Morgunblaðið - 29.03.1956, Qupperneq 14

30
WORCUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 29. marz 1956
Stefanía Ámundadóttir Jarþrúður Nikulás- Haiidóra Sæmundsdóttir
i-31. JANÚAR var til moldar bor
i in Stefanía Ámundadóttir, fyrr-
verandi húsfreyja á Efri-Hömr-
um í Ásahrepp. Stefanía fæddist
að Bjólu í Holtum 12. okt. 1878
og var hún eldri dóctir hjónanna
Ragnheiðar Eyjólfsdóttur, Björns
sonar bónda i Þorlákshöfn og
Herdísarvík, Oddssonar bónda að
Þúfu í Ölvusi. En Ámundi bóndi
á Bjólu, faðir hennar, Filipus-
son, Þorsteinssonar Vigfússonar,
bónda á Bjólu, sem var víðkunn-
ur heiðursmaður og bjargvættur
héraðsins í harðindunum 1780—
88. Stefanía er þannig af bænda-
ættum í báðar ættir.
Þrátt fyrir það þó að foreldrar
Stefaníu væru sæmilega efnum
búin, var hún ekki látin nema
bóklegt fram yfir sinn barna-
færdóm. Var hún þó mjög bók-
hneigð og las mikið sér til
skemmtunar og fróðleiks. Hún
var lagin og vandvirk við hann-
yrðir, sem fleiri skyldmenni
hennar. i
Stefanía var snemma dáð fyrir
fríðleik og góða mannkosti, enda
fór svo, að hún var ekki lengi
heímasæta á heimili foreldra
sinna, því þar kynntist hún
manni sínum, Magnúsi Björns-1
syni frá Króki í Flóa, syni þeirra
hjóna Þuríðar Magnúsdóttur frá
Arabæ í Pörtum og Björns Snæ-
björnssonar bónda á Ásgauts-
stöðum.
Þegar Stefanía var 17 ára að
aidri ól hún bónda sínum sitt
fyrsta barn, en alls urðu þau 18,
þár af 14 sem upp komust, 4
synir og 10 dætur.
Aldamótaárið 1900 fluttust þau
Magnús að Efri-Hömrum en þar
var þá tvíbýli og festu þau þá 1
þegar kaup á hálfri jörðinni, en í
seinna eignuðust þau hana alla,
Og byggðu upp bæ sinn tvisvar I
.ánnum og gengur það krafta-
verki næst, því byrjað var með
lítil efni, en bæði voru starfsöm.
og sérstaklega dugmikil og lengi
frameftir árum fór Magnús til
jóróðra á vertiðum út að Baug-
stöðum, Stokkseyri og Eyrar-
bakka og sótti björg í bú, og j
var hann eftirsóttur í skiprúm'
• og ávallt þótti það sæti vel skip- j
■ að, sem hann skipaði. En Stefanía j
var þá oft ein heima óg gætti
■ búsins með börnunum og má geta
nærri, að hún hefur þá oft haft
, -mikið að gera, en það sagði hún j
t imér sjálf, að aldrei hefði hún j
haft svo mikið að starfa, að hún
hefði ekki lesið húslestur í Jóns- 1
bók og Passíusálmum á föstunni,
sem þá var siður.
Stefanía var mjög gjafmild og
hjálpsöm, t. d. tók hún eitt sinn,
þrátt fyrir sinn mikla barnahóp,
mjög sjúkan dreng af næsta bæ
og hjúkraði honum þar til hann
varð albata.
Oft var margt um manninn
í Hömrum, því bæði voru gest-
risin með afbrigðum og oft kom
það fyrir að 20 til 30 manns sætu
við matborðið á Hömrum.
Auk síns mikla barnauppeldis
annaðist Stefanía móður sína í
fjölda mörg ár, einnig var hjá
þeim blindur maður að nafni
unnar unnarsson í marga áratugi
og var hann síðast rúmliggjandi
í mörg ár. Og loks ólu þau upp
dótturson sinn, Guðlaug að nafni.
Einnig dvöldust barnabörn þeirra
oft hjá þeim á sumrin.
Er Stefanía var nærri sjötug,
varð hún veik og var flutt suður
til barna sinna, sem önnuðust
hana af mestu prýði, því þau
mundu eftir hve hjálpsöm og
greiðvikin móðir þeirra var, enda
leið ekki á löngu áður en Stefanía
náði fyrri heilsu sinni að mestu.
í marz s. 1. er Magnús lézt, gat
hún verið við jarðarför hans og
nú mun Stefanía hljóta sína
hinztu hvíld við hlið þess manns
er hún unni mest og hverfa til
barna sinna og vina, er á undan
henni hafa farið yfir landamærin
miklu. Munu margir minnast
hennar með þakklæti fyrir góðar
samverustundir og ósk um farar-
heill til landsins fyrirheitna.
X.
détfir 75 ára
SJÖTÍU OG FIMM ára er í dag,
25. marz, Jarþrúður Nikulásdótt-
ir, Kringlumýrarvegi 29 hér í
Reykjavík. Jarþrúður er fædd að
Neðri-Hvestu í Ketildalahreppi í
Arnarfirði 25. marz 1881. For-
eldrar hennar voru: Ingveldur
Bjarnadóttir og Nikulás Ásbjarn-
arson. Var Jarþrúður alsystir
Ingivaldar Nikulássonar fræði-
manns á Bíldudal, sem látinn er
fyrir nokkrum árum. Á öðru ald-
ursári fluttist Jarþrúður með for-
eldrum sínum að Uppsölum í
Selárdal í sömu sveit. Ólst hún
þar upp til 12 ára aldurs, en þá
dó faðir hennar. Fluttist hún þá
að Fremri-Hvestu og var þar til
ársins 1901. Þaðan fluttist hún
að Bíldudal til móður sinnar.
Kynttist hún þar þeim hjónun-
um, Þorsteini Erlingssyni skáldi
og frú Guðrúnu konu hans. Nam
Jarþrúður hannyrðír hjá frú
Sjöfug
arvegi 5, ísafirði, þar sem hún
býr með Jóni syni sínum.
Ég óska þér, Halldóra, innilega
til hamingju á þessum merku
tímamótum ævinnar, og að ókom-
in ár megi verða þér friðsæl og
hlý.
kjól.
lénína Þonralds-
Fædd 1. des. 1875.
Dáin 25. febr. 1956.
HÚN andaðist í sjúkrahúsinu Sól
heimum hér í bæ 25. febr. s.l., 80
ára gömul, og var jarðsungin frá
Fossvogskirkju 2. marz si.
Hún fæddist að Staðartungu í
Hörgárdal 1. des. 1875. Foreldrar
hennar voru Þorvaldur Jónsson
og Anna Bergvinsdóttir, sem
bjuggu á ýmsum bæjum í Eyja-
firði og Þkigeyjarsýslu, fluttu
nf 7"! °g’«ð vÍTÍ ieÍlra' f SJÖTUG er á morgun Halldóra sígar tií Skagafjarðar og bjuggu
tiaustn vinattu. Fluttist Jarþruð- Sæmundsdóttir. Hún er fædd á nokkur ár á Sauðárkróki.
ur svo með þeim hjónunum til
Galtahrygg í Reykjafjarðar-
hreppi, dóttir hjónanna Maríu
Jónsdóttur og Sæmundar Gísla-
sonar bónda þar.
Halldóra ólst upp hjá foreldr-
um sínum, sem lengst af bjuggu
í Hörgshlíð í Vatnsfjarðarsveit.
1903 giftist hún Árna Pálssyni
skósmiði á Sauðárkróki og dvöld-
ust þar til 1911, er þau fluttu til
Ameríku. Þau bjuggu lengst af
í Montain, höfðu þar veitingar.
Var því ærið að starfa hjá hús-
móðurinni og erilsamt. Urðu ýms
Kveðjuorð
Guðni J. Björnsson
F. 17. 12. 1912. — D. 11. 7. 1955.
' ÞAÐ jaðrar við, að ekki sé
• rkammlaust hve lítils Guðna
hefur verið getið. Og þó, kveðja
í Ijóðum frá litlu barni, sem hann
var yel kominn að.
Guðni var að mörgu leyti ein-
tæður og dugmikill maður. —
Hann var fyrstur manna ásamt
Þráni Sigfússyni málarameistara,
hér í bæ, til að gjöra hreíngern-
>ngu að aðalatvinnu, og var einn
langbezti og afkastamesti á því
^viði, sem ég hef þekkt til, svo
munu einnig fleiri mæla En
hreingerningar eru afar vanþakk
'téft og vandasamí starf. Það var
ur.un að horfa á Guðna vinna.
Það var handbragð snillingsins,
og svO létt yfir öllu í kringum
hann á vinnustöðunum. Honum
var einkar lagið að framkalla allt
það bezta og mesta hjá hverjum
einum í afköstum og vandvirkni
en þeir munu færri sem af slíku
r;eta státað.
Guðni var hreinskilinn og sagði
það sem honum bjó í brjósti
við hyern sem var, og var ekki
myrkur í máli. Gott hjartalag
hafði Guðni, og svo greiðvikinn
var hann vinum sínum, að til
vandræða horfði oft á tíðum’ -—
'('■•'■■'rnaður var hann mikill en þó
#íileitándi, og undantekningarlaust
var alltaf eitthvdð gott efni í j
| hugarfari hans. Að koma á heim-
ili hans var alltaf jafn ánægju-
| legt., og birtan yfir öllum, hans
! góðu konu og börnum, enda fáar
stundir dagsins sem ekki voru
gestir á heimilinu.
Guðni tjáði mér, að hans heit-
asta ósk hefði verið að geta orðið
oondi i sveit, og eg veit að hann
hafði þekkingu til sveitábúskap-
ar: og eir.nig er ég viss um að sú
jörð hefði ekki orðið illa plægð
Frh. á bls. 31.
Reykjavíkur árið 1902. Þegar
hingað kom, lagði Jarþrúður
stund á hannyrðanám ásamt bók-
námi í þrjá vetur. Um sumar
mánuðina vann hún fyrir sér og
kostaði þannig nám sitt. Árið
1905 réðst hún sem kaupakona til
síra Kjartans Helgasonar
Hruna. Varð það upphaf að 40
ára dvöl hennar í Árnessýslu.
Stundaði hún þá barnakennslu
nokkra vetur í uppsveitum sýsl-
unnar. Og á þeim árum var hún
á fyrsta kennaranámskeiðinu,
sem haldið var hér í Reykja-
vík. En árið 1911 hóf hún búskap
með Sigurði Haraldssyni, ættuð-
um úr Þingeyjarsýslu. Bjuggu
þau á ýmsum stöðum í sýslunni,
lengstan tíman í Framnesi á
Skeiðum. Ólu þau upp tvær fóst-
urdætur, Rósu Björnsdóttur, nú
prestsfrú á Mosfelli í Grímsnesi
og Ingibjörgu Helgadóttur, sem
gift er Jóhanni Sæmundssyni, og
eiga þau heima á Kringlumýrar-
vegi 29. En hjá þeim hjónunum
hefur Jarþrúður dvalið nú síð-
ustu árin.
Eru hér þá að nokkru rakin
helztu æviatriði Jarþrúðar Niku-
lásdóttur. En um hana sjálfa
mætti án efa margt segja. Aug-
Ijóst er, á því sem hér hefur sagt
verið, að á æskuárum sínum hef-
ur Jarþrúður þráð að komast til
mennta, enda er hún ágætum gáf-
um gædd. En önnur hlutverk
biðu hennar, eins og flestra ung-
menna á þeim árum. En þrátt
fyrir annir hins daglega lífs, hef-
ur löngunin til fræðslu vakað í
sál hennar og hvatt sér hljóðs
nær sem færi gafst. Hefur henni
því tekizt að svala fróðleikslöng-
un sinni að nokkru. Má því óhætt
segja, að hún sé víðlesin og fróð
um margt. En það, sem einkenn-
ir Jarþrúðu sem sál, er þetta:
Hún er ágætum gáfum gædd,
íins og áður er tekið fram, skap-
gerð hennar er fast mótuð, traust
og vel samræmd. Hún er trúkona
mikil, frjáls í hugsun og opin
fyrir því, sem fagurt er og há-
leitast í andlegum málum. Hún
er góð kona og göfug. Flyt ég
þessari frænku minni innilegustu
blessunaróskir mínar á þessum
merku tímamótum í lífi hennar.
Kristján Sig. Kristjánsson.
Um tvítugsaldur fór Halldóra úr ir erfiðleikar á leið þeirra eins og
föðurgarði. Lá leið hennar til hja mörgum landanna, sem fluttu
Isafjarðar en þar aflaði hun ser til Ameriku og urðu að ryðja sér
ymsrar haldgoðrar þekkingar braut þar Þau hjón komu heim
eftir þvi, sem kostur var ungum
stúlkum á þeim tíma, t. d. nam
hún fatasaum hjá Þorsteini Guð-
mundssyni klæðskerameistara á
ísafirði.
Árið 1911 giftist Halldóra
Bjarna E. Einarssyni Bjarnason-
ar (snikkara). Var heimili þeirra
á ísafirði til 1914 að þau fluttust
að Ögurnesi en þar stóð heimili
þeirra um 28 ára skeið.
Á Ögurnesi hafði Bjarni með
höndum fiskkaup fyrir Ásgeirs-
verzlun á ísafirði og síðar útgerð |
og fiskkaup ^fyrir sjálfan sig.
Þau hjónin eignuðust alls 10 j
börn, 4 dætur og 6 syni, sem öll j
eru á lífi og flest hafa myndað
sitt eigið heimili víðs vegar um
landið.
Eins og nærri má geta voru
störfin óteljandi, sem húsmóðir-
in varð að inna af hendi við upp- I
eldi barnanna og önnur umsvif frá Ameriku 1921, slitu þá sam-
innanhúss, oft án aðstoðar og við vistum, en Jónína bjó með föður
tiðkast, sinum og annaðist hann af mik-
illi ástúð og samvizkusemi, þar
til hann féll frá.
Hún dvaldi í mörg ár á heimili
Snorra Jóhannssonar og konu
aðrar aðstæður en nú
hvað snerti húsakynni og klæðn-
að, en Halldóra mun allan klæðn-
að hafa saumað á sinn stóra
barnahóp, lengst af.
Fyrir rúmum 15 árum missti , _ ^ . ....
Bjarni maður hennar sjónina og G^ðbjargar Eggertsdottur.
fluttust þau litlu síðar til ísa- Fekkst hun við hreingernmgar og
fjarðar og hafa áít þar heimili Éeiri storf, og oft unnið meira af
vilja en mætti.
Sem ung stúlka var hún fríð
og glæsileg, sviphrein, hárið mik-
ið og glóbjart, glaðlynd og
skemmtileg. Hún var prýðilega
greind, vel hagmælt, og gat í
vinahópi látið fjúka í kviðlingum
síðan.
Það varð því hlutskipti Hall-
dóru, eftir að hafa komið börnum
sínum vel til manns að hjúkra
manni sínum rúmliggjandi nú
síðustu árin.
Halldóra ber aldurinn vel og
er alltaf sístarfandi og heldur en miður hefur fátt birzt á
sínu glaðlyndi, sem hefur gert Prenti eftir hana. Hún var fá-
henni marga stund léttari gegn- skiptin um annarra hagi, laus við
um lífið. — Hún stundar ennþá öfund, fús að rétta þeim hjálpar-
sauma á íslenzka búningnum, hönd, sem erfitt áttu eða höfðu
peysufötum og upphlut, með orðið undir í lífsbaráttunni.
sama snilldar handbragðinu og j Ævikvöldið var rólegt og bjart;
þegar hún var yngri. I hún dvaldi á heimili Gunnars
Heimili hennar er nú að Hlíð-1 Frh. á bls. 31.
Til Sigurlaugar Guðmundsdóttur
husfreyju að Aliipi í Laxárdag
á áttræðisafmæli hennar,
10. febrúar 1956.
★
Þinn er orðinn aldur hár,
átta þrepin talin,
og með sóma í sextiu ár
saztu Laxárdalinn..
Eins í gleði, eins í raun,
öllum hjálpa vildir.
Hirtir ekki um lof né laun,
lítilmagnann skildir.
Oft af grönnum efnum veitt,
en þá sönnust varstu,
er í könnu kaffi heitt
komumönnum barstu.
Þó að flest við farijm veg
felist gleymsu-hjúpi,
meðan dalsins minnist ég,
man ég Laugu á Núpi.
Hugurinn brá sér heim í dag
himinbláa vegi.
Þíggðu frá mér þennan brag
þó við sjáumst eigi. —
Rósberg G. SnædaL