Morgunblaðið - 23.02.1957, Blaðsíða 12
12
MORGVNBLAÐ1Ð
Laugardagur 23. febrúar 1957
Æ
FRA S.U.S.
RITSTJÖRAR: GUÐMUNDUR BENEDIKTSSON OG SVERRIR HERMANNSSON
Valdimar Kristinsson:
Skipulag Reykjavíkur og flugvöllurinn
VOXTUR REYKJAVÍKUR
Þótt ekki séu liðin nema um
hundrað ár, síðan veruleg byggð
tók að myndast í Reykjavík, bera
eldri hlutar bæjarins greinileg-
an vott um lítið eða ekkert skipu-
lag í byrjun. Og síðan hefur það
orðið hlutskipti Reykjavíkur,
eins og flestra annarra borga, að
myndast smám saman, án þess að
nokkru sinni væri framsýni og
fjármagn fyrir hendi, til að gera
stórfelldar áætlanir fram í tim-
ann, ásamt nauðsynlegum byrj-
unarframkvænadum.
Á síðari árum hafa þessi mál
verið tekin öðrum tökum en áð-
ur var. Og vart er hægt að áfell-
ast forráðamenn hinna 2500
Reykvikinga árið 1880, eða þé,
sem réðu fyrir málum hinna
11.600 bæjarbóa árið 1910, þótt
þá renndi ekki grun í, að í árs-
byrjun 1956 yrðu Reykvikingar
orðnir 64.000, og 9.000 bifreiðir
yrðn í bænum.
Gera verður ráð fyrir, að
Reykjavík og Bafnarfjörður hafi
fullkomlega byggzt saman um
næstu aldamót, m. a. með veru-
legri byggð á Álftanesi. Á þessu
svaeði búa nú (1957) nær 80 þús-
undir manna, en yrðu þá vænt-
aniega um 150 þúsundir.
ÞRÖNGT VIBSKIPTAHVERFI
begar um er að ræða almenn
skipulagsmál, þá er minnsta
hugsanleg framsýni að miða við
þær aðstæður, sem skapast er
Reykjavik verður orðin 150.000
manna borg. Einnig þarf að hafa
í huga mun meiri stæltkun
Reykjavikur.
Erfiðasta vandamál, sem skap-
ast við mikinn vöxt borga, eru
þrengslin sem verða í verzlunar-
hverfunum. íbúðahverfi þrengja
að í öllum áttum, og er þá oft
tekið það ráð að „byggja upp í
loftið", en um leið vill skapast
umferðaröngþveiti og margvis-
legir aðrir erfiðleikar.
Ljóst er hvert stefnir í Reykja-
vík. Miðbærinn, sem byggður er
í „kvosinni milli tveggja hæða",
er orðinn allt of lítill, og verður
það áfram, þótt hann eigi eftir
að byggjast upp úr hinni kot-
ungslegu ásýnd sem nú er. Við-
skiptahverfið hefur sprengt sig
út í nærliggjandi hliðargötur.
og þá einkum inneftir Laugavegi.
Leggja þarf grundvöll að nýjum
miðbœ" af stórhug og framsýni
Götumynd i Reykjavík framtíSarinnar?
En hann getur ekki verið aðal- og kunnugt er, byggður af brezka
verzlunargata í stórborg, er fram
líða stundír.
Forráðamenn Reykjavikur
verða fljótlega að fara að á-
kveða um rúmgott svæði fyrir
nýjan „rniðbœ" (og er þá ekki
sérstaklega átt við miðju bæjar-
landsins, sem enginn veit ná-
kvæmlega hver er eða verður),
en í þvi sambandi mun fárra
kosta vöi.
Varla mun nokkur mæla með
stað utan Seltjarnarness, og hef-
ur því helzt verið rætt um svæði
milli Suðurlandsbrautar og
Miklubrautar. Ekki er það þó í
góðum tengslum við „gamla mið-
bæinn“, og mun varla reynast
nógu rúmgott í framtíðinni. Er
þá aðeins einn staður enn fyrir
hendi, en það er flugvallarsvæð-
ið, sem hefur upp á marga góða
kosti að bjóða í þessa sambandi.
Áður en þetta verður rætt frek-
ar, mun vikið að ýmsu varðandi
ReykjavíkurflugvölL
n.
FLUGVÖLLURINN
Reykjavíkurflugvöllur, fyrsti
flugvöllur hér & landi, var, eins
hemum á styrjaldarárunum.
Bæjaryfirvöldin munu eindregið
hafa mótmælt byggingu hemað-
arflugvallar á þessum stað, en
það kom fyrir ekki
Eftir styrjöldina var flugvöll-
urinn afhentur íslendingum.
Komu þá strax fram raddir um,
að leggja bæri flugvöllinn nið-
ur, vegna hættunnar sem af hon-
um stafaði og þess mikla land-
rýmis, sem fcann tæki nálægt
hjarta bæjarins. Þessu var harð-
lega mótmælt af fyrirsvarsmönn-
um flugmála. Og óneitanlega
hafa spár þeirra rætzt um það,
hve flugvöllurinn myndi verða
mikil lyftistöng íslenzkum flug-
samgöngum.
Á hinn bóginn er það stað-
reynd, að með ári hverju auk-
ast erfiðleikamir við að hafa
Reyk j avikurfl ug völl þar sem
hann er. Flugvallarsvæðið er á
þriðja hundrað ha. að stærð, eða
aðeins litlu minna en Reykja-
vík innan Hringbrautar; en miss-
ir svo stórs svæðis, á bezta stað
fyrir byggingar, verður áþreifan-
legri, þegar byggðin teygir sig
frá Valhúsahæð og inn að Elliða-
ám.
í>ar að auki takmarkar flug-
völlurinn byggingar langt út íyr-
ir hið eiginlega athafnasvæði sitt.
Er þetta eitt af mörgu, sem
hindrar eðlilega uppbyggingu
miðbæjarins. Hefur flugmála-
stjóri t. d. farið fram á, að ekki
verði byggt hærra en 20 m yfir
Vonarstræti við enda Tjaraar-
innar — eða 4—5 hæða hús. Er
þó búið að samþykkja að reisa
ráðhús á þessum stað!
Einnig er nú talið nauðsynlegt,
vegna öryggis flugsins, að lækka
suma ljósastaura, sem staðið
hafa við Hringbrautina í nokk-
ur ár, niður í 3 metra. Geta
menn af þessu séð, í hvert óefni
er komið, ef flugvöllurinn kem-
ur í veg fyrir að hafðir séu venju
legir ljósastaurar við sumar göt-
ur borgarinnar. Og virðist þetta
einnig benda til, í hverja hættu
lííi borgaranna er stefnt með
flugvellinum, þótt segja megi að
furðuvel hafi blessazt til þessa.
SKIPTAR SKOÐANIR
Allmikið hefur verið rætt um
framtið flugvallarins að undan-
förnu, og hefur Bæjarráð
Reykjavíkur skipað nefnd, er
leggj a skal fram álitsgerð um
málið. Sumir vilja leggja niður
flugvöllinn sem fyrst, án þess
að nokkuð komi í staðinn ann-
að en flutningur flugfélaganna
til Keflavíkur Þetta mun ekki
koma til greina sem stendur, sázt
eins og Keflavíkurveginum er nú
háttað.
Aðrir vilja halda flugvellinum
um ófýrirsjáanlega framtíð og
jafnframt byggja nýja flugbraut
yfir tveggja km. langa. Getur
það varla talizt framsýni, að vilja
leggja í svo mikla fjárfestingu
við flugvöllinn, sem vegna þarfa
Reykjavikur hlýtur að verða
lagður niður í síðasta lagi fyrir
lok þessarar aldar, og sennilega
miklu fyrr.
Millivegurinn mun heppileg-
astur í þessu máli. Reykjavíkur-
flugvöll ætti að nota enn um
alllangt skeið, og gera sem fyrst
á honum nauðsynlegar endur-
bætur. En strax þyrfti að tryggja
landsvæði undir nýjan flugvöll,
sem yrði notaður fyrir innan-
landsflug í framtiðinni.
Eftir að steyptur vegur hefur
verið lagður til Keflavíkur, verð-
ur ekki nema 40 mín. þægilegur
akstur þangað frá Reykjavík og
myndi það óvíða þykja löng leið
út á millilandaflugvölL Og breyt-
ir hér engu um staðsetning
Tempelhof-flugvallar í Berlín,
sem flugmönnum er svo tamt að
minnast á.
Allmikið er gert úr því, að
flugskilyrði séu mun betri i
Reykjavík en í Keflavík. Þar
sem sama flugspá mun yfirleitt
gefin fyrir Reykjavikur- og
Keflavikurflugvöll, munu það
varla margir dagar á ári, sem
sá fyrmefndi er opinn en hinn
lokaður.
BYGGING FLUGVALLAR
Þótt Keflavíkurflugvöllur virð-
ist geta orðið hinn ákjósanleg-
astj fyrir millilandaflugið, verð-
ur Reykjavfk að hafa einhvem
flugvöll nær vegna innanlands-
flugsins. Standa vonir til að
hann þyrfti ekki að vera mjög
stór, þar sem nota mætti flug-
vélar, sem ekki þurfa langar
brautir til flugtaks; og aldrei
stærri, en stærsti annar flugvöll-
ur á landinu, sem notaður yrði
vegna innanlandsflugsins.
Það sýnist algjör óþarfi, að nýr
Reykjavikurflugvöllur hefði
nema tvær flugbrautir.. Enda er
ein af þremur núverandi flug-
brautum langminnzt notuð, og í
neyðartilfellum mætti alltaf
fljúga til Keflavikur.
Vegna byggðar Reykjavikur
væri nýr flugvöllur sjálfsagt bezt
kominn í hrauninu fyrir sunnan
Hafnarfjörð nálægt Krýsuvíkur-
veginum. Annars hefur verið
sagt, að heppilegasti staðurinn
væri á Álftanesi. Álftanes má
helzt ekki skerða mikið, þvi þar
munu verða dýrmætar bygging-
arlóðir áður en varir. HeppUegt
væri, ef nota mætti Bessastaða-
nesið, og er sú hugmynd sýnd
á meðfylgjandi teikningu.
Margoft hefur verið rætt um
nauðsyn þess að byggja nýjá
flugstöðvarbyggingu, fyrir skrif-
stofur flugumferðarstjómar, flug
málastjóra og flugfélaganna, á-
samt farþegaafgreiðslu, veitinga-
sal og öðru því, sem viðkemur
fluginu. Sú ágæta tillaga hefur
komið fram, að í sömu byggingu
verði umferðarmiðstöð fyrir
langferðabifreiðir og strætis-
vagnastöð. Staðsetning hefur
verið hugsuð í Aldamótagörðun-
um, suðvestur af Kennaraskól-
anum. Er það hin mesta nauð-
syn samgöngumálum Reykja-
víkur, að úr þessum framkvæmd-
um verði sem fyrst. Nýlega kom
fram tillaga frá flugmálastjóm,
um að reisa „flugtum" á næst-
unni. Bendir þetta til vantrúar
á, að úr hinum meiri fram-
kvæmdum geti orðið í bráð.
Annað nauðsynjamál er bygg-
ing fullkomins flugskýlis, og hið
þriðja, að sett verði nýtt slitlag
á flugbrautimar.
Þessar framkvæmdir myndu
fyllilega samrýmast þeim tillög-
um, sem hér verða að lokum
settar fram um framtið flugvall-
arins.
HI.
NÝR „MIDBÆB"
Eins og sagt var í I. kafla
hér að framan, mun flugvallar-
svæðið heppilegasti staður fyrir
helzta viðskiptahverfi Reykja.
víkur í framtíðinni. Það er stórt,
vel staðsett og getur verið í mjög
góðum tengslum við „gamla
miðbæinn".
Yrði svæði þetta skipulagt af
stórhug, gæti Reykjavík fengið
á sig þá mynd, sem margar stór-
borgir mættu öfunda hana af.
Gæti þá svo farið, að flugvöll-
urinn hefði ekki aðeins orðið
lyftistöng islenzkum flugmálum
á sínum tíma, heldur einnig
framsýnu og stórhuga skipulagi
í höfuðborg landsins.
Flugbrautimar ætti að mjókka
nokkuð og nota þær siðan sem
breiðgötur. (Mætti ofalaust finna
góða lausn á því máli). Tíl þessa
er staðsetning þeirra hin ákjós-
anlegasta. Ein brautin (breið-
gatan) myndi framlengd í Mikla-
torg og hinum megin í bogagötu,
sem yrði framhald af Ægissiðu
meðfram Skerjafirði og Fossvogi.
Ónnur yrði framlengd í áttina að
„gamla miðbænum" og ráðhús-
inu við Tjömina. — Yrði það
sennilega aðalgata bwgarinnar.
Framhald þeirrar þriðju myndi
látin liggja í boga rneð Öskju-
hlíð, en mynda torg hinum meg-
in ásamt Suðurgötu og Ægissíðu
nálægt Þormóðsstöðum.
Siðar meir mætti hugsa sér að
byggð yrði brú frá þessu torgi
um Hólma að Eyri 4 ÁlftanesL
Myrvdi slik brú mikilvæg vegna
hugsanlegs flugvallar, en þó enn
mikilvægari fyrir tugþúsundir
Reykvikinga, sem gera veröur