Morgunblaðið - 06.03.1957, Blaðsíða 8

8
MORGVNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 6. marz 1957
WfutstfrfðMfr
Útg.: H.f. Arvakur, Reykjavík
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónssun.
Aðalritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Einar Ásmundsson.
Lesbók: Ami Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritsijórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 30.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 1.50 eintakið.
Verzlunarmálin
í höndum kommúnista
AÐ er stefna Framsóknar-
floliksins að létta hömlum
af verzluninni. Frjáls verzlun er
almenningi hagstæðust, því að þá
geta samvinnufélögin óhindrað
útvegað mönnum vörur við sann-
virði og opinbert eftirlit með
verðlagi er þá óþarft.“
Þessi orð gat að líta í „Tím-
anum“ fyrir ekki löngu síðan en
þá vom Framsóknarmenn aðilar
að ríkisstjóm, sem haft hafði
forgöngu um að losa um höftin
og bæta verzlunarhætti í land-
inu. f>að tókst líka á tiltölulega
skömmum tíma að afnema vöru-
skortinn og safna nokkrum
birgðum í landinu. Hinn svo-
nefndi „svarti markaður" og bið-
raðirnar alræmdu duttu úr sög-
unni. Samkeppni hófst um verð-
lag milli einstaklinga og fyrir-
tækja innbyrðis. Auk þess var
svo það „öryggi almennings", sem
„Tíminn" talar oft um og fólst
í því að „samvinnufélögin gætu
óhindrað útvegað mönnum vörur
við sannvirði“ og þannig haft
aðhald um verðlag í landinu —
gert „opinbert eftirlit með verð-
lagi óþarft“ eins og Tíminn orð-
aði það.
Þróunin eftir afléttingu
haftanna.
Þróunin varð sú að verðlag í
landina myndaðist á eðlilegan
hátt af því að vöruframboð var
nóg og samkeppni milli fyrir-
tækja innbyrðis um vöruúrval og
vöruverð. Dreifingarkostnaður á
vörum var í samræmi við annan
tilkostnað í landinu og vegna
samkeppninnar urðu allir verzl-
unaraðilar að kappkosta að halda
honum niðri svo sem frekast var
unnt. Það varð líka svo að verð-
lag var, þegar á . heildina var
litið, yfirleitt hið sama hjá ein-
staklingsverzlunum og sam-
vinnuverzlunum. Úsöluverðið í
búðunum var mjög líkt og þó
verð tiltekinna vara gæti, af ein-
um og öðrum ástæðum, verið
eitthvað mismunandi hjá einstök-
um verzlunum, skipti sá munur
sjaldnast verulegu máii og
breytti engu um heildarmynd
Tvær ástæður
Þegar lögin um útflutnings-
sjóð voru samþykkt var fyrirsjá-
anlegt að vörur mundu hækka
stórkostlega. Verðlagsmólin eru í
höndum kommúnista og gripu
þeir nú til þess ráðs að setja
reglur um verðlagningu, sem
ekki eru í neinu samræmi við
kostnað við innkaup og dreifingu
vara í landinu. Þessar reglur eru
svo fjarstæðukenndar að þær
hljóta að hafa í för með sér
minna vöruúrval, eyðingu birgða
og versnandi verzlunarþjónustu
við almenning. Þessar reglur
settu kommúnistar með Hermann
Jónasson að bakhjarli og gilti
þá einu þótt kaupfólögin teldu,
að hér væri gengið miklu lengra
en fært væri og starfsemi þeirra
teflt í tvísýnu. Það hefði mátt
búast við að álit kaupfélaganna
í þessu efni hefði fengið meiri
hljómgrunn í Xnnflutningsnefnd
en raun varð á, en að svo varð
ekki, kom af tvennu: í fyrsta lagi
var það pólitísk nauðsyn fyrir
ríkisstjórnina að komast fram
hjá fyrirsjáanlegum afleiðingum
álaganna nýju og í öðru lagi var
svo um beina ofsóknarherferð að
ræða gegn einstaklingsverzlun-
um og þá ekki hirt um, í hita
bardagans, þó kaupfélögin yrðu
einnig fyrir barðinu á hinum
nýju ráðstöfunum. Hitt er svo
aftur fullljóst að hvorki kaup-
menn né kaupfélög geta staðið
undir því að halda uppi þeirri
verzlunarstarfsemi, sem þjóðar-
búskapurinn þarfnast, ef þessir
aðilar fá ekki það sem til þarf
að standa undir nauðsyntegum
kostnaði við vörudreifingu. Verzl
unin hlýtur að dragast saman.
Nú er það hins vegar svo að
nýju álögurnar eru byggðar á
því að gjaldeyrissala og inn-
flutningur séu svipuð í ár og í
fyrra. Það er því ljóst að sú
aðferð að taka ekki tillit til raun
verulegs rekstrarkostnaðar verzl-
ana, hlýtur að leiða af sér að
verzlunin lamist en þá fá ríkis-
sjóður og útflutningssjóður
heldur ekki það, sem ríkisstjórn-
in gerði ráð fyrir og taldi nauð-
synlegt. Það er því glöggt að um
leið og ríkisstjórnin stefnir verzl-
unarstarfseminni í landinu í tví-
sýnu, svo ekki sé meira sagt,
kippir hún grundvellinum undan
þeirri lagasetningu, sem hún
hefur haldið fram að ætti að
vera til að bjarga framleiðslu
atvinnuvegunum og hvort er þá
nokkuð, sem vinnst?
— um Churchill, Alec Guinnes,
sálmana og spilavítið
E inhverju sinni, fyrir
mörgum árum, spurði blaðamað-
ur einn Winston Churchill að
því, hvers vegna hann væri allt-
af með vindil, þegar hann kæmi
Churchill
er haettur að reykja, en . . .
opinberlega fram. „Nú, það er
einmitt það, sem fólkið bíður
eftir“ — svaraði Churchill.
En nú sjáum við það í erlend-
um blöðum, að læknar gamla
stjórnmálaforingjans hafa bann-
að honyím aRar reykingar vegna
hrakandi heilsu. Ekki mun
Churchill hafa géngið neitt sér-
lega erfiðlega að hætta reyking-
unum, en vindlana hefur hann
ekki lagt á hilluna. Enn eigum
við sennilega eftir að sjá myndir
af „gamla manninum“ með vind-
ilinn, sem hann tyggur nú í stað
þess að reykja hann.
Ambassador V-Þjóð-
-verja í Moskvu, dr. Haas, er
sagður geta brugðið á leik, þegar
viðeigandi er. Eftirfarandi saga
er höfð eftir honum úr sam-
kvæmi einu, er hann tók þátt í
á dögunum.
Ég gekk hér um daginn inn
í Intourist-veitingahúsið í
Moskvu, til snæðings. Við
næsta borð sátu tveir Frakkar
úr sendiráði þeirra í borginni.
Skyndilega hrópaði annar
þeirra til þjóns-ns:
„Ein af þess.im bollum er
svo hörð, að hnífurinn vinnur
ekki einu sinni á henni . . . .“
„Þetta stendur heima, herra
minn“ — svaraði þjóninni, „en
þér skuluð bara borða hinar.
Þessi — er nefnilega hljóð-
neminn“.
S agt er, að Churchill,
sem nýlega var á ferð í Suður-
Frakklandi —- og'hafði þá m.a.
viðkomu í Monaco, hafi hitt föð-
ur Tucker, prest Monacofurstans,
að máli. Spurði Churchill prest-
inn m.a. að því, hvers vegna
sálmar nr. 1—36 í sálma-
bók Monaco-kirkjunnar væru
aldrei sungnir við messur í fursta
dæminu. Og faðir Tucker afhjúp-
aði leyndardóminn:
Brezki kvikmyndaleikarinn
Alec Guinnes (sá, sem hefur leik-
ið í tveim myndum hér að und-
anförnu: „Konumorðingjarnir"
og ,,Leynilögreglupresturinn“)
hlýddi eitt sinn messu í dóm-
kirkjunni í Monaco — og bar
síðasti sálmurinn, sem sunginn
var, númerið 32 í sálmabókinni.
Spilavíti var ekki langt undan,
og Alec Guinnes hélt beina leið
þangað, er guðsþjónustunni var
lokið, og lagði mikið fé í „gæfu-
hjólið“ — á nr. 32. Vann hann
14.000 sterlingspund á þessu
númeri.
Og fiskisagan flaug. Næstu
sunnudaga safnaðist svo mikill
mannfjöldi að kirkjunni, er
komið var að guðsþjónustu, að
aðeins lítíil hluti fjöldans
komst inn í kirkjuna. Horfði
þetta til svo mikilla vand-
ræða, að ákveðið var, að við
guðsþjónustur skyldu ekki
sungnir sálmar 1—36, en núm
erin á „hamingjuhjólinu“ eru
einmitt 36.
★
Lengsta kvæði, sem ort hefir
verið (a.m.k. á síðari árum),
orti enska skáldið Edward
Boucher, og var átta ár að.
birtist sem framhaldssaga i
vikublaðinu „Harbor Week-
ly“ — og tók birting hennar
41 ár.
-fc Bandaríkjamaðurinn Samuel
Duke hefur samið lengsta
kórverk, sem nokkru sinni
hefur verið skrifað. Það
tók hann tólf ár. Flutning
verksins áttu að annast 5000
söngvarar og 2000 hljóðfæra
leikarar. Hingað til hafa
ekki verið nein tök á að
flytja verkið, eins og upp-
haflega var áætlað — og er
tónskáldið, ásamt fámennri
hljómsveit og kór, að vinna
að því að leika kórverkið
inn á hljómplötu. Mun ætl-
unin að leika það svo oft inn
á plötuna, að á endanum
hlýði menn á 5000 söngvara
og 2000 hljóðfæraleikara.
m helgina hófust
reglubundnar flugferðir með
þyrilvængjum milli Parísar og
Briissell. Það er flugfélagið
SABENA, sem annast þessar
samgöngur, en París, er 13. stór-
borgin, sem SABENA tekur inn
í „þyrilvængjunetið“.
Flugvélarnar, sem notaðar eru,
eru af gerðinni Sikorsky S-58, og
geta þær flutt 12 farþega. Fljúga
þær með 175 km hraða á klukku-
stund, og ferðin milli Parísar og
Brussell mun taka 1 klst. 45 mín.
Enda þótt þetta sé nokkuð lengri
flugtími en algengt er með hin-
um venjulegu farþegaflugvélum
— þá er heildartíminn, sem fer
í ferðina milli miðhluta borg-
anna, mun styttri. Þyrilvængj-
Sikorsky S-58 tekur 12 farþega.
Heitir það „Síðustu orð
móðir“ — og er 200 vísur.
Lengsta skáldsaga í heimi er
sögð „Játning húsmóðurinn-
ar“, eftir hið nýlátna skáld,
Adele Garison. Saga þessi
urnar hafa nefnilega athafna-
svæði í miðhluta borganna — og
með því að fljúga með þeim
kemst fólk hjá akstri til og frá
flugvöllum, sem oft eru æði langt
utan við borgirnar.

Keyptu heimili J. P. Jacobsen íyrir kr. 3.300

verðlagsins.
Það kom skýrt í ljós að kaup-
félögin komust ekki af með
minni dreifingarkostnað en kaup
menn. Ef svo hefði verið, hefði
útsöluverð vara hjá kaupfélög-
unum hlotið að vera yfirleitt
lægra en hjá kaupmönnum, en
svo var ekki. Þetta sást bezt hjá
KRON í Reykjavík, sem er ein
stærsta verzlun bæjarins. Þar
var vöruverð sízt lægra en hjá
kaupmönnum og það sást ljós-
lega á reikningum félagsins, sem
birtir voru á prenti, að kaupfé-
lagið komst ekki af með minni
tilkostnað við vörudreifingu en
aðrir.
Við sögðwm frá því hér í blað
inu ekki alls fyrir löngu, að múr
ari nokkur hefði keypt fæðing-
arheimili danska skáldsins J. P
Jacobsens í Thisted og hygðist
rífa húsið og græða á lóðinni, ef
við nymum rétt. Almenningur
reiddist þessu mjög og krafðisí
þess, að bærinn keypti húsið, áð-
ur en það yrði rifið. Forráða-
menn bæjarins tvístigu lengi, áð-
ur en þeir tóku ákvörðun sína,
enda var húsið dýrt, því að það
er mjög illa farið og hið hrör-
legasta. Er álitið, að það muni
kosta um 30 þús. d. kr. að lag-
færa það.
Síðasta daginn sem bærinn
hafði luísið á hendi, var ákveð-
ið að taka tilboði múrarans. Var
húsið svo keypt fyrir 3.300 krón-
ur, og mun vera almenn ánægja
með karup þessi í fæðingarbæ
skáldsins.
Jacobsen er einhver mesti skáld
snillingur sem Danir hafa átt og
hafði mikil áhrif á stíl og hugs
un yngri skálda. Sumir segja, að
J. P. Jacobsen sé meðal 10 beztu
skáldsafnahöfunda sem uppi
hafa verið. En svo er margt sinn
ið sem skinnið, ef út í það fer.
Nixon varaforseti
Bandaríkjanna
i Afríkuför
MAROKKO, 2. marz: — Nixon,
varaforseti Bandaríkjanna, hóf í
dag Afríkuför sína. Fyrsta landið,
sem hann heimsækir, er Marokko
— og tók Ben Youssef á móti
honum, er flugvél hans lenti í
Rabat í dag. Ræða þeir saman um
málefni N-Afríku,