Morgunblaðið - 25.04.1957, Blaðsíða 12

MORGUNBLAfíin
Fimmtudagur 25. apríl 1957
12

Útg.: H.f. Arvakur, Reykjavlk
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónssun.
Aðalritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjami Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnascwi frá Vlgur.
Einar Asmundsson.
Lesbók: Ami Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjóm: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 30.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 1.50 eintakið.
Við sumarkomuna
SUMARKOMAN hefur ætíð ver-
ið íslendingum eitt hið mesta
fagnaðarefni og sumardagurinn
fyrsti var um aldir mesta hátíð
landsmanna ,næst sjálfum jólun-
um. Á sumardaginn fyrsta litu
menn um öxl til vetrarins, sem
liðinn var, og gættu að því hvern-
ig búið hefði blessast. Sumstaðar
var venja að konan færi í húsin
með bóndanum að skoða féð á
sumardaginn fyrsta. Þannig fór
fram einskonar úttekt hjónanna
á bústofninum á þessum degi og
enn í dag bera landsmenn sig
saman um fénaðarhöld og sjó-
sókn á þessum tímamótum. Þann-
ig verður sumardagurinn fyrsti
oft tilefni þess að litið er yfir
farinn veg og hugað að því hvers
má vænta.
★ ★ ★
Veturinn, sem leið var bænd-
um og búaliði hagstæður, þegar
á allt er litið. Fénaðarhöld hafa
▼erið góð um allt land og ekk-
ert það borið við, sem hnekkt
hafi hag manna í sveitum. Veðr-
átta var eins og gerist á þeim
vetrum, sem taldir hafa verið
góðir. En aldrei skyldu menn
þó gleyma því
„að enn getur haf helfrosið
og Hekla gosið“.
Alltaf geta þeir viðburðir gerst
í náttúrunni, sem truflað geta
það búskaparkerfi, sem nú er
byggt af tækni og nýtízkulegum
háttum og sett það úr skorðum.
Má í því sambandi minna á það-
hvernig samgönguteppa af völd-
um snjóa olli alvarlegum elds-
neytisskorti í einni sýslu vestan-
lands á síðastliðnum vetri. Olíu-
kyndingar eru nú orðnar all al-
gengar í sveitum og ef olíuflutn-
ingar teppast, og ekki er annað
að grípa til, sem komið geti að
haldi til upphitunar, eru vand-
ræðin vís. Tilvik, eins og þetta,
•ru landsmönnum áminning þess
að trúa vetrinum varlega.
★ ★ ★
Ef litið er til sjávarútvegsins
má segja, að ver horfi en um
landbúnaðinn, því bátavertíðin
hefur mjög brugðist vonum
inanna og orðið undir meðallagi,
miðað við sjósókn. Togaraveið-
arnar hafa einnig gengið laklega.
Horfir því allþunglega fyrir sjáv-
arútveginum við þessa sumar-
korau.
Ef litið er til annarra atvinnu-
greina svo sem verzlunar eru
horfur á að viðskipti dragist veru
lega saman. Stafar það af þeim
álögum, sem ríkisstjórnin hefur
sett á innflutningsvörur og tor-
veldar mjög starfsemi verzlun-
arinnar. Ef gætt er að horfunum
varðandi atvinnu landsmanna og
afkomu almennt þá markast þær
af því víðtæka kreppuástandi,
sem nú er smátt og smátt að
skapast í þjóðfélaginu og á rætur
sínar í þeirri stjórnarstefnu, sem
metur meira að skattleggja, en
ýta undir framtak manna og
. virðir það meir að banna en að
leyfa. Þegar svo er komið, að
landsmenn hafa meir en nokkru
sinni fyrr misst trúna á verðgildi
peninganna og hætta að spara
eins og þeir gerðu áður, þá er
gripið til þess að fyrirskipa til-
teknum hópi manna að spara
peninga. Þetta er átakanlegt
dæmi um það hvernig komið er.
f stað sparnaðar, sem byggist
á velmegun og bjartsýni er kom-
ið valdboð þeirra manna, sem
með skammsýnum aðgerðum
hafa drepið niður þær góðu von-
ir, sem menn gerðu sér um bú-
skap þjóðarinnar og efnahags-
legt öryggi einstaklinganna, en
það var undirstaða þess sparnað-
ar, sem fólkið viðhafði af frjáls-
um vilja.
★ ★ ★
Sú þjóð sem býr við illa
stjórnarháttu getur ekki fagnað
sumri á sama hátt og þær, sem
búa við góða stjórn. Ef stjórn
landsins er í ólestri nær það jafn-
an skammt þó góðæri sé til lands
og sjávar. Allt eins og hver ein-
staklingur getur sóað fljóttekn-
um fjármunum með ráðleysi, þá
hverfur líka fljótlega sá ábati,
sem fæst í þjóðarbúið, af góðu
sumri, ef ráðdeildarlaus stjórn
fer með málefni landsmanna. Við
fslendingar búum við stjórnar-
far, sem óhætt er að fullyrða
að mikill meiri hluti landsmanna
vantreystir fullkomlega. Þegar
við biðjum þess, að sumarið verði
okkur hagstætt, þá felst líka í
því að sú óráðsstjórn, sem nú
situr að völdum í landinu og
kreppir meir og meir að hag
manna, víki sem fljótast og aðrir
og hæfari menn, kosnir í nýjum
kosningum, taki við.
★ ★ ★ *
Ríkisstjórnin, sem nú situr að
völdum hefur svikið öll þau lof-
orð, sem hún gaf í öndverðu og
það er lýðræðisleg skylda hennar
að leggja mál sitt undir dóm
kjósenda. Hingað til hefur ríkis-
stjórnin ekki þorað að leggja sig
undir þann dóm en hversu lengi
kemst hún hjá því? Um það er
nú spurt um allt ísland.
V ★ ★
Eitt a± ,em ríkisstjórnin
lofaði var „u allsherjar úttekt
skyldi fara fram í augsýn allrar
þjóðarinnar á hag hennar og síð-
an það að gert, sem dygði. Allt
hefur þetta verið svikið. Úttekt
ríkisstjórnarinnar fór aldrei
fram. En hver einstaklingur ger-
ir þó sína „úttekt“ um hag sinn
og horfur við sumarkomuna. Þá
„úttekt“ getur ríkisstjórnin ekki
bannað eða falið. En einstakling-
arnir, sem þannig gæta að mál-
um sínum og hvert heimili, sem
gerir sér grein fyrir horfunum,
hlýtur að komast að þeirri niður-
stöðu að þær eru þyngri nú þeg-
ar veturinn endar, heldur en
þegar hann byrjaði og miklu
verri en við sumarkomuna í
fyrra.
★ ★ ★
Það kann vel að vera að sá sið-
ur haldist enn einhversstaðar að
konan fari í húsin með bónda
sínum á sumardaginn fyrsta til að
skoða hvernig fénaðinum líði
eftir veturinn. En hvort sem svo
er eða ekki, þá er það víst að
margir athuga nú vandlegar „sinn
gang“ en oft áður og mörg eru
þau heimili þar, sem bjartsýn-
in er minni en áður, þótt sum-
arið gangi nú í garð.
D auðadómunum yfir
frelsishetjum Ungverjalands held
ur áfram viku eftir viku, og
kvislingsstjórn Kadars færir sig
upp á skaftið eftir því sem hún
treystir völd sín I landinu með
öryggislögreglu og rússnesku her-
liði. Með stuðningi Rússa hefur
Kadar-stjórninni tekizt að halda
uppi hinum illræmdu réttarhöld-
um yfir ungverskum frelsisvin-
um, en þau minna um flest á
önnur slík réttarhöld í járntjalds-
löndunum, þar sem það er lífs-
hættulegt að hafa skoðun, svo
maður tali nú ekki um að láta
hana í ljós.
U ngverskur almenning
ur horfir þögull á dómsmorðin,
sem framin eru í Búdapest svo
að segja daglega. Blóðið hefur
verið sogið úr þjóðinni; hún hef-
ur ekki lengur afl til að berjast
með berum hnefum við ofurafl
rússneskra skriðdreka. Meðfylgj-
andi mynd er frá einum réttar-
höldunum í Búdapest þar sem
hinir sakfelldu standa milli lög-
reglumanna og kvenna kvislings-
stjórnarinnar meðan „dómarinn“
les þeim dauðadóminn. Sakborn-
ingarnir á myndinni voru allir
skotnir.
*
P utzi Hanfstængle,
hinn sjötugi grínisti, sem einu
sinni var kallaður „Hirðfífl
HitlersH hefur að undanförnu
verið að ferðast um Evrópu. Ný-
lega kom hann til Lundúna og
var þá þessi mynd tekin af hon-
um, þar sem hann gengur með
„Baedecker" upp á vasann. Hanf-
stængle, býr nú í Múnchen með
konu sinni sem er kornung. Hann
sagði fréttamönnum: „Hitler
hafði mikinn þokka og skemmti-
lega rödd. Ég hafði gert mér von-
ir um að geta mótað hugmyndir
hans þannig að þær yrðu já-
kvæðar. Það var þess vegna sem
ég gekk í flokk með honum. En
þegar hann komst til valda varð
hann hóflaus og ósanngjarn. Og
þegar Röhm var myrtur, vissi
ég að það var kominn tími til að
hypja sig burt. Svo ég laumaðist
burt og komst til Ameríku“. —
Hanfstængle birti endurminning-
ar sínar í fyrrahaust, en þær
þóttu ekki auka mikið við orðstír
hans sem „Hirðfífl Hitlers".
Dr. Sigurður Þórar-
insson í fyrireslra-
ferð
DR. SIGURÐUR ÞÓRARINS-
SON, jarðfræðingur, er nú á för-
um til Vestur-Þýzkalands og
Austurríkis í fyrirlestraferð á
vegum þýzkra háskóla og land-
fræðifélagsins Verein fúr Erd
und Völkerkunde, sem hefur að-
setur í Bonn. Leggur dr. Sigurð-
ur af stað í ferðalagið 30. apríl
næstkomandi.
í Þýzkalandi mun dr. Sigurð-
ur flytja 14 fyrirlestra og auk
þess tvo fyrirlestra á vegum há-
skóla í Austurríki, 23. og 24. maí.
Fyrirlestraefni eru þrjú, Eldfjöli
íslands, Öræfi og saga þeirra í
þúsund ár og Öskulög sem hjálp-
argögn við jarðfræði og land-
fræðirannsóknir. Tveir fyrri fyr-
irlestrarnir verða fluttir á þýzku
en sá þriðji á ensku. Þá mun dr.
Sigurður hafa með sér Heklu-
kvikmynd þeirra Steinþórs Sig-
urðssonar og Árna Stefánssonar
og sýna hana á nokkrum stöðum.
Þýzku borgirnar, sem fyrirlestr
arnir verða fluttir í, eru: Lúbeck,
Kiel, Köln, Bonn, Dússeldorf,
Essen, Heidelberg, Wurzburg,
Múnchen, Hannover og Hamborg.