Morgunblaðið - 16.12.1956, Blaðsíða 12

MORGTJISBLAÐIÐ
Stmmidagur 16. des. 1956
13
JWtfpiitMaM
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík
Framkvæmdastjöri: Sigfús Jónssun.
Aðalritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Einar Ásmundsson.
Lesbók: Ámi Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 1600
Askriftargjaid kr. 25.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 1.50 eintakið.
Ræða utanríkisráðhenans
GUÐMUNDUR í. Guðmundsson
utanríkisráðherra flutti í fyrra-
dag ræðu í tilefni ráðherrafundar
Atlantshafsbandalagsins í París.
í sambandi við þá ræðu eru nokk-
ur atriði sem vert er að drepa á,
því ekki er allt nægilega ljóst um
afstöðu okkar til bandalagsins en
það er ekki unnt að segja, að ræð-
an hafi verið til nógu mikillar
skýringar í því efni.
Gálgafrestur eða annað
meira?
Ráðherrann lagði á það áherzlu,
að hann hefði komizt að því í
einkasamtölum við fundarmenn,
að þeir hefðu verið ánægðir með
hið nýja samkomulag við Banda-
ríkjamenn og teldu að „samstarf
fslands við NATO-þjóðirnar og
bandalagið sjálft, stæði nú á
traustum, fullnægjandi grund-
velli“. En nú er spurningin. Má
treysta þessu? Sú spurning er
ekki ástæðulaus því þess er
skammt að minnast að ráðherrar
stærsta stuðningsflokks stjórnar-
inar, kommúnista, töldu að
samningsgerðin við Bandaríkja-
menn þýddi ekki annað en að
frestað yrði um stuttan tíma, að
gerð yrði gangskör að þvi að
varnarliðið hyrfi úr landinu.
Endurskoðun varnarsáttmálaus í
þeim tilgangi að lcoma varnar-
liðinu burt, hefði aðeins verið
slegið á frest en ekki fallið frá
henni. Ennfremur hélt annar ráð-
herra sama flokks því fram, að
þennan frest mætti ekki nota til
að treysta varnirnar hér með
nýjum framkvæmdum. Blað for-
sætisráðherrans, Tíminn, talaði
einnig um frestun endurskoðunar.
Af ummælum tveggja aðalstjórn-
arblaðanna varð ekki annað skil-
ið en að hér væri um eins konar
gálgafrest að ræða fyrir Atlants-
hafsbandalagið því núverandi að-
staða þess hér á landi byggðist
einungis á því, sem kallað var
frestun. En svo þegar utanríkis-
ráðherrann hefur það eftir öðrum
ráðherrum Atlantshafsbandalags-
ins að samstarf íslands við banda-
lagið standi á „traustum, full-
nægjandi grundvelli“, þá mætti
ætla að þeir hafi ekki litið svo á,
sem hér væri um stundarfrest að
ræða heldur ástand, sem standa
ætti meðan þeir teldu þörf á.
Utanríkisráðherrann segir okkur
í ræðunni hvað aðrir fundar-
menn hafi sagt við hann, en læt-
ur ósagt hvað hann hafi sagt við
þá um framtíðarafstöðu . Islands.
Þess vegna er ekki vitað hvermg
hann hefur túlkað afstöðu íslands
en eftir þeim ummælum, sem
hann hefur eftir ráðherrunum er
ljóst að þeir hafa ekki litið svo
á, að tjaldað væri til einnar næt-
ur um áframhaldandi varnir
landsins. Fer þá talið um „frest-
unina“ hér heima að verða mark-
lítið og fá á sig blekkingarsvip.
Kemur hér fram, eins og stundum
fyrr, að túlkað er með tvennum
hætti, um hvað samið hafi verið
í Reykjavík nú fyrir skemmstu.
í álitsgerð ráðs Atlantshafs-
bandalagsins frá 3. ágúst s. 1. var
farið sterkum orðum um nauð-
syn hervarna hér á landi fyrir
bandalagið. Því var þar slegið
föstu að fsland hafi „grundvallar-
þýðingu í vörnum þessara landa“
(þ. e. landa innan Atlantshafs-
bandalagsins) og öryggi ríkjanna
væri „alvarlega ógnað“ ef varn-
araðstaða væri ekki hér. Þess
vegna var óskað eftir að varnar-
samningurinn við Bandaríkin
fengi að gilda áfram til trygg-
ingar „styrkleika hinna sameig-
inlegu varna“. Ráðið notar hér
sterk orð og það óskar sannar-
lega ekki eftir neinum gálgafresti
í formi skammvinnrar frestunar
eða að hendur þess verði bundn-
ar meira en áður um að efla hér
varnir eftir því sem það telur
nauðsynlegt. Og þegar litið er á
ummæli utanríkisráðherrans um
ánægju bandalagsfulltrúanna í
París nú, verður ekki annað séð
en að þeir hafi talið, að íslend-
ingar hafi gengið inn á þessi
sjónarmið.
Spurning, sem bíðvir
svars
Svo er annað atriði, sem kallar
á skýringu ráðherrans og er eitt
af því, sem hann raunar ekki
fékkst til að svara á Alþingi á
dögunum. Eftir samningsgerðina
síðustu við Bandaríkin hefur það
komið skýrt í ljós að heimsblöðin
líta svo á, að íslendingar þurfi
ekki lengur að ráðgast við Atlants
hafsbandalagið, áður en þeir segja
varnarsamningnum upp. Þó að
við séum að vísu einráðir um það
hvenær við segjum upp er þó
samráð við bandalagið áður en
slíkt skref er tekið, mikilsverður
þáttur í samstöðu okkar við það.
Því hefur ekki fengizt svarað af
hálfu utanríkisráðherrans, hvort
heimsblöðin hafi rétt fyrir sér í
þessu efni eða ekki. En væri sve
að skyldan til slíks samráðs sé
nú fallin burt, ber þá að skilja
ummæli ráðherrans urr „full-
nægjandi traust“ samstarf íslands
við bandalagið svo, að þeir sætti
sig við að ísland geti gengið fram
hjá því ef um uppsögn er að
ræða? Það er ótrúlegt, þegar litið
er til álitsgerðar bandalagsins,
sem vikið er að hér að ofan. En
fyrr en utanríkisráðherrann fæst
til að svara sjálfsögðum spurn-
ingum um efnislegt innihald sam-
komulagsins við Bandaríkjamenn
fæst ekki afdráttarlaus vitneskja
um hvað sé hið rétta.
Óneitanlegt er að mikið hefur
áunnizt er stjórnarfl. hafa
fallið frá þeirri ákvörðun að gera
landið varnarlaust, en þó það sé
góðra gjalda vert leysir það þó
ekki ráðherrann undan þeirri
skyldu að skýra til fullnustu fyrir
þjóðinni hvert sé raunverulegt
efni þeirra óljósu samninga, sem
gerðir voru í Reykjavík á dögun-
um.
UTAN UR HEIMI
Si/ivir&Llecj óóhammj^eilni l^v
Secýjct LctnclctríóLci ílilith
aóóa:
un t mct
í(-
ejni (epfjríLjctnnu Itcijct uci idé
í
síðustu viku var Ung-
verjalandsmálið enn rætt á
Allsherjarþingi Sameinuðu
þjóðanna. Var þar afgreidd á-
lykturiartillaga nokkurra lýð-
ræðisríkja þar sem kveðið var
svo á um, að samtökin for-
dæmdu brot Rússa á stofnskrá
Sameinuðu þjóðanna vegna í-
hlutunar þeirra í málefni Ung-
verja. í ályktunartillögunni
sagði nánar tiltekið, að Rússar
hefðu með framferði sínu í
hfóÁbaéi
E
r forseti Allsherjar-
þingsins kunngerði orðsend-
inguna, urðu fulltrúar lýðræð-
isríkjanna furðu lostnir, því
að staðhæfingar rússneska
ráðherrans bera ljósan vott um
það hvað ósvífni Rússa er
taumlaus og hvað staðreynda-
fölsun liggur þeim í léttu rúmi.
tnu
um íhlutun í málefni Austur-
Evrópuþjóðanna. Óskamm-
feilni Rússa væri svívirðileg,
sagði Lodge, því að engum
blandaðist hugur um það hver
væri að verki í Ungverjalandi.
Hi
Lin fyrri ályktunartil-
laga um vítur á Rússa var
borin undir atkvæði á fimmtu-
daginn — og var hún sam-
þykkt með 55 atkvæðum gegn
8, en 13 ríki sátu hjá. Einu
ríkin, sem atkvæði greiddu
gegn álykttinartillögunni voru
Rússar og leppríki þeirra. Þau
ríki, sem hjá sátu, voru Júgó-
slavía, Afghanistan, Cambodia,
Egyptaland, Finnland, Ind-
land, Indónesia, Jórdania,
Marokko, Saudi-Arabía, Súd-
an, Sýrland og Yemen.
Me
Svo sem kunnugt er gekk fulltrúi ungversku leppstjórnarinnar á
Allsherjarþinginu af fundi í mótmælaskyni við þá ákvörðun
þingsins, að Ungverjalandsmálin skyldu rædd. Fulltrúar bomm-
únistaríkjanna nefndu það „íhlutun í innanrikismál Ungverjalands“.
Ungverski aðalfullírúinn var Horvath, utanríkisráðherra í stjórn
Kadars, og voru þeir Thor Thors, fulltrúi íslands á þinginu, sessu-
nautar í þingsalnum. Mynd þessi birtist í bandarísku blaði, og
er tekin eftir að Ungverjinn gekk úr salnum. Thor Thors horfir
hugsandi á autt sæti kommúnistans. Þegar Horvath var horfinn
út um dyrnar, stóð bandaríski fulltrúinn upp og sagði, að nú væri
cinum kommúnistaleppnum færra — og það mundi verða mikill
tímasparnaður og flýta störfum þingsins, ef fulltníar hinna rúss-
nesku leppríkjanna færu að dæmi Ungverjans.
Ungverjalandi svipt Ungverja
land frelsi og sjálfstæði og
ungversku þjóðina grundvall-
arréttindum hennar.
E,
I r taka átti tillöguna
til umræðu hinn 11 þ.m., barst
forseta þingsins skriíleg orð-
sending frá rússneska aðstoðar
utanríkisráðherranum Vassili
Kuznetsov. Fór hann þess þar
á leit, að þingið ræddi það,
sem hann kallaði „íhiutun
Bandaríkjanna í málefni al-
þýðulýðveldanna og mold-
vörpustarfsemi þeirra í lönd-
um þessum“. í stuttri greinar-
gerð, sem fylgdi með tilmæl-
um Rússans, sagði, að Banda-
ríkin hefðu gert .sig sek um
fjandsamlegar aðgerðir gagn-
vart Albaniu, Búlgariu, Ung-
verjalandi, Póllandi, Rúmemu,
Tékkóslóvakíu og Rússlandi.
Allar aðgerðir Bandaríkjanna
væru miðaðar að því, að grafa
undan stjórnskipulaginu „sem
þjóðir þessar hafa valið sér af
frjálsum vilja“ — segir í orð-
sendingunni. Skýrskotar rúss-
neski aðstoðarutanríkisráð-
herrann sérstaklega til atburð-
anna í Ungverjalandi — og
kennir Bandaríkjamonnum öll
skakkaföll, sem ungverska
þjóðin hefur orðið fyrir
Bandaríski fulltrúinn á Alls-
herjarþinginu, Henry Cabot
Lodge, vék lítillega að rúss-
nesku orðsendingunni í ræðu
sinni. Var hann stuttorður og
sagði, að staðreyndirnar töluðu
sinu eigin máli, heimurinn
vissi hver hefði gerzt sekur
leginefni ályktunar-
innar var — sem fyrr greinir
vítur á Rússa vegna brots
þeirra á stofnskrá S.Þ. með
hinni vopnuðu íhlutun í mál-
efni Ungverja. Auk þess seg-
ir þar, að augljóst sé, að yfir-
gnæfandi meirihluti ung-
versku þjóðarinnar hafi kraf-
izt þess, að rússneski herinn
færi úr landi þegar í stað. Var
það harmað, að ekkert svar
hefði enn borizt við síðustu
beiðni Sameinuðu þjóðanna
um að fá að senda nefnd til
Ungverjalands til þess að
kynna sér ástandið þar. Enn
einu sinni var skorað á Rússa
að hætta blóðsúthellingum í
landinu og undirbúa þegar í
stað brottflutning rússneska
hersins úr landinu — undir
yfirumsjón Sameinuðu þjóð-
anna. Þess var að lokum
farið á leit við framkvæmda-
stjóra samtakanna, Dag Hamm
arskjöld, að hann beitti öll-
um tiltækum ráðum til þess að
leysa vandamál þetta og koma
ungversku þjóðinni til hjálp-
ar — en allar tilraunir, sem
miðað hafa að því, hafa hing-
að til orðið til einskis.
SamsÖngur Fóstbrœðra
Karlakórinn „Fóstbræður“ hef
ur haldið þrjár söngskemmtanir
í Austurbæjarbíói, á þriðjudag,
rntövikudag og rimmtudag.
Undirritaður hlustaði á kórinn
á miðvikudagskvöldið. Söngur-
inn var hinn prýðilegasti í alla
staði; fágaður og smekklegur.
Söngstjórinn, Ragnar Björns-
son, hefur sem fyrr, lagt mikla
rækt við að æfa kórinn sem bezt,
enda bar árangurinn þess ljósan
vott. Ragnar hefur sýnt það og
sannað, að hann er ágætur söng-
stjóri, kröfuharður og vandlátur,
gæddur miklum músíkgáfum.
Á söngskránni voru lög, sem
flest hafa heyrzt áður sungin af
„Fóstbræðrum", en nutu sín nú
sem ný væru.
Kristinn Hallsson söng þrjú lög
með ágætum undirleik Carls
Billich, en varð síðan að bæta
tveim við, því fagnaðarlátum ætl.
aði ekki að linna. Söngur Krist-
ins var með miklum ágætum.
Hami söng þarna tvö íslenzk lög,
sem ég hefi ekki heyrt áður, „Hjá
lygnri móðu“ eftir Karl Ó. Run-
ólfsson og „Útlaginn" eftir Reyni
Geirs, og vöktu bæði athygli
mína sem ágæt sönglög.
Það yrði of langt mál að lýsa
meðferð einstakra laga hjá kórn.
um, enda var söngurinn mjög
jafn, og sem fyrr segir, hinn prýði
legasti í alla staði. Þó vil ég nefna
túlkunina á „Hirðingjum" Schu-
manns, sem var sú bezta sem ég
hef heyrt hér.
Áheyrendur fylltu salinn og
fögnuðu kórnum, einsöngvaran-
um og stjórnanda ákaft, og varð
kórinn að endurtaka sum lögin
og syngja aukalög. — P. f.