Morgunblaðið - 11.02.1956, Blaðsíða 8

8
MORGVNBLAÐIÐ
Laugardagur 11. febr. ’56
Otg.: H.f. Árvakur, Reykjavlk.
SVamkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðsrm.)
Stjórrunálaritstjóri: Sigurður Bjamason frá VlgHU
Lasbók: Ámi Óla, sími 3041.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristimaio*.
Ritstjóm, auglýsingar og afgraiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innaalanda
I lausasölu 1 króna eintakið.
Mommaskattarnir
SKATTARNIR, sem eru bein af-
leiðing af verkföllunum s. 1. vet-
ur »g þeim óraunhæfu kaup-
gjaldshækkunum, er þeim fylgdu,
hafa nú þegar lagzt á sumar vör-
ur «g þjónustu, sem þannig er
hagað að hækkanirnar koma
skjótt fram. Á aðrar vörur og
þá einkum innflutningsvörur sem
nokkrar birgðir hafa verið til af
mn hins vegar líða nokkur tími,
þar til þær koma fram. Hækkan-
ir þessar munu ekki verða eins
miklar og sumir reyna að halda
fram. ,
Ríkisstjórnin hefur lýst því
yfír, að hún muni gera víðtækar
ráðstafanir til að fylgjast með
hvaða áhrif skattarnir hafa á
verðiag. Er það eftirlit nú til-
tiöulega auðvelt vegna þess að
hækkunin er að jafnaði einföld
•g kefur engin áhrif á verzlunar-
álagningu. Verður ekki ofbrýnt
fyrir fólki, að fyljgast nú sjálft
skilmcrkilega með verðlagsbreyt-
mgurn og skapa þannig sjálft
iiflugasta verðlagseftirlitið.
því verzlunarfyqrtæki, sem seg-
ist vera eign almennings getur
freistingin verið fyrir hendi, því
eins og allir vita er tap á rekstri
þess.
Gegn öllu slíku þarf almenn-
ingur að vera vakandi, hvort sem
fólk verzlar við kaupmenn eða
kaupfélög. Fólk þarf líka að gera
sér það að fastri reglu að verzla
þar sem vörurnar eru beztar og
ódýrastar. Til stuðnings slíkri
viðleitni munu verða gefnar nán-
ari fréttir um verðhækkanir af
þessum sköttum.
Þeir kommaskattar, sem al-
menningur verður nú að borga
verða ekki til að sliga almenning.
Hitt gæti orðið alvarlegra, ef
hinum útlendu niðurrifsmönnum
ætti að haldast það áfram uppi
að valda sundrung og ofstæki.
Þá gæti skattlagning kommúnista
orðið svo að þjóðin biði þess
aldrei bætur.
I UR DAGLEGA LIFINU ;/
\Jíámclawiemt benclc
nýjar rcemunara
amenn nenaa a
ktunarakj'ercjL
ir
OFT heyrast aðvaranir um, að
fyrr eða síðar muni koma til
hungursneyðar í heiminum vegna
þess, að uppskera jarðar dugi
ekki lengur til að brauðfæða sí-
j fjölgandi mannkyn. En nú hafa
1 vísindin bent á nýjar leiðir til
aukinnar ræktunar án akra, eða j
gróðurmoldar. Frá þessu er skýrt ’
í riti, sem Menningar- og vís-
indastofnun Sameinuðu þjóðanna
(UNESCO) gefur út.
Ræktun án gróðurmoldar —
eða „hydropondics“ eins og það
er nefnt á ensku — lofar góðu.
Ræktunin fer fram á þann hátt,
að sáð er í vatn í stað jarðvegs
og plöntunum eru gefin þau efni,
Viðbrögð tveggja flokka
Blað Alþýðuflokksins hefur
áekið þessu verðlagseftirliti
skynsamlega og kveðst það nú
vilja standa einlæglega vörð
nm kjör alþýðunnar með því
að styrkja verðlagseftirlitið.
Er það framför frá hinum
ábyrgðarlausa stuðningi þessa
ftokks við óraunhæfa kröfu-
gerð.
En hjá málgagni annars flokks
kveður hins vegar við allt annan
tón, en það er í blaði kommún-
ista. Á hverjum degi birtir það
nú æsingagreinar, sem eru sízt
fallnar til þess að stuðla að
ikuggu eftirliti. Fyrst hefur það
komið með æsilega spádóma um
risaverðhækkanir, sem hafa ekki
við rök að styðjast, síðan birtir
það rangar og villandi frásagnir
af verðhækkunum, sem orðið hafi
og síðast bætir það gráu ofan á
svart með því að vera með æsinga
skrif um kaupæði, sem ekki
styðst við raunveruleikann.
Samhliða þessu hefur blaðið
hins vegar verið með getsakir í
garð verðgæzlunnar og látið í
það skína að hún komi að litlu
eða engu haldi. Er það gert til
að skapa vantraust á verðgæzl-
unni og í stíl við fyrri aðgerðir
þessara manna til að skapa tor-
tryggni á öllum sviðum.
Verst og furðulegast við
þessi skrif kommúnista er, að
sá tilgangur þeirra er auðsær,
að þeir vonast til að geta æst
kauprnenn upp í samkeppni
um vöruverð með því að vera
með uppspuna fréttir um að
einhvcr vöruíegund sé seld
dýrara annars staðar.
Hver er tilgangurinn?
En þessi víxlkröfu og víxl-
æsinga aðferð kommúnista er
nú orðin svo gömul og gqgnsæ,
að hún verkar ekki. Meginhluti
kaupmanna sýnir fuilan heiðar-
leika í þessura málum. Verzlun-
arsamkeppni er þeim einnig að
hald. Hitt er annað mál, að þar
sern annars staðar geta verið ein-
stakir menn, sem ekki eru sterk-
ir L svellinu, ef þeir t. d. lesa
ósanna fr -tt í kommúnistablað-
inu um að vörutegund sé seld
hærra annars staðar. Jafnvel í
nfðurskurð
SVO sem kunnugt er hefur ver-
ið ákveðið að skipta um fjár-
stofn í hluta af Dalasýslu og
Strandasýslu, vegna þess að
bændur þar hafa orðið fyrir
þeirri ógæfu, að karakúlpestin
hefur komið upp í annað sinn.
Er það meiri ógæfa fyrir menn
á þessu svæði en með orðum
verður lýst.
Nú hefur orðið samkomulag
um það milli allra þeirra aðila,
er hlut eiga að máli, sem eru
Sauðfjársjúkdómanefnd, ríkis-
stjórnin og stjórnarflokkar á Al-
þingi að mæta þessari ógæfu með
því að hækka stórlega framlög
úr ríkissjóði til þeirra sem þarna
eiga hlut að máli. Er nú ætlunin
að ríkissjóður greiði afurðatjóns-
bætur, sem samsvarar % lambs-
verðs á hverja bótaskylda kind,
en var áður % lambsverð. Mun
hækkun á fjárlögum ríkisins í
þessu eina hólfi nema 5—6 millj.
krónum frá því ef lögin hefðu
staðið óhreyfð.
Þetta mál hefur ekki að neinu
leyti verið ágreiningsmál milli
núverandi stjórnarflokka, en af-
greiðsla þess ákveðin með bezta
samkomulagi m. a. við landbún-
aðarráðherra, Steingrím Stein-
þórsson.
En þá gerðust þau undarlegu
tíðindi, að einstakir menn fóru
að reyna að slá sér upp á þessu
vandræðamáli héraðs sins og æsa
upp óánægju meðal þeirra manna
sem fyrir ógæfunni hafa orðið.
Er það gert með enn frekari til-
lögum um hækkun afurðatjóns-
bótanna. Þeir sem þessa tillögu
gerðu vissu að hún myndi ekki
nást fram að ganga. En svo á
eftir ætla Framsóknarmenn að
fara að gera þetta að póiitískuj
bitbeini á Alþingi og heima í
héraði. Þeim verður samt ekki
kápan úr því klæðinu, því að
þingmenn þeir’a felldu sjálfir
tillöguna um hækkun.
Að sjálfsögðu væri það gott ef
hægt væri að bæta bændum upp
í topp allt það tjón, sem þeir
verða fvrir, en í þessu rr óverj-
andi að Ja: a'o' t.landa pólitísk-
um d :lur.. :nn í rr álið. Þr.ð sem
vtídur að * kki er hægt að ausa
peningum endalaust úr ríkissjóði
er einmitt það sem Framsóknar-i
blaðið kallar á öðrum stundum'
.hagsýn fjármálastjórn". Við
nana eina er að sakast.
Með hjálp nýtízku véla vona stjórnarvöldin í Pakistan, að takast
megi að auka akra alndsins að miklum mun. Hér sést enskur
sérfræðingur, sem starfar á vegum ILO, vera að kynna ungum
Pakistanbúum díeselvél. Mikill fjöldi ungra manna í Pakistan
gengst nú undir vélfræðilega fræðslu, sem er auðvitað fyrsta
skrefið í þá átt að hrinda hinum stórhuga áætlunum í framkvæmd.
VeU andi óbrijar:
Lofsvert nýmæll
í uppeldismálum.
UPPELDISMÁLIN eru sá þátt-
ur í okkar nútíma þjóðfélagi,
er valdið hefir mönnum almennt
hvað mestrar áhyggju. Böm
þykja nú verr uppalin en fyrr á
tíð — hvort sem sú skoðun á við
rök að styðjast eða hér er um að
ræða óþarfa bölsýni, er á rætur
sínar að rekja til orðtækisins:
Heimur versnandi fer.
En eitt er þó víst, að fyrr á tíð
var að ýmsu leyti mun auðveld-
ara að ala upp börn hér á landi
en nú er. Með borgarmenning-
unni og þéttbýlinu hefir uppeldi
barnanna orðið mun vandasam-
ara. Fyrr á tíð var uppeldið svo
að segja eingöngu í höndum heim
ilanna — og væru þau hlutverki
sínu vaxin sem uppeldisstofnun,
varð uppeldi barnanna eftir því
— með ágætum. En heimilin voru
vitanlega misjöfn, og börnin
guldu þess, ef heimilin voru
léleg — og á þetta reyndar við
um alla tíma.
Fjárhagslega séð er reyr.dar
auðveldara fyrir foreldra að aia
upp börn sín en áður var, og vill
það jafnvel brenna við, að for-
eldrar gæti sér ekki hófs í þossu
efni.
En mesti vandinn, sem foreldr-
arnir glíma nú við í uppeldis-
málunum eru margvísleg utanað-
komandi áhrif — áhrif, sem eru
mjög misjöfn.
Foreldrarnir fjalla ekki lengur
einir um uppeldi barna sinna,
skólarnir gera það a. m. k. að
hálfu leyti, eftir að börnin en.
komin á skólaskyldualdur, og
segja má, að þjóðfélagið í heild
hafi. rú miklu meiri áhrif á vöxt
og viðgang bernanna en áður.
Uppeldí þeirra er ’kki takmark-
að við vettvang heimilanna og
skólanna — þvi miður liggur
mér við að segja, þar sem slæm
utanaðkomandi áhrif skilja oft
eftir dýpri mörk í sál barnsinS
en þau góðu.
Slík áhrif er ekki hægt að úti-
loka. Það er aðeins hægt að
þroska börnin til þess að mæta
áhrifunum, kenna þeim að velja
milli góðs og ills á öllum svið-
um. |
í þessu efni eru það skólarnir
og foreldrarnir sem mega sín
mest, og er það því mjög mikíls-
vert, að náið samstarf sé railli
þessara tveggja aðiia. i
Sú nýbreytni hefir nú verið tek
in upp við Melaskólann í Reykja-
vík, að stofnað hefir verið svo-
kallað foreldraráð, er vera skal
eins konar tengiliður milli al-
mennra foreldrafunda og skóla-
stjórnarinnar. Er þetta mjög lofs-
verð nýmæli og vonandi tekst
það sem bezt í framkvæmdinni,
þar sem það er mjög mikilvægt,
að fullur skilningur ríki milli
þessara tveggja aðila, er fjalla
um mótun barnssálarinnar.
Leiksýning
Menntaskólans.
¥) skrifar:
i •VFi „Mig langar til að þakka
nemendum Menntaskólans fyrir
afbragðsgóða skemmtun á leik-
sýningu þeirra s.l. laugardag. Það
er langt síðan ég hefi hlegið jafn
hjartanlega, enda gleymdi ég öllu
veraldarvafstri og gladdist með
þessu unga og elskulega fólki,
sem bæði var íöngulegt og sýndi
ágætan leik. Mér er til efs, að
mörg leikfélög geti státað af jafn
áferðarfallegri sýningu, enda
söng unga fólkið og dansaði af
miklu fjöri — og umfrarri allt
miðlaði það okkur áhorfendum af j
hinni ótæmandi lífsgleði og
ioiskvalarsu kæti, sem æskan
’cýr yiir. Vil ég hvetja allt mið-
aldra fólk tij að lifa upp æsku
sína og-eyJa einni kvöldstund
með Men: i taskólafólkinu í Iðnó.“
■'''*> ** L- ***,
j MerkH,
n'-m
klæðtr
I ndil
sem þær annars fá frá gróður-
moldinni. Það virðist ekki vera
almennt kunnugt að víða um
heím er þessi aðferð þegar í
notkun og það með bezta árangri.
Meðal nytjajurta, sem nú eru
ræktaðar á þenna hátt er hrís
(grjón), kartöflur, mais, tómatar,
baunir, kád og aðrar grænmetis-
tegundir.
NÆGJANLEG UPPSKERA
Brezkur sérfræðingur á sviði
ræktunar án gróðurmoldar, J.
Shalto Douglas að nafni, hefur
skrifað ýtarlega grein um þetta
efni í tímarit UNESCO, „Cour-
ier“, þar sem hann lýsir ræktun-
araðferðunum. Hann heldur því
m.a. fram, að rækta megi úrvals
grænmeti í löndum þar sefn
skortur er á frjósömurrí jarð-
vegi. Ræktunaraðferðin sé ódýr
og fyrirhafnarlítil. Það er ekkii
hægt að segja, að þessi ræktun-
araðferð sé ný, því í heila öld
hafa menn gert tilraunir með að
rækta plöntur án gróðurmoldar.
En flestar tilraunirnar hafa farið
fram í rannsóknarstofum. Það
var fyrst eftir að góður árangur
hafði fengizt með uppskeru í
Kaliforníu, 1919, að menn fóru
að gefa þessari ræktunaraðferð
gaum fyrir alvöru og láta sér
skiljast, að hægt er að rækta
matjurtir í stórum stíl á þenna
hátt.
EINFÖLD OG ÓDÝR ÁHÖLD
Ræktun án gróðurmoldar er
útbreiddari í Bandaríkjunum en
nokkru öðru landi. Enp eru þó>
notuð áhöld og aðferðir, sem
þykja of dýr og vandmeðfarin.
En þar sem tækin eru ódýr og
aðferðirnar einfaldari hefur
einnig náðst góður árangur. T.d.
er mikill hluti tómatframleiðslu.
Kaliforníu ræktaður á þennam
hátt.
J. Shelton Douglas, sem áður
er nefndur, fann upp nýja aðferð
við þessa ræktun er hann var
forstöðumaður rannsóknarstofu
fyrir landbúnaðinn í Bengal á
Indlandi. Hann fór að nota ein-
föld og ódýr áhöld og efni, sem
að mestu leyti var fyrir hendi á
staðnum. Hann ræktaði t.d.
matjurtir í einföldum körum,
eða hvaða vatnsþéttu íláti sem
var. í vatnið setti hann grjót;
eða jafnvel mulda múrsteina og
sand. Fæðuefni jurtanna var svo
stráð í ílátin og við og við bætt
við vatni, ef ekki hafði rignt f
nokkra daga.
Bengal-aðferðin svonefnda hef
ur síðan verið reynd í mismun-
andi loftslagi með góðum árangri
og hefur aðferðin rutt sér til
rúms vegna þess hve hún er ein-
föld, ódýr og tiltölulega fyrir-
hafnarlítil.
HÆGT AD RÆKTA
HVAR SEM ER
Aðalkostur ræktunar án gróð-
urmoldar er meiri uppskera og
að hægt er að rækta jurtir á
stöðum, sem áður voru ekki
fallnir til ræktunar. I borgum
má t.d. rækta grænmeti á húsa-
þökum, svölum eða garðholum.
Aðrir kostir eru ör vöxtur og
að plöntusjúkdómar og sníkjudýr
eru svo að segja óþekkt fyrir-
brigði þegar ræktað ér á þennan
hátt. Það er t lítil hætta á
arfagróðri, eða öðru iilgresi. —
Uppskeruvinna öll er auðveld-
ari en með gömlu aðferðinni, eng-
in erfiðisvinna. Hægt er að rækta
margs konar grænmet: tegundir
utan venjulegs gróðrartíma. —
Vatnssaggi þekkist ekki, ef þess
er gætt, að frárennsli só í 1; ti,
engin óhreinindi né lykt.
ENGINN MUNUR Á ííRAGÐI
Grænmeti, sern ræktað er án
gróðurmoldar er v kki öðru vísi
á bragðið en það sem i jörð hefur
verið sáð og rannsöknir hafs
Frh k bls. IX