Morgunblaðið - 05.04.1957, Qupperneq 12

12
MORGVflBLAÐIÐ
Föstudagur 5. aprfl 1957
— Ræða Þorvaldar Garðars
Framh. af bls. 9
ta ársloka 1956. Var fjármagn
til kerfisins tryggt með sérstöku
aamkomulagið við Landsbankann
og var sá samningur úr gildi
í árslok. Áður en þessi tími var
útrunninn, var hin mesta nauð-
syn, að fyrir lægju áætlanir um
fjárútveganir fyrir árið 1957 svo
snemma, að útlán ársins gætu
hafizt strax í ársbyrjun til þess
meðal annars að stuðla að því,
að fokheldar íbúðir hefðu getað
orðið sem mest fullgerðar nú í
vetur og komizt sem fyrst í notk-
un. í>ess vegna lögðum við Ragn-
ar Lárusson til í Húsnæðismála-
stjórn í nóvember s.l. að þessi
háttur yrði hafður á vinnubrögð-
unum. En stjórnarliðið í Húsnæð-
ismálastjórn felldi þessar tillög-
ur okkar, svo og aðrar um að-
gerðir í lánamálunum.
MÁLATILBÚNABUR
EÍKISSTJÓRNAE.INNAR
í stað athafna og úrræða til
þess að leysa vandann eins og
fullkomlega var hægt að gera
með því að halda áfram í horf-
inu, svo sem stefndi í tíð fyrr-
verandi ríkisstjórnar, hafa nú-
verandi stjórnarflokkar lagt á-
herzlu á að rangtúlka hið raun-
verulega ástand málanna. Hefur
það verið gert með því að draga
upp sem skuggalegastar myndir
í þeim tilgangi að freista þess að
gera veg fyrrverandi ríkisstjórn-
ar og þá auðvitað Sjálfstæðis-
flokksins, sem piinnstan en um
leið að mikla erfiðleikana til að
geta bent á yfirskynsástæður fyr-
ir aðgerðarleysi ríkisstjórnarinn-
ar. í>ví er haldið fram, að hús-
næðislöggjöfin frá 1955 hafi
reynzt einskis nýt og verið hin
herfilegasta blekking og hið al-
menna veðlánakerfi hafi verið
gjaldþrota, þegar núverandi rík-
isstjóm tók við völdum. Allur
þessi málatilbúnaður stjómar-
liðsins er með slíkum endemum,
að vel gæti verið sjálfstætt rann-
sóknarefni án tillits til umræðna
um húsnæðismálin. Hér mun ég
hins vegar aðeins víkja að helztu
blekkingimum, sem hafðar eru í
frammi.
MEIRI LÁNVEITINGAR
EN ÁÆTLAÐ VAR
Af hálfu ríkisstjórnarinnar er
því haldið fram, að íbúðarlán,
sem veitt voru á tveim síðustu
árum, hafi verið langt um minni
en gert var ráð fyrir og lofað
hafði verið. í þessum efnum ætti
að vera auðvelt að skýra satt og
rétt frá, því að í greinargerð
með húsnæðismálalöggjöfinni var
sett fram nákvæm áætlun um
væntanleg íbúðarlán á þessum
árum og upplýsingar liggja fyr-
ir nú um það, hve lánin urðu
raunverulega mikil. Gert var ráð
fyrir, að lán þessi myndu nema
um 200 millj. kr., en raunin varð
sú, að þau urðu 220—230 millj.
kr. Hér er um að ræða öll löng
lán, bæði lán hins almenna ,veð-
lánakerfis og annarra lánastofn-
ana í landinu. Þessar staðreyndir
eru óþægilegar fyrir núverandi
ríkisstjórn, og þá verður að hag-
ræða sannleikanum. Það er gert
þannig, að haldið er fram, að af
þeim 200 millj. kr., sem reiknað
var með, hafi aðeins verið veitt
íbúðarlán um 100 millj. kr. —
Blekkingaraðferðin er augljós.
Þegar minnzt er á, hvað reiknað
var með, eru lán allra aðila með-
talin, þ. e. auk lána hins almenna
veðlánakerfis, lán sparisjóða, líf-
eyrissjóða og annarra stofnana
eða samtals 200 millj. kr. Aftur
á móti, þegar minnt er á efndirn-
ar, er aðeins getið lána eins að-
ilans, þ. e. hins almenna veð-
lánakerfis, sem námu um 100
millj. kr. Það mætti nú halda
að með þessu væri nóg að gert.
En mikið þykir liggja við, því að
blað húsnæðismálaráðherrans
gerði sér lítið fyrir og hélt þvi
blákalt fram fyrir nokkru, að
lán hins almenna veðlánakerfis
hefðu á þessum tveim árum að-
eins numið 50 millj. kr. Slíkar
eru þær blekkingar, sem stjórn-
arliðið leyfir sér að bera á borð
fyrir þjóðina.
HVERJÍR ERU GJALD-
ÞROTAMENNIRNIR?
Jafnfáheyrð er kenningin um
gjaldþrot hins almenna veðlána-
kerfis. Sannanimar fyrir því,
að svo hafi verið, eiga að vera
þær staðreyndir, að ekki hafði
tekizt að fullnægja eftirspurn-
inni eftir íbúðarlánum og safna
sjóðum til íbúðarlána fyrir fram-
tíðina. En minna mátti nú gagn
gera á þeim stutta tíma, sem
veðlánakerfið var búið að starfa
í tíð fyrrverandi stjórnar. Hið
almenna veðlánakerfi og fjár-
öflun til þess var reist á hinni
frjálsu sparifjármyndun í land-
inu. Meðan hægt er að fá fjár-
magn til veðlánakerfisins frá
þessari uppsprettu, svo sem gert
var í tíð fyrrverandi ríkisstjóm-
ar, verður veðlánakerfið vissu-
lega ekki gjaldþrota. Á þeim
stutta tíma eða 9 mánuðum, sem
veðlánakerfið starfaði í tíð fyrr-
verandi stjórnar, fékk veðlána-
kerfið fjármagn með þessum
hætti og veitti til íbúðarlána
samtals um 77 millj. kr. eða
hvorki meira né minna en milli
8 og 9 millj. kr. að meðaltali á
mánuði. Sjá allir, að ekki verður
með nokkru móti gert lítið úr
þessum árangri og breytir þar
engu um, þótt eftirspurninni eft-
ir íbúðarlánum hafi ekki verið
fullnægt. En meðan eftirspurn-
inni eftir íbúðarlánum er ekki
fullnægt, er og Ijóst, hver fjar-
stæða er að ætla, að nokkrir
sjóðir geti verið handbærir til
íbúðarlána án þess að þeim sé
þegar veitt til hinna knýjandi
þarfa. Ef hið almenna veðlána-
kerfi verður gjaldþrota, þá er
það vegna þess, að lindir hinnar
frjálsu sparifjármyndunar þoma.
Og þeir sem bera ábyrgð á slíku
eru gjaldþrotamennirnir. Árang-
urinn í tíð fyrrverandi stjórnar er
slíkur, að hún verður aldrei sök-
uð um neitt gjaldþrot í þessu
sambandi, en á þeim 8 mánuð-
um, sem núverandi ríkisstjórn
hefur setið, hafa verið veitt
íbúðarlán úr hinu almenna veð-
lánakerfi aðeins um 25 millj. kr.
eða aðeins um 3 millj. kr. á
mánuði að meðaltali. Við þetta
er svo að bæta að um 12 millj.
kr. af þessum 25 millj. gengu
til byggingarsjóðs sveitanna og
geta þá allir reiknað út fram-
lagið til kaupstaða og kauptúna.
BLEKKINGIN MIKLA
Þá eru tilburðir ríkisstjórnar-
innar til þess að mikla það vanda
mál, sem var fyrir hendi, þegar
hún tók við völdum, jafnfárán-
legar, sem þær eru ábyrgðarlaus-
ar. Nú halda stjórnarblöðin því
fram, að 350 millj. kr. vanti til
þess að fuilnægja þörfinni á
íbúðarlánunum og er þetta skrif-
að á reikning fyrrverandi stjórn-
ar. Fróðlegt er að gera sér grein
fyrir, hvemig þessi upphæð er
fengin, en það á sína sögu. Und-
ir áramótin síðustu samþykkti
Húsnæðismálastjóm tillögur frá
Meðeigandi
óskast að góðri
veitingastofu
í miðbænum.
Tiilboð merkt: Fjármagn —2556, sendist afgr.
Morgunblaðsins.
LOFTÞJAPPA
óskast keypt.
Upplýsingar í síma 2204.
Síldar og fiskimjölsverksmiðjan HF.
framkvæmdastjóm sinni um fjár-
öflun fyrir hið almenna veð-
lánakerfi. Tillögur þessar voru
hinn eini sýnilegi árangur af
margra mánaða starfi eftir end-
urskipulagningu Húsnæðismála-
stjórnar. Samkvæmt þessum
tillögum var reiknað með, að
230 millj. kr. þyrfíu til þess að
fullnægja umsóknum um lán til
íbúðabygginga, er þá lágu fyrir
Húsnæðismálastjórn og var
reiknað þá með 100 þús. kr. á
hverja íbúð. Hér var reiknað
með lánum til íbúða, sem alls
ekki komu til greina eða vafa-
samt að kæmu til greina að lánað
væri út á samkvæmt útlánaregl-
um veðlánakerfisins og voru
þessar íbúðir nokkur hundruð að
tölu. En það var ekki látið sitja
við að áætla þennan lið ríflega,
heldur þótti rétt að þeir, sem
áður höfðu fengið lán hjá hinu
almenna veðlánakerfi og frá
Lánadeild smáíbúða fengju nú
aukaglaðning og var ætlað fyrir
því 50 millj. kr. Við þetta var svo
bætt ennþá 70 millj. kr. fyrir
íbúðir í sveitum og fyrir öllum
þeim íbúðum í kaupstöðum og
kauptúnum, sem þá voru í smíð-
um, en ekki hafði ennþá verið
sótt um lán til frá hinu almenna
veðlánakerfi, eins og það var
orðað. Gengið var út frá því,
að um öll þessi lán yrði sótt til
veðlánakerfisins, en algerlega
útilokaður sá möguleiki, að aðrar
lánastofnanir í landinu væru
færar um að lána til þeirra, þótí
vitað sé, að sparisjóðir landsins
og lífeyrissjóðir hafi lánað ár-
lega marga tugi millj. kr. til
íbúða. Þegar búið var að ieggja
allt þetta saman komu út 350
millj. kr. og því slegið föstu, að
lánsfjárskorturinn næmi þessari
upphæð. Hér var vissulega ekki
farið naumlega í sakirnar, en þó
að þetta væri í desember s.l. eða
nær hálfu ári eftir að ríkisstjórn-
in tók við, er því slegið föstu, að
lánsfjárskorturinn hafi numið
þessari upphæð, þegar fyrrver-
andi ríkisstjórn lét af völdum.
Hffi SANNA ÁSTAND
En svo vill til að við höfum
betri heimildir um það, hve mik-
ið skorti þá á að hægt væri að
fullnægja öllum umsóknum um
lán úr hinu almenna veðlána-
kerfi. Skýrsla var gerð yfir óaf-
greiddar umsóknir um lán úr
kerfinu og var miðað við 20.
ágúst s.l. eða rétt eftir að nú-
verandi ríkisstjóm tók við völd-
um. Kom þá í ljós, að af þeim
íbúðum, sem sótt hafði verið um
lán til, voru 1282 íbúðir fok-
heldar eða höfðu möguleika til
þess að fá lán úr kerfinu, ef
nægilegt fé hefði verið fyrir
hendi. Til þess að fullnægja þess-
ari lánaþörf þurfti 90 millj. kr.
miðað við 70 þús. á hverja íbúð,
svo sem lánað var hæst. Sam-
kvæmt þessu var hinn raunveru-
legi skortur á lánsfjármagni hjá
hinu almenna veðlánakeríi um
90 millj. kr., þegar stjórnarskipt-
in urðu á s.l. ári, og er vel í lagt
í blekkingum, þegar haldið er
fram í þess stað, að skort hafi
350 millj. kr. Umfram þær íbúð-
ir, sem fokheldar vom lágu fyrir
umsóknir um lán til 385 íbúða og
er þá ekki reiknað með 324 íbúð-
um, sem vafasamt var að lána
út á eða ekki var heimilt skv.
útlánareglum.

Kletti.
Sendisveinar
óskast, allan eða hálfan daginn.
F Ö N I X, — Suðurgötu 10.
Bifreíðagúmmíviðgerðir
Fljót afgreiðsla — Vönduð vinna
Verkstœðum
Bogahlíð 11
Vil kaupa T ækif ærisverð
Rolleiflex-myndavíál Herraskyrtur, kr. 65.00 Kvenúlpur, kr. 290.00
með innbyggðum Ijósmæli. Barnapelsar kr. 190.00.
ólafur Magnússon, Ijósmyndari, Morgunblaðinu. Verzlunin Framnesvegi 2
iEKKI TIL SÝNIS
Því er nú mjög hampað dags
daglega í stjórnarablöðunum,
hver aðkoma iiúverandi ríkis-
stjórnar hafi verið í lánamálun-
um og viðskilnaðurinn hjá fyrr-
verandi rikisstjóm svívirðilegur
og eitt sterkasta sönnunargagnið
á að vera 350 millj. kr. lánsfjár-
skorturinn, sem ríkisstjórnin seg-
ist hafa tekið við. En það er aldr-
ei getið um það í stjómarblöð-
unum eftir hvaða útreikningum
komizt hefur verið að þessari
niðurstöðu. Það hafa aldrei verið
birtar þær tillögur framkvæmda-
stjómar Húsnæðismálastjórnar,
þar sem þessa útreikninga er að
finna. Og hart má það heita, að
það eina sýnilega, sem eftir fram-
kvæmdastjórnina liggur eftir
margra mánaða framkvæmdir,
skuli vera þess eðlis, að ríkis-
stjórnin skuli forðast að hafa það
til sýnis.
ORÐ OG EFNDIR
Það er ekki vonum framar, þó
að ríkisstjórnin hafi talið, að
mikil úrræði þyrfti til þess að
bjarga við málunum, svo sem þau
hafa verið útlistuð. Og það hefur
aldrei leikið vafi á því, að ríkis-
stjórnin hafi þótzt kunna ráð við
þeim vanda, sem að hefur steðj-
að. Hins vegar hefur verið lengst
af á huldu um það, hver úrræðin
væru. Það hefur ekki liðið sá
mánuður, síðan ríkisstjórnin tók
við, að húsnæðismálaráðherrann
hafi ekki hátíðlega boðað og til-
kynnt, að það væri verið að und-
irbúa framtíðarlausn lánamál-
anna. En það hefur. aldrei bólað
á hinum miklu úrræðum. Að vísu
voru tillögur framkvæmdastjórn-
ar Húsnæðismálastjómar, sem
ég áðan gat um, hugsuð sem úr-
ræði, og voru þær tillögur send-
ar ríkisstjórninni um síðustu ára-
mót. Augljóst er, að þær tillögur
hafa verið léttvægar fundnar, því
að ekki virðast þær hafa flýtt
fyrir, að ríkisstjórnin kæmi með
úrræði. Það líða ennþá mánuðir,
en þá seint og síðar meir fer rík-
isstjómin fyrir alvöru að tala
við bankana. Þá kemur í ljós, að
ríkisstjórnin getur ekki einu
sinni nú verið búin að koma sér
niður á framtíðarlausn þessara
mála, heldur er það allt og sumt,
sem nú er talað um, bráðabirgða-
úrræði. í bréfi Landsbanka ís-
lands til ríkisstjórnarinnar frá
26. marz, þar sem svarað er mála-
leitan um fjárframlög til hins al-
menna veðlánakerfis, er þetta
staðfest, en þar segir m. a.: „Hér
hefur fyrst og fremst verið um
að ræða bráðabirgðaúrlausn, unz
komizt hefur verið að niðurstöðu
um endurskoðun á fjáröflunar-
leiðum fyrir íbúðarkerfið í fram-
tíðinni og framlög bankanna til
þess.“ Eftir allt, sem búið er að
tala erum við þá ekki komin
lengra í dag.
. I
ÞAÐ SEM KOMA SKAL
En hver eru íramtíðarúrræði
ríkisstjórnarinnar? Enn höfum
við ekki fengið að vita það. En
málin eru nú óðum að skýrast.
Blöð ríkisstjómarinnar eru nú
farin að boða það, sem koma
skal. Og ekkert hafa þeir lært
og engu hafa þeir gleymt. Enn
eru höft og bönn einu úrræðin,
sem þeir sjá. Það á ekki að leysa
húsnæðisvandamálið með þeirri
einu lausn, sem til er, en það er
að byggja nægilega mikið af
íbúðum til að fullnægja eftir-
spurninni. Það á nú að snúa við
af þeirri braut, sem var að leiða
okkur til útrýmingar húsnæðis-
skortinum, þegar fyrrverandi
stjóm lét af völdum. Nú er það
eitt til ráða að koma í veg fyrir
með fjárfestingarhömlum, að
nægilega sé byggt til þess að
mæta þörfum fólksins. Það á að
fyrirskipa að byggja minna en
áður og sér í lagi minni fbúðir,
Það á að þvinga almenning til
að láta af þeim gæðakröfum, er
gerðar hafa verið til þess hús-
næðis, er hann hefur komið sér
upp á undanfömum árum. Það
á að snúa aftur til þess ástands,
sem er fullkomnast í augum
stjómarherranna. Ef allt fer eins
og nú horfir, þá mun ekki langt
að bíða, að einstaklingar verði
að sækja til einhverrar ríkis-