Morgunblaðið - 16.02.1956, Page 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 16. febr. 1956
_»t*. d.í. Arvakur, Keykjavi*
rramkv.stj.: Sigfús Jónsson
Kitstjórl: Valtýr Stefánsson (ábyrgtsarm.>
Stjó.mmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason írá Vlg8%.
LiMbók: Ami Óla, »ími 8041.
Auglýsingar: Árni Garðar KristinaKm.
Ritstjóm, auglýsingar og aígraiðaim:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði tnnanlamda.
* iausasölu 1 króna eintakið
UR DAGLEGA LIFINU
Hrópin um niðurrif
FY R I R nokkru var skýrt frá
því hér, að verkalýðssam-
band Svíþjóðar hefði eftir ýtar-
lega hagfræðilega rEuuisókn fall-
izt á það þar í landi, að ekki væri
grundvöllur fyrir meira en 2—
3% kaupgjaldshækkun. Hafði
Þó um nokkurt árabil engin
kaUphækkun farið þar fram. Var
bent á að furðu mikill munur
væri á viðhorfum verkalýðssam-
bandanna í Svíþjóð og hér á
landi, þar sem gerðar voru kröf-
ur um 60% kauphækkun.
En miklar líkur benda til þess
að stefna hins sænska verkalýðs-
sambands hafi orðið affarasælli
en hin ábyrgðarlausa kröfugerð
kommúnista hér á landi. í Sví-
þjóð er lögð áherzla á það, að
kjarabæturnar séu raunhæfar, en
hér á landi var það vitað mál
allra að afleiðingin yrði verð-
bólga, sem launþegarnir bíða
mest tjón af.
Nú er það athyglisvert, að Al-
þýðuflokksmenn eru áhrifamest-
ir í hinu sænska verkalýðssam-
bandi. Og hver sem kynnist lands
högum þar mun sjá að barátta
þeirra gegn verðbólgu og rýrn-
un hinnar sænsku krónu hefur
orðið sænskri alþýðu til hinna
mestu hagsbóta.
Hér á landi er framkoma
Alþýðuflokksins allt önnur.
Sjálfir vita forustumenn og
fylgismenn flokksins, að
stefna sú, sem Svíar hafa í
þessum málum er affærasæl-
ust fyrir alþýðuna. En samt
fara þessir menn út í skef ja-
laust áróðurs- og æsingakapp-
hlaup við kommúnista. Að
vísu er það ekki undarlegt, þó
að ólukkufugl flokks þessa
gangi til leiks með komm-
únistum í þessum æsingum,
því að sjálfur er hann jafnvel
ábyrgðarlausari og æstari en
margir kommúnistarnir.
Hitt gegnir furðu, að marg-
ir íhuguili menn flokksins
skuli láta teyma sig út í þann
æsta leik yfirboða í áróðri,
sem þeir þó sjá allir að er
engum manni þessarar þjóðar
tíl góðs.
En svo mikið er hugleysið í
þessum mönnum, sem þó hafa
st-undum sýnt, að þeir vilja ekki
sundrungu þjóðfélagsins, að þeir
þora ekki að segja mönnum sann-
leikann. Þvert á móti tóku þeir
upp á því óheillabragði í kjark-
leysi sínu að fara út í kröfu-
kapphlaupið við kommúnista.
Sérstaða Alþýðu-
flokksias
Nú upp á síðkastið hefur þó
borið á því að Alþýðuflokkur-
inn þori að taka aðra afstöðu
en kommúnistar í einu máli. —
Þeir hafa sem sé lýst því yfir,
að þeir muni af heilindum styðja
verðlagsefíirlit, svo að kaup-
sýslumönnum og kaupfélögum
haldist ekki uppi að auka verzl-
unarálagningu í sambandi við
kommaskattana, sem nú leggjast
é ýmsar vörur. Þetta er allmikil-
vægt og sýnir, þegar til kastanna
kemur, að Alþýðuflokksmenn
eru þó ekki sviptir öllu siðferði
og vilia þó innst inni reyna að í
gæta hagsmuna a’býðunnar.
Hjá kommúnistum kveður
hins vrgar við allt anrian tón. ..
i;*ráít fyrir |iað. aðfi þeir hátíJ'
stundpm þótzt taísmenn verð-
Íagseftir'its, þegar slíkt hefur j
hentað rólitískum áróðri
þeirra, hafa þeir nú allt á
homum sér þegar minnzt er
á verðlagseftirlit. Þvert á móti
reyna þeir nú að gera verð-
lagseftirlitið tortryggilegt og
eru stöðugt að birta flugu-
fregnir og gróusögur um að
hækkanir þær sem nú skella
yfir stafi af öðru en komma-
sköttunum.
Á það hefur verið bent hér,
að í skrifum kommúnistablaðs-
ins komi fram mjög sérkennileg
tilhneiging til að skapa öfund
meðal kaupmanna innbyrðis og
hvetja þá til að hækka vörumar
meira en leyfilegt er. Á þessu
sviði eins og sviði verkalýðs-
málanna reyna kommúnistar að
koma á stöðugum víxlhækkun-
um. Einmitt í þessu er fólgin
hætta sú, sem almenningi stafar
af verðbólgunni. Það er að þeir
kaupsýslumenn, sem ekki eru
sterkir á svellinu í heiðarlegri
kaupsýslu, noti sér verðbólgu til
að auka álagninguna. En svo
undarlega ber við að kommún-
istarnir vilja ekki berjast gegn
þessari hættu heldur þvert á
móti ýta undir hana.
ALMAR skriíor
Afmæliserlndið.
SUNNUDAGINN 5. þ.m. flutti
Magnús Jónsson, guðfræðipró-
fessor erindi um þátt kristninnar
í sögu íslands. Var það fjórða er-
indið í afmæliserindafl. útvarps-
ins. Eins og fyrirsögn erindisins
ber með sér, fjallaði prófessorinn
um þann mikla og víðtæka þátt,
er kirkja og kristni í landi hér
hefur átt að því frá fyrstu tíð að
móta sögu lands og þjóðar. Kom
prófessorinn víða við í erindi
sínu, sem var bæði fróðlegt og
skemmtilegt, enda hann
einn af lærðustu guðfræðingum
landsins og hefur lifandi skiln-
ing á sögu þjóðarinnar.
Jóhann Húss — o. fl.
ÞETTA sama kvöld flutti Óskar
Magnússon, sagnfræðingur frá
Tungunesi, erindi um tékknesku
trúarhetjuna Jóhann Húss. Var
erindið ágætlega samið og prýði-
lega flutt.
Síðar um kvöldið kom svo Jón
Þórarinsson með verðlaunakross-
gátuna „Langs og þvers“, sem
margir hafa gaman að. Var fyrir-
komulagið nú með öðrum hætti
en í fyrsta sinn, að því leyti, að
nú voru það hlustendur sem áttu
að glíma við gátuna. Er ekki vafi
Jrá átuarfjimA
í áúíuátu uihu,
á því að margir hlustenda hafa
spreytt sig á ráðningunni og
hugsað gott til vinningsins.
Um daginn og veginn.
ANDRÉS KRISTJÁNSSON blaða
maður, flutti mánudaginn 6. þ.m,
þáttinn um daginn og veginn.
Margt athyglisvert bar á góma
í ræðu hans, en einna athyglis-
verðast það, sem hann hafði eftir
einum reyndum og mætum hag-
fræðingi vorum, að reynslan
hefði um áratugi sýnt það og
sannað að við gætum ekki þjarg-
ast fjárhagslega af eigin ágætum,
heldur hefði okkur jafnan, er í
óefni var komið, borist hvalrekar,
sem hefðu bjargað okkur út úr
ógöngunum. Nefndi hagfræðing-
urinn ekki færri en átta slíka
hvalreka á stuttum tima, þeirra
á meðal tvær heimsstyrjaldir. —
Ekki lýsa þessi orð hagfræðings-
ins mikilli bjartsýni, eða trú á
þjóðina, en óneitanlega gefa
þessi ummæli tilefni til alvar-
legrar umhugsunar ekki sízt nú
Niðurrifsmenn kallaðir
til starfa
Staffreyndin er hins vegar
sú, aff á engri vörn hafa kanp-
sýslumenn enn notað tæki-
færið við skattahækkunina til
að bæta sinn hlut. Hækkanir
þær, sem nú hafa orffið, nema
kommaskattinum og engu
öffru en honum. Ekki er hægt
aff benda á dæmi þess aff
hækkanir síffustu daga stafi
af hækkaðri álagningu, heldur
er hér eingöngu um aff ræffa
skattana vegna fjáröflunar til
framleiðslusjóðs og til ríkis-
sjóffs, en þessi tekjuöflun er
bein afleiffing af skemmdar-
verkum kommúnista sjálfra.
Það er víst að flestir kaup-
sýslumenn sýna fulkominn heið-
arleik í þessum málum. En eins
og ætíð er í hverri stétt geta þeir
menn verið, sem ekki eru nógu
sterkir á svellinu og einnig hef-
ur verið sýnt fram á það að
verzlunarfélag það, sem segist
vera eign almennings, ber svo
mikið rekstrartap, að það gæti
haft mikla tilhneigingu til að
hækka álagningu.
Komma skattamir
Kaupmönnum almennt hlýt-
ur aff verffa þaff mikiff aðhald,
aff þeir sjálfir munu skilja,
aff þeir mega ekki frekar en
affrir gera óraunhæfar kröfur
til efnahagskerfis þjóffarinnar.
Hver sá kaapmaffur, sem
bregzt skyldu sinni og reynir
aff ávinna sér of mikinn hagn-
aff, yrffi sjálfur aff greiffa þaff
dýrkeyptu verffi og slíkir
menn verffa aff skilja þaff, aff
þeir raffa sér upp hvergi ann-
ars staffar en viff hliffina á
niðurrii'smönnunum. Meff gróu
sögunum í Þ jóffviljanum aff
undanförnu > i kommúnístar
aff kalla slíi meim tv'i starfa
til aðsteðar viö liffurrif þjóff-
félagsins. Þ’ff -ir ótrúlegí að
mr.rgir sinoi «jví kalíi,
En ejbtm^r sá lærdómur æm
menn getá drégiff af “i ,im-
komu. kommúnista í þessu
máli. Þá gildir einu þótt al-
þýffa lands s biffi týón.- Tíí'-
gangurinn < !, sem hekar-öll
mefföl er sun. ung og niðurrif1
íslenzks þjoff; Jags.
VeU ancíi ilripar:
Ferlega Ijótt leiktjald
CATO gamli“ skrifar:
„Kæri Velvakandi! — Ég
brá mér á dögunum í Iðnó gömlu
til þess að sjá Galdra-Loft. Ætl-
un mín er ekki að fara að leik-
dæma þetta ágæta verk Jóhanns
Sigurjónssonar. Þó get ég ekki
látið hjá líða í leiðinni að þakka
þeim Ernu Sigurleifsdóttur og
Gísla Halldórssyni fyrir ágæta
túlkun á þeim Steinunni og Lofti.
Ég er nú búinn að lesa flesta
leikdómana og mér þykir þeir
upp og ofan, eins og gengur.
Eitt er það. sem þeir ágætu
leikdómarar hafa gleymt að
minnast á, og það er nýja sviðs-
tjaldið, sem nú í fyrsta sinn var
dregið frá á frumsýningu leik-
ritsins. Þetta tjald er svo hroða-
lega ljótt og ósmekklegt, að ég
dreg í efa, að nokkurn tíma hafi
önnur eins ómynd verið hengd
upp í höfuðborg okkar fslend-
inga. Á dökk-sæ-grænu tjaldinu
hefur verið komið fyrir skrauti,
sem er svo mikið fyrirferðar, að
það þekur meira en helming
tjaldsins að hæðinni til. Skilst
manni helzt að skrautið eigi að
tákna tré!!! Trén eru með brún-
leitum stofnum og er eins konar
risalaufum komið fyrir á stofn-
unUm sjálfum!! Um lit laufanna
eru menn ekki sammála, en
einna helzt virðast þau hafa átt
að vera gyllt, en svo virðist sem
að minnsta kosti 30 ára skítur
hylji gyllinguna. Neðan til á
tjaldinu er svo komið fyrir grá-
um bótum, sem er hrækt á tjald-
ið eins ög illa væri bætt léleg
flík, en á þessar bætur er svo
klesst öðrum minni bótum og er
litur þeirra leirbrúnn eða eitt-
hvað í þá áttina.
Þetta tjald mun vera alldýr
gripur keyptur austan frá Svía-
ríki fyrir ærið fé. Svo óheppi-
lega (kann síðar að reynast heppi
légt) vildi til á dögunum, að þetta
nýja forijald sviðnaði öðru meg-
in. Verður því að panta nýjan
vær" að utan. Væri þá óskmdi,
ið bessi ferlega ljótu sænsku tré
yrðu skilm efíir eilendis. Ég hef
héyrt að leikkonur Leikfélags
Reykjavíkur hafi boðist til þess
ð hreinsa trén af tjaldinu. Þökk
;é. þeim. Áft levfi mér að vona, að
hússtjórn ISnó sjái kér fært að
verða við almennri ósk um að
fjarlægja þennan ósóma, sem
nærfelt eyðileggur áhrifin af
góðum leikþætti".
Býlin á Barffaströnd
FYRIR skemmstu var rætt hér
í dálkunum um Barðaströnd,
og hvemig nafn hennar væri mis
notað — talað væri t.d. um Reyk-
hóla á Barðaströnd, þó að Reyk-
hólar séu í Reykhólasveit í
Barðastrandarsýslu og Barða-
strönd sé aðeins lítill hluti strand
lengjunnar við norðanverðan
Breiðafjörð.
„Gamall Barðstrendingur"
skrifar mér smápistil og segir
þar, að sér hafi oft ofboðið að
heyra sæmilega menntaða menn
stagast á Reykhólum á Barða-
strönd.
pf i
....1-------. ~. '*■%
/ ,V;. V-br. St
•ffiuT'jlWnMí'é '--- ‘ i.........r'f-'MT1'.r'-' y i
Bréfi hans fylgdi Vísa um býlin
á Barðaströnd, ef vera kynni, að
fólki yrði frekar ljóst af henni,
hversu fjarstætt er að kalla alla
ströndina sunnan á Vestfjarða-
kjálkanum Barðaströnd. Þess má
geta, að í vísunni eru talin upp
bæði býli og eyðibýli:
„Auðnar, Haugur, Hamar, Fossá, i
Helia í eyði sést.
Sauðey er umkringd af sjónum
blá
samt Þverá velbyggist.
Brjá: siæk og MoshL'ð ber mig
hjá
beint ::ð Amórsstöðum.
Rauðstöðum, Hvammi ríð ég hjá,
rýkur á Hamrinum.
Tveir Vaðlar, Tungumúli og •
Kross,
tel Haga, Grænhól, Múla og Foss.
Litlahlíð, Gerðii Miðhlíð mæt,
mun koma Hrísanes ,
Brekkuvöll, Fót ég fýigjast læt,
.fram.ar Haukaherg les.
Holt, Fit, SkriðnafelJ hér að gæt,
Hreggstaðir, Siglunes"

þegar vandamálin eru svo mörg
og aðkallandi.
Úr heimi myndlistarinnar.
BJÖRN TH. BaORNSSON, list-
fræðingur, flutti þetta sama
kvöld erindi um forn-egypska
menningu og áhrif hennar á vest-
ræna menningu allt fram -á vora
daga, er meðal annarst lýsti sér
í algengum bushlutum, sem við
notum daglega, en engan rennur
grun í að eiga uppruna sinn með-
al Egypta þúsundum ára fyrir
Kristburð.
Var erindi Björns í þetta sinn,
sem jafnan endranær, afbragðs-
vel samið, bráðskemmtiiegt og
vel flutt
Skemmtilegur
veðurfræðingur.
VEÐURFR/tsij i er ef til vill ekki
sérlega skemmtileg visindi þó
gagnieg séu og mikiis virði. Hins
vegar er augljóst að veðurfræff-
ingar geta verið manna skemmti-
legastir, — það héfur Páll Berg-
þórsson sannað með þeim ágæt-
um að ekki verður um deilt. Yfir-
litserindi hans í útvarpinu una
veðráttuna hér, sem hann hefur
flutt að undanförnu, hafa veriS
með því fróðlegasta og skemmti-
legasta, sem utvarpið hefur upp>
á að bjóða, prýðiiega samin og
vel flutt, enda njóta þau al-
mennra vinsælda. En skemmti-
legast allra erinda Páls, og jafn-
framt merkileg söguleg athugun,
var erindi það er hann flutti
þriðjudaginn 7. þ.m. þar sem
hann minntist meðal annars á
Bjarna Borgarfjarðarskáld, er
uppi var á 16. öld og „Aldasöng'*
hans, og færði sterkar líkur fyrír
því hvenær Bjarni var fæddur..
Er gott að hiusta á svo snjalla
menn sem Pál, enda alltaf mikiS
á því að græða. Hafi hann þöfcL
fyrir lesturinn.
Vökulestur.
GAMAN þotti mér að Vökulestri
Helga Hjörvars þetta sama kvöló,
bæði kvæði Hannesar Hafsteins,
er hann orti við Geysi árið 1885
og þá ekki siður að umræðunuro
á Alþingi nokkru seinna um aS
landið keypti Geysi og Strokk..
Einkum þótti mér athyglisverff
hins skynsamlega afstaða Þorláks
alþingismanns í Fífuhvammi, til
málsins og bera vott um heil-
brigðan þjóðarmetnað hans og
framsýni, þó að kaupin næðut
ekki fram að ganga þá, en Geysir-
væri seldur útlendingi árið eftir..
Það getur oft verið lærdómsríkt
að blaða í gömlum þingtíðinduna.
og sjá hversu jafnvel hinir mæt-
ustu menn hugsa oft skammt og
af mikilli smámunasemi. En þaffi
er nú svo, að flestir menn eru
böm síns tíma og haga sér eftir
því.
Kvöldvakan.
ERINDi þau, sem flutt voru á
kvöldvökunni 10. þ m. voru all-
góð. Oscar Clausen sagði frá
merkiskonunni Elínborgu Magn-
ússon frá Skarði og var það fyrra
erindi hans, en Bergsveinn Skúla-
son flutti ferðaþátt: Frá Hval-
látrum, vel samin, á kjarnmiklu
íslenzku máli, er hann flutti
skörulega. — Hins vegar var
heldur sviplítill flutningur Ás-
geirs Guðmundssonar í Æðey á
hinum þróttmiklu og niðþungu
ljóðum Einars Benediktssonar,
,AHt fyrir Maríu"
GAMANLEIKURINN eftir Jo-
hannes Allen, sem fluttur var s.l.
laugardag undir stjórn Þorsteins
Ö. Stephensen-cg í þýðingu hans,
var bráðsn linn og ágæílefa
með hann fa .ff af »álfu leikenúa
og leikstjóra. Einktim ar snja'C
Ieíkur ’þéirra Þorsteins; Ö. Stcpn-
enéens, er lék aöúlhlutvftrkið,,
hinn mikla rithöfund og Arndis-
ar Björnsdóttur, 'ftrö léfe konu