Morgunblaðið - 06.03.1956, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 6. marz 1956
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjéri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjamason frá Vigur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Ámi Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlanda.
í lausasölu 1 króna eintakið.
Kvenfélagið ,Hringurinn' efnir
til happdrættis
til ágóða fyrir barnaspítalann
Bölhyggjan afsönnuð
UM ÞESSAR mundir efnir Kven-' fyrst. Þetta hlýtur auðvitað að
félagið „Hringurinn til glæsi- vera hverri íslenzkri konu áhuga
í legs happdrættis. Vinningar eru mál, og ef allar konur landsins
fjórir: Mercedes Benz (220) bif- leggjast á eitt er ekki að efa, að
reið, þvottavél, flugferð til Ham- innan skamms mun Barnaspítal-
borgar og rafmagns-steikarofn. inn tilbúinn að taka á móti litlum
Er ekki að efa, að marga mun sjúkum börnum, sem spítalavist- . .
fýsa að freista þess að vinna ein- ar þarfnast. Er þess skemmst , afna 01 ar’ svo som rurn’ s®n6-
1 urfatnað læknmgatæki alls kon
AKVÖR&UN Eisenhowers for-
seta um að verða í kjöri við
komandi forsetakosningar í
Bandaríkjunum hefur vakið
ánægju jafnt í heimalandi hans
sem og í öörum vestrænum lönd-
um.
Það mun sannast sagna að fáir
forsetar Bandaríkjanna hafi get-
ið sér svo almennar vinsældir í
heimalandi sínu, sem Eisenhower.
Munu samherjar og andstæðing-
ar á stjórnmálasviðinu jafnt við-
urkenna það, að persónulegar vin
sældir forsetans séu feiki miklar.
Meginorsök þessara vin-
sælda er að undir stjórnarfor-
ustu Eisenhowers hefur efna-
hags- og atvinnulíf Bandaríkj-
en einræðisstefna sósialismans
hefur valdið því að hinn rúss
er lokið hefir verið ákveðið, að
ný barnadeild verði stofnuð á
efstu næð Landsspítalans og
verður það húsnæði væntanlega
rýmt í haust, eða þegar byggingu
hj ukiUHcu ívvennaSKolans er lok-
ið og hjúkrunárnemarnir, sem
hingað til hafa þarna búið, geta
flutt í nýja skólann.
Það, sem því nú vakir fyrir
Kvenfélaginu „Hringnum" er, að
safna fé í því augnamiði, að gefa
allan útbúnað til hinnar nýju
skyldi að hann lifir á 20. öld
inni.
i Auslurríki
hvem þessara ágætu vinninga, en að minnast, að það var fyrir for- j
styrkja gott málefni um leið. I göngu kvenfélaga landsins, að
Eins og flestum er kunnugt, Landsspítalinn í ReyKjavík var
neski einstaklingur hefur ekki hefir Kvenfélagið „Hringurlnn“ reistur.
fengið að njóta þess sem unnið ötullega að mannúðar- ogj Nú þegar er byrjað á
líknarmálum hér í bæ um 52 ára viðbyggingu við Lansspítalann,
skeið. Mesta hugðarmál „Hrings- og er ætlunin, að hinn nýi Barna
ins“ er það, að hér verði komið spítali verði þar til húsa. Hefir
upp Barnaspítala, og vinna „Hringurinn“ lagt fram ærið fé,
Hringskonur af samhug og ósér- er safnast hefur í Barnaspítala-
AUSTURRÍSKA stjórnin hefur aLhinn
nú opinberlega óskað eftir al-
þjóðlegri aðstoð vegna hins mikla
fjölda flóttafólks frá Austur
Evrópu, sem leitar þar hælis.
Meðan rússneska hernámsliðið
var í Austurríki bar ekki svo
mjög á þessum flótta. af því að
rússneska hernámssvæðið mynd-
aði þröskuld í veg fyrir það. Enda
spítali geti tekið til starfa sem þar til byggingu Barnaspítalans
uu andi óhripar:
anna blómgazt meir en nokkru er vissa fyrir því að rússnesku
Herskáir unglingar. [ yrði kveðið niður. Til fróðleiks
FARÞEGI í strætisvagni“ hell- skal ég drepa á helztu atriðin úr
ir úr skálum reiði sinnar sköpunar- og ævisögu þessa orðs.
sinni áður. Framleiðsla þjóðar . hernámsyfirvöldin handtóku yfir nokkra unglinga, og reiði
innar hefur aldrei verið meiri, fjölda flóttafólks, eftir að það hans er vissulega réttlát:
lífskjörin aldrei jafnari og
betri, og atvinna er hvarvetna
nægileg.
Undir forustu Eisenhowers
hefur verið gefið glæsilegt for-
dæmi um, hvernig lýðræðis-
þjóðfélag getur unnið öllum
þegnum sínum til framfara og
faxsældar. En meginefnið í
stjórnarstefnunni hefur verið
að ríkisvaldið skuli styðja og
stuðla að farsælu efnahags-
kerfi, án þess þó að þrælka og
þjaka einstaklinginn.
Ekki er langt um liðið síðan
stjómmálaflokkur sá, sem Eisen-
lyawer fylgir, hafði á stefnu sinni
einangrun Bandaríkjanna frá öðr
um þjóðum. í tveimur heims-
styrjöldum, sem út brutust í
Evrópu vildu sterk öfl í Banda-
ríkjunum viðhalda algeru hlut-
leysi og aískiptaleysi. Ef sú
stefna hefði orðið ráðandi eink-
um í hinni síðari heimsstyrjöld,
má vera að málin hefðu þróazt
öðru vísi en raun varð á. Núver-
andi forseti Bandaríkjanna átti
einmitt þá heilladrjúgan þátt í
samstarfi allra vestrænna lýð-
ræðisþjóða, sem miðaði að því
að leggja að velli hernaðarógn
nazismans.
Síðan Eisenhower komst til
hinnar æðstu valdastöðu hefur
Stefna stjórnar hans enn sýnt, að
hann leggur hrna ríkustu áherzlu
á áframhaldandi samstarf allra
lýðræðisþjóðanna. Enn stafar
frelsi og lýðræði hætta frá aust-
rænni öfga- og einræðisstefnu. Sú
hætta var sérstaklega nálæg
meðan Norðurálfa lá í rústum og
vestrænu þjóðirnar höfðu af-
vopnazt. Þessi sama hætta er enn
yfirvofandi, þótt hún taki nokkr-
um hamskiptum. En ef dregið
hefur nokkuð úr hanni, þá er það
ekki sízt vegna þess að lýðræðis-
þjóðirnar hafa kunnað að mæta
henni sameinaðar.
Efnahagskesfi Bandaríkj-
anna er nú öflugra en nokkru
súini áðtir. Sú staðreynd hefur
sanna, keaningar bölhyggju
manna cm hrun friálsra efna-
hagskeifa eru falskenningar.
Er t. tí. athygílsvert «ð íbuga
það, hve hinar sósíalísku viilu
kenningar hífa váldið hinnl
rússnesku þ.ióð stóríelldu bölL
Þær hafa orsakað þar í ára-
tugi hxna versfu harðstjóm.
Bandaríkjamenn hai’a Mns
* vegar haft- forustuna í raun-
’ hæfu. or tæknileguur framför-
’ úm. Siðan hs fa Sovét-Russa?
- - hon'ió’ á fíítir og apa? eftir
t hina vestiænu tæknliueim-
V. ingu. i þer rri utnleiðingu vest-
rænna.r taekni liggja framfarir
Sovétríkjanna. Sííkar fram-
farir Ixafa orðið um allan hcirn,
— Frændur okkar, Danir, Norð-
menn og Svíar, hafa kennt okk-
var komið inn í Austurríki og „Dag nokkurn í sl. viku var ur þetta orð (Danir þó öðrum
sendu það gagngert aftur austur stór hópur gagnfræðaskólanema fremur). Fröken lifir góðu lífi í
fyrir járntjaldið á leið til Þjóðminjasafns ríkisins | þjóðtungum þeirra og lifði allt
að því kóngalífi í sænsku fyrr á
öldum. Það orð var sem sé nær
eingöngu notað um ógiftar
prinsessur í Svíþjóð á 16. öld.
Síðan hefir gengi þess farið jafnt
minnkandi niður eftir mannvirð-
ingastiganum með viðkomu hjá
dætrum aðalsmanna og embættis
manna. — En fröken á sér miklu
lengri sögu. í Norðurlandamálum
er fröken tökuorð úr miðlág-
þýzku vrouken (eða vröuken).
Eins og kunnugt er, lýsti Aust- við Hringbraut. Hafði þeim ber-
urríki yfir ævarandi hlutleysi sýnilega verið gefið frí frá tíma-
þegar friðarsamningarnir voru sókn til þess að skoða málverka-
undirritaðir í fyrra. Þetta ákvæði sýningu þá, sem um þessar mund-
um hlutleysi hafa Rússar viljað ir er haldin þar til heiðurs Ás-
túlka svo, að Austurríki mætti grími Jónssyni, listmálara. Var
ekki veita viðtöku pólitískum hópurinn staddur á hílastæðinu
flóttamönnum. Ef fólk það sem sunnan Hringbrautar, rétt fram-
flýr ógnarstjórn kommúnista í an við aðalinpgang Þjóðminja-
Tékkóslóvakíu eða Ungverjalandi safnsins. í þessum svifum ber þar
fengi hæli, hafa Rússar kallað að strætisvagn — Hraðferð Aust-
það brot á hlutleysi Austurríkis. urbær—Vesturbær — og nemur
En fyrir nokkru sat innanríkis- hann staðar á stöðinni fast við Fyrri hluti orðsins, vrou(we)
ráðherra Austurríkis, dr. Kurt bílastæðið. Bregða þá 10—20 j „frú“, er að uppruna sama og ís-
Seidler fund flóttamannanefndar piltar úr hópnum við og hefja j íenzka orðið frú, sem er gamalt
Evrópu í Genf. Þar skýrði hann mikla snjókúluárás á vagninn. j tökuorð. En endingin -ken var
frá því að flóttamannastraumur- Buldu snjókúlurnar á vagninum
inn frá Ungverjalandi hefði auk- og fólkinu, sem sté upp í vagn-
izt svo stórkostlega hina síðustu inn eða af honum, svo og þeim,
mánuði, að austurríska stjórnin sem staddir voru í vagninum
hefði nú ekki lengur fjárhags- ( r.æst útgöngudyrunum.
legt bolmagn til að taka á móti I Nokkur töf varð af þessum
þeim. | slcrílslátum unglinganna. En er
Mikið hefur verið rabbað um ! vagninn rann aftur af stað, mátti
það fram og aftur að undan-1 sjá þessa sömu unglinga geysast
förnu, að stefnubreyting væri inn um aðalinngang Þjóðminja-
orðin meðal valdhafa í ríkjum! safnsins — vafalaust hafa þeir
smækkunarending og samsvarar
nákvæmlega endingunni -chen í
nútíma-þýzku, sbr. Mádchen
„stúlka“. Miðlág-þýzka orðið
vrouken merkir því nákvæmlega
„lítil frú“, þ.e.a.s. „ungfrú".
Þá komum við að orðinu ung-
frú. Því miður veit ég ekki, hve-
nær það kemur fyrst fyrir í ís-
lenzku máli, en gizka á, að það
muni ekki vera mjög gamalt, lík-
verið hæstánægðir yfír unnum iegast þúið til á síðustu öld í stað
orðsins jungfrú, sem er tökuorð
úr miðlágþýzku eins og fröken
upprunalega. Orðið jungfrú gerir
þegar vart við sig hér á 14. öld
Unglingar, er hafa í frammi slíka og varg furðu lífseigt (sbr. þ.
afre’ am.
Er; mér er spurn: Til hvers er
vWið að hleypa slíkum skríl inn
á virðulega málverkasýningu?
kommúnista, þannig að nú ætl-
uðu þeir að sýna meiri mildi en
áður og gera tilraunir til að bæta
lífskjör fólksirs. Því miður bsnd
ir hinn stöðugi flóttamanna-
straumur frá Austur Evrópu ekki
til að mikil stefnubreyting hafi { skrílslæti, eru ekki aðeins illa jungfrau). Ég kann vel við orðið
orðið í raun. {uppaldir, helcur ber hegðun: ung-frú. Það hefir íslenzkt yfir-
Það er vitað, ?.ð lögreglu- þeirra vott um andlega fátækt, : bragð, enda þótt frú sé gamalt
stjóm Austur Evrópuríkjanna | sem kemur svo skýrt fram í vali! tökuorð, eins og áður var minnzt
• hefur upp á síðkastið hcrí þeirra ;• dcsgrastyttingu. Úr því ú -pn engum dettur í hug að am-
mjcg á allri landamæragæzlu I að svona er komið fyrir þessum i ast við orðinu frú, enda er það
og vörzlu við járntjaitíið. ein-! unglingum er þá nckkur von til notað
mitt tii að hic'lia flóífcamaiina þess, að þeir beri skyn á fagrar
sírauminn. Er jafnvel Jietta | Hstir, svo að ekki sé minnzt á, að
het’ur ekki komio aí fullu jþeir kunna ekki þá umgengnis-
gagni, vegna þess að kógunin j háttu, sem ’xreijast verður af
innn.nlands heíur verið sízt þe'm, sem t -kja mólverkasýn-
minni. Einnig ber nú meira á | ingar?
Ekká er mcr kunnugt um, hvort
því en nokkrn simi íyrr ?ð l
innrUaðir meðlimir l.onunón-! kennaiú var í för með þessum
ungiingahóp. En hvort sem svo
hefii verið eða ekki, er enginn
vafi á því, að slíkir unglingar
rýra vtórlega orðst.'r skóla síns
meó þvíhku athæfi.“
istaflokka Jtessara landa frvi
lai’d. Mun aað stafa af þvi að
þei n finnst framtíðm ótrygg,
óttast þe?.r að miklar og mann
Ekæðrr breinsanir mur i bíða
þeivra í himi óvissu framííð.!
Meðan málpípur t ommún-1
Ista iim allan beim héldu unpi
fölskn hól’ wm Fselnstjóm j’Tp1-- TNi
Staljns reyntíu fcin hlís.'aa.-’i j sIm.'í
fréttablöð að le?gin s.;ann j hijóaur svo:
ýmis rönnnnargögn am aði „Er ekki ré .tar;
íim titilirn ungfiú og
-ú.hvað fieira.
A spurr ing skrifsxofu
r.a. u.a íslenzkt mál
i hinum beztu íslenzku
fornritum. Loks skal ég geta þesr.
til gamans, að orðmyndin frú
ar o. s. frv., svo að deildin geti
tekið til starfa sem fyrst. Mark-
mið „Hringsins" er að stuðla að
því, að allur aðbúnaður barnanna
í hinum nýja spítala megi verða
eins og góður og framast verð-
ur á kosið. „Litlu hvítu rúmin,"
sem þegar eru orðin bæjarbúum
kunn og kær, munu fyrst um
sinn verða 30—40 að tölu, og
með sameiginlegu átaKi ætti okk-
ur að geta auðnast að tryggja
þar litlum sjúkum íslendingum
hina beztu aðbúð, sem völ er á.
Rúmleysið í sjúkrahúsum bæj-
arins hefur löngum verið tilfinn-
anlegt. Með því að vinna ötullega
að stofnun Barnaspítalans, og
með því að safna fé til kaupa á
tækjum og húsbúnaði xyrir barna
deildina á efstu hæð Landsspít-
alans, vill „Hringurinn“ gera sitt
til að bæta úr þessum vandræð-
um. Hverjum hugsandi landsbúa
ætti líka að vera það innilegt
áhugamál, að styrkja þetta mál-
efni yngstu borgaranna með ráði
og dáð. Því að hvað er dýrmæt-
ara en það, að vernda heilsu
hinnar upprennandi íslenzku
kynslóðar, og skapa henni sem
bezt skilvrði til þess að njóta
góðrar hjúkrunar, er sjúkdóm-
ana ber að garði?
Reykvíkingar og raunar allir
íslendingar eru orðlagðir fyrir
örlæti sitt og hjálpfýsi við alla
þá, fjær og nær, sem undir hafa
orðið í baráttu lífsins. Ekki ber
því að efa, að margir munu reiðu
búnir að veita þessu mannúðar-
máli og naaðsynjamáli barnanna
liðsinnii. Við viljum verða sú
þjóð, sem bezt býr að börnum
sínum, og nú gefst okkur ein-
mitt tækifæri til að æggja fram
ökkar skerf til að svo megi verða.
Góðir íslendingar! Kaupum
happdrættismiða „Hringsins“ og
stuðlum að stofnun Bamaspítal-
ans hið bráðasta! Gefum börnum
okkur happdrættismiða „Hrings-
ins“ í sumargjöf, og gefum þeim
þar með hvorutveggja í senn:
tækifæri til að styðja velferðar-
mál allra íslenzkra bama og
tækifæri til að vinna glæsilegan
vinning! Dráttur mun fara fram
á sumardaginn fyrsta, Barna-
daginn, og verður að sjálfsögðu
aðeins dregið úr seldum miðum..
Nú næstu daga mun bæjarbú-
um gefast kostur á ið sjá hina
stórglsesilegu Mercedes Benz bíf-
reið á götunum. Happdrættis-
miðar kosta 50 krónur og munu
verða seldir í hifreiðinni, svo og
lijá Öllum Hringskonum. Aðrir
barst til Norðurlanda úr forn- j útsölustaðir verða auglýstir &
að segja ung-
saxnesku frúa, sem er að uppruna
sama orð og íslenzka orðið
freyja.
Um notkun orðanna frú og
nngfrú vildi ég segja þetta. Ógift-
ar. fullorðnar konur eru nú
nefndar ungfrúr, þó r.ð það sé
óreitanlega fremur fáránlegt.
Rökréttara værj og smekklegra
ao láta aliar .ullorðnar konur —
giftar sem ógiftar — bera txtil-
inn frú. Fráskildum konum er
þ: ð I sjUísvald sett, hvorn titil-
inn þ °r taka sér. Yfirleitt halda
fráski lar konur frúartitlinum.
© C
ekki vai al.lt sem skyldi í frú en frökeo’? Eionig þó cð u:n
sæliidki Itornmónlsta. Ein! ógifta elcri cn' s i : r-eða?
sierkvstp rokin fy.ir þvi var; Hvað u.n frárikildar 1; onur?“
Or ’ ið íröken er alútlend sam-
í suða og felltir aVie ehki að ís-
•’tkun crðsins tnun
!.anga sogu hér é
I að er ekki tekið upp f
hín li> nuiarasi. straamur fíéits
fóll:s vesfcur á bóginn Baw I
heltínr enr áftaia og s.ýnir ?.ö {lenzku mál:, I1
ntjög ; varhugat erí «r uÁ | ekki e’g a sor
treysta fyrfrheltusn núv''randl 1 ’
einvaidsherra um betrumbót. Blcndalsbók, og væri vel, ef það
Tamt er fóisk-
um friði að
gpilla.
öðrum .'tað í blaðinu..
„Hringskonur“ þakka bæjar-
búum og öllum góðum íslend-
ingum fyriríram fyrir góðar
undirtektir
Minnumst litlu, sjúku bam-
anna, sem leita þurft sem fyrst
athvarfs í Barnáspítalanum og
„litlu, hvítu rúmunum“!
i - Z - 2
HÆSTI vinningur í 9. leikviku
getrauna var 488 kr. fyrir kerfis-
seðil með 11 rétte í 2 röðum og
10 rétta í 8 rcðum. Næsti var 428
kr. einnig með 2 raðir með 11
réttum. — Vinningar skiptust
þann.ig:
1. vinningur: 124 kr. fvrir 11
rétta (9).
2. vinningur: 30 kr. fyrir 19
rétta (74). ,