Morgunblaðið - 06.03.1957, Blaðsíða 9

Miðvikudagur 6. marz 1957
MOKGVTSBLAnin
9
Sr. Gísli Brynjólfsson
Eftirleit á þorranum
Á snjóhíl um Síðumannaafrétt
Þctta eru bílstjórarnir, sem stjórnuðu snjóbílnum.
SÍÐUMENN hafa þótzt sann-
færðir um það í vetur, að
enn væri fé á afréttum þrátt
fyrir sæmilegar heimtur í haust.
Nokkru eftir nýjár fóru tveir
menn inn á afrétt til aS svip-
ast eftir kindum. Sú leit bar ekki
árangur. Samt komust þeir á
kindaför, sem sýndu að þarna
innfrá var ekki með öllu fjár-
laust, þótt komið væri fram
undir Þorra. — Höfðu menn því
hug á að grennslast nánar eftir
þessu, ef tíðarfar og tækifæri
leyfðu. — Sárt var að vita af
fénu í bjargarleysi vetrarins og
geta ekki hjálpað.
AFRÉTTURINN
Um Síðumannaafrétt innan-
verðan liggur hraunfláki mik-
ill, austan frá Lakagígum vestur
að Skaftá. Hraun þetta er hluti
af Skaftáreldahrauni hinu mikla,
er rann 1783. Það er úfið, óslétt
og illt yfirferðar. Inn af þessu
hrauni liggja mikil og grösug
heiðarlönd og sléttlendir mýra-
flákar. Þegar þeir fara undir
snjó og gadd, dregur féð sig í
hraunið. Þar eru helzt einhverjir
hagar og þar er skjólgott í hrak-
viðrum vetrarins. — Nq^kuð aust
farið sínum kunnáttuhöndum um
dynomóinn nokkra stund er allt
í lagi. Við höldum aftur af ttað.
Skömmu eftir miðnætti erum við
komnir inn í Blágil.
NÓTT í BLÁGILJUM
Skyldi kofinn vera í kafi. Nei,
ekki aldeilis! Þótt skeflt hafi að
honum er autt við dyrnar. Við
þurfum ekki að hreyfa skóflu til
að komast inn. En heldur er
kuldalegt aðkomu. Loftið loðið
af hrími, snjóföl á gólfinu. Við
fáum okkur bita, hitum kaffi og
skríðum í svefnpokana. Sumir
sofna strax, aðrir gera ekki
nema rétt að blunda lítils háttar.
Kl. 6 fara menn að hreyfa sig.
Það er hellt upp á könnuna, mat>
azt og skeggrætt um hvernig
haga skuli leitinni. Það er af-
ráðið að fjórir skuli fara vestur
hraunið og út á Landbrotsafrétt,
hinir tveir ætla að leita mið-
svæðis og fara í snjóbílnum aust-
ur á Buga fyrir sunnan Blæng,
Nokkru fyrir birtu leggja fjór-
menningarnir af stað. Þeh’
hverfa út í hraunið í fölri tungls-
birtunni þennan bitra þorra-
morgun. Við óskum þeim góðrar
ferðar. Skyldu þeir verða bún-
eigendur þessara spora — tvö
lítil, hvít lömb, gimbur og hrút-
ur. Ósköp eru þau létt og rýr.
Þau hafa misst af mæðrum sín-
um í haust; ein hafa þau orðið
að berjast fyrir tilverunni í
myrkrum skammdegisins og hrak
viðrunum í vetur. Hvernig áttu
þau að rata til byggða? Þau
vita ekki að nein byggð er til.
Mikið eru þau mæðuleg. Það
sér á dökkan díl, nema hvað ein-
staka steinn stendur upp úr á
hæstu skerjunum. Hér gæti engin
skepna lifað. Sólin ' er komin
hátt á loft og laugar hvíta kalda
fannbreiðuna í gullnum geislum
sínum. Héðan er dýrlegt útsýni.
Við sjáum austur á Vatnajökul
og vestur á Mýrdalsjökul og ótal
fjöll til allra átta. Þau eru öil
klædd í hvítan serk mjallarinn-
ar. Brattar skriður í austurhlíð-
um Leiðólfsfells skera sig einar
úr. En við erum ekki komnir
hingað til að dást að útsýninu,
heldur til að leita að fé. Nú er
ekki til setunnar boðið. Við
stígum á bílinn og höldum í
vesturátt og það er skyggnzt
um þar sem líklegast er að kind-
ur haldi sig — meðfram Hellisá,
í Ámundabotnum o. ,v. Þar er
ekkert líf að sjá utan ein rjúpa,
sem hnípir á blásnu barði þar
sem grynnztur er snjórinn.
FLEIRA FÉ FINNST
Æynd þessi sýnir Leiðólfsfell. Leiðólfur kappi bjó ið Á, en annað bú átti hann undir Leiðólfsfelli.
Ljósmyndirnar tók G. Br.
arlega í hraunjaðrinum er leit-
armannakofi. Þar heitir í Blá-
giljum.
FERÐIN HAFIN
Þegar snjóbíllinn kom hingað
austur í póstferð um miðjan
febrúar, gripu Síðumenn tæki-
færið og fengu hann til að flytia
sig inn á afrétt. Réðust sex leit-
armenn í förina og auk þess
tveir bílstjórar. Ætlunin var að
halda inn í Blágil, leggja sig þar
um nóttina og leita svo í hraun-
inu og víðar næsta dag, eftir því
sem veður og færi gæfist. Lagt
var upp í ferðina kl. 7 að kvöldi
miðvikudaginn í þriðju viku
þorra.
FERÐIN INN EFTIR
ir að finna fé í kvöld, þegar við-
hittum þá aítur vestur undir
Leiðólfsfelli?
TVÖ LÖMB KOMA í
LEITIRNAR
Nú yfirgefum við kofann og
höldum vestur með hraunbrún-
inni í snjóbílnum. Það er farið
að birta. Tunglið er að hverfa
bak við Sveinstind, en dagur að
renna upp á austurloftið. Feg-
urðin er dásamleg hér inni í
öræfakyrrðinni. Leitarmenn stíga
út úr bílnum og fara að svipast
um eftir kindum. Von bráðar
koma þeir á för. Þarna eru nokls-
ur lítil spor í fanndragi undir
stórum steini. Ótvírætt merki
um líf í þessari hvítu, þöglu
auðn. Eftir skamma leit finnast
er eins og lífsþreyta margra ára
speglist í barnslegum svip
þeirra. Við gefum þeim hey.
Þau draga nokkur strá en hætta
svo að éta. Það hefur enginn
verið til að kenna þeim átið
hérna inni á öræfunum!
EKIÐ UM ÖRÆFIN
Nú fara leitarmenn aftur út
í hraunið. Við fylgjumst með
þeim í snjóbílnum. En þeir finna
ekki fleira fé. Samt kann það
að vera þarna. Það er ekki auð-
velt áð leita af sér allan grun
í hrauninu. Þeir koma til okk-
ar í bílinn og við ökum í austur-
átt, austur með Galta og Varm-
árfelli, austur á Buga fyrir sunn-
an Blæng. Þarna er allt ein sam-
felld hjarnbreiða svo að hvergi
Enn á ný halda leitarmenn-
irnir tveir út á hraunið. Við
ökum fram yfir Hellisá og út
með henni norðan við Geirlands-
hraun. Við ætlum að skyggnast
um eftir félögunum fjórum, sem
fóru úr kofanum um morgun-
inn. — Við höfum ekki lengi
farið, er við sjáum mann
á vakki í hraunbrúninni hand-
an árinnar. Þetta er einn fjór-
menninganna. Hann kemur með
þær fréttir, að þeir hafi fundið
fimm kindur, þrjár ær og tvö
lömb. Annað þeirra var svo að
framkomið að því varð strax að
lóga. Það var ómarkaður hrút-
ur. Við hjólpumst að því að
handsama féð. Ærnar eru furðu
sprækar eftir hagleysið og harð-
indin. Hinir þrír, sem lengra fóru
Framh. á bls. 15.
Veðri var svo farið að norðan-
kæla var á og heiðríkja, tungl
í fyllingu og bjart sem um dag
væri, hjarn yfir öllu. Ákjósan-
legra ferðaveður var ekki hægt
að hugsa sér.
Við fórum yfir Skaftá á brúnni
hjá Heiði. Þegar nokkuð inn í
heiðarnar kom, voru hjólin tek-
in undan bílnum og skíðin sett
í staðinn, enda fór nú snjórinn
vaxandi eftir því sem innar
dró. Við fórum upp Helgastaða-
fjall og inn Hurðarbök. Þar eru
djúp gil og brekkur erfiðar enda
þótt snjórinn sé mikill og hvergi
mjög laus. í íunglsbirtunni er
hægt að velja beztu leiðina, svo
að ferðin sækist vel. Aðeins á
einum stað þarf mannskapurinn
að fara úr bílnum og ganga. Inn
undir hrauninu er á, sem heitir
Hellisá. Stundum er hún erfið
yfirferðar, t. d. í vatnavöxtum
á haustin. Nú er hún engin far-
artálmi. Við verðum tæplega
varir við hana. Allt er á kafi i
fönn. En hér verður önnur töf,
„Dynamorinn*1 í bílnum hættir
að vinna! Það er ekki gott. En
þetta fer betur en á horfist í i
bili. Eftir að bílstjórarnir hafa
staksteTmár
í stríði við framleic-
endur.
Það er nú komiS í ljós, að öll
samtök framleiðenda sjávaraf-
urða mæla gegn samþykkt frv.
þess, sem annar kommúnistaráð-
herrann flytur um sölu og útflutn
ing sjávarafurða. Aöeins komm-
únistar í stjórn ASÍ mæla með
samþykkt þess.
Allur almenningur gerir sér
það áreiðanlega ljóst, að samtök
framleiðenda vita hetur, hvað
hentar hagsmunum þeirra og
þjóðarheildarinnar en komrnún-
istaráðherrann, sem flytur um-
rætt frumvarp. Fyrir honum Vak-
ir fyrst og fremst málamynda-
löggjöf vegna margra ára full-
yrðinga kommúnista og Tíma-
manna um misfellur í útflutn-
ingsverzluninni. Ráðherrann og
Tíminn eiga erfitt með að kyngja
þessum stóryrðum. Þess vegna
rýkur tætingsliðið upp og flytnr
sýndrafrv., sem framleiðendur
mótmæla einum rómi, hvar sem
þeir standa í flokki, hvort sem
þeir eru Sjálfstæðismenn, Fram-
sóknarmenn, kratar eða jafnvel
kommúnistar. Framleiðendurnir
vilja tryggja hagsmuni sjávarút-
vegsins og þjóðarheildarinnar.
Kommúnistaráðherrann vill
koma fram pólitísku metnaðar-
máli sínu. Til þess að knýja það
fram scgir hann samtökum fram-
leiðenda stríð á hendur. f því
stríði styður hann enginn nema
allra þrengsta og ofstækisfyllsta
Tímaklíkan. Verði honum að
góðu.
Hvar eru hugsjónir
Alþýðuflokksins?
Tveir rosknir Alþýðufjokks-
menn hittust fyrir skömmu á
gangi niður við Reykjavíkurhöfn.
Tóku þeir tal saman um ástand
og horfur í íslenzkum stjórnmál-
um.
„Mér finnst ánægjulegt að
flokkurinn okkar skuli á ný kom-
inn til valda,“ sagði annar þeirra.
„En eitt finnst mér þó á skorta“,
hélt hann áfram. „Hina hugsjóna
legu undirstöðu í starfi og bar-
áttu leiðtoga okkar virðist vanta.
Gylfi er ekfci ósnyrtilegur maður.
En hann þekkir of lítið til lífs og
baráttu alþýðunnar. Hann er allt-
af önnum kafinn við að skipa í
nefndir og embætti, þar er allur
hans áhugi. Guðmund f. þekkir
enginn verkamaður“.
„Já,“ sagði hinn Alþýðuflokks-
maðurinn. „Það er vissulega mik-
ið til í þessu. Við megum passa
okkur á því, að ekki fari fyrir
okkur eins og á tímabilinu 1934
til 1937 þegar bitlingapólitíkin
lamaði flokkinn um langt skeið
og klauf hann síðan til mikils
ávinnings fyrir kommúnista“.
Verðum að vara okkur
á Hermanni.
„En við verðum líka að vara
okkur á öðru. Það er samneytið
við Hermann. Þú manst, hvaða
áhrif það hafði í gamla daga.
Verkalýðurinn treystir honum
ekki, nema þá einstaka kommún-
isti, sem er þakklátur honum fyr-
ir að hafa tekið flokk sinn með
í stjórn. Framsókn er verst liðni
stjórnmálaflokkurinn hér í
Reykjavík. Við í verkalýðsflokk-
unum megum vara okkur alvar-
lega á samvinnu við hana til
lengdar.“
Þetta sögðu þessir tveir AI-
þýðuflokksmenn við höfnina. Á-
byssjur þeirra eru vissulega ekki
óeðlilegar. En þær eru þeirra
mál.