennar var hávaðalaust og hún þegar látin. f fljótu bragði kami
að skýra frá sjónarmiðum útgerð lét lítið á sér bera á fundum eða þeim að virðast, sem þekktu aevl
arinnar í sem stytztu máli og mannamótum. Hún kunni ekki Ólafíu bezt, að þar sé einni rauna
vona að samanburðurinn við hin- orðin: þetta er ekki mitt verk, en sögunni lokið. Ef betur er að gáð
ar séttir þjóðarinnar tali sínu gekk jafnan til vinnu þar sem átti hún þó sínar björtu hliðar.
máli. Ég geri ennfremur ráð fyrir verks var þörf. Vann mikið og Olafia fann alltaf gleði í lifinu.
því, að unnið sé vel og dyggilega vann vel. Sjaldnast naut hún sjálf Hennar gleði lá í því að gleðja
að lausn þessa vandamáls og að
það verði leyst svo fljótt sem föng
eru á, enda treystum við útgerð-
armenn ríkisstjórninni með Ólaf
Thors forsætisráðherra í farar-
broddi til að búa útgerðinni þau
kjör sem allir geta unað við eins
og hún hefur áður gjört.
Að endingu óska ég öllum árs
og friðar.
Akranesi, 8. janúar 1956.
Haraldur Böðvarsson.
ávaxtanna af erfiði sínu. Þarfir
annarra sátu í fyrirrúmi. Hún
þurfti sjálf svo lítils með.
Það verður enginn héraðsbrest-
ur þó ein slík kona hverfi hljóð-
lega úr þessu lífi. En eftir stend-
ur hópur — máske ekki stór, sem
syrgir sárt og lengi. Enginn er
syrgður sárar eða lengur en sá
sem vinnur allt af elsku til ann-
ara hver sem staða hans er. Ég
aðra og alltaf voru einhverjir
sem þurftu á góðleik hennar atf
halda. Börn hennar reyndust gott
og vel látið fólk og hún átti ást
og virðingu allra sinna venzla-
manna. Hógvær og góðviljuð
gekk hún gegnum lífið og kvaddi
sátt við guð og menn. Við sem
minnumst hennar óskum þess
helzt að sem flestir væru hennl
líkir. Þeir sem skilja þannig minn
Frá Hastings: — Skákir úr 5. umferð
HVITT: B. Ivkov.
SVART: M. Taimonof.
Sikileyjarvörn.
1. e4 c5
2. Rf3 Rc6
3. d4 cxd4
4. Rxd4 Rf6
5. Rc3 d6
6. Be3 Rg4
ÍBetra var 6. — e5).
7. Bb5 Rxe3
8. fxe3 Bd7
9. 0—0 Re5
(Ef 9. — g6. Þá 10. Bxc6. 11. Df3,
f6. 12. e5, dxe5. 13. Rxc6, Dc8.
14. Rxe5, fxe5. 15. Df7f, Kd8.
16. Hadl og svartur getur ekki
varið hinar margvíslegu hótanir.
Ef 9. — e6. Þá 10. Bxc6, bxcc6.
11. Df3, De7. 12. e5, d5. 13. e4, c5.
14. exd5, cxd4. 15. d6 og vinnur).
10. Rf 3 Bxb5
11. Rxb5 Dd7
(Ef 11. — g6. Þá 12. Dd5 og
svartur fær ekki við neitt ráðið).
12. Rxd5 dxd5
13. Dxd7 Kxd7
14. Hf7
(Svartur er algjörlega glataður
þar sem hann á peði minna og
biskupinn er sínum lakari en
vinnur. Mér flýgur í hug hand-
bragð Capablanca, þegar ég at-
fengizt hefur fyrir afurðimar, út- 1 huga þessa vinningsskák Ivkovs.
HVÍTT: Friðrik Ólafsson.
SVART: V. Korschnoi, USSR.
HoIIenzk vörn.
1. d4
2. g3
3. Bg2
4. Rf3
5. 0—0
6. c4
7. Rc3
8. Hel
f5
Rf7
e6
Be7
0—0
d6
De8
He4
kynntist Ólafíu seint á ævi henn- ingar eftir í hjörtum samferða-
manna sinna eru gæfumenn hvað
sem líður ytri kjörum. Þeir hafa
gengið á euðsvegum.
Kæra Ólafía, þessi fátæklegu
kveðjuorð eru þakkir okkar hjón-
anna fyrir kynnin við þig. Þú
varst kærkominn gestur á heimili
okkar. Þú fluttir alltaf með þér
frið og rósemi hjartans og f
hlýju kveðjunni þinni fólust
fallegar fyrirbænir.
Blessuð sé minning þín.
A. B.
(Bronstein lék í 8. — Dg6 á móti
dr. M. Euwe í Zúrich 1954 og
Euwe svaraði með 9. e4, fxe4.
10. Rxe4, Rxe4. 11. Hxe4, e5.
Ekki Dxe4 vegna 12. Rh4 og
vinnur).
9. Dc2 Dg6
10. Be3 Rxc3
11. Dxc3 Rc6
leikur.
riddaranum verið leikið til d7
og síðan til f6 og e4. En hérna
er honum ætlað það hlutverk að
styðja framrás e-peðsins).
12. b4
(Eðlilegur leikur, en ef til vill
ekki sá bezti. Til greina kom
12. d5, Bf6. 13. Db3, Rd8. 14. dxe6.
15. c5 og hvítum hefur tekizt að
opna línumar sér í hag).
(Nyr
ar og er ekki kunnug ætt hennar
“feða uppruna nema að litlu leyti.
Hún fæddist og ólst upp á Akra-
nesi eða þar í grend Fátækt og
strit var hlutskipti hennar i
bernsku eins og flestra í þá daga.
Á Akranesi giftist hún Guðjóni
Jónssyni góðum og dugandi
manni. Hjúskaparárin voru án
efa hennar beztu ár. Þau hjónin
eignuðust gott heimili og tvö
börn, Elías og Unni. En þessi
hamingja stóð ekki lengi. Guðjón
féll frá meðan börnin voru í
bernsku. Ólafía varð nú ein að
annast uppeldi þeirra. Vinnudag
urinn var langiu- en hvíldarstund
ir fáar. En allt komst af. Börnin
komust upp. Elías tók upp starf
föður síns og giftist góðri konu.
Heimili þeirra stóð móður hans
jafnan opið. Það leit út fyrir að
ellin yrði Ólafíu hæg og góð. En
örlögin höfðu ekki lokið leik sín-
um. Unnur dóttir hennar giftist
img Skarphéðni Óskarssyni bif-
reiðarstjóra í Reykjavík. Þau
14. — Kc6 12. — Bf6
15. Rc3 Hd8 13. b5 Rd8
16. Hdl Hxdl 14. c5 Rf7
17. Rxdl Kd6 15. cxd6 cxd6
18. Kfl s6 16. Rd2
19. Rf2 | (Hvítur verður að fyrirbyggja
(Hrokurinn á að styðja framrás þann möguleika að biskupinn á
peðameirihlutans á drottningai- g2 lokist inni).
meirihlutans á drottningarvæng). 16. — e5
19. — Bh6 17. dx5 dxe5
20. Hd2 Ke6 18. Bd5 e4
21. c4 Bg5 19. Bd4 Bxd4
(Eina leiðin til að gera biskupinn 20. Dxd4 Be6
að manni). (Leikur, sem snýr taflinu við.
22. Ke2 h5 Ef 21. Bxb7. Þá 21. — Had8 og
23. Rc3 Hcc8 síðan Rg5 ásamf f4, sem yrði
24. b3 a6 hvítum um megn vegna þess
25. a4 Hc6 hve menn hans standa illa).
26. Rd5 Kf7 21. Bxe6 Dxe6
27. a5 Hc5 22. Hecl.
28. Ha2 e6 (Bezt).
29. Rb6 Bd8 22. — Had8
30. b4 Hc6 23. Dc4 Hd5
31. c5 Bxb6 (Friðrik ólelt Dg6 váeri betri
(Leiðir svartan í glötun í tveim leikur).
leikjum. En staðan er töpuð 24. Rfl Rd6
hvað sem svartur gerir, því hann 25. Db3 He8
getur aldrei varið e5 og d7 til (Ekki 25. — RxbS, vegna 26.
lengdar). Hc5).
32. axb6 Kf7 26. a4 f4
33. Hxa6 27. Hdl Hxdl
og svartur gafst upp Ef 33. — 28. Dxe6f Hxe6
Bxa6, þá 34. b7 og frelsinginn 29. Hxdl g5
verður ekki stöðvaður. Leiki 30. Hd5 h6
svartur í 32. — Hc8, þá leikur 31. Rd2 Kf7
hvítur engu að siður 33. Hxa6, 32. Rb3
bxa6. 34. b7, Hb8. 35. c6 og Samið jafntefl?
ungu hjónin urðu fyrir þeirri sáru
raun að Skarphéðinn veiktist af
berklpm á þeirra fyrsta samvist-
arári. Siðan hafa þau aldrei losn-
að við þennan erfiða fylginaut.
Skarphéðinn hefur oft orðið að
dvelja langdvölum á hæli og
Unnur um skeið.
Hversu mikið reynir á þrek
þeirra sem fyrir slíkum erfiðleilt-
um verða ungir og óreyndir,
skilja fáir, kannske engir sem
ekki hafa reynt. Ólafía gat ekki
notið næðis og hvíldar meðan svo
gekk fyrir dóttur hennar. Hún
hafði ekki gert víðreist um dag-
ana. Bernskustöðvarnar á Akra-
nesi voru henni kærasti blettur-
inn á þessari jörð. Árið 1947. flutt-
ist hún þaðan til Reykjavikur.
Ferðabók
fré Afríku
■JVTÝLEGA kom út á vegum Det
11 Schönbergske Forlag í Kaup-
mannahöfn, bókin „Hvide Mand
— Hvad Nu?“. Er hér um að ræða
ferðalýsingar frá Afríku ritaðar
af Hans Jörgen Lembourn. Eins
og nafnið bendir til, fjallar bókin
að nokkru um þau vandamál, sem
hvítir menn horfast nú i augu
við í Svörtu álfunni.
Á vegi höfundarins í Afriku
verða margir innfæddir og marg-
ir Evrópumenn, og reynir Lem-
bourn að draga upp skýra mynd
af því, sem nú er að gerast þarna
suður frá. Hann reynir einnig að
benda á lausn á þeim vandamál-
um, sem hrjá þessa víðáttumikhi
og ævintýralegu álfu.
Segja má, að lýsingar Lem-
boum séu skrifaðar í skáldsögu-
formi. Hann kemur til Marokkó
um svipað leyti og uppreisn inn-
fæddra gegn Frökkum er að hefj
ast. Fellagharnir koma í flokkum
eldis dótturbarna hennar. Að ger-
ast aðstoðarfyrirvinna á heimili
tengdasonar sins, krefst þroskaðr
ar skapgerðar ef vel á að fara.
Hún vann fyrst í Þvottamiðstöð- ; niður úr fjallahéruðunum og ger*
inni, siðan í Iðno Allt sem hun . árásir á þorpin Alu lo ; óeir8
mátti án vera gekk nu til upp- um j Cacablanca.
Frá Algier fer hann með Arába
nokkrum þvert yfir Sahara. f
frönsku Vestur-Afríku — í bruna
„ . hita frumskógarkjarrsins —
Svo vel leysti Olafía þann vanda rægst hlébarði á einn af sam-
að tengdasonur hennar leit aifer8amönnum höfundarins ^
hana sem smn goða engil., virt, drepur hann Lembourn sig£
hana og elskað, sem sma e,g,n með innfæddum mönnum í ein-
moður Lengst verður hennar trjáningi niður Kongófljótið. t
saknað sem ommu. í augum htlu Tanganyika fer hann á ljóna„
barnabarnanna var hun aldre,, nashyrningaveiðar og klifur fja5
ið Kilimanjaro, hæsta fjall 1
Afríku. í Kenya býr hann á bónóa
bæ, er verður fyrir árásum Mau-
Mau manna.
Flokkur Bidaults og Shumans,
(T. d. 32. — Ke7. 33. Rcá, Hg6.
34. He5f Kf6. 35. He6f, Kf7.
36. He5).
gömul. Hún skildi þarfir þeirra
og óskir betur en nokkur annar. I
Þau fundu ekkert til þess að
hendi hennar var hnýtt og slitin !
af erfiði áranna, hún var alltaf j ______
jafn hlý hvort hún strauk af kaþólski flokkurinn, gaf í dag
þeim tárin eða klappaði á rjóðan út ávarp þar sem hann þvetur
vangann. í þeirra augum var hún alla flokka, að fráteknum komm-
heldur ekki fátæk. Húngaf meira únistaflokknum og Poujadfi
og oftar en nokkur annar. I aug- hreyfingunni, til þess að sam-
um barnsins er sú hendi ein fá- einast um tillögur til þess afl
tæks manns hendi, sem engu koma á friði í Algier, Kaþólskí
jniðlar, engan huggar en heldur flokkurinn hefur nú yfir að ráðtt
aðeins um sitt. Ólafía var orðfá 90 þingsætum og berst nú harðrl
og orðvör. Skipti sér ekki af því baráttu til þess að fá haldfS
gem henni kom ekki við, en sagði þessu þingfylgi sínu.